پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 938 |
| تعداد مقالات | 7,697 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,622,883 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,985,992 |
رقابت دبیران خراسانی و عراقی در دیوانسالاری غزنوی | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 1، دوره 24، شماره 23، آذر 1393، صفحه 193-218 اصل مقاله (387.55 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2015.803 | ||
| نویسنده | ||
| محسن مؤمنی* | ||
| استادیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه. | ||
| چکیده | ||
| روی کار آمدن حکومت غزنویان در شرق ایران و تلاش آنان برای تشکیل حکومتی مقتدر، نیاز به استفاده از دبیران ایرانی را برای آنان ضروری ساخت. با فروپاشی سامانیان، بیشتر دبیران شاغل در درون دیوان های سامانیان که از نخبگان خراسانی بودند، در دیوان‌های غزنوی به کار گرفته شدند؛ بنابراین دبیران خراسانی قدرت بلامنازع در حکومت غزنویان شدند. در سال 420 ه.ق، با حمله ی محمود غزنوی به ری و شکست شاخه ی جبال از حکومت آل بویه، تعدادی از نخبگان دیوانی منطقه ی عراق عجم که در دیوان های آل بویه شاغل بودند، وارد دیوان های غزنویان شدند. این موضوع واکنش و رقابت دبیران خراسانی را به دنبال داشت. این رقابت ها بازتاب خاصی در متون ادبی و تاریخی این دوره ، مانند تاریخ بیهقی، داشت. مسئله ی اصلی پژوهش حاضر ، ریشه یابی اختلافات این دو گروه است. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا اختلاف های مذهبی بر رقابت این دو گروه تأثیر داشته اند و این رقابت ها چه پیامدهایی داشتند. درنهایت، تلاش دو گروه برای تسلط بر دیوان های غزنویان به دلایلی با غلبه ی خراسانی ها که توانستند سلطان مسعود را نیز با خود همراه سازند، پایان یافت؛ اما این پایان کار نبود و این رقابت ها در حکومت سلجوقیان نیز ادامه یافتند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بیهقی؛ خراسان؛ عراق عجم؛ دیوانسالاری؛ غزنویان؛ نخبگان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Rivalry between Khorasani and Iraqi Secretaries in Ghaznavid Bureaucracy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Momeni | ||
| Assistant Professor, Department of History, University of Urmia | ||
| چکیده [English] | ||
| The rise of Ghaznavid rule in Eastern Iran and their ambition to form a strong government made the help from Persian Secretaries inevitable for them. With the collapse of the Samanids, most of the Khorasani secretaries were recruited in Ghaznavid Bureaucracy. Therefore, Khorasani Secretaries were the undisputed power by that time. In the year 420 AH, Mahmoud Ghaznavi attacked Rey and defeated Jebal branch annexed to Ale-Buyeh; and many of Iraq-e Ajam elites were employed in Ghaznavid Bureaucracy eliciting reactions and rivalry on Khorasani secretaries’ part. The competition has been specifically reflected in the various historical and literary texts of the time, such as Tarikh-i Bayhaqī. Finally, the rivalry between Iraqi and Khorasani secretaries to dominate Ghaznavid Bureaucracy ended up in favor of the Khorasani side who had managed to accomplice with Sultan Masoud Ghaznavi. However, it was not the end of the competition since the rivalry continued until theSeljuk Rule. The main focus of the present study was scrutinizing the rivalry between the two groups. The main question is whether there religious differences between the two groups affected the competition and what the consequences of the rivalry have been. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Bayhaqī, Khorasan, Iraq-e Ajam, Bureaucracy, Ghaznavids, Elites | ||
| مراجع | ||
|
