پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 939 |
| تعداد مقالات | 7,735 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,735,288 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,068,573 |
تعیّن نظم گفتمانیِ خوانش نژادیِ ناسیونالیست‌های رمانتیک ایرانی در تاریخ‌نگاری معاصر ایران (از قاجاریه تا پایان دورۀ پهلوی) | ||
| تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
| مقاله 2، دوره 32، شماره 30 - شماره پیاپی 115، آبان 1401، صفحه 33-58 اصل مقاله (468.03 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2023.44568.1676 | ||
| نویسنده | ||
| رضا پارسامقدم* | ||
| دانش‌آموختۀ دکترای جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعۀ دانشکدۀ علوم‌اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| پرسش اصلی مقالۀ حاضر این است که آغازین لحظات تولد و پیدایشِ خوانشِ نژادی از تاریخ ایران کدام است. (درجۀ صفر) و بر مبنایِ کدام صورت‌بندیِ گفتمانی، این خوانش نژادی از تاریخ به‌مثابۀ یک نظمِ گفتمانیِ فراگیر در تاریخ‌نگاریِ معاصر ایران (از دورۀ قاجاریه تا پایان حکومت پهلوی دوم)، تعیّنِ گفتمانی پیدا کرد و هژمونیک شد و چه نتایجی به بار آورد. آخوندزاده و کرمانی به‌مثابۀ سوژه‌های گفتمانِ خوانش نژادی در ایران، نخستین کسانی بودند که با ترویجِ ایدئولوژی عرب‌ستیزانه و با ارائۀ تحلیلی سیستماتیک و نظام‌مند از خوانش نژادی، آن را در تاریخ‌نگاریِ ایرانی صورت‌بندیِ گفتمانی کردند. به زبانِ دیرینه‌شناسانه و از منظر تحلیل نظام‌های اندیشه‌ای، اندیشه‌های نژادیِ آخوندزاده و کرمانی در تاریخ‌نگاری ایرانی به‌مثابۀ نیروهایی عمل کردند که همچون نظام‌های گفتمانی، سوژه‌های خودشان را ساختند. آخوندزاده، کرمانی و جلال‌الدین میرزا با بهره‌گیری از متون دساتیریِ آذرکیوانیان (دورۀ صفویه) به‌مثابۀ متونی «ایدئولوژیک»، در نقشِ حاملانِ اولیه و سوژه‌هایِ گفتمانِ هم‌زمان، باستان‌گرایانه و نژادگرایانه درآمدند. نظمِ گفتمانیِ حاصل از خوانشِ نژادیِ ناسیونالیست‌های رمانتیک ایرانی در آثار و مکتوباتِ مورخانِ بعد از آنان از قبیل حسن پیرنیا، عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی، ابراهیم پورداود، ذبیح‌الله صفا، غلامرضا رشید یاسمی و دیگر مورخان و روشنفکرانِ پسا آخوندزاده و پسا کرمانی می‌نشیند. این مورخان و روشنفکران نیز به‌مثابۀ سوژه‌هایِ این گفتمان و در همین چارچوب و فضایِ گفتمانیِ خوانشِ نژادی از تاریخ ایران، در نگارش آثار تاریخی‌شان به‌طور حتم، فصل یا بخشِ مهمی از کتاب‌های خود را به بحث‌های نژادی با عناوینِ «نژاد ایرانی»، «نژاد آریایی»، خونِ ایرانی و... اختصاص داده‌اند که گویایِ بارز تعیّن نظم گفتمانیِ خوانشِ نژادی در تاریخ‌نگاری ایرانی است. این تاریخ‌نگاری و خوانشِ نژادی با مقدس‌انگاری و تأکید همدلانه بر سلسلۀ «ساسانیان» به‌مثابۀ آرمان‌شهر با گفتمانِ نژادگرایانه و باستان‌گرایانه پیوند برقرار و در تاریخ‌نگاریِ ایران معاصر تعیّن گفتمانی پیدا کرد و هژمونیک شد. در نتیجۀ نظامات گفتاریِ حاصل از خوانشِ نژادی از تاریخ ایران زمینه‌هایِ تئوریکِ «مقصر انگاریِ» انیران (مشخصاً اعراب) و «آنان را عاملِ تمامِ بدبختی‌هایِ ایرانیان انگاشتن» فراهم شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظم گفتمانی؛ نژاد آریایی؛ باستان‌گرایی؛ عرب‌ستیزی؛ تاریخ‌نگاری ایرانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Determining the discourse order of the racial reading of Iranian romantic nationalists In contemporary Iranian historiography (from the Qajar period to the end of the Pahlavi period) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Parsamoghadam | ||
