پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 938 |
| تعداد مقالات | 7,697 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,624,130 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,986,469 |
بازنمایی سیمای کیانیان در تاریخنگاری و حماسه سرایی دوره ی ایلخانان | ||
| تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
| مقاله 1، دوره 23، شماره 12، آذر 1392، صفحه 149-179 اصل مقاله (712.54 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2014.888 | ||
| نویسنده | ||
| احمد فضلی نژاد* | ||
| استادیار گروه تاریخ، دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| یکی از پیامدهای مهم تهاجم مغولان و استقرار دولت ایلخانی در ایران، رشد و گسترش تاریخنگاری و گرایشهای تازه در تاریخنگری ایرانیان است. در این دوره، برخی تاریخنگاران ایرانی ضمن توجه به جهان‌گشایی مغولان و خلق حماسههای تاریخی، در یک کنش رنسانسی به بازخوانی حماسیترین دوره در روایات ملی ایرانیان، یعنی عصر کیانی روی آوردند و در رویکردی آگاهانه، به انطباق آن با دوره‌ی ایلخانان پرداختند. در این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی و براساس تفسیر متون و منابع، سه مرحلهی تلاش دانشوران ایرانی درجهت بازآفرینی عصر کیانیان در دوره‌ی مغول مورد بررسی قرار گرفته و مهمترین رویدادها، منابع و ذهنیت تاریخی نمایندگان هر مرحله ارزیابی شده است. مرحلهی نخست، تفسیر مورخان از هجوم مغول بهمثابهی تحقق هجوم تورانیان است که سلطانجلالالدین خوارزمشاه مانند پهلوانان کیانی در پیکار با تورانیان شناخته می‌شود. مرحلهی دوم، تشبیه ایلخانان به کیانیان و جغتاییان به تورانیان و تأکید مورخان بر جنگ‌های خارجی ایلخانان به‌عنوان تلاش برای دفاع از مرزهای ایران‌زمین است. در این مرحله، اباقا به‌دلیل جنگ‌های طولانیاش با دشمنان شرقی و غربی، دارایشخصیتی کیانی می‌شود و در جایگاه کیخسروی قرار میگیرد. مرحلهی سوم، دوره‌ی ایلخانان مسلمان- از غازان تا ابوسعید- است که دانشوران ایرانی با سرودن حماسههای تاریخی به تلاش برای انطباق رویدادها و اقدامات شاهان ایلخانی به‌ویژه غازان با کیانیان میپردازند. حماسههای تاریخی ظفرنامه (اثر حمدالله مستوفی) و غازان‌نامه(از نوری اژدری) دو نمونهی برجسته در بازخوانی سیمای کیانیان در این مرحله از تاریخ مغول به‌شمار میآیند. علاوه‌بر این، هنرمندان، نویسندگان و دیوانیان ایرانی با پژوهشهای گسترده در شاهنامه ونسخهبرداریهای متعدد از آن، به اقدامی بیسابقه درجهت احیای روایات ایرانی و ارائهی تصویری حماسی از دولت ایلخانان دربرابر دشمنانشان دست زدند. نسخه‌ی حمدالله مستوفی از شاهنامه در کنار سرودن ظفرنامه و همچنین تهیهی شاهنامه‌ی بزرگ مغول و شاهنامههای کوچک در دربار ایلخانان و آل اینجو در فارس از آن جملهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کیانیان؛ ایلخانان؛ جهانگیرنامه؛ ظفرنامه؛ غازان‌نامه؛ شاهنامه ی بزرگ مغول | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Study of the Representation of Kiyanid Aspect in the Historiography and Epic Poetry of Ilkhanid Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ahmad Fazlinejad | ||
| Assistant Professor, Department of History, Shiraz University | ||
| چکیده [English] | ||
| One important consequence of the Mongol invasion and then the establishment of the Ilkhanid dynasty in Iran has been the growth and expansion of historiography, as well as the emergence of new trends in Iranian Historical Perspective. In this era, some Iranian historians, while taking the Mongol world conquest and the formation of Iranian historical epics into account, sought to revive and relate the most heroic period of the Iranian narrative tradition, Kiyanid period, while wittingly and knowingly projecting it onto the situation of the Ilkhanid state. In the present study, using a descriptive-analytical method and based on the interpretation of the textural sources and references, three stages in Iranian intellectuals’ endeavor to re-create and reflect the Kiyanid spirit in the Ilkhanid period have been investigated. In this context, the most important events, resources, and historical subjectivity associated with each