منابع - ابن‌اثیر، عزالدین علی‌بن اثیر. (1351). تاریخ بزرگ اسلام و ایران. ترجمه‌ی علی هاشمی حائری. ج 16. تهران: علمی. - ابن‌بهمنیار، احمد. (1344). صاحب‌بن عباد و شرح احوال و آثار. به کوشش محمد‌ابراهیم باستانی پاریزی. تهران: دانشگاه تهران. - ابن‌جوزی، ابی‌الفرج عبدالرحمن‌بن علی‌بن محمد. (1412). المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم. دراسه و تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطاء. الجزء الخامس عشر و السادس عشر. بیروت: دارالکتب العلمیه. - ابن‌حوقل، ابوالقاسم محمد. (1345). صوره‌الارض. ترجمه‌ی جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - ابن‌فندق، ابوالحسن علی‌بن زید بیهقی. (1347). تاریخ بیهق. به تصحیح و تعلیقات احمد بهمنیار. مقدمه‌ی علامه میرزا محمد عبدالوهاب قزوینی. چ 2. تهران: فروغی. - ادیب اصفهانی، عباس‌‌علی. (1385). هدیه‌العباد. به تحقیق و تعلیق نصرالله شاملی و علی بناییان اصفهانی. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان. - امامی، نصرالله. (1379). فروغ گل (گزیده‌ی اشعار منوچهری دامغانی). تهران: جامی. - باسورث، کلیفورد ادموند. (1378). تاریخ غزنویان. ترجمه‌ی حسن انوشه. ج 1 و 2. چ 2. تهران: امیرکبیر. - بویل، جی.آ. (1380). تاریخ ایران (پژوهش دانشگاه کمبریج). ج 4. ترجمه‌ی حسن انوشه. تهران: امیرکبیر. - بیهقی، محمدبن حسین. (1383). تاریخ بیهقی. به تصحیح علی‌اکبر فیاض. ویرایش جعفر مدرس صادقی. چ 2. تهران: نشر مرکز. - ترکمنی آذر، پروین. (1384). دیلمیان در گستره‌ی تاریخ ایران. تهران: سمت. - جرفادقانی، ابوالشرف ناصح‌بن ظفر. (1374). ترجمه‌ی تاریخ یمنی. به تصحیح جعفر شعار. چ 3. تهران: علمی و فرهنگی. - جعفریان، رسول. (1371). تاریخ گسترش تشیع در ری. قم: آستان مقدس حضرت عبدالعظیم. - حالت، ابوالقاسم. (بی‌تا). شاهان شاعر. تهران: علمی. - حدود العالم من المشرق الی المغرب. (1362). به کوشش منوچهر ستوده. تهران: طهوری. - حسینی کازرونی، سید احمد. (1374). پژوهشی در اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی. تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی آیات. - منوچهری دامغانی. (1338). دیوان منوچهری دامغانی. به کوشش محمد دبیر سیاقی. چ 2. تهران: زواره. - دبیر سیاقی، محمد. ( 1355). گنج بازیافته. چ 2. تهران: اشرفی. - رکنی یزدی، محمدمهدی. (1350). یادنامه‌ی ابوالفضل بیهقی، دیوان رسالت و آیین دبیری از خلال تاریخ بیهقی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی. - سعد سلمان، مسعود. (1339). دیوان مسعود سعد سلمان. به تصحیح رشید یاسمی. تهران: پیروز. - صاحب‌بن عباد. (1965). رسائل صاحب‌بن عباد. صحها و قدم لها عبدالوهاب عزام و شوقی ضعیف. بغداد: دارالفکر العربی. - طهماسبی، ساسان. (1382). «رقابت عراقی‌ها و خراسانی‌ها در دیوانسالاری سلجوقی». نامه‌ی انجمن. ش 3 و 4. - علی‌پور، منوچهر. (1376). پیر پارسای بیهق (توصیف در تاریخ بیهقی).تهران: رامین. - عنصر‌المعالی، کیکاوس‌بن اسکندربن قابوس‌بن وشمگیر‌بن زیار. (1352). قابوسنامه. به اهتمام غلامحسین یوسفی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - عنصری، ابوالقاسم حسن‌بن احمد. (1363). دیوان عنصری بلخی. به کوشش محمد دبیر سیاقی. چ 2. تهران: کتابخانه‌ی سنایی. - فدایی عراقی، غلامرضا. ( 1383). حیاتعلمی در عهد آل‌بویه. تهران: دانشگاه تهران. - فرای، ریچارد.ن. ( 1348). بخارا دستاورد قرون وسطی. ترجمه‌ی محمود محمودی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - ----------- (1358). عصر زرین فرهنگ ایران. ترجمه‌ی مسعود رجب‌نیا. تهران: سروش. - فرخی سیستانی. (1371). دیوان حکیم فرخی سیستانی. چ 4. تهران: زواره. - فروزانی، سید ابوالقاسم. ( 1384). غزنویان (از پیدایش تا فروپاشی). تهران: سمت. - فقیهی، علی‌اصغر. (1357). آل‌بویه و اوضاع زمان ایشان. تهران: صبا. - ------------ (1347). شاهنشاهی عضدالدوله. تهران: انتشارات مطبوعاتی اسماعیلیان. - قلیزاده، محمدرضا. (1388). منازعات فرقه‌ای و تحول مذهبی در ایران. قم: حبیب. - کریمیان، حسین. (1351). ری باستان. چ 2. تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران. - گردیزی، ابوسعید عبدالحی‌بن ضحاک‌بن محمود. (1384). زین‌الاخبار. به اهتمام رحیم رضازاده ملک. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. - مبین، ابوالحسن. (1389). «بررسی روابط دودمان‌های آل‌بویه و غزنویان».پژوهش‌نامه‌ی تاریخ. س 6. ش 21. - متحده، روی پرویز. (1388). اوضاع اجتماعی در دوره‌ی آل‌بویه. ترجمه‌ی محمدرضا مصباحی و علی یحیایی. مشهد: خانه‌ی آبی. - جوزجانی، ابوعمرو منهاج‌الدین عثمان‌بن سراج‌الدین محمد. (1342). طبقات ناصری. به تصحیح عبدالحی حبیبی قندهاری. چ 2. کابل: انجمن تاریخ افغانستان. - نرشخی، محمدبن جعفر. (1354). تاریخ بخارا. [بی‌جا]: طوس. - نظام‌الملک، ابوعلی حسن‌بن علی‌بن اسحاق طوسی. (1372). سیاست‌نامه. به تصحیح عباس اقبال. چ 2. تهران: اساطیر. - نظامی عروضی سمرقندی، احمدبن عمربن علی. (1327). چهارمقاله. به اهتمام محمد عبدالوهاب قزوینی. تهران: اشراقی. - یعقوبی، محمدطاهر. (1385). شیعیان بغداد. قم: مؤسسه‌ی شیعه‌شناسی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,454 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 719 |
||