تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 935 |
تعداد مقالات | 7,687 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,537,747 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,910,374 |
تحلیل مقایسهای مولفههای تاریخنگاری در تاریخ دیاربکریه و عالمآرای امینی با تکیه مسئله تقدیرگرایی | ||
تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
مقاله 9، دوره 29، شماره 23، تیر 1398، صفحه 185-210 اصل مقاله (390.02 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2019.23430.1297 | ||
نویسنده | ||
مسلم سلیمانی یان* | ||
استادیار گروه تاریخ دانشگاه ایلام | ||
چکیده | ||
فهم وقایع تاریخی بدون شناخت اندیشهای که در پس رویدادها نهفته است، امکانپذیر نیست. این نوع نگرش منوط به فهم دانش و بینش مورخ است و شناخت واقعۀ تاریخی بدون شناخت نظرگاه مورخ، غیرممکن است. تاریخنگری و گرانیگاه فکری دو مورخ ابوبکر طهرانی و فضلالله روزبهان خنجی که در دورۀ حساسی از تاریخ ایران میزیستهاند و برهمیناساس برداشتهای تاریخی خود را بیان کردهاند، نیز تابع همین قاعده است. درهمینجهت، نوشتار حاضر سعی بر آن دارد تا تأثیر تاریخنگری و خاصه بینش تقدیرگرایانۀ هر دو مورخ را با رویکردی قیاسگونه در نگارش کتاب دیار بکریه با عالمآرای امینی تبیین نماید. بنابراین سؤال پژوهش این است که رویکرد کلامی و نگرش اعتقادی ابوبکر طهرانی و فضلالله روزبهان خنجی در پردازش تاریخ و تفسیر دگرگونیهای تاریخی در پرتو مشیت الهی چه تأثیری داشته است. البته این مسئله با توجه به بازتاب رویکرد مشیتگرایانۀ هر دو مورخ در شیوۀ نوشتاری و با در نظرداشتن دگرگونیهای تاریخی عصر آنها بررسی میشود. حاصل پژوهش که با رویکرد توصیفیتحلیلی انجام شده حاکی از این است که ابوبکر طهرانی همانند خنجی، البته در مقیاسی وسیعتر، تقدیرگرایی را در تحقق تاریخ مهم پنداشته و در برداشت تاریخنگارانۀ خود از اوضاع حاکم بر قرن نهم این مهم را منظور کرده است. ازاینرو جبرگرایی، ارادۀ مطلق خدواند در سرنوشت انسان، ناتوانی و زبونی انسان در هستی و آفرینش، غایتگرایی و تفسیر خطی تاریخ مهمترین مؤلفههای تاریخنگاری در تاریخ دیار بکریه و عالمآرای امینی هستند که همگی در ذیل بینش تقدیرگرایانۀ دو مورخ قابل کشف و فهم هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
تاریخنگاری؛ دیار بکریه؛ عالمآرای امینی؛ مشیت الهی؛ فرمانروایان آققویونلوها و قراقویونلوها | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Analysis of the Comparison of Historiographical Components in the History of Diyarbakiriyah and Alam Aray e Amini by Reflecting the Fiction Question | ||
نویسندگان [English] | ||
Moslem Soleimanian | ||
Assistant Professor of History, University of Ilam | ||
چکیده [English] | ||
Understanding historical events without knowing the thought behind the events is not possible. The understanding is based on the understanding of the historian's knowledge and insight, and it is impossible to understand the historical event without knowing the historian's point of view. The historian-thinker and the intellectual center of the two historians of AbuBakr Terhani and Fazlullah Ruzbehan-khonji, who lived in the critical period of Iranian history and, on this basis, expressed their historical interpretations, are subject to the same rule. Beliefs of AbuBakr Terhrani and Fazlullah Ruzbehan-Khonji have influenced the processing of history