| PhD graduate of Economic Sociology and Development, School of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The main question of the present article is what is the beginning of the birth and emergence of the racial reading in the history of Iran. (zero degree) and on the basis of which discourse formulation, this racial reading of history as a comprehensive discourse order in contemporary Iranian historiography (from the Qajar period to the end of Pahlavi II reign), found a discourse definition and became hegemonic, and what results it produced. Akhundzadeh and Kermani, as subjects of the racial reading discourse in Iran, were the first ones who promoted the anti-Arab ideology and by presenting a systematic and systematic analysis of the racial reading, made it a discourse formulation in Iranian historiography. In paleontological language and from the perspective of the analysis of thought systems, the racial thoughts of Akhundzadeh and Kermani in Iranian historiography acted as forces that created their own subjects as discourse systems. Akhundzadeh, Kermani and Jalaluddin Mirza took advantage of the texts of the Azarkivians (Safavid period) as "ideological" texts, in the role of primary carriers and subjects of contemporary, antiquarian and racial discourse. The order of discourse resulting from the racist reading of Iranian romantic nationalists can be found in the works and writings of historians after them, such as Hassan Pirnia, Abbas Iqbal Ashtiani, Saeed Nafisi, Ebrahim Pourdaoud, Zabihullah Safa, Gholamreza Rashid Yasmi, and other historians and intellectuals after Akhundzadeh and Kermani. These historians and intellectuals, as the subjects of this discourse and in the same framework and discourse space of racial reading of Iran's history, in writing their historical works, will definitely dedicate a chapter or an important part of their books to racial discussions with the titles of "Iranian race", "Aryan race" ", Khoon Irani and... have been dedicated, which clearly shows the determination of the discursive order of racial reading in Iranian historiography. This racial historiography and reading with the sanctification and empathetic emphasis on the "Sasanian" dynasty as a utopia was connected with the racist and antiquarian discourse and found a discourse determination and became hegemonic in the historiography of contemporary Iran. As a result of speech systems resulting from Nejadi's reading of Iranian history, the theoretical grounds for "blaming" Iranians (specifically Arabs) and "considering them the cause of all the misfortunes of Iranians" were provided. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Discourse order, Aryan race, Archaism, Anti-Arabism, Iranian historiography | ||
| مراجع | ||
|
اسمیت، دنیس (1386) برآمدن جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمۀ هاشم آغاجری، تهران: مروارید.
اشرف، احمد (1402) هویّت ایرانی، از دوران باستان تا پایان پهلوی، ترجمه و تدوین: حمید احدی، تهران: نی.
افشار قاسملو، امیرخسرو [مصاحبه] (بی‌تا) مندرج در: «پروژۀ تاریخ شفاهی ایران، دانشگاه هاروارد، جلد2، به‌کوشش حبیب لاجوردی، 67-1.
اقبال آشتیانی، عباس (1350) مجموعه مقالات، شامل یک صد و یک مقاله، با مقدمه و تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابفروشی خیام.
اقبال آشتیانی، عباس (1386) تاریخ ایران (از انقراض ساسانیان تا انقراض قاجاریه)، تهران: دبیر.
امانت، عباس (1377) «پورخاقان و اندیشۀ بازیابی تاریخ ملی ایران؛ جلال‌الدین میرزا و نامۀ خسروان»، ایران‌نامه، (65)، 45-5.
الیاده، میرچا (1384) اسطورۀ بازگشتِ جاودانه، ترجمۀ بهمن سرکاراتی، تهران: طهوری.
آدمیت، فریدون(١٣٤9) اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده، چاپ1، تهران: خوارزمی.
