دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها939
تعداد مقالات7,735
تعداد مشاهده مقاله12,732,221
تعداد دریافت فایل اصل مقاله9,067,235
ابرقویی پوده, سمیه, صرفی, زهرا. (1403). تحلیل الگوی قوه ادراکی «سمع» در آیات قرآن کریم. جلوه هنر, 21(3), 1-27. doi: 10.22051/tqh.2024.44773.3984
سمیه ابرقویی پوده; زهرا صرفی. "تحلیل الگوی قوه ادراکی «سمع» در آیات قرآن کریم". جلوه هنر, 21, 3, 1403, 1-27. doi: 10.22051/tqh.2024.44773.3984
ابرقویی پوده, سمیه, صرفی, زهرا. (1403). 'تحلیل الگوی قوه ادراکی «سمع» در آیات قرآن کریم', جلوه هنر, 21(3), pp. 1-27. doi: 10.22051/tqh.2024.44773.3984
ابرقویی پوده, سمیه, صرفی, زهرا. تحلیل الگوی قوه ادراکی «سمع» در آیات قرآن کریم. جلوه هنر, 1403; 21(3): 1-27. doi: 10.22051/tqh.2024.44773.3984

تحلیل الگوی قوه ادراکی «سمع» در آیات قرآن کریم

تحقیقات علوم قرآن و حدیث
مقاله 1، دوره 21، شماره 3 - شماره پیاپی 63، آذر 1403، صفحه 1-27    اصل مقاله (832.18 K)
نوع مقاله: ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2024.44773.3984
نویسندگان
سمیه ابرقویی پوده* 1؛ زهرا صرفی2
1دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده
"سمع" از واژگان پربسامد در آیات قرآن است که نشان دهنده اهمیت این قوه ادراکی در زندگی انسان است. استخراج قواعد و نکات شنیداری مربوط قوه ادراکی سمع در آیات قرآن کریم، در توانمندسازی انسان برای کاربری آگاهانه این قوه موثر و راه‌گشا است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی از نوع تحلیل محتوا و با مطالعه کتابخانه‌ای به استخراج الگوی حاکم بر این آیات می‌پردازد. بدین منظور، ابتدا آیات مشتمل بر واژه سمع تفکیک شد(163 آیه) و پس از انس با آیات مبتنی بر سیاق، تحلیل کمی شد و تعداد 679مضمون فرعی و 34 مضمون اصلی به دست آمد. این مضامین در سه جهتگیری مضمونیِ خداوند و سمع، سمع انسان و سمع غیر انسان سازمان‌دهی شد. طبق یافته‌های پژوهش سمع الهی حاکی از علم و احاطه مطلق خداوند بر مخلوقات است و بر آشکار و نهان آگاه است. افزون بر این خداوند جاعل سمع در مخلوقات است و هرگاه اراده کند آن را بازمی‌ستاند. قوه سمع در انسان ابزار هدایت اوست و این امر مشروط به نوع کنش و موضع‌گیری شنیداری او در برابر مسموعات است و چه بسا کنش نامناسب انسان اسباب هلاکت اوست. طبق آیات قرآن شیاطین و جنیان نیز از قوه سمع برخوردارند و نسبت به شنیدن آیات الهی دارای اختیار بوده و کنش‌هایی را در مواجه با کلام الهی نشان داده‌اند.
کلیدواژه‌ها
سمع؛ جعل الهی؛ قوه ادراکی؛ سمع غیر انسان
عنوان مقاله [English]
Analysis of the Perceptual Faculty of " Samā'" in the Verses of the Holy Quran
نویسندگان [English]
Somayeh Abarghoie Podeh1؛ Zahra Sarfi2
1MA Student of Qur'an and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran
2Assistant Professor, Department of Qur'an and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]
: "Hearing"(Samā') is one of the frequently used terms in the verses of the Quran, reflecting the significance of this perceptual faculty in human life. This study employs a descriptive-analytical approach, specifically content analysis, and utilizes library research to derive and outline a Quranic model of Samā'. Initially, verses containing the term " Samā'" were identified (163 verses), and through engagement with the contextual meaning of these verses, a quantitative analysis was conducted, resulting in the extraction of 679 sub-themes and 34 organizing themes related to the Samā'. These themes were categorized into three overarching thematic groups: Divine Hearing, Human Hearing, and Non-Human Hearing. According to the findings, Divine Hearing (Samā') indicates God's absolute knowledge and dominion over His creations. Moreover, God is the creator of hearing in His creatures and can withdraw it whenever He wills. In humans, the faculty of hearing serves as a tool for guidance, contingent upon their actions and auditory responses to what they hear; inappropriate actions may lead to their ruin. The Quranic verses also indicate that demons and jinn possess the faculty of hearing, exercising free will in listening to divine verses and demonstrating various reactions in response to the divine word.
کلیدواژه‌ها [English]
Divine Creation, , Non-Human Hearing,, Hearing (Samā'), , Perceptual Faculty
مراجع
  • قرآن کریم
  1. ابن بابویه، محمدبن‌علی(1376). الامالی. تهران: انتشارات کتابچی
  2. آمدی، سیف‌الدین(1989م). المبین فی اصطلاحات الحکما و المتکلمین. (تصحیح عبدالامیر اعسم). چاپ دوم. قاهرة: الهیئة المصریة.
  3. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم(1414ق). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دارالصادر.
  4. باردن لورنس(1977م). تحلیل محتوا. ترجمه محمدیمن دوزی سرخابی و ملیحه آشتیانی(1374).چاپ اول. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  5. بنیاد پژوهش‌های اسلامی(1415ق). شرح المصطلحات الکلامیه. مشهد: آستان قدس رضوی.
  6. ثعالبی، أبو زید عبدالرحمن‌بن‌محمدبن‌مخلوف(1418 ق). الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  7. جانی پور، محمد(1396). کارکردهای کیفی استفاده از روش تحلیل محتوا در فهم احادیث. علوم قرآن و حدیث، 1(1)، صص29-52.
DOI:10.22067/naqhs. v0i0.20984   

