پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 939 |
| تعداد مقالات | 7,734 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,750,747 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,073,859 |
واکاوی بازگشت احسان طبری از مارکسیسم: از پنداشت تا واقعیت | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 7، دوره 33، شماره 59 - شماره پیاپی 149، آذر 1402، صفحه 163-185 اصل مقاله (459.44 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2023.43584.2788 | ||
| نویسنده | ||
| پروین قدسی زاد* | ||
| استادیار گروه اسلام معاصر، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| احسان طبری از سرآمدان جنبش کمونیستی در ایران بود. او با دانش وسیعش در اعتباربخشی به حزب تودۀ ایران و آموزش مارکسیسم به جوانان حزبی، در گستراندن قلمرو حزب به‌ویژه در میان روشنفکران و کارگران سهمی بزرگ داشت. ایمان و پایبندی‌اش به حزب و اصول مارکسیسم چنان مستحکم بود که گمانی از فروپاشی آن نمی‌رفت، اما فروپاشید و با تألیف آثاری نیز بر آن صحه گذاشت. بازگشت از مارکسیسم و اعلام دین‌داری‌اش پرسش‌برانگیز بود. فردی که به‌عنوان نظریه‌پرداز و یکی از پایه‌های اصلی حزب قلمداد می‌شد، چگونه از باوری که نزدیک به نیم سده با آن زیسته و هویتش را شکل داده بود، به آسانی دست کشید؟ هدف این نوشتار بررسی واقعیت این تحول است که با نقبی بر خصوصیات اخلاقی و منش حزبی و سیاسی‌اش، بر پایۀ آثار و خاطرات هم‌حزبی‌هایش که طیفی از موافقان و مخالفانش بودند و نیز متن بازجویی‌هایش از 1362 تا 1364، پاسخی درخور به این پرسش می‌دهد. یافتۀ این پژوهش حاکی از دین‌داری مصلحتی و پناه‌بردن به تقیه برای درامان‌ماندن و صیانت از ایمان و اندوخته‌های فکری‌اش بود که جز از این طریق مقصود حاصل نمی‌شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| احسان طبری؛ حزب توده؛ مارکسیسم- لنینیسم؛ بازگشت از مارکسیسم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Exploring Ehsan Tabari's Shifting Away from Marxism: From Speculation to Reality | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Parvin Qqodsizad | ||
| Assistant Professor, Contemporary Islam Department, Iran Branch, Encyclopaedia Islamica Foundation, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the key figures of the communist movement in Iran was Ehsan Tabari. With his extensive expertise, he increased the credibility of the Tudeh Party of Iran and educated the younger members of the party in Marxist ideology. His contribution led to an increase in the party's following among intellectuals and workers. His deep faith and unwavering adherence to the party and the principles of Marxism were so unshakeable that there was no doubt about its eventual collapse. Nevertheless, it collapsed, and he confirmed this by writing about it. His assertion of religiosity cast doubt on his true intentions after his commitment to Marxism. How was it possible that someone who was a renowned theorist and a crucial figure in the party could so easily abandon the belief that he had held for almost half a century and which was at the core of his identity? This paper attempts to provide an adequate answer to the research question by examining his moral, partisan and political characteristics through the works and memoirs of his party friends - both those who support and those who oppose him - as well as through the texts of his interrogations from 1362š to 1364š. The results of the study indicate that Tabari pursued a tactic of opportunistic religiosity and used concealment (taqiye) as a means of protecting his faith and intellectual reticence, as he saw this as the only viable choice. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ehsan Tabari, Tudeh party, Marxism-Leninism, Shifting Away from Marxism | ||
| مراجع | ||
|
آزاد ارمکی، تقی (1397) «حیاط خلوت روشنفکران»، قلم یاران، (12)، 44- 41.
آل‌احمد، جلال (1379) زن زیادی، تهران: فردوس.
اسکندری، ایرج (1357) «دورنمای نویدبخش اتحاد نیروهای میهن‌پرست و آزادی‌خواه در مبارزه برای برانداختن رژیم استبدادی شاه»، دنیا، 5(8)، 394- 388.
اسکندری، ایرج (1368) خاطرات سیاسی، تهران: علمی.
اعتمادزاده، محمود [1370] بار دیگر و این بار...( جزوۀ چاپ نشده)، [تهران].
انصاری، صادق (1375) از زندگی من: پابه‌پای حزب تودۀ ایران، لس‌آنجلس: کتاب.
ایران، بایگانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی: (1368و1364-1362)، پرونده‌های 18305و 18306و 7509.