stage have been evaluated. The first stage includes the historians’ interpretation of Mongol invasion as the realization of Turanian occupation, where Sultan Jalal Ald-Din KhwarazmShah is representative of Kiyanid heroes at the battle against Turanian invaders. The second stage is to comparison the Ilkhanid Sultan into the Kiyanid and to associate the Jaghatai dynasty with the Turanian, where the historians tended to emphasize the Ilkhanid external fights as a defense of the Iran boundaries. In this stage, Abaqa Khan due to his long-time wars against the eastern and western enemies was assumed to be a Kiyanid figure, ascending to the Kay Khusrau position. The third stage encompasses the converted Muslim Ilkhanid kings, from Ghazan to Abu Sa'id, where Iranian scholars assimilated the contemporary events and the undertakings of the Ilkhanid kings, and especially those of Ghazan, as in line with the Kiyanid paradigm through the composition of historical epics. Historical epics such as Zafar Nameh (by Hamdollah Mostowfi) and Ghazan Nameh (by Noori Azhdari) are two distinguished examples of recounting Kiyanid aspect in this period of Mongol history. Furthermore, through intensive study of Shahnameh and its various transcriptions, Iranian artists, writers, and administrators undertook an unprecedented task to revive old Iranian narratives and to represent a heroic depiction of the Ilkhanid rulers as defending the country against foreign enemies. Some examples, thus, include Hamdollah Mostowfi’s version of Shahnameh, as well as Zafarnameh, Great Mongol Book of Kings, and various imitations of Shahnameh produced in the court of the Ilkhanid and that of the Inju Dynasty in the Province of Fars. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Kiyanids, Ilkhanids, Jahangirnameh, Zafarnameh, Ghazannameh, Great Mongol Shahnameh | ||
| مراجع | ||
|
منابع - ابن‌بطوطه، شرف‌الدین ابوعبدالله(1348).سفرنامه‌یابن‌بطوطه (رحله‌ی ابن‌بطوطه). ترجمه‌ی محمدعلی موحد. 2ج. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - احمدی، بابک (1387).رساله‌ی تاریخ جستاری در هرمنوتیک تاریخ.تهران: نشر مرکز. - اشرف، احمد (1383). «بحران هویت ملی و قومی ایران» درایران هویت، ملیت، قومیت(مجموعه‌مقالات). به‌کوشش حمید احمدی.تهران: مؤسسه‌ی تحقیقات و توسعه‌ی علوم انسانی. صص170-133. - اصفهانی، علی‌بن ابی‌حفص (1382).تحفة‌الملوک. تصحیح علی‌اکبر احمدی دارانی. تهران: میراث مکتوب. - بلعمی، ابوعلی محمدبن محمد (1386).تاریخ بلعمی(ترجمه‌یتاریخ الرسل و الملوک، محمد جریربن طبری). تصحیح محمدتقی بهار (ملک‌الشعرا) و محمد پروین گنابادی.تهران: هرمس. - بناکتی، ابوسلیمان داود (1348).تاریخ بناکتی، روضةاولی الالباب فی معرفةالتواریخ و الانساب. به‌کوشش جعفر شعار. تهران: انجمن آثار ملی. - بیضاوی، عبدالله‌بن عمر (1382).نظام‌التواریخ. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. - پروکوپیوس (1365).جنگ‌های ایران و روم. ترجمه‌ی محمد سعیدی.تهران: علمی و فرهنگی. - پیرنیا (مشیرالدوله)، حسن (1390).خطوط برجسته‌ی داستان‌های ایران قدیم با ذکر مدارک و نتیجه‌ی سنجش و استنباطات. تهران: اساطیر. - ثعالبی، ابومنصور عبدالملک‌بن محمد (1385).شاهنامه‌ی ثعالبی در شرح احوال سلاطین ایران. ترجمه‌ی محمود هدایت.تهران: اساطیر. - جوینی، عطاملک (1387).تاریخ جهانگشا. تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی. 3 جلد در 1 جلد. تهران: هرمس. - حیدری، محمد (1383). «هویت و امنیت ملی» درمبانی نظری هویت و بحران هویت. به‌اهتمام علی‌اکبر علیخانی. تهران: پژوهشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی. - دوستخواه، جلیل (1374).اوستا، یشت‌ها: 19: 75-74. ج1. تهران: مروارید. - رشید‌الدین فضل‌اله همدانی (1373).جامع‌التواریخ. تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی. ج2. تهران: نشر البرز. - سودآور، ابوالعلاء (1374). «ظفرنامه و شاهنامه‌ی مستوفی».ایران‌شناسی. س7. ش4. صص752-761. - سیفی هروی، سیف‌بن محمد (1385).تاریخ‌نامه‌ی هرات. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: اساطیر. - صاحب (1965).