  1. جانی‌پور، محمد؛ لطفی، سیدمهدی(1394). نقش آیات اخلاقی قرآن کریم در تدوین نظام هدایت فردی و اجتماعی. تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 2(2)، صص25-53.  DOI: 10.22051/TQH.2015.1867
  2. حسن‌زاده آملی، حسن(1369). انسان و قرآن. چاپ دوم، تهران: انتشارات الزهراء.
  3. خاتمی، احمد (1370). فرهنگ علم کلام. تهران: صبا.
  4. دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغتنامه دهخدا. چاپ دوم. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  5. دیانی، مرضیه؛ پرچم، اعظم (1397). نقش بافت موقعیتی و پیرامونی در تفسیر آیات مربوط به منافقان. تحقیقات علوم قرآن و حدیث. 15(2)، صص99-123.
DOI: 10.22051/tqh.2018.15322.1641

  1. راغب اصفهانی، حسین محمد(1412ق). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت: دارالعلم الشامیة.
  2. رجب شلگهی، زهرا(1395). زیبایی شناسی فواصل قرآنی سمع و بصر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان، دانشکده زبان‌های خارجی.
  3. سجادی، سید جعفر(1379). فرهنگ و اصطلاحات فلسفی ملاصدرا. تهران: وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی
  4. سید رضی، محمد(1414ق). نهج البلاغه. قم: هجرت.
  5. شرکت، فاطمه(1390). معناشناسی سمع در قرآن کریم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان: دانشکده ادبیات.
  6. طباطبایی، سید محمد حسین(1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
  7. طبرسی، فضل‌بن‌حسن(1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
  8. طریحی، فخرالدین (1375). مَجمعُ الْبَحْرَیْن و مَطلَعُ النَّیِّرَیْن. تهران: کتاب فروشی مرتضوی: چاپ سوم.
  9. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد(1410ق). العین. قم: هجرت، چاپ دوم.
  10. قرشی، سیدعلی‌اکبر(1371). قاموس قرآن. چاپ ششم. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  11. کفعمی، ابراهیم(بی‌تا). اَلْبَلَدُ الأمین وَ الدَّرْعُ الحَصین مِنَ الْأدْعیَة وَ الْأعْمالِ وَ الأوْراد وَ الأذْکار. بی‌جا: بی‌نا.
  12. مصباح یزدی، محمدتقی(1388). رستگاران. تدوین محمدمهدی نادری قمی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  13. محرمی، رقیه(1393). معناشناسی واژه سمع در قرآن و بازتاب آن در سیره‌ معصومان(ع). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. شهرکرد: دانشگاه معارف قرآن و عترت، دانشکده علوم قرآن و حدیث.
  14. مصطفوی، حسن(1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  15. مقری فیومی، احمدبن محمد(1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر الرافعی. چاپ دوم. قم: هجرت.
  16. مکارم شیرازی، ناصر(1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  17. میرزابابایی، سید مهدی(1396). استعاره مفهومی سمع و اُذن در آیات قرآن. مجله ذهن، (72)، صص67 -88.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 192
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 79


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب