پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 931 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,491,588 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,884,209 |
تحلیلی شناختی بر اشعار عربی مثنوی | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 2، دوره 16، شماره 36، اردیبهشت 1403، صفحه 43-70 اصل مقاله (456.16 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2023.44634.2497 | ||
| نویسنده | ||
| طاهر لاوژه* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| جلال‌الدین محمد بلخی در تبیین معارف مثنوی برخی از صور برجستة هنری و مضامین ویژة عرفانی را در قالب اشعار عربی می‌نهد. این پژوهش از طریق بررسی ابیات و مصاریع تمام‌عربیِ مثنوی، جنبه‌های زبانی و ادبی این نوع اشعار را بررسی می‌کند و میزان نوآوری‌ها و نکته‌سنجی‌ها را در ساختار آن‌ها برمی‌شمارد و از گذر اشعار عربی به مهم‌ترین مقاصد مولانا در بیان مفاهیم توجه می‌کند. هدف، تحلیل موازین هنری اشعار عربی، بدعت‌های مولانا در حوزة ساختاری این اشعار و کیفیت تشریح مفاهیم مورد توجة او برای بیان محتواست. به شیوة تحلیل محتوایی و در رویکردی زیبایی‌شناختی، چگونگی تلفیق ابیات عربی با ابیات فارسی مطالعه می‌شود تا ضرورت وجود اشعار عربیِ مثنوی را تشریح کرد. با این هدف 123 بیت و 99 مصراع در شش دفتر مثنوی بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد در مواردی زمینة بیان معنا، جز به زبان عربی امکان‌پذیر نیست؛ اصلی‌ترین دلیل این امر علاوهبر نقد منش نحویون، خروج از هنجارهای عادی زبان، آمیختگی توأمان افکار و یافته‌های مولانا از منابع عربی و فارسی، آفرینش معانی متعدد در فرمی نو و تعمیق تجارب عرفانی از طریق پدیدآوردنِ زبان ویژة مثنوی است. در این سیر و رهیافت تکاملی، اولویت‌های زبانی خاصی در ساخت و فرم روی می‌نماید. در همین راستا، مولانا برای تعمیق مبانی اندیشگی مثنوی دست به خلاقیت‌های عدیده‌ای می‌زند و از این طریق مسیر پیچ‌درپیچ مضامین مثنوی را در انتقال اغراض گوناگون آن هموار می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مثنوی؛ اشعار عربی؛ تحلیل زیبایی‌شناختی؛ ساختار زبانی و ادبی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Cognitive Analysis of Mathnavi's Arabic Poems | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Taher Lavzheh | ||
| Assistant Professor of Persian Language and Literature, Payam-e Noor University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Jalāl al-Dīn Moḥammad Balkhi explains some outstanding artistic forms and special mystical themes in the form of Arabic poetry as the expression of Mathnavi teachings. This research examines the linguistic and literary aspects of this type of poems through the study of all-Arabic verses and stanzas of Mathnavi and it shows the amount of innovations in their structure and through Arabic poems, he pays attention to the most important purposes of Rumi in the presentation of themes. The aim is to analyze the artistic standards of Arabic poems, the heresies of Rumi in the structural domain of these poems and the quality of explaining the concepts considered by him to express the content. In order to know about the necessity of the existence of Mathnavi Arabic poems, the method of combining Arabic verses with Persian verses was studied in the method of content analysis and with an aesthetic approach. For this purpose, 123 verses and 99 stanzas were examined in six books of Mathnavi. The results show that in some cases it is not possible to express the meaning except in Arabic. The main reason for this, apart from criticizing the character of the grammar scholars, departure from the normal norms of language, the fusion of Rumi's thoughts and findings from Arabic and Persian sources, the creation of multiple meanings in a new form and the deepening of mystical experiences through the creation of a special Mathnavi language. On this evolutionary path, certain linguistic priorities occur in construction and form. In this regard, Mevlânâ does many creative things to deepen the foundations of Mathnavi thought and in this way, it smooths the uneven path of expressing Mathnavi themes in conveying its various purposes. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mathnavi, Arabic Poems, Aesthetic Analysis, Linguistic and Literary Structure | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، ترجمة محمدمهدی فولادوند.