امیر خسروی، بابک (1399) «رابطۀ طبری و کیانوری در ظاهر دوستی بود و در باطن دشمنی»، شرق، (3935)، 2.
برهان، عبدالله (1368) بیراهه، تهران: بی‌نا
پرتوی، محمدمهدی (1362) «بازجویی محمدمهدی پرتوی از اعضای حزب تودۀ ایران»، بایگانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی: شمارۀ پروندۀ 2416.
پور پیرار، ناصر (1369) «دانش طبری هیاهو یا واقعیت» کیهان هوایی، (891).
پور پیرار، ناصر (1370) «زیرکی‌های نخودی آقای بهنود» کیهان هوایی، (947).
جمالی، حسین؛ نوریان دهکردی، نگین (1386) «پارادوکس‌های گفتمان احسان طبری و مدرنیتۀ بی‌معنا»، حقوق و علوم‌سیاسی، (6)، 90- 61.
حزب توده: از شکل‌گیری تا فروپاشی (1368-1320)، (1387) به‌کوشش جمعی از پژوهشگران، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
خامه‌ای، انور (1368) «طبری همواره در پی معلومات و اطلاعات تازه بود» (گفت‌وگو)، گفت‌وگوکننده: غلامحسین ذاکری، آدینه، (36)، 14.
خامه‌ای، انور (1372) خاطرات سیاسی، تهران: گفتار.
خجسته رحیمی، رضا (1392) «گریز از سرسپردگی: دربارۀ داریوش آشوری که ترجیح داد گوشه بگیرد و سفیر فرهنگ بماند»، اندیشۀ پویا، 2(9)، 99-98.
خسروشاهی، هادی (1392) «کیانوری در شمایل یک حاجی بازاری: گزارشی از چند دیدار و ارتباط با اعضای حزب توده پس از انقلاب به‌همراه اسنادی منتشرنشده»، اندیشۀ پویا، 2(11)،63-62.
رحیمی، مصطفی (1390) «نامه‌های منتشرنشده [مصطفی رحیمی به امیر پیشداد]»، مهرنامه، 2(13)، 164-160.
شهبازی، عبدالله (1369) «طبری، تبلور اندیشۀ چپ از پیدایی و اعتلا تا بحران و فروپاشی»، کیهان هوایی، (873)، 15-14.
طبری، احسان (1323) «مسئلۀ نفت»، مردم برای روشنفکران، (12).
طبری، احسان (1358الف) برخی مسائل حاد انقلاب ایران، تهران: شرکت سهامی خاص انتشارات توده.
طبری، احسان (1358ب) دهۀ نخستین، تهران: آلفا.
طبری، احسان (1358ج) «سخنی دربارۀ انقلاب ایران»، دنیا، 1(1)، 9-8.
طبری، احسان (1361الف) جستارهایی از تاریخ، تهران: پیک ایران.
طبری، احسان (1361ب) سرنوشت انقلاب در گروی نظام اجتماعی- اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، تهران: حزب تودۀ ایران.
طبری، احسان (1361ج) نظری به سیر انقلاب کشور ما، تهران: حزب تودۀ ایران.
طبری، احسان (1363) بازگشت از مارکسیسم، رم: مرکز فرهنگی اسلامی اروپا.
طبری، احسان (1366) کژراهه: خاطراتی از تاریخ حزب توده، تهران: امیرکبیر.
طبری، احسان (1367) «نوزایی مجدد شرق در فرهنگ جهان»، کیهان، (13347)، 16.
طبری، احسان (1382) از دیدار خویشتن: یادنامۀ زندگی، به‌کوشش محمدعلی شهرستانی، تهران: بازتاب نگار.
طبری، احسان (1386) نوشته‌های فلسفی و اجتماعی، برلین: حزب تودۀ ایران.
طبری، شهران (1399) «همۀ تناقض‌های یک ایدئولوگ: طبری قدرت فکر داشت اما قدرت زندگی نداشت»، اندیشۀ پویا، 9(71)، 76.
عمویی، محمدعلی (1399) صبرِ تلخ، برلین: واله.
فرهمند راد، شیوا (1393) قطران در عسل، بی‌جا.
فیروز، مریم (1373) خاطرات مریم فیروز (فرمانفرمائیان)، تهران: اطلاعات.
قزلسفلی، محمدتقی؛ نوریان دهکردی، نگین (1389) «قدرت سیاسی «داو» ایدئولوژی»، سیاست، (16)، 179-161.
