تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 915 |
تعداد مقالات | 7,521 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,223,398 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,644,664 |
جایگاه و اهمیت منشآتنگاری در تاریخشناسی؛ با تکیه بر منشآت و ترسل معینالدین محمد زمچی اسفزاری | ||
تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
مقاله 4، دوره 32، شماره 30 - شماره پیاپی 115، آبان 1401، صفحه 89-115 اصل مقاله (452.92 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2024.44516.1674 | ||
نویسنده | ||
اسماعیل حسن زاده* | ||
دانشیار گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
منشآتنگاری بهعنوان یکی از منابع اسنادی تاریخی، مطالب ارزشمندی در وجوه مختلف جامعۀ ایرانی دارد. هرچه از سدههای متقدم به سدههای متأخر پیش میرود، منشآتنگاری از اهمیت و جایگاه والایی در بین ادیبان و مورخان برخوردار میشود. متأسفانه تاریخپژوهان به دلایلی همچون عدم انتشار گستردۀ آنها، دشواری خط نگارشیشان، باور به کلانروایت برتری وجه آموزشی و تعلیمی آنان و غیره بدانها کمتوجهی کردهاند و در بهترین حالت از دادههای تاریخی موجود در متن در توصیف رویداد استفاده شده است. هنوز به منشآتپژوهی بهصورت جدی توجه نشده است. این مقاله با رویکرد منشآتپژوهی با روش تحلیل مضمون درصدد نشاندادن جایگاه و اهمیت منشآت و ترسل معینالدین محمد زمچی اسفزاری از منشیان سدۀ نهم در دربار سلطان حسین بایقرا است. جایگاه خوشنویسی مؤلف موجب شده تا منشآت او از نوع نامهها و محتوای متنوع و در نوع خود منحصربهفرد باشد. او با پیوند ترسلنگاری و رقعهنویسی به منشآتنگاری، نوع جدیدی از متن منشیانه تولید کرده است که در نزد پیشینیان بیسابقه است. اثر زمچی اسفزاری بهدلیل درج اسناد سلطانی، دیوانی و اخوانی با حذفیات حداقلی از رویکرد آموزشی به رویکرد تولید متن اسنادی گام نهاده است که در هفت محور اهمیت و جایگاه آن در منشآتنگاری نشان داده شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
دورۀ تیموری؛ منابع اسنادی؛ منشآتنگاری؛ زمچی اسفزاری؛ حسین بایقرا | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The place and importance of Monsha'at in historiography; Relying on the Monsha'at and Tarassul of Moinuddin-Mohammed Zamji-Esfazari | ||
نویسندگان [English] | ||
Esmail Hassanzadeh | ||
Associate professor Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
چکیده [English] | ||
Monsha'at as one of the historical documentary sources has valuable content on various aspects of Iranian society. As it goes from the previous centuries to the later centuries, Monsha'at has gained importance and a high position among the Literati and Historians. Unfortunately, historians have paid little attention to them due to reasons such as their lack of widespread publication, the difficulty of their handwriting, the belief in the grand narrative of the superiority of their educational aspect, etc. Monsha'at research has not been seriously considered so far. This article, using the approach of Monsha'at research with the method of thematic analysis, aims to show the place and importance of Monsha'at and Tarassul of Moinuddin Mohammad Zamji-Esfazari, one of the 9th century actuaries (monshi) at the court of Sultan Hossein Bayqara. The calligrapher's position has led to his creations being diverse and unique in terms of letters and content. He has created a new type of historical documentation by combining the text script (Tarasul) and the epistle(Rogea) with the Mushat script, which is unprecedented in the eyes of his predecessors. By incorporating Sultani, Diwani and Ikhwani documents, Zamji-Esfazari's work has taken a step from the educational approach to creating a documentary text with minimal omissions. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Timurid period, Documentary sources, Monsha'at, Tarassul, Zamji Esfazari | ||
مراجع | ||
امیرخانی، غلامرضا (1391) «پژوهشی در نقش اسناد دیوانی در تبیین ساختار قدرت دولت تیموریان»، گنجینۀ اسناد، 22، دفتر اول، 60-46.
اورجی، فاطمه؛ منوچهری، علی (1393) «جایگاه منشآت نصراللهبنعبدالمومن منشی سمرقندی در پژوهشهای تاریخی دورۀ تیموری»، گنجینۀ اسناد، (94)، 81-60.
بدیع جوینی، منتجبالدین (1384) عتبهالکتبه، بهتصحیح محمد قزوینی و عباس اقبال آشتیانی، تهران: اساطیر.
بوسه، هریبرت (1367) پژوهشی در تشکیلات دیوان اسلامی، ترجمۀ غلامرضا ورهرام، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
بیهقی، ابوالفضل (1374) تاریخ بیهقی، بهتصحیح علیاکبر فیاض، تهران: نشر علم.