دفتر دلگشا. عکس نسخه‌ی خطی. مقدمه و توضیحات رسول هادی‌زاده. مسکو: اداره‌ی انتشارات دانش، شعبه‌ی ادبیات خاور. - فردوسی، ابوالقاسم (1384).شاهنامه.2ج. تهران: هرمس. - قاسم مادح (1380).جهانگیرنامه. به‌کوشش سیدضیاءالدین سجادی.تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی/ دانشگاه مک‌گیل. - القاشانی، ابوالقاسم عبدالله‌بن محمد (1384).تاریخ اولجایتو. به‌اهتمام مهین همبلی. تهران: علمی و فرهنگی. - قرشی، امان‌الله (1380).ایران‌نامک. و. 2. تهران: هرمس. - کریستن سن، آرتور (1381).کیانیان. ترجمه‌ی ذبیح‌الله صفا. تهران: علمی و فرهنگی. -گروسه، رنه (1387).امپراطوری صحرانوردان.ترجمه‌یعبدالحسین میکده. تهران: علمی و فرهنگی. - ماهیار نوابی، یحیی (1387).یادگار زریران: متن پهلوی با ترجمه‌ی فارسی و آوانویسی لاتین و سنجش آن با شاهنامه. تهران: اساطیر. - مرتضوی، منوچهر (1385).مسائل عصر ایلخانان. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. - مستوفی، حمدالله (1377).ظفرنامه. به‌انضمام شاهنامه‌ی ابوالقاسم فردوسی. تصحیح حمدالله مستوفی، چاپ عکس از روی نسخه‌ی خطی مورخ 807 هجری در کتابخانه‌ی بریتانیا (.2833or,). زیر نظر نصرالله پورجوادی و نصرت‌الله رستگار. تهران: مرکز نشر دانشگاهی ایران، وین، انتشارات آکادمی علوم اتریش 1999م. - مسعودی، ابوالحسن علی‌بن حسین (1370).مروج‌الذهبومعادن الجوهر. ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، ج1. تهران: علمی و فرهنگی. - معینی علمداری، جهانگیر (1383). «هویت، تاریخ و روایت در ایران» درایران هویت، ملیت، قومیت(مجموعه‌مقالات). به‌کوشش حمید احمدی. تهران: مؤسسه‌ی تحقیقات و توسعه‌ی علوم انسانی. صص25-51. - ملویل، چارلز (1387). «از آدم تا اباقا (برقراری ترتیب تازه در تاریخ توسط قاضی بیضاوی)». ترجمه‌ی محمدرضا طهماسبی.آینه‌ی میراث. دوره‌ی جدید. س6. ضمیمه‌ی 14. - منهاج سراج جوزجانی، عثمان‌بن محمد (1389).طبقات ناصری. تصحیح عبدالحی حبیبی. ج2. تهران: اساطیر. - مؤذن جامی، محمدمهدی (1388).ادب پهلوانی مطالعهای در تاریخ ادب دیرینهی ایران از زرتشت تا اشکانیان. تهران: ققنوس. - نسوی، شهاب‌الدین محمد خرندزی زیدری (1385).نفثة‌المصدور.تصحیح امیرحسن یزدگردی. تهران: توس. - نصیرالدین طوسی، محمدبن محمد (1348).تنسوخ‌نامه‌ی ایلخانی. تصحیح مدرس رضوی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - نظامی گنجوی، جمال‌الدین الیاس‌بن یوسف (1384).کلیات نظامی گنجوی. تصحیح وحید دستگردی. ج1 و 2. تهران: نگاه. - نوری اژدری (1381).غازان‌نامه‌یمنظوم. به‌کوشش محمود مدبری. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. - وصاف‌الحضره، فضل‌اله‌بن عبدالله شیرازی (1269).تجزیة الامصار و تزجیةالاعصار (تاریخ وصافدر احوال سلاطین مغول).به‌اهتمام محمدمهدی اصفهانی. 5 جلد در 1 جلد. بمبئی. -Armstrong, JohnA. (1982).Nations before Nationalism. University of North Carolina Press: Chapel Itill, NC. -Huff, Dietrich (2006). "The Ilkhanid Palace at Takht-i Sulayman:Excavation Results" in Beyond the Legacy of Genghis Khan.Edited by Linda Komaroff&BrillLeiden.Boston.Pp. 94- 110. - Kadol, Yuka (2009).The Art of Mongol Iran. Edinburgh: University Press, ltd. -Lane, George (2003).Early Mongol Rule in Thirteen th-century Iran a Persian Ranaissance. London and New York: Routledge Curzon. -Rachewiltz, Igorde (2006).The Secret History of the Mongols A Monglian Epic Chronicle of the Thirteenth Century.Vol. 1. Boston: Brill, Leiden. - Soucek,Priscilla(November2011). http://www.iranicaonline.org/demotte-sah-nama, 2013. -Gnoli, Gherardo (1989). The Idea of Iran an Essay on its origin. Roma Istituto RerII Medio Ed Estremo oriente. -Grabar, Oleg & Sheila Blair (1980). Epic Images and Contemporary History, The Illustrations of the Great Mongol Shahnama.The University of Chicago Press. -Soudavar,Abolala (1996). "The Saga of Abu-said Bahador Khan: The Abusaidnameh" in The Court of the Ilkans 1290-1340: The Cultural and Intellectual Milieu. J.Raby and T.Fitzgerald (Eds.). Oxford. -Soudavar, Abolala, www.soudavar.com. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,075 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,322 |
||