رابطه بین کنترل عواطف با سازگاری زناشویی: نقش واسطه‌ای صمیمیت زوجین

هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین کنترل عواطف با سازگاری زناشویی با نقش میانجی صمیمیت  در زوجین بود. نتایج آماری نشان داد که بین کنترل عواطف و سازگاری زناشویی رابطه مستقیم و معنی­داری وجود دارد که همسو با پژوهش انجام شده توسط فلیپوویچ و همکارانش (2016) بود. زوجین احساسات مختلفی را تجربه می‌کنند و به اشتراک می‌گذارند، این احساسات مشترک به هماهنگ کردن تعاملات رابطه آن­ها کمک می‌کند و این هماهنگی عاطفی به­طور قابل‌توجهی درک متقابل و انسجام بین فردی را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به رضایت زناشویی بالاتر شود و رضایت زناشویی سبب بالا رفتن سازگاری زناشویی می‌شود (مازوکا و همکاران، 2019). طبق نظر محققان رضایت زناشویی را می‌توان به جای سازگاری زناشویی به کار برد (اونال و اکگون، 2020)، بنابراین کنترل و تنظیم عواطف در زوجین سبب استحکام و بهبود رابطه بین آن‌ها می‌شود و این امر سازگاری زناشویی را افزایش می‌دهد. به‌طورکلی، زوج‌هایی که دارای بی‌ثباتی هیجانی هستند، شرکای نامطلوب درنظرگرفته می‌شوند درحالی‌که آن‌هایی که کنترل و تنظیم هیجان مناسب­تری دارند روابط شادتر دارند و سازگاری زناشویی در آن‌ها بالاتر است (زرگر و همکاران، 2019).

همچنین نتایج نشان داد که بین کنترل عواطف و صمیمیت  در زوجین روابط معنی­داری وجود دارد که با نتایج مطالعات سلطانی و همکاران (2013) و داوود وندی و همکاران (2018) همسو بود. بر اساس آنچه گفته شد کنترل هیجان سبب افزایش رضایت زناشویی می‌شود و صمیمیت  زوجین نیز افزایش می‌یابد. کنترل هیجان مجموعه‌ای از فرآیندها است که فرد ممکن است از آن‌ها برای فراخوانی هیجان مثبت یا منفی، حفظ آن هیجان، کنترل یا تغییر آن استفاده­کند. کنترل هیجان به‌عنوان فرآیندی در نظر گرفته می‌شود که فرد از طریق آن احساسات خود را تعدیل می‌کند تا به انتظارات محیطی آگاهانه و ناخودآگاه پاسخ دهد (نامدار و سرابیان، 2020). یکی از این انتظارات محیطی روابط بین زوجین است؛ بنابراین هر چه فرد کنترل هیجانی بالاتری داشته باشد نسبت به روابط زناشویی از نظر هیجانی بهتر پاسخگو است و درنتیجه رضایت و صمیمیت  زوجین در این افراد افزایش می­یابد. پس کنترل هیجان می‌تواند انسجام بین فردی را ارتقا دهد و منجر به رضایت زناشویی و صمیمیت  بین زوجی بالاتر شود (مازوکا و همکاران، 2019). و همچنین طبق نتایج آماری مشخص شد که صمیمیت  در زوجین با سازگاری زناشویی رابطه مستقیم و معنی داری دارد که همسو با پژوهش­های انجام شده توسط وانگر و همکاران (2020)، مازوکا و همکاران (2019) و همتی (1400) بود.

یکی از عواملی که بستر رفع نیازهای عاطفی افراد را فراهم می‌کند ازدواج است. صمیمیت زناشویی یکی از ضروریات زندگی زناشویی و درعین‌حال از ویژگی‌های بارز یک ازدواج موفق و شاد است. عمق صمیمیتی که افراد در روابط خود ایجاد می‌کنند تا حد زیادی به توانایی آن‌ها در برقراری ارتباط دقیق، مؤثر و واضح با افکار، احساسات، نیازها و خواسته‌های خود دارد؛ بنابراین یادگیری نحوه برقراری ارتباط مؤثر نخستین گام در فرآیند ایجاد یا افزایش صمیمیت در هر رابطه است. عدم صمیمیت  باعث افزایش تعارضات و کاهش صمیمیت در روابط زناشویی و ایجاد مشکلات عاطفی و روانی می‌شود؛ بنابراین صمیمیت زناشویی بین زوجین عامل مهمی در ایجاد یک ازدواج پایدار است (فرهادی و همکاران، 2020). صمیمیت زوجین از مؤلفه‌های مهم ضروری برای بهبود روابط زناشویی است. روابط صمیمانه بین زوجین به‌عنوان وسیله مبادله و ارضای متقابل نیازهای عاطفی و روانی به‌ شکل قابل‌قبول و پیش‌بینی‌کننده می‌تواند باعث تقویت رابطه عاطفی و سازگاری زناشویی شود. ارتباطات زوجین از طریق کنترل احساسات منفی و کاهش تعارضات زناشویی منجر به بهبود صمیمیت عاطفی زوجین می‌شود.