and the interpretation of historical transformations in the light of the provocative? Reflects the provocative approach of both historians in the reflection on the historical changes of their time. The result of the research, which has been carried out with a descriptive-analytic approach, suggests that AbuBakr Tehrani, as well as Khonji, on the broader scale, has considered the fatalism in the realization of history as an important issue, and in his historicist conception of the conditions prevailing in the ninth century, Is. Hence, determinism, the absolute will of God in the fate of man, the inability and abundance of man in being and creation, closeness and linear interpretation of history are the most important components of historiography in the history of dialecticism and the realities of the universe, all of which are subordinate to fanatic insights The two historians are discoverable and understandable. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Historiography, Diyarbakiriyah, Alam araye Amini, Prostyolay, Aqqyunlu and Qaraqoyunlu | ||
مراجع | ||
کتابشناخت قرآن کریم آدمیت، فریدون (1346) «انحطاط تاریخنگاری در ایران»، سخن، سال17، شمارۀ1، فروردین. آقاجری و دیگران (1380) تأملاتی در علم تاریخ و تاریخنگاری اسلامی، به اهتمام حسن حضرتی، تهران: نقش جهان. آینهوند، صادق(1377)علم تاریخ در گسترۀ تمدن اسلامی، جلد1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ابن بزاز، توکلی بن حاجی اردبیلی(1328)، صفوة الصفا، به اهتمام احمد تبریزی، بمبئی: مظفری. ابن بطوطه(1405هـ. ق)، رحلهبنبطوطه، بیروت: دارالبیروت. استنفورد، مایکل(1389) درآمدی بر تاریخپژوهی، ترجمۀ مسعودصادقی، تهران: سمت و دانشگاه امام صادق(ع). اشپولر و دیگران(1388) تاریخنگاری در ایران، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران:گستره. افلاکی، شمسالدین احمد(1362) مناقب العارفین، به کوشش تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب. بایرام، میکائیل(1380) جنبش زنان در آناتولی، ترجمۀ داود وفایی و حجت الله جودکی، تهران: نگاه. برزگر، ابراهیم(1396) «اندیشۀ سیاسی روزبهان خنجی و الگوی اسپرینگز»، فصلنامۀ سیاست، دورۀ47، شمارۀ1 بیهقی، ابوالحسن علیبنزید(1361) تاریخ بیهق، تصحیح و تعلیقات احمد بهمنیار، تهران: فروغی پولارد، سیدنی(۱۳۵۴) اندیشۀ ترقی، ترجمۀ حسین اسدپور پیرانفر، تهران: امیرکبیر تشنر، فرانتس(1355) «گروه فتوت کشورهای اسلامی و نوع ظهور آن»، مجلۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال4، شمارۀ 2. توسلی، محمد (۱۳۵۷) فلسفۀ تاریخ از دیدگاه جامعهشناسی، تهران: شرکت تعاونی دانشجویان مدرسه عالی کامپیوتر. چایلد، وبرگوردن(1355) تاریخ، ترجمۀ سعید محمدیان، تهران: امیرکبیر. حسنزاده، اسماعیل(1379) حکومت ترکمنان قراقویونلو و آققویونلو در ایران، تهران: سمت. ـــــــــــــــــــ(1380) «اندیشۀ مشیت الهی در تاریخنگاری اسلامی»، تاریخ اسلام، سال2،شمارۀ5. ـــــــــــــــــ(1390) «ساختار ایلی حکومتهای ترکمان و بیثباتی ایلی»، مجلۀ تاریخ ایران، شمارۀ 68، پیاپی5. حضرتی، حسن؛ داریوش رحمانیان؛ علیرضا ملائیتوانی(1387)«پارادایمهای مؤثر برتاریخنگاری دوران معاصر ایران»،کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. حقیقت، سید صادق (1385) روششناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید. خنجی اصفهانی، فضل الله روزبهان (1382) تاریخ عالمآرای امینی، تصحیح محمداکبر عشیق، تهران: میراث مکتوب. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(بیتا) وسیله الخادم الی المخدوم، بیجا، بینا. خواندمیر، غیاث الدین الحسینی(1383)، حبیب السیر، جلد3، تهران: خیام. رستموندی، تقی(1388) اندیشۀ ایرانشهری در عصر اسلامی، تهران: امیرکبیر. روزنتال، فرانتس(1366) تاریخنگاریدراسلام، ترجمۀ اسدالله آزاد، جلد2، مشهد: آستان قدس رضوی. روملو، حسنبیک(1349) احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. زرینکوب، عبدالحسین(1379) تاریخ در ترازو، تهران: انتشارات امیرکبیر. ساثگیت، بورلی (1379) تاریخچیستوچرا؟ ترجمۀ رویا منجم، تهران، نگاه سبز. ـــــــــــــــــــــ(1349) سفرنامۀ ونیزیان در ایران، ترجمۀ منوچهر امیری، تهران: خوارزمی. شبانکارهای، محمد(1363) مجمع الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر. شعبانی، رضا (1392) ممیزات تاریخنگاری در ایران، تهران: نشر قومس. صفتگل، منصور (1383) نگاهی به تاریخ عالمآرای امینی،آینه میراث، دورۀ جدید، شمارۀ25. طاهرخانی، رضا و محمد سپهری (1397) «نقد تاریخنگاری دورۀ آققویونلو»، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ماهنامۀ علمیپژوهشی، سال18، شمارۀ1. طباطبایی، سیدجواد (1381) تأملی دربارۀ ایران، تهران: نگاه معاصر. ـــــــــــــــــــ( 1375) خواجه نظام الملک، تهران: طرح نو. طهرانی، ابوبکر (1356) دیار بکریه، به تصحیح و اهتمام نجاتی لوغال و فاروق سومر، تهران: کتابخانه طهوری. ________ (1385) «ابوبکر طهرانی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد5، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. عیوضی، زینب (1396) «بررسی تاریخنگاری و تاریخنگری فضلالله روزبهان خنجی در کتاب عالم آرای امینی»، کارنامۀ تاریخ، شمارۀ 7 . قادری، حاتم (1383) اندیشههای سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت. کاشی سمرقندی، عبدالرزاق(1352) تحفة الاخوان فی خصائص الفتیان در رسائل جوانمردان، تصحیح مرتضی صراف، تهران: انستیتوی پژوهشی ایران. مجتهدزاده،پیروز (1389) «هویت ملی و تاریخنگاری»،کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارۀ144. مرتضوی، خدایار (1386) «تبیین روششناسی اندیشۀ سیاسی از منظر کوئنتین اسکینر»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، شمارۀ1. مستوفی، حمدالله(1372) ذیل تاریخ گزیده، به کوشش ایرج افشار، تهران: موقوفات ایرج افشار. ملایی توانی، علیرضا (1387) درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نشرنی. ــــــــــــــــــ(1390) «ملاحظاتی روششناختی در چیستی و اعتبار تاریخنگاریهای رسمی»، دو فصلنامۀ تاریخنگری و تاریخنگاری دانشگاه الزهرا(س)، سال 21، دوره جدید، شمارۀ7، پیاپی88. موسوی، مصطفی(1384 ) « نقدی بر کتاب عالمآرای امینی»، آئینۀ میراث، شمارۀ 29 ، دورۀ جدید. میثمی، جولی اسکات (1391) تاریخنگاری فارسی، ترجمۀ محمد دهقانی، تهران: نشرماهی. نظامالملک، حسنبنعلی(1340) سیرالملوک(سیاستنامه)، به تصحیح هیوبرت داراک، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. واله اصفهانی، محمدیوسف(1379) خلدبرین، به تصحیح میرهاشم محدث، تهران: میراث مکتوب. هینتس، والتر(1362) تشکیل دولت ملی در ایران، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی. Woods.E. John (1999). The Aq Quyunlu Clan, Confederation, Empire .A Study in 15th/9th Century Turko- Iranian Politics.University of Chicago. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 556 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 307 |