آقاحسینی، حسین؛ براتی، محمود؛ جمالی، فاطمه (1390). «اهمیت پرسش در متون عرفانی»، فصلنامة کاوش‌نامه، د 12، ش 22: صص 131 ـ 160.
ابن عبد ربه، شهاب‌الدین (1404). العقد الفرید. بتحقیق عبدالمجید الترحینی، الجزء الخامس، بیروت: دارالکتب العلمیة.
افلاکی العارفی، شمس‌الدین احمد (1362). مناقب‌العارفین. مصحح تحسین یازیجی، ج 2، تهران: دنیای کتاب.
امرؤ القیس (1425). دیوان امرئ القیس. ضَبَطه وَصَحَّحهُ مصطفی عبدالشّافی. لبنان: دار الکتب العلمیة.
الأشناندانی، أبوعثمان سعید بن هارون (1408). معانی الشعر. الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
پورجوادی، نصرالله (1370). «بادة عشق (1) (سیر تاریخی معنای عرفانی باده یا می در شعر فارسی)». مجلة نشر دانش، ش 66: صص 420 ـ 429.
پورنامداریان، تقی (1384). در سایة آفتاب، چ 2، تهران: سخن.
پورنامداریان، تقی (1388). «عالم مثل افلاطون، ناخودآگاه جمعی یونگ و عالم دل مولوی»، پژوهشنامة ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق)، د 5، ش 9: صص 52 ـ 68.
حرّی، ابوالفضل (1390). مطالعة قرآن به منزلة اثری ادبی: رویکردهای زبانی ـ سبک‌شناختی. برگزیدة مقالات مستنصر میر و حسین عبدالرئوف، تهران: نیلوفر.
حلاج، حسین بن منصور (1354). اشعار حلاج. ترجمة بیژن الهی، تهران: انجمن شاهنشاهی فلسفة ایران.
حیدری، محمود؛ نسیم‌بهار، علی‌اصغر (1399). «بینامتنی ذاتی اشعار عربی و فارسی سعدی (مضامین مشترک اشعار فارسی و عربی سعدی)»، متن‌پژوهی ادبی. د 24، ش 86: صص 191 ـ 213.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن، چ پنجم.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390). تازیانه‌های سلوک: نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنائی، تهران: آگه، چ یازدهم.
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1391). موسیقی شعر، تهران: آگه، چ سیزدهم.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392). زبان شعر در نثر صوفیه؛ درآمدی به سبک‌شناسی نگاه عرفانی. تهران: سخن، چاپ چهارم.
شمیسا، سیروس (1371). آشنایی با عروض و قافیه، تهران: فردوس، چ هفتم.
شمیسا، سیروس (1387). انواع ادبی. تهران: میترا، چ سوم.
شمیسا، سیروس (1388). یادداشت‌های حافظ. تهران: علم.
شیخ‌احمدی، سیداسعد (1390). «اثرپذیری اشعار عربی پارسی‌گویان قرنهای ششم و هفتم هجری از اوزان متداول شعر فارسی»، فصلنامة زبان و ادب فارسی، د 3، ش 7: صص 167 ـ 180.
ضیف، شوقی (1364). العصر الجاهلی. ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: امیرکبیر.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1348). شرح مثنوی شریف (جزو نخستین از دفتر اول)، تهران: دانشگاه تهران.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1381). احادیث و قصص مثنوی. ترجمه و تنظیم دکتر حسین داودی، تهران: امیرکبیر، چ دوم.
فولادی، علیرضا (1389). زبان عرفان. چاپ سوم (ویرایش جدید)، تهران: سخن و فراگفت.
قربانی زرین، باقر (1390). «مثنوی: قالب شعر فارسی یا عربی؟»، آینة میراث، ش 2 (پیاپی 49): صص 177 ـ 190.
قندیل، إسعاد عبدالهاوی (1981). فنون الشعر الفارسی. بیروت: دار الأندلس.
کفافی، محمد عبدالسلام (1382). ادبیات تطبیقی (پژوهشی در باب نظریه ادبیات و شعر روایی). ترجمه حسین سیدی، مشهد: آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــــــ (1966). مثنوی جلال‌الدین الرومی شاعر الصوفیة الأکبر. الجزء الأول، الطبعة الأولی، بیروت: المکتبة العصریة.
گنجی، نرگس؛ اشراقی، فاطمه (1392). «درنگی در آثار و منابع مولوی‌پژوهی در جهان عرب». پژوهشهای ادبی عرفانی (گوهر گویا). د 7، ش 2 (پیاپی 25): صص 159 ـ 186.
لاوژه، طاهر (1401). «کارکرد تبیینیِ مناجات در تحلیل داستان‌های دفتر پنجم مثنوی». پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا). د 14، ش 28: صص 131 ـ 152.
لاوژه، طاهر (1401). «کارکرد نماد در حکایت‌های حدیقه، داستان‌های مثنوی و قصه‌های پریان». متن‌پژوهی ادبی. د 25، ش 89: صص 218 ـ 241.
لاوژه، طاهر؛ میرزانیا، محمدرضا (1398). متون نظم و نثر عربی. تهران: دانشگاه پیام نور.
مولوی، جلال الدیـن محمد بن محمد (1374). مثنوی معنوی. مصحح نیکلسون، تهران: علمی و نشر علم، چ هفتم.
مولوی، جلال الدیـن محمد بن محمد (1387). فیه ما فیه. مصحح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: نگاه، چ سوم.
مولوی، جلال الدیـن محمد بن محمد (1388). غزلیات شمس تبریز. با مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، ج اول، تهران: سخن، چ چهارم.
نویا، پل. (1373) تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمة اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
The Holy Quran, Translated by Professor Mohammad Mehdi Fooladvand. Aflaki al-Arafi, Sh. A. (1983). Manaqib al-Arifin. Masah Tahsin Yaziji, Volume 2, Tehran: World of Books. [In Persian] Aghahoseini. H. & Barati. M. & jamali. F. (2011).The importance of questioning and it’s place in mystical texts. Kavoshnameh Journal of Research in Persian Language and Literature. Volume 12, Issue 22. P. 131 – 160. [In Persian] Al-Ashnandani, O. S. H. (1987). Meanings of poetry. First edition, Beirut: Dar al-Katb al-Alamiya. [In Arabic] Forozanfar, B. al-Z. (1969). Commentary on Masnavi Sharif (the first part of the first book), Tehran: University of Tehran. [In Persian] Forozanfar, B. al-Z. . (2002). Masnavi hadiths and stories. Translated and edited by Dr. Hossein Davodi, second edition, Tehran: Amir Kabir. [In Persian] Emru al-Qais (2004). Diwan Amre Al-Qais. Recorded and edited by Mustafa Abdul Shafi. Lebanon: Dar al-Kitab al-Alamiya. [In Arabic] Fuladi, A. (2010). The language of mysticism. 3th edition of new edition. Tehran: Sokhan & Faragoft. [In Persian] Ganji, N. & Ishraqi, F. (2014).A Study on the Works and Sources of Molavi Research in the Arab World. Research on Mystical Literature. Vol. 7. No 2. (Sequential 2). P. 159 – 186. [In Persian] Hallaj, H. M. (1975). Hallaj's poems. Translated by Bijan Elahi, Tehran: Imperial Society of Philosophy of Iran. . [In Arabic] Haydari, M. & Nasimbahar, A. A. (2020).Intrinsic Intertextuality of Arabic and Persian Poems of Sa'adi (Common Contents of Persian and Arabic Poems. Literary Text Research. Vol. 24. No 86. P. 191 – 213. [In Persian] Horri, A. (2010). Studying the Qur'an as a literary work: Linguistic-stylistic approaches. Selected articles of Mostanser Mir and Hossein Abdul Raouf, Tehran: Nilofar. [In Persian] Ibn Abd Rabbah, Sh. (1983). Al-Aqd al-Farid. Researched by Abdul Majid al-Tarhaini, part 5, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. [In