آدمیت، فریدون (1357) اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی، چاپ2، تهران: پیام.
بلوندل سعد، جویا (1382) عرب‌ستیزی در ادبیات معاصر ایران، ترجمۀ فرناز حائری، تهران: کارنگ.
بنیامین، والتر (1387) عروسک و کوتوله؛ مقالاتی درباب فلسفۀ زبان وفلسفۀ تاریخ، گزینش و ترجمۀ مرادفرهادپور و امید مهرگان، تهران: گام نو.
بیگدلو، رضا (1393) «ارزیابی انتقادی تاریخ گاری ناسیونالیستی در ایران»، مطالعات ملی، 15(2)، 126-95.
پورداود، ابراهیم (1306) پوراندخت‌نامه (دیوان اشعار)، به انضمام ترجمۀ انگلیسی دین‌شاه جی‌جی‌باهای ایرانی، سلسله انتشارات انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی، از نفقۀ مرحوم پشوتن جی پاتل.
پورداود، ابراهیم (1326) فرهنگِ ایرانِ باستان، بخش نخست، تهران: دانشگاه تهران.
پورداود، ابراهیم (1336) یادداشت‌های گاثاها، به‌کوشش بهرام فره‌وشی، چاپ2، تهران: دانشگاه تهران.
__________ (١٩٢٤) «اندر تاج‌گذاری احمد شاه» ایران‌شهر، 2(7)، 375-374.
پیرنیا، حسن (مشیرالدوله) (1381) ایران باستان یا تاریخ مفصل ایران قدیم، جلد1، تهران: زرین.
پیرنیا، حسن (مشیرالدوله) (1388) تاریخ ایران قبل از اسلام (ایران قدیم) یا تاریخ مختصر ایران تا انقراض ساسانیان، تهران: الهام.
پیرنیا، حسن (مشیرالدوله)؛ اقبال آشتیانی، عباس (1398) تاریخِ کامل ایران، تهران: پر.
رسولی، حسین (1397) «تاریخ‌نگاری ناسیونالیستی دورۀ رضاشاه و تأکید بر پیوستگی نژادی کردها و ایرانیان»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، 28(22)، 59-39.
رضازاده شفق، صادق (1342) درس‌هایی از تاریخ، سخنرانی‌های آقای دکتر رضازاده شفق در رادیو ایران، تهران: زوار.
شایگان، حسن (1383) اقبال و تاریخ‌نگاری، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
شکیبی، ژند (1400) غرب‌انگاری و ایدئولوژی پهلویسم، ترجمۀ عباس جنگ، تهران: شرکت سهامی انتشار.
صفا، ذبیح الله (1353) دلیران جانباز (مجموعه مقالات)، تهران: امیرکبیر.
ضیاءابرهیمی، رضا (1396) پیدایش ناسیونالیسم ایرانی، نژاد و سیاست بی‌جاسازی، ترجمۀ حسن افشار، تهران: مرکز.
طرفداری، علی‌محمد (1390) «تاریخ‌نگاری ناسیونالیستی معاصر ایران و پایه‌گذاری اوهام تاریخی مقدس»، سورۀ اندیشه، 3(50 و 51).
عظیمی، فخرالدین (1401) هویت ایران (کاوش در نمودارهای ناسیونالیسم: دیدگاهی مدنی)، تهران: آگاه.
فوکو، میشل (1397) تاریخ جنون، ترجمۀ فاطمه ولیانی، تهران: هرمس.
قزوینی، میرزامحمدخان‌بن‌عبدالوهاب (1303) دورۀ کامل بیست مقاله قزوینی، به‌تصحیحِ ابراهیم پورداود و عباس اقبال آشتیانی، جلد1، تهران: دنیای کتاب.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (۱۳۸۹) دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی، چاپ5، ترجمۀ حسن افشار، تهران: مرکز.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1395) ایران، جامعۀ کوتاه مدت و سه مقالۀ دیگر، ترجمۀ عبدالله کوثری، تهران: نی.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1401) ایرانیان (دوران باستان تا دورۀ معاصر)، ترجمۀ حسین شهیدی، چاپ23، تهران: مرکز.
