دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها938
تعداد مقالات7,697
تعداد مشاهده مقاله12,624,608
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,986,706
نیک خواه, ساجده, طباطبائی, سید حسن. (1403). اقوال و احوال صوفی محتضر، در آینۀ حکایات تذکرة الاولیا عطار و نفحات الانس جامی. جلوه هنر, 16(38), 9-38. doi: 10.22051/jml.2024.47681.2591
ساجده نیک خواه; سید حسن طباطبائی. "اقوال و احوال صوفی محتضر، در آینۀ حکایات تذکرة الاولیا عطار و نفحات الانس جامی". جلوه هنر, 16, 38, 1403, 9-38. doi: 10.22051/jml.2024.47681.2591
نیک خواه, ساجده, طباطبائی, سید حسن. (1403). 'اقوال و احوال صوفی محتضر، در آینۀ حکایات تذکرة الاولیا عطار و نفحات الانس جامی', جلوه هنر, 16(38), pp. 9-38. doi: 10.22051/jml.2024.47681.2591
نیک خواه, ساجده, طباطبائی, سید حسن. اقوال و احوال صوفی محتضر، در آینۀ حکایات تذکرة الاولیا عطار و نفحات الانس جامی. جلوه هنر, 1403; 16(38): 9-38. doi: 10.22051/jml.2024.47681.2591

اقوال و احوال صوفی محتضر، در آینۀ حکایات تذکرة الاولیا عطار و نفحات الانس جامی

ادبیات عرفانی
مقاله 1، دوره 16، شماره 38، مهر 1403، صفحه 9-38    اصل مقاله (454.11 K)
نوع مقاله: علمی- ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2024.47681.2591
نویسندگان
ساجده نیک خواه* 1؛ سید حسن طباطبائی2
1کارشناسی‌ارشد، گروه زبان و ادبیات ‌فارسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
2استادیار گروه زبان و ادبیات‌ فارسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
چکیده
مرگ معمایی است که بشر از آغاز حیات تاکنون با آن مواجه بوده و تدقیق او در چیستی این پدیده، راهگشا نبوده است. گروه‌های مختلف جامعه باتوجه‌به عقاید، افکار، محیط و سبک زندگی نگرش‌های متفاوتی به مرگ دارند و برخوردشان در مواجهه با آن گوناگون است. در این نوشتار کوشیده‌ایم مجموعۀ اقوال و احوال صوفیان را در واپسین لحظات حیاتشان در کتاب‌های تذکرة الاولیای عطار و نفحات الانس جامی، بررسی کنیم. مطمح‌نظر ما در این مقاله فقط مرگ طبیعی است، چه عارفان در کنار مرگ طبیعی به مرگ ارادی نیز معتقدند و بر این باورند که چنین مرگی تنها با غلبه بر هواهای نفسانی میسر می‌شود. بر این مبنا ایشان پیش از فرارسیدن مرگ جسمانی، به موت ارادی می‌رسند و قبل از مرگ طبیعی که برای همۀ انسان‌ها اتفاق می‌افتد، مرگ اختیاری را تجربه می‌کنند. در این پژوهش که به روش توصیفی‌تحلیلی انجام شده با گردآوری آخرین گفته‌های عارفان که شامل نیایش و استغفار، وصیت به اطرافیان و جز آن است و نیز احساسات و حالات ایشان، دریافتیم که صوفیان در بسیاری از موارد در حالت احتضار و تجربۀ مرگ طبیعی، اقوال و احوال مشابهی داشته‌اند. باوجود این تفاوت‌هایی نیز در این لحظات خطیر در اقوال و احوال ایشان مشاهده می‌شود. این تفاوت‌ها بیشتر ازآن‌جهت است که تفکر و مشرب صوفیانۀ آن‌ها و به‌طور کلی روان‌شناسی صوفیان، در برخی عوامل و مؤلفه‌هایی که با مرگ در پیوند است با هم تفاوت داشته است.
کلیدواژه‌ها
زمان احتضار؛ حکایات عرفانی؛ تذکرة الاولیا؛ نفحات الانس؛ اقوال و احوال صوفی
عنوان مقاله [English]
The sayings and conditions of the dying Sufi, in the mirror of the stories of Tazkīrat al-Awlīyā Attar and Nafaḥāt ul-Uns Jami
نویسندگان [English]
Sajedeh Nikkhah1؛ Seyed Hasan Tabatabaei2
1MA, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran
2Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده [English]
Death is a mystery that mankind has confronted since the dawn of life, and the exploration of this phenomenon has yet to yield definitive answers. Different groups within society hold varying attitudes towards death shaped by their beliefs, thoughts, environments, and lifestyles. Consequently, their approaches to facing death differ significantly. In this article, we aim to analyze the collection of sayings and experiences of Sufis during the final moments of their lives, as presented in the books of Tazkīrat al-Awlīyā by Attar and Nafaḥāt ul-Uns by Jami. In this research, we focus solely on natural death, because mystics believe in voluntary death in addition to natural death, and they believe that such death is possible only by overcoming carnal emotions. Based on this belief, they claim to experience voluntary death prior to physical death, reaching a state of voluntary departure before the natural death that occurs to all human beings. In this study, conducted using a descriptive and analytical method, we collected the last sayings of mystics, which include prayers, expressions of forgiveness, bequests to those around them, and reflections on their feelings and states. Our findings indicate that, in many cases, Sufis, while facing death and experiencing the process of natural dying, expressed similar sentiments and encountered comparable situations. Despite these similarities, noticeable differences can also be observed in their words and experiences during these critical moments. These variations primarily stem from the distinct Sufi philosophies, practices, and psychological factors that influence their perspectives on death.
کلیدواژه‌ها [English]
Time of dying, Mystical stories, Tazkīrat al-Awlīyā, Nafaḥāt ul-Uns, Sufi sayings and conditions
مراجع
قرآن کریم