توحیدی، ابوحیان (1951) الهوامل و الشوامل، نشره: احمدامین و سیداحمد صقر، قاهره: الهیئه العامه لقصور الثقافه.
تویسرکانی، قاسم (بهاهتمام) (1383) نامههای رشیدالدین وطواط، تهران: دانشگاه تهران.
حسنآبادی، ابوالفضل (1397) «منشآتهای دورۀ تیموری براساس تحلیل منشاءالانشاء»، گنجینۀ اسناد، (112)، 102-85.
خاقانی، افضلالدین بدیلبنعلی (1362) منشآت خاقانی، بهتصحیح محمد روشن، تهران: فرزان.
خوارزمی، ابوبکر محمدبنعباس (1384) رسائل خوارزمی، بهتصحیح محمدمهدی پورگل، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
خواندمیر(بیتا) حبیب السیر، تهران: انتشارات خیام.
رشتیانی، گودرز (گردآورنده) (1394) گزیدۀ احکام و فرامین شاهان ایران به حکام قفقاز، ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی، 3جلد، تهران: ادارۀ نشر وزارت امور خارجه.
زبانفهم نصیری، سارا (1397) تعاملات اجتماعی در اخوانیات ایران عصر صفوی (قرن 11ق)، رسالۀ دکتری، گروه تاریخ، دانشگاه الزهرا(س).
زبانفهم نصیری، سارا؛ حسنزاده، اسماعیل؛ احمدی، نزهت (1396) «واکنشها به فرامین ممنوعیت شراب، مواد مخدر و ریش در چند نامۀ اخوانی از قرن یازدهم ق»، مطالعات تاریخ فرهنگی، 9(34)، 50-25.
زمچی اسفزاری، معینالدین محمد (1338) روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، بهتصحیح سید محمدکاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
زمچی اسفزاری، معینالدین محمد (1398)، منشآت اسفزاری، تصحیح سیدامیرجهادی حسینی، تهران، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
شرفالدین طیب ارزنجانی، منشآت، نسخۀ خطی، شمارۀ بازیابی 9497، آرشیو مجلس شورای اسلامی.
صفتگل، منصور (گردآورنده) (1385)، پژوهشی دربارۀ مکتوبات تاریخی فارسی ایران و ماوراءالنهر، ژاپن: مؤسسۀ مطالعات زبانها و فرهنگهای آسیا و افریقا.
علیشیر نوایی، میرنظام الدین (1363) مجالس النفایس، بهاهتمام علیاصغر حکمت، تهران: نشر کتابخانۀ منوچهری.
غزالی، اماممحمد (1363) مکاتیب یا فضائل الانام من رسائل الاسلام، بهتصحیح عباس اقبال،تهران: سنایی و طهوری.
گاوان، محمود (1938) ریاض الانشا، بهتصحیح چاندبنحسین، بهاهتمام غلام یزدانی، حیدرآباد دکن هند.
منشی قمی، قاضی میراحمد (1352) گلستان هنر، بهتصحیح احمد سهیلی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
منشی، نورالدین (1381) وسائل الرسائل و دلایل الفضائل، بهتصحیح رضا سمیعزاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
مؤید بغدادی، بهاالدین محمد (1385) التوسل الی الترسل، بهتصحیح احمد بهمنیار، تهران: اساطیر.
مهرابی، غلامحسین (گردآورنده) (1400) منشآت و مکاتیب عصر صفوی، تهران: انتشارات میراث فرهیختگان.
میبدی، قاضی حسینبنمعین الدین (1374) منشآت میبدی، بهتصحیح نصرتالله فروهر، تهران: نقطه و میراث مکتوب.
نخجوانی، محمدبنهندوشاه (شمس منشی) (1390) دستور الکاتب فی تعیین المراتب، بهتحصیح محمود طاوسی، تهران: فرهنگستان هنر.
نوایی، عبدالحسین (گردآورنده) (1370) اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، تهران: علمی و فرهنگی.