کار، ئی. اچ (1387) تاریخ چیست؟ چاپ4، تهران: خوارزمی.
کریستنسن، آرتور(1390) ایران در زمان ساسانیان: تاریخ ایران ساسانی تا حملۀ عرب و وضع دولت و ملت در زمان ساسانیان، ترجمۀ غلامرضا رشید یاسمی، چاپ3، تهران: سمیر.
گارثویت، جین رالف (1387) تاریخ سیاسی ایران از شاهنشاهی هخامنشی تاکنون، ترجمۀ غلامرضا علی‌بابایی،تهران: اختران.
لمبتون، آن (1372) تداوم و تحول در تاریخ میانۀ ایران، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: نی.
متین عسگری، افشین (1399) هم شرقی، هم غربی؛ تاریخ روشنفکری ِ مدرنیتۀ ایرانی، ترجمۀ حسن فشارکی، تهران: شیرازه کتابِ ما.
محمدزاده، حمید؛ آراسلی، حمید (گردآورنده) (1963) میرزا فتحعلی آخوندوف: الفبای جدید و مکتوبات، باکو: فرهنگستان علوم.
مؤمنی، محمدباقر (بی‌تا) اسلام ایرانی و حاکمیت سیاسی، فرانکفورت: بزرگترین مرکز پخش کتاب.
نفیسی، سعید (1345) تاریخ معاصر ایران (از چهارم اسفند 1299 تا بیست و چهارم شهریورماه1320)، تهران: کتابفروشی فروغی.
نفیسی، سعید (1383) تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورۀ معاصر؛ از آغاز سلطنت قاجارها تا سرانجام فتحعلی‌شاه، دو جلدی، جلد2، تهران: اساطیر.
نفیسی، سعید (1388) تاریخ تمدن ایران ساسانی، تهران: شرکت مطالعات و نشر کتاب پارسه.
هابسبام، اریک (1397) دربارۀ تاریخ، ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران: نشر لاهیتا.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز(1397) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ8، تهران: نشر نی.
Abbas Amanat and Farzin Vejdani(2012), Iran Facing Others Identity Boundaries in a Historical Perspective.First published in 2012 by PALGRAVE MACMILLAN® in the United States— a division of St. Martin’s Press LLC, 175 Fifth Avenue, New York, NY 10010.
Adamiyat, Fereydoun (1970), the thoughts of Mirza Fathali Akhundzadeh, first edition, Tehran, ḵārazmī. Adamiyat, Fereydoun (1978), Mirza Agha Khan Kermani's thoughts, second edition, Tehran, Payām. Afshar Ghasemlou, Amir Khosro [interview] included in: "Oral History Project of Iran, Harvard University, Volume II, by Habib Lajordi, pp. 1-67". Aghajari, Morvarīd Publishing House, first edition. Amanat, Abbas (1998), Poūrḵāqān and the idea of recovering Iran's national history; Jalaluddin Mirza and Nameh Khosrovan, Iran Nameh, No. 65. Amanat, Abbas, Farzin Vojdani(2012), Iran Facing Others Identity Boundaries in a Historical Perspective. First published in 2012 by PALGRAVE MACMILLAN® in the United States— a division of St. Martin's Press LLC, 175 Fifth Avenue, New York, NY 10010. Ashraf, Ahmad (2023), Iranian identity, from ancient times to the end of Pahlavi, translated and edited by: Hamid Ahadi, Ney Publishing. Azimi, Fakhreddin (2022), Iran's Identity (exploring the graphs of nationalism: a civil perspective), Āgah Publications. Benjamin, Walter (2008), "Doll and Dwarf" (Essays on Philosophy of Language and Philosophy of History), selected and translated by Morad farhadpour and Omid Mehregan, Gam Nu Publishing. Bigdelo, Reza (2013), Critical evaluation of nationalistic historiography in Iran, National Studies Quarterly, 58, Year 15, Number 2. Blondel Saad, Joya (2003), The Image of Arabs in Modern Persian Literature, translated by Farnaz Haeri, edited by Nasser Pourpirar. Tehran, Karang Publishing. Carr, Edward Hallett (2007), What is history?, ḵārazmī Publishing Co., 6th edition. Christensen, Arthur (2011), L'Iran sous les Sassanides., 2 eme ed, translated by Gholamreza Rashid Yasmi, Tehran, Samir Publications, third edition. Eliade, Mircea (2004), Mythe de leternel retour, translated by Bahman Sarkarati, Ṭahūrī Publications. Eqbal Ashtiani, Abbas (1971), a collection of articles, including one hundred and one articles, with an introduction and proofreading by Mohammad Debirsiaghi, published by ḵayyām Bookstore). Eqbal Ashtiani, Abbas (2007), History of Iran (from the extinction of the Sassanids to the extinction of the Qajar dynasty), Dabīr Publications. Foucolt, Michel (2017), Folie of deraison Histoire de la folie a'l'age classique michel foucault, translated by Fatemeh Valiani, Hermes Publications. Garthwaite, Gene Ralph (2008), The Persians, translated by Gholamreza Ali Babaei, Aḵtarān Publishing House, first edition. Hobsbawm, Eric John (2017), On history, translated by Hassan Mortazavi, Lāhītā Publishing House, first edition. Jorgensen, Marian and Phillips, Louise (2017), Discourse analysis as theory and method, translated by Hadi Jalili, Ney Publishing, 8th edition. Katouzian, Homayun (2022), Iranians (ancient to contemporary era), translated by Hossein Shahidi, Tehran, Central Publishing House, 21st edition. Katouzian, Mohammad Ali Homayoun (2015), Iran, short-term society and three other articles, translated by Abdullah Kothari, Ney publication. Katouzian, Mohammad Ali Homayun (2009), Government and Society in Iran: Qajar Extinction and Pahlavi Establishment, 5th edition translated by Hassan Afshar, Tehran: Markaz Publishing. Lambton, Ann Katharine Swynford (1993), Continuity and change in medival Persia: aspects of administrative, economic, and social hisotry, translated by Yaqub Azhand, Ney Publishing House, first edition. Matin Asgari, Afshin (2019), Ham šarqī, Ham Ḡarbī (Intellectual History of Iranian Modernity, translated by Hasan Pushharaki, šīrāzeh Ketāb Mā Publications. Mohammadzadeh, Hamid, Hamid Arasli, Vīrāstārān, Mīrzā Fath-‘Alī Āḵūndov: The New Alphabet and Letters (Baku: Nizami, 1963),p 222-223. Momeni, Mohammad Baqer (n.d), Iranian Islam and political governance, first edition, Westhafen Halle. Nafisi, Saeed (1966), Contemporary History of Iran (from March 4, 1299 to September 24, 1320), Foroūḡī bookstore. Nafisi, Saeed (2004), social and political history of Iran in the contemporary period; From the beginning of the Qajar dynasty to the end of Fath Ali Shah, two volumes, second volume, Tehran: Asāṭīr Publishing House. Nafisi, Saeed (2009), History of Sassanid Iran Civilization, Pārseh Book Studies and Publishing Company. Pirnia, Hassan (Mošīr ul-Doulah) and Eqbal Ashtiani (2018), Complete History of Iran, Par Publications. Pirnia, Hassan (Mošīr ul-Doulah), (2002), Ancient Iran or a detailed history of ancient Iran, first volume, first edition, Tehran, Zarrīn. Pirnia, Hassan (Mošīr ul-Doulah), (2009), History of Iran before Islam (ancient Iran), or a brief history of Iran until the extinction of the Sassanids, Elhām Publications. Pourdavoud, Ebrahim (1924), "On the coronation of Ahmad Shah", Iranshahr magazine, second year, number 7. Pourdavoud, Ebrahim (1927), Pūrāndoḵt Nāmah (Divan of Poems), along with the English translation of Dinshah JJ Bahai Irani, from the series of publications of the Iranian Zoroastrian Society of Bombay, on behalf of the late Pashutan J. Patel. Pourdavoud, Ebrahim (1947), Ancient Iranian culture, first part, Tehran University Press. Pourdavoud, Ebrahim (1957), Yāddāšthā-ye Gāṯehā, by Bahram Farahvashi