اخلاقی، علی. (1391). «مرگ در عرفان و تصوف». اطلاعات حکمت و معرفت. 7(5). صص19- 16.

پنج‌تنی، منیره؛ آناهیتا مقبلی. (1398). «مرگ‌طلبی در جدال خیر و شر و مقایسۀ آن با مرگ‌طلبی عاشقانه و عارفانه براساس دو نگاره از دو مرحلۀ پیشین و پسین مکتب هرات». پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران. 9(1). صص100- 77.

جعفری کهنوج معزآبادی، مهلا. (۱۳۹۶). ماهیت مرگ از دیدگاه علم و د‌ین. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. رشتۀ فلسفه و حکمت اسلامی. دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی. دانشگاه آیت‌الله حائری میبد.

حسین‌پور، علی. (1382). «تأملی در مسئلۀ مرگ‌ستایی در ادب عرفانی و دیوان غزلیات مولانا». پژوهش‌های ادبی. (1). صص50- 25.

حسینی‌زاده، مائده؛ صادقی علی‌آبادی، مسعود. (1398). «مرگ‌اندیشی از منظر امام‌محمد غزالی و شیخ احمد غزالی». پژوهش‌های عرفانی. 2(3). صص39- 17.

حلبی، علی‌اصغر؛ علیاری، شمسی. (1391). «بررسی ارتباط خواب و مرگ عارفانه در مثنوی». عرفان اسلامی. 9(33). صص62- 39.

داراب‌پور، عیسی. (1390). «تأملات عرفانی مولانا در زمینۀ مرگ (اجباری و اختیاری)». زبان و ادب فارسی ادب و عرفان. بی‌نا. صص15- 2.

راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. (1412). مفردات الفاظ قرآن. بیروت: دارالشامیه.

زرین‌کوب، عبدالحسین. (1364). سرّ نی. 2جلد. تهران: علمی.

زمانی استکی، عالیه. (1400). بررسی کرامات عرفا هنگام مرگ و پس از مرگ در امهات کتب نثر عرفانی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام‌نور خوانسار.

سجادی، جعفر. (1375). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی طهوری. تهران: بی‌نا.

سروش، عبدالکریم. (1384).  قمار عاشقانۀ شمس و مولانا. بی‌جا: صراط.

شایگان، داریوش. (1378). «خیام شاعر لحظه‌های برق‌آسای حضور». ترجمۀ نازی عظیما. بخارا. (66). صص45- 30.

غزالی، محمد. (1386). احیاء علوم الدین. جلد1و4و5. ترجمۀ محمد خوارزمی. چاپ5. تهران: علمی فرهنگی.

فلاح، مرتضی. (1387). «سه نگاه به مرگ در ادبیات فارسی». زبان و ادبیات فارسی. (11). صص254- 223.

قائمی، محمدمهدی؛ واعظی، احمد. (1393). «حقیقت مرگ، مرگ‌اندیشی و معنای زندگی». آیین حکمت. 6(20). صص183- 155.

محسنی، شهباز. (1391). «مرگ از نگاه مولوی». زبان و ادب فارسی. 4(13). صص140- 130.

مطهری، مرتضی. (1385). معاد، مباحث جلسات و بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان. چاپ14. قم: صدرا.

معتمدی، مسعود. (1375). «تلقی عرفا از مرگ». کیهان اندیشه. (65). صص 61- 43.