واعظ کاشفی، ملاحسین (بیتا) مخزن الانشا، نسخۀ خطی شورای اسلامی، بهشمارۀ 2258
Thackston , 2014, ”Album perfaces and other Documents on the history of calligraphers and painterd". STUDIES AND SOURCES IN ISLAMIC ART AND ARCHITECTURE , Brill-leiden Ali Shirnavai, Mir Nezam al-Din (1983), Maǰālīs ul-Nafā’īs, by Ali Asghar Hekmat, Tehran, Manochehri Publishing House. Amirkhani, Gholamreza (2013) "Research on the role of court documents in explaining the power structure of the Timurid government", Ganjineh-ye Asnad Quarterly, Year 22, Book 1, Spring, pp. 46-60. Badī‘ ǰoveīnī, Montaǰab ul-Dīn, ‘Otbaht-ul-Katbah, edited by Mohammad Qazvini and Abbas Eqbal Ashtiani, Tehran, Asātīr; Beyhaqī, Abolfażl (1995), Tārīḵ-e Beyhaqī, edited by Ali Akbar Fayaz, Tehran, ‘Elam Publishing. Bose, Haribert (1988), a study on the organization of the Islamic Court, translated by Gholamreza Varahram, Tehran, Institute for Cultural Studies and Research. Gavan, Mahmoud (1938), Rīyāż ul-Anšā’, corrected by Chandban Hossein, by Gholam Yazdani, Hyderabad, Deccan, India. Ḡazālī, Imam Moḥammad (1984), Makātīb yā Fażā’īl ul-Anām Mīn Rasā’īl ul-Islam, revised by Abbas Iqbal, Sana’ī and Ṭahūrī Publishing Gudarz Rashtiani, (2014), a selection of decrees and decrees of the kings of Iran to the governors of the Caucasus, Department of Documents and History of Diplomacy, 3 volumes; Hasan Abadi, Abulfazl (2017), "The Origins of the Timurid Period Based on the Analysis of the Origins of the Origins", Ganjineh-ye Asnad, Winter, No. 112, pp. 85-102; ḵāqānī, Afżaluddīn Badīl b. ‘Alī ḵāqānī (1983), Monša’āt-e ḵāqānī, edited by Mohammad Roshan, Tehran, Farzān Publications. Khwarazmī, Abū Bakr Moḥammad b. ‘Abbās (2005), Rasā’īl Khwarazmī, corrected by Mohammad Mahdi Pourgol, Tehran, Association of Cultural Artifacts and Masters Mehrabi, Gholamhossein (2021), Monša’āt va Makātīb-e ‘Aṣr-e ṣafavī, Farhīḵtegan Heritage Publications, Meybodi, Qazi Hossein b. Moineddin, Monša’āt-e Meybodī, corrected by Nusratullah Forohar, Tehran, published by Noqṯeh and written heritage; Mo’ayīd Baḡdādī, Bahauddīn Moḥammad (2006), Al-Tawasol Īla Al-Tarasol, edited by Ahmad Bahmanyar, Tehran, Asāṭīr, p. 9. Monshi Qomi, Qazi Mir Ahmad (1973), Golestān-e Honar, edited by Ahmad Sohaili, Tehran, Farhang Iran Foundation. Monshi, Nooruddin (2001), Vasā’īl ul-Rasā’īl wa Dalā’īl ul-Fażā’īl, edited by Reza Samizadeh, Tehran, Association of Cultural Artifacts and Cultures, Naḵǰavānī, Mohammad b. Hindushah known as Shams Manshi (2013), the order of the writers in the determination of grades, edited by Mahmoud Taosi, Tehran, Art Academy; Navaei, Abdul Hossein (1990), historical documents and correspondence of Iran, Tehran, scientific and cultural publications; Orji, Fatemeh, Manouchehri, Ali (2013), "The position of the origins of Nasrallah b. Abd al-Momen, the secretary of Samarqandi in the historical researches of the Timurid period", Ganjineh-ye Asnad, Summer, No. 94, pp. 60-81. Rašīduddīn Waṭawāṭ (2004), Nāmeh-hā-ye Rašīduddīn Waṭawāṭ, by the efforts of Qasem Tuysarkani, Tehran University. šaraf ul-Dīn Ṭayyeb Arzanǰānī, Monša’āt, Manuscript, Retrieval Number 9497, Archives of the Islamic Council. Sefatgol, Mansour, (2006), research on Persian historical writings of Iran and Trans-Netherlands, Japan, Institute of Asian and African Languages and Cultures Studies. Tawḥīdī, Abūḥayān (1951), Al-Hawamīl wa Al-šawamīl, Ahmad Amin and Seyed Ahmad Safar, Cairo; Vā’ez Kāšefī, Mollā Ḥosseīn (n.d), Maḵzan ul-Īnšā’, manuscript of the Islamic Council, No. 2258; Zaban-Fahm Nasiri, Sara (2017), Social Interactions in Safavid Iranian Brotherhoods (11th century AH), doctoral thesis under the guidance of Esmail Hassanzadeh and Nazhat Ahmadi, Department of History, Al-Zahra University. Zamchī-Esfazarī, Mo‘īnuddīn Mohammad (1959), Rūżāt ul-ǰanat fī Awoṣāf Madīnat Harāt, edited by Seyyed Mohammad Kazem Imam, Tehran, University of Tehran; Zamchī-Esfazarī, Mo‘īnuddīn Mohammad (2018), Monša’āt-e Esfazārī, Edited by Seyda Mirjihadi Hosseini, Tehran, Islamic Council Library and Document Center
Thackston , 2014, ”Album perfaces and other Documents on the history of calligraphers and painterd". STUDIES AND SOURCES IN ISLAMIC ART AND ARCHITECTURE , Brill-leiden | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 135 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 96 |