کاتوزیان، محمدعلی(1397) «برداشت کهنه و جزم باور از مارکسیسم»، قلم یاران، (12)، 58.
کریمی حکاک، احمد (1399) «همۀ تناقض های یک ایدئولوگ: تخته‌بندِ ایمان و ایقانِ توده‌ای»، اندیشۀ پویا، 9(71)، 77.
کشاورز بیضایی، محمد (1392) «تأملاتی در گفتمان معرفتی احسان طبری»، پارسه، (20)، 160-141.
کشاورز، فریدون (1380) خاطرات سیاسی، تهران: آبی.
کیانوری، نورالدین (1371) خاطرات نورالدین کیانوری، تهران: اطلاعات.
لطف‌آبادی، محسن؛ پورقنبر، محمد (1395) «تاریخ‌نگاری احسان طبری»، جستارهای تاریخی، 7(1)، 93- 73.
محرمخانی، فریبرز؛ عنبرمو، منصور (1393) «بررسی تأثیر مخیله ایرانی بر مارکسیسم حزب توده»، تاریخ اسلام و ایران، 24(21)، 144- 140.
محرمخانی، فریبرز؛ عنبرمو، منصور (1393) «موضع حزب توده در قبال انقلاب اسلامی ایران بر اساس اسناد چپ (حزب توده)»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 24(13)، 137- 135
مردیها، مرتضی (1397) «احسان طبری، پرچمدار کمونیسم روسی»، قلم یاران، (12)، 48-45.
مسکوب، شاهرخ (1379) روزها در راه، پاریس: خاوران.
ملکی، خلیل (1368) خاطرات سیاسی خلیل ملکی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
موسوی تبریزی، حسین (1399) «طبری و کیانوری مدعی بودند ما در حال کمک به نظام هستیم»، شرق، (3860)، 3.
هاتفی، مهرنوش (1396) «اسلام‌آوردن احسان طبری: شکنجه، اقناع یا سندروم استکهلم» در
https://www-radiozamaneh-com.translate.goog/332448/?_x_tr_sl=fa&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=sc
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1385) هاشمی رفسنجانی: کارنامه و خاطرات سال 1363، به‌سوی سرنوشت، به‌کوشش محسن هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
کیهان (20 مرداد 1358) شمارۀ 10779، 3.
Ale Ahmad, Jalal (2000), Zan-e Zīyādī, Tehran: Ferdūs. Amooi, Mohammad Ali (2020), Bitter Patience: Oral History of the Iranian Left 1979-1983, vol.3 Berlin: Vāleh. Ansari, Sadegh (1996), From My Life: Keeping up with the Tudeh Party of Iran, Los Angeles: Book. Azad Aramaki, Taghi (July 2017) "Intellectuals’ Backyard " Qalam-e Yāran Magazine, No. 12, pp. 41-44. Babak Amir Khosravi (January 2021) "The Relationship between Tabari and Kianuri Was Outwardly Friendship and Inwardly Enmity" Šarq newspasper, No. 3935, p.2. Burhan, Abdullah (1989), Bīrāhe , Tehran: Rasa Eskandari, Iraj (1978) "The Promising Perspective of the Union of Patriotic and Freedom-loving Forces in the Struggle to Overthrow the Shah’ Authoritarian Regime " Donya magazine, third period, fifth year, no. 8, pp. 388-394.. Eskandari, Iraj (1989) Political Memoirs, Tehran: ‘Elmī. Etemadzadeh, Mahmoud [1991], Once Gain and This Time... (Unpublished pamphlet), [Tehran]. Farahmand Rad, Shiva (2014) Qaṭarān dar ‘Asal, Bījā. Firoz, Maryam (1994), Maryam Firuz's Memoirs (Farmanfarmaian), Tehran: Eṭelā‘āt. Hashemi Rafsanjani, Akbar (2006), Hashemi Rafsanjani: The Record and Memoirs of 1984, Towards Destiny, by the efforts of Mohsen Hashemi, Tehran: Daftar-e Našr-e Ma‘āref-e Enqelāb, p. 99. Hatfi, Mehrnoosh (2017) "Ehsan Tabari’s Conversion to Islam: Torture, Persuasion or Stockholm Syndrome", accessed 10 September 2023, https://www.radiozamaneh.com Iran, The Islamic Revolution Document Center (IRDC): (1983-1985, 1989), files no. 18305, 18306, 7509. Karimi Hakak, Ahmed (2020) " The Contradictions within an Ideologue: The Faith and Belief of Tudeh Party Members", Andīše-ye Pūyā Magazine, 9th year, vol. 71, p. 77. Katouzian, Mohammad Ali (July 2018) “Conventional and uncompromising understanding of Marxism” Qalam-e Yārān Magazine, No. 12, p. 58. Keshavarz, Fereydoun (2001), Political