مولوی، جلال‌الدین محمد. (1342). فیه‌مافیه. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.

مولوی، جلال‌الدین محمد (1384). مثنوی. جلد4. مقدمه، تحلیل و تصحیح محمد استعلامی. چاپ7. تهران: مهارت.

میبدی، احمد‌بن‌محمد. (1371). کشف الاسرار و عده الابرار. جلد4. تصحیح علی‌اصغر حکمت. تهران: امیرکبیر.

 

Holy Quran
Akhlaghi, Ali (2013), "Death in Mysticism and Sufism", Hikmat and Marafet Information Magazine, 7th year, number 5, (pp. 16-19).
Five tons, Munira; Anahita Moqbali (2018), "Death seeking in the conflict between good and evil and its comparison with romantic and mystic death seeking based on two images from the earlier and later stages of the Herat School", Iranian Anthropological Research, Volume 9, Number 1, (pp. 77-77) 100).
Jafari Kohnouj Moezabadi, Mehla (2016), The nature of death from the perspective of science and religion, supervisor: Seyyed Hossein Azimi Dekht, published master's thesis, Islamic philosophy and wisdom, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ayatollah University He is puzzled.
Hosseinpour, Ali (2012), "Reflections on the issue of death of worship in mystical literature and Diwan Ghazliat of Rumi", Literary Research Quarterly, No. 1, (pp. 25-50).
Hosseinizadeh, Maedeh; Massoud Sadeghi Aliabadi (2018), "Thinking about death from the perspective of Imam Muhammad Ghazali and Sheikh Ahmad Ghazali", Volume: 2, Number: 3, (pp. 17-39).Halabi, Ali Asghar; Shamsi Aliari (2013), "Investigating the relationship between mystical sleep and death in the Masnavi", Islamic mysticism quarterly, 9th year, number 33, (pp. 62-39).
Darabpour, Isa (2013), "Moulana's Mystical Reflections on Death (Compulsory and Voluntary)", Scientific Research Quarterly of Persian Language and Literature, Adab and Irfan, Bina, (pp. 15-2).
Ragheb Esfahani, Hossein bin Mohammad (1412), The Words of the Qur'an, Beirut: Dar al-Shamiya.
Zarin Koob, Abdul Hossein (1364), Serni, 2 volumes, Tehran: Ilmi.
Zamani Staki, Aaliyah (1400), examination of the virtues of mystics at the time of death and after death in the mothers of mystical prose books, supervisor: Maryam Haghi, published master's thesis in Persian language and literature, Payam Noor University, Khansar.
Sajjadi, Jafar (1375), Dictionary of Tahori Mystical Terms and Interpretations, Tehran: Bina.
Soroush, Abdul Karim (1384), Shams and Rumi's romantic gamble, Bija, Sarat.Shaygan*, Dariush (1378), "Khayyam, the poet of lightning moments of presence", translator: Nazi Azima, Bukhara Magazine, No. 66, Tehran, (pp. 30-45).
Ghazali, Mohammad (1386), Revival of Ulum al-Din, vol. 1, 4, 5, translator: Mohammad Kharazmi, researcher and proofreader: Hossein Khadiojam, fifth edition, Tehran: Ilmi Farhani.
Fallah, Morteza (1387), "Three views of death in Persian literature", scientific-research quarterly of Persian language and literature, vol. 11, (pp. 223-254).
Ghaemi, Mohammad Mehdi; Ahmad Vaezi (2013), "The truth of death, thinking about death, and the meaning of life" scientific research quarterly Ayin Hikmat, 6th year, summer 2013, serial number 20, (pp.155-183).
Motahari, Morteza (1385), Ma'ad, discussions and discussions of the Islamic Association of Doctors, 14th edition, Qom: Sadra Publications.
Motamedi, Masoud (1375), "Mysteries' perception of death", Keihan Andisheh magazine, No. 65, (pp. 61-43).
Mohseni, Shahbaz (1391), "Death from Maulvi's point of view", scientific research quarterly of Persian language and literature, fourth year, number 13, (pp. 130-140).Molavi, Jalaluddin Mohammad (1342), Fieh Mafieh, edited by: Badie Al Zaman Forozanfar, Tehran: Amir Kabir. (1384), Masnavi, vol.4, introduction, analysis and correction: Mohammad Istalami, 7th edition, Tehran: Mahart.
Meybodi, Ahmad bin Mohammad (1371), Kashf al-Asrar and Adeh al-Abrar, Vol. 4, Edited by: Ali Asghar Hekmat, Tehran: Amir Kabir Publications

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 129
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 15


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب