پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,653 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,495,734 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,886,781 |
زنان و عدالت قضایی در سیره حقوقی حضرت علی علیه السلام | ||
| مطالعات زن و خانواده | ||
| مقاله 7، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 32، فروردین 1403، صفحه 159-192 اصل مقاله (1.36 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی اصیل | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jwfs.2017.8816.1098 | ||
| نویسندگان | ||
| رقیه السادات مومن* 1؛ نهله غروی نائینی2؛ طوبی شاکری گلپایگانی3 | ||
| 1استادیار گروه حقوق پردیس خواهران دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران ایران | ||
| 2استاد گروه قرآن و حدیث دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس تهران ایران | ||
| 3استادیار گروه مطالعات زنان دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از محوری ترین پایه های عدالت اجتماعی در اسلام، دسترسی کلیه آحاد جامعه به عدالت قضایی و احقاق حق بدون هرگونه تبعیض جنسیتی است. از آنجا که دسترسی زنان به عدالت قضایی، مؤثرترین ضمانت اجرای احترام و اجرای حقوق بشر آنان در حوزه‌های فردی و اجتماعی است، این انتظار وجود دارد که نظام قضایی اسلامی الگویی کاربردی ارائه دهد، تا با ساز و کارهای مناسب، این حقوق را به بهترین شکل ایفا نماید. یکی از بهترین نمونه های برخورد سیستم قضایی اسلامی با زنان، سیره عملی حضرت علی است. این نوشتار با استفاده از روش تحلیل متن استقرایی- قیاسی در سه مرحله توصیف، تحلیل و مقوله بندی (از طریق کدگذاری باز)، به تحلیل محتوای اقوال و سیره عملی حضرت علی در خصوص اصول کلی حاکم بر نظام حقوقی زنان در سطوح مختلف پرداخته، و مؤلفه های کلی دسترسی زنان به عدالت قضایی در حکومت علوی را استخراج نموده است. هدف این نوشتار آن است که مفهوم موسع عدالت قضایی نزد حضرت امیر، که شامل رعایت عدالت جنسیتی در کلیه مراحل قانون‌گذاری، قضاوت و اجرای قانون می شود را به طور مصداقی به تصویر بکشد؛ و با استناد به اصول کلی قضاوت حضرت در خصوص زنان، اثبات نماید که در سیستم عدالت قضایی علوی، زنان بدون هیچ گونه تبعیضی، علاوه بر دسترسی سهل به مراجع قانونی و آزادی در دادخواهی، از نتیجه اجرای عدالت محض علوی سیراب شده، و حضرت علی علیه السلام را بزرگترین حامی حقوق انسانی خویش می دانستند. | ||
تازه های تحقیق | ||
1- بررسی مصداقی سیره حقوقی حضرت علی علیهالسلام نشان میدهد که ایشان در تمامی مراحل قضا، بانوان را دارای جایگاه حقوقی دانسته، و هیچگاه با استناد به نقص ادراک و مادون بودن زنان، ایشان را از دسترسی به عدالت قضایی محروم نساختند. 2-حضرت علی علیهالسلام نه تنها در دوران حکومت خود، بلکه درزمانیکه حسب شرایط روزگار سکوت سیاسی داشتند، درخصوص احقاق حقوق بانوان ورود کرده، و با روشنگری و یادآوری آیات و سنت پیامبر، چگونگی اجرای اصول عادلانه حقوقی و کارآمدی ادل قضایی را اثبات کردند. 3- حضرت علیهالسلام با تبیین و استفاده از اصل تساوی افراد در برابر عدالت، در مواردی که بر حسب نصوص ورودی برای جنسیت مطرح نیست، میان زن و مرد به تساوی حکم کرده و روشن ساختند که اجرای عدالت حقوقی همواره برتری دادن به زنان نیست، بلکه ممکن است در در راستای استفاده از ادله و امارات، حکم به نفع مردان صادر شود. 4- اصل فردی بودن جرائم و مجازاتها از جمله حلقههای مفقوده سیاست جنایی پس از رحلت پیامبر اکرم بود، که حضرت امیر آن را بهخصوص در موارد دخیل بودن جنسیت زنانه در امر قضا، احیا ساخته و تثبیت کردند. 5- صیانت از کرامت انسانی بانوان در نظام قضایی، مبارزه با هرگونه خشونت در امر قضا، تبیین و تأسیس ادله اثبات دعوا با توجه به دعاوی مربوط به زنان، کاربرد دستاوردهای علمی در کشف حقیقت قضایی و استفاده از علوم غیبیه؛ همگی از جمله دستاوردهای بررسی مصادیق مراجعات قضایی زنان به حضرت علی علیهالسلام است. 6- بهطورکلی در نظام حقوقی علوی، دسترسی زنان به عدالت قضایی آنچنان منطقی و فراهم است، که دوست و دشمن بدان معترف بودند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عدالت قضایی؛ علی علیه السلام؛ زنان؛ اصول قضاوت؛ حقوق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Women and judicial justice in the legal tradition of Imam Ali (PBUH) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Roghaieh Sadat Momen1؛ Nehle Gharavi naeeni2؛ Touba Shakri Golpayegani3 | ||
| 1Assistant professor of law department of Sisters Campus of Imam Sadiq University (peace be upon him), Tehran, Iran. | ||
| 2Professor of Quran and Hadith Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor of Women's Studies Department, Faculty of Human Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the fundamental pillars of social justice within the Islamic framework is the equitable provision of judicial justice, ensuring that all individuals within the community have equal access to legal recourse and are not subjected to any form of gender-based discrimination. The effective guarantee of women's human rights in both individual and social contexts relies on their access to judicial justice. Consequently, there is an anticipation that the Islamic judicial system will serve as a practical model, offering suitable mechanisms to ensure these rights are upheld in the most optimal manner. The conduct of Hazrat Ali is one of the best illustrations of how the Islamic judicial system treats women. This article studied the content of Ali's sayings and practices about the overarching principles guiding women's legal system at various levels using the approach of inductive-deductive text analysis in three stages of description, analysis, and categorization and extracted the fundamental elements of the system of government women's access to judicial justice. The objective of this article is to elucidate the comprehensive notion of judicial justice as outlined by Hazrat Amir. By examining the overarching principles of Amir's rulings concerning women, it is demonstrated that within Alavi's justice system, women are afforded equal treatment without any form of discrimination. Additionally, they enjoy unrestricted access to legal authorities and the freedom to pursue litigation. Consequently, women express contentment with the outcomes resulting from the implementation of true Alavi justice and regard Hazrat Ali as a paramount advocate for their human rights. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Judicial Justice, Imam Ali (Peace Be Upon Him), Women, Principles of Judgment, Law | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
آخوندى، محمود(1375).آیین دادرسى کیفرى، تهران، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامى، چاپ هفتم [لینک]
ابن اثیر، ابوالسعادات مجد الدین المبارک بن محمد الجزری المعروف بابن الاثیر)1367ه ش( النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، تحقیق طاهر احمد الزاوی و محمود محمد الطناحی، قم، موسسه اسماعیلیان، الطبعه الرابعه [لینک]
ابن الجوزی، یوسف بن فرغلی بن عبدالله المعروف بسبط ابن الجوزی،)بی تا) تذکره الخواصّ( تذکره خواص الامه فی خصائص الائمه) تقدیم السید محمد صادق بحرالعلوم، طهران: مکتبه نینوی الحدیثه[لینک]
ابن شهر آشوب، مشیر الدین أبى عبد الله محمد بن على بن شهر اشوب ،(1376 ق).مناقب آل أبى طالب، نجف: المطبعة الحیدریة، [لینک]
ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن بن هبة الله شافعی دمشقی (1415 ق).تاریخ مدینه دمشق، بیروت: دارالفکر [لینک]
اِبن منظور جمال الدین ابوالفضل محمدبن مکرم بن علی الانصاری الخزرجی الافریقی المصری(1416 ق).لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی: موسسه التاریخ العربی[لینک]
ابی داود، سلیمانبناشعث ازدیسجستانی(بی تا) سنن ابی داود، تحقیق محمد محیالدین عبدالحمید، بیروت: داراحیاء السنه النبویه[لینک]
احمد بن محمدبنحنبل شیبانی(1414 ق).المسند، تحقیق عبد الله محمد الدرویش، بیروت: دارالفکر، الطبعه الثانیه[لینک]
اربلی، علی بن عیسی بهاءالدین،(1401 ق).کشف الغمّه فی معرفه الائمّه، تحقیق: هاشم رسولی محلاّ تی، بیروت [لینک]
امینی، عبدالحسین،(1416 ق).الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، قم: مرکز الغدیر للادراسات الاسلامیة [لینک]
البرقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد،(1413 ق).المحاسن، تحقیق السید مهدی الرجایی، قم: المجمع العالمی لاهل البیت[لینک]
بیهقی، ابوبکراحمدبنالحسین بن علی بیهقی،(1414 ق).السنن الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت:دارالکتب العلمیه[لینک]
حاکم نیشابوری، محمدبنعبدالله. (1422 ق).المُسْتَدرَک علی الصَحیحَین، تحقیق: محمود مطرجی، بیروت: دارالفکر [لینک]
الحرالعاملی، محمدبنالحسن (بیتا) وسائلالشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق عبدالرحیم الربانی الشیرازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی [لینک]
الحسینیالشیرازی،سیدمحمد؛(1409 ق). الفقه (موسوعة استدلالیة فی الفقه الإسلامی)، بیروت:دارالعلوم، الطبعة الثانیة [لینک]
الخوارزمی، ابی‌الموید‌الموفق بن احمدالبکری‌الحنفی،(1432 ق). المناقب، تحقیق: علی آل‌کوثر، قم: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی [لینک]
الرضی، السید ابوالحسن محمد بن الحسین،(1378ه ش). نهج البلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، چاپ چهاردهم [لینک]
زینالی، حمزه. (1383ه ش).اثرات فقدان حمایت کیفری مناسب از زنان بر بزه‌دیدگی آن‌ها، مجله رفاه اجتماعی، 4(13)،197-222 [لینک]
السیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن‌بن ابی بکر. (1424 ق). ال‍درال‍م‍ن‍ث‍ور ف‍ی‌‌ال‍ت‍ف‍س‍ی‍ر ب‍ال‍م‍اث‍ور، بیروت: دارالکتب‌العلمیه[لینک]
شوشتری، محمدتقی،(1381ه ش). قضاوتهای امیرالمؤمنین، مترجم سید علی‌محمد موسوی جزایری، قم: جامعه مدرسین،[لینک]
الشیبانی الموصلی، ابوالحسن علی بن محمد المعروف بابن الاثیر،(1408 ق). الکامل فی التاریخ، تحقیق علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث العربی [لینک]
طارمی، محمد حسین،(1388ه ش). عدالت قضایی و جرایم پیرامونی، مجله پگاه حوزه، 263 ، 18. [لینک]
الطباطبایی الیزدی، محمد کاظم،(1412 ق).العروه الوثقی، قم: اسماعیلیان، چاپ دوم [لینک]
الطباطبایی، سید محمد حسین،(1362ه ش).المیزان فی تفسیر القرآن، تهران:دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم. [لینک]
الطبری، ابوالعباس احمد بن عبد الله،(1415 ق).ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، تحقیق: اکرم البوشی، جده:مکتبه الصحابه. [لینک]
الطبری، ابوجعفر محمد بن جریر،(بی تا) تاریخ الطبری (تاریخ الامم والملوک)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر: دارالتعارف. [لینک]
الطوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی،(1390 ق).الاستبصار فیما اختلف الاخبار، تهران: دارالکتب الاسلامیه [لینک]
الطوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی،(1401 ق).تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، بیروت: دار التعارف. [لینک]
العاملی، شیخ سعید زینالدین بن علی (شهید ثانی)؛(1410 ق).الروضة‌البهیة فی شرح‌اللمعة الدمشقیه، تقریر: کلانتر، سید محمد، قم: انتشارات داوری. [لینک]