شواهد پژوهشی حاکی از آن است که افزایش سازگاری و صمیمیت در بین زوج‌ها می‌تواند نقش مهمی در سازگاری زناشویی و ثبات زندگی مشترک داشته­باشد. گاتمن، ارتباط مؤثر را مهم‌ترین مهارت زوج‌ها می‌داند و معتقد است کسانی که رابطه مؤثر دارند، می‌توانند به تأیید متقابل برسند و به نیازهای همسرشان گوش دهند و به‌طور غیرتدافعی به آن‌ها پاسخ دهند و هنگامی که سوءتفاهم پیش می‌آید، روی مشکل تمرکز می‌کنند و  رابطه مسالمت‌آمیزی برقرار می­کنند. سازگاری زناشویی یک موقعیت روانی است که به‌ خودی‌خود به وجود نمی‌آید، بلکه کسب آن مستلزم تلاش زوجین و فراگیری مهارت‌هایی است (ترکشدوز و همکاران، 2021).

 و درنهایت صمیمیت  در زوجین نقش میانجی در رابطه بین کنترل عواطف و سازگاری زناشویی ایفا می­کند. با توجه به یافته­های پژوهش که کنترل عواطف اثر غیرمستقیم به‌واسطه‌ی صمیمیت زناشویی بر سازگاری زناشویی زوجین داشته است می­توان این­گونه تبیین کرد که کنترل عواطف پایین و ابراز مدیریت نشده عواطف و هیجانات بر روی صمیمیت زوجین اثر می­گذارد؛ زیرا ناتوانی در مدیریت عواطف مانند سدی بین همسران عمل می­کند و مانع نزدیکی آن‌ها به یکدیگر می­شود. در این حالت فرد برای اینکه در مقابل عواطف کنترل نشده همسرش قرار نگیرد سعی می­کند فاصله را از او حفظ کند. او درواقع دچار ترس از صمیمیت با همسر به‌منظور جلوگیری از تعارض و تنش در رابطه می­شود. در چنین رابطه­ای به اشتراک­گذاری خود در رابطه بین زوجین اتفاق نمی­افتد و همسران صمیمیت کمی را در رابطه تجربه می­کنند.

بالعکس وقتی همسران کنترل عواطف خوبی داشته باشند مانع­ و ترسی برای صمیمیت وجود ندارد و زوجین توانایی ایجاد تعاملی صمیمانه را خواهند داشت. از طرفی وقتی صمیمیت زوجین در حد مطلوبی باشد همسران بهتر می­توانند شرایط و موقعیت­های بحرانی را تحمل کنند و قدرت انطباق بیش­تری پیدا می­کنند و بنابراین صمیمیت زوجین باعث سازگاری زناشویی می­شود. می­توان گفت صمیمیت زوجین با تأثیرپذیری از کنترل عواطف   روی سازگاری زوجین تأثیر می­گذارد و همانند پلی موجب ارتباط کنترل عواطف و سازگاری زناشویی می­شود. به­طورکلی هرقدرکه زوجین در کنترل عواطف مهارت بیشتری داشته­باشند ممکن است صمیمیت بیشتری تجربه کرده و در نهایت سازگاری بهتری با همدیگر داشته­باشند. در این پژوهش نیز متغیرهای مداخله­گر از قبیل فرایندهای ذهنی و درونی نیز سبب تأثیر نحوه پاسخ­گویی شرکت­کنندگان به پرسشنامه شده است و همچنین خصوصیات شخصیتی و هوش گروه نمونه درنظرگرفته ­نشده ­است.

 ازجمله محدودیت­های دیگر پژوهش حاضر این بود که به­دلیل شیوع بیماری کرونا، امکان نمونه‌گیری به  شکل تصادفی وجود نداشت و نمونه‌گیری به روش دردسترس انجام شد. در پایان پیشنهاد می­شود جهت تعمیم­پذیری بیشتر نتایج علاوه 9­بر استفاده از روش­های دیگر نمونه­گیری، مطالعاتی در نمونه­هایی با ویژگی­های جمعیت­شناختی دیگر انجام شود. براساس یافته­ های پژوهش لازم است که در رابطه با عوامل تأثیرگذار مانند کنترل عواطف و صمیمیت زناشویی که موجب اثرگذاری بر صمیمیت زوجین می­شود مداخله  شکل­گیرد تا نسبت به ارتقا صمیمیت بین زوجین اقدام شود.