Memoirs, Tehran: Abi. Khajasteh Rahimi, Reza (July-August 2013), "Escape from Devotion: Regarding Dariush Ashoori, Who Chose Seclusion and Embraced the Role of a Cultural Ambassador" Andīše-ye Pūyā Magazine, second year, no. 9, pp. 98-99. Khameei, Anwar (1993), Political Memoirs, Tehran: Goftār. Khameei, Anwar (July 1989), "Tabari Was Always Seeking out Knowledge and New Information" (interview), [interviewer] Gholamhossein Zakari, Ādīne, No. 36, p. 14. Khosrowshahi, Hadi (September and October 2013), "Kiyanouri in the Figure of a Haji Bazaar: A Report of Several Meetings and Communications with Members of the Tudeh Party after the Revolution, Along with Unpublished Documents", Andīše-ye Pūyā Magazine, year 2, no.11, pp. 62 -63. Kianouri, Nuruddin (1992), Nouruddin Kianouri's Memoirs, Tehran: Eṭelā‘āt. Mardiha, Morteza (July 2018) " Ehsan Tabari, Flagbearer for Russian Communism" Qalam-e Yārān Magazine, no. 12, pp.45-48. Meskob, Shahrukh (2000), Days on the Road, Paris: ḵāvarān. Mousavi Tabrizi, Hossein (2020), "Tabari and Kianuri Claimed That We Are Assisting the Regime" " Šarq newspasper, No. 3860, Ābān 20, p. 3. Partovi, Mohammad Mahdi (1983), (Interrogation of Mohammad Mehdi Pertovi from the Members of Tudeh Party of Iran), The Islamic Revolution Document Center (IRDC): file no. 2416. Rahimi, Mostafa (June 2011) "Unpublished Letters: Mostafa Rahimi to Amir Pishdad" Mehr-nāma Magazine, year 1, no.13, pp. 160-164. Shahbazi, Abdullah (March 1990) "Tabari Represents the Crystallization of Leftist Thought, from Its Inception and Rise to Its Eventual Crisis and Collapse" Keyhān-e havā’ī newspaper, No. 873, pp. 14-15. Tabari, Ehsan (C1982), A Comment on the Course of our Country's Revolution, Tehran: Tudeh Party of Iran. Tabari, Ehsan (26 May 1988), “Renaissance of the East in World Culture”, Keyhān No. 1347, (26 Xordād/ June 26), p. 16. Tabari, Ehsan (1984), Returning from Marxism, Rome: Islamic Cultural Center of Europe. Tabari, Ehsan (1987), Kaǰrāhe (Memoirs of Tudeh Party History), Tehran: Amīrkabīr. Tabari, Ehsan (2003), Ehsan Tabari’s Memoir of Her Life, by Mohammad Ali Shahrashtani, Tehran: Bāztāb-e Negār. Tabari, Ehsan (2007), Philosophical and Social Writings, Berlin: Tudeh Party of Iran. Tabari, Ehsan (A1979), Some Acute Problems of the Iranian Revolution, Tehran: Privately held company of Tudeh Publications. Tabari, Ehsan (A 1982), Essays on History, Tehran: Peyk-e Iran. Tabari, Ehsan (B1979), The First Decade, Tehran: Ālfā. Tabari, Ehsan (B1982), Dependency of the Fate of the Revolution on the Socio-Economic System of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Tudeh Party of Iran. Tabari, Ehsan (C 1979) "A Word Concerning the Iranian Revolution" Donyā Magazine, vol.4, year 1, no. 1, pp. 8-9. Tabari, Ehsan (19 October 1944), “Oil Issue”, People for Intellectuals newspaper, No. 12,. Tabari, Shahran (1399 š/ 2019), " All the Contradictions of an Ideologue: Tabari Possessed the Ability to Think, Yet He Lacked the Ability to Truly Live”, Andīše-ye Pūyā Magazine, year 9, No. 71, p. 76. Tudeh Party: From Formation to Dissolution (1941 -1989), (2008), BY a group of researchers, Tehran: Institute of Political Studies and Research. Maleki, Khalil (1989), Khalil Maleki’s Political Memoirs, Tehran: Entešār Publication Co. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 237 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 161 |
||