عبدالحمید بن هبة الله بن محمد بن الحسین بن أبی الحدید أبو حامد عز الدین معتزلی. (۱۳۷۸–۱۳۸۴ ق)شرح نهج البلاغة، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره [لینک]
عسقلانی، ابن حجر،(1408 ق).فتح الباری شرح صحیح البخاری، مقدمه: هدی الساری، بیروت [لینک]
عکبری بغدادی، ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید،(1414 ق).الإرشاد فی معرفة حُجَج الله عَلَی العباد، بیروت: مفید. [لینک]
عکبری بغدادی، ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید،( (1414 ق).الاختصاص، تحقیق: علی اکبر الغفاری، قم: موسسه النشر الاسلامی، الطبعه الرابعه. [لینک]
العیاشی، ابوالنضر محمدبن مسعود السلمی السمرقندی المعروف بالعیاشی،(1380 ق).تفسیر العیاشی، تحقیق السید هاشم رسولی محلاتی، طهران: المکتبه العلمیه .[لینک]
ف‍خ‍رال‍دی‍ن محمد بن عمر بن الحسین بن الحسن ابن علی ال‍ت‍م‍ی‍م‍ی ال‍ب‍ک‍ری ال‍رازی ال‍ش‍اف‍ع‍ی،(1411 ق).تفسیر مفاتیح الغیب (ال‍ت‍ف‍س‍ی‍ر ال‍ک‍ب‍ی‍ر) بیروت: دارالکتب ال‍ع‍ل‍م‍ی‍ة. [لینک]
الفراهیدی، لابیعبدالرحمن الخلیل بن احمد،(1408 ق).کتاب العین، تحقیق: مهدی المخزومی و ابراهیم السامرایی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. [لینک]
القرشی،عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر،(1388 ق).تفسیر القرآن العظیم، بیروت. [لینک]
القرطبی المالکی، ابوعمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبدالبر،(1415 ق).الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، تحقیق: علی محمد معوض و عادل احمد عبد الموجود، بیروت: دار الکتب العلمیه. [لینک]
القرطبی، اب‍ی‌‌ع‍ب‍دال‍ل‍ه م‍ح‍م‍د‌ب‍ن‌‌اح‍م‍د الانصاری؛ (بیتا) ال‍ج‍ام‍ع‌‌الاح‍ک‍ام القرآن (تفسیر القرطبی)، تحقیق: عبدالرزاقالمهدی.بیروت: دارالکتاب‌العربی. [لینک]
القمی (شیخ صدوق)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه،(1413 ق).من لا یحضره الفقیه، قم: مؤسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمی قم، چاپ سوم. [لینک]
کلینی، ابوجعفرمحمدبن یعقوب،(1407 ق).اصول الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم [لینک]
کلینی، ابوجعفرمحمدبن یعقوب، (1350ه ش).الفروع من الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه. [لینک]
مازندرانی، محمد بن علی ابن شهر آشوب،(1376 ق).مناقب آل ابی طالب، نجف: المکتبة الحیدریة. [لینک]
مالک بن انس بن عامران صبحی ،(1320 ق).الموطا، دهلی:مطبع المجتبائی. [لینک]
مجلسی، محمد باقر، (1403 ق).بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم. [لینک]
مغنیه، محمدجواد،(1403 ق).فقهالامام جعفر الصادق، بیروت: انتشارات دارالجواد. [لینک]
المقدسی، عبد الله بن أحمد بن قدامة أبو محمد،(1405 ق).المغنی فی فقه الإمام أحمد بن حنبل الشیبانی، بیروت: دارالفکر [لینک]
المکی العاملی، ش‍م‍س‌ال‍دی‍ن محمد(شهید اول) ؛(1417 ق).الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، تحقیق ق‍س‍م الفقه فی مجمع ال‍ب‍ح‍وث الاسلامیه، م‍ش‍ه‍د: مجمع ال‍ب‍ح‍وث الاسلامیه. [لینک]
النجفی، محمدحسن،(بیتا) جواهرالکلام، تحقیق و تعلیق محمود القوچانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم [لینک]
نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی،(1411 ق).مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آلالبیتلأحیاء التراث. [لینک]
النیشابوری، ابوالحسین مسلم بن الحجاج القشیری. (1412 ق).صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، القاهره: دارالحدیث [لینک]
هاشمی شاهرودی،سید محمود.(1386ه ش).امام علی(ع) و اصول قضاوت، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام (فارسی)، 33 ، 3-23 [لینک]
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب بن جعفربن وَهْب بن واضح،(1358ه ش).تاریخ الیعقوبی، نجف. [لینک] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 154 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 159 |
||