Arabic] Kaffafi, M. A. (2012). Comparative literature (research on the theory of literature and narrative poetry). Translated by Hossein Sidi, Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Arabic] Kaffafi, M. A. . (1966). Jalal al-Din al-Rumi's Masnavi, Sufi poet Al-Akbar. The first part, the first edition, Beirut: Al-Maktabeh al-Asriyah. [In Arabic] Lavzheh, T. (2021). The Function of the Symbol in Hadiqah's Tales, Masnavi’s Stories and Fairy Tales. Literary Text Research. Vol. 25. No 89. P. 217 – 241. [In Persian] Lavzheh, T. . (2022). The Explanatory function of Hymn in analysis of the Fifth Book of Mathnavi’s Stories. Research on Mystical Literature. Vol. 16. No 1. (Sequential 48). P. 217 – 241. [In Persian] Lavzheh, T. & Mirzaniya, M. R. (2018). Arabic poetry and prose texts. Tehran: Payam Noor University. Mevlevî, J. (1995). Masnavi Manavi. Tehran: 17th Edition. Tehran: Elmi & Nashr-e Elm. [In Persian] Mevlevî, J. (2008). Fie Ma Fie. Misah Badi al-Zaman Farozanfar, third edition, Tehran: Negah. Mevlevî,J. (2009). Ghazliat Shams Tabriz. With introduction, selection and commentary by Mohammadreza Shafiei Kodkani, first volume, fourth edition, Tehran: Sokhn. Nwyia, P. (1994). Quranic Interpretation and Mystical Language. Translated by Ismail Saadat. First Edition. Tehran: Markaz-e Nashr-e Daneshgahi. [In Persian] Pourjavadi, Nasrullah (1991). "Bade Eshgh (1) (Historical course of the mystical meaning of Bade or May in Persian poetry)". Neshar Danesh Magazine, No. 66, pp. 420-429. [In Persian] Pournamdarian, T. (2005). In the shade of the sun. Second Edition. Tehran: Sokhan. [In Persian] Pournamdarian, T. (2009).Plato’s world of illusion, Collective unconscious of Jung, and Mowlana’s world of heart. The Journal of Epic Literature. Volume 5, Issue 9. P. 52 – 68. [In Persian] Qandil, I. A. (1981). Farsi poetry techniques. Beirut: Dar al-Andalus. [In Arabic] Qorbani Zarrin, B. (2012).Mathnavi: A Persian or an Arabic Prosodic Form? Mirror of Heritage (Ayene-ye Miras). Vol. 9. No 2. (Sequential 49). P. 177 – 190. [In Persian] Shafiei Kadkani, M. R. (2008). Periods of Persian poetry. fifth edition. Tehran: Sokhn, [In Persian] Shafiei Kadkani, M. R. (2011). The whips of conduct; Critique and analysis of some poems by Hakim Sanai. Eleventh edition. Tehran: Agah. [In Persian] Shafiei Kadkani, M. R.. (2013). The Language of Poetry in Sufi Prose. 4th Edition. Tehran: Sokhan. [In Persian] Shafiei Kadkani, M. R.. (2011). Poetry music. 13th edition. Tehran: Agah. [In Persian] Shamisa, C. (1992). Introduction to prosody and rhyme. 7th edition, Tehran: Ferdous. [In Persian] Shamisa, C. (2008). Literary types. Third edition, Tehran: Mitra. [In Persian] Shamisa, C. (2009). Notes of Hafez. Tehran: Elm. [In Persian] Sheikhahmadi, A. (2011). The Influence of Common Persian Rhythms on Persian’s Arabic Poems during Sixth and Seventh Centuries. Persian Language and Literature. Volume 3, Issue 7. P. 167 – 180. [In Persian] Zaif, Sh. (1985). Asr al-Jahili. Translated by Alireza Zakavati Karagzlou, Tehran: Amir Kabir. [In Persian] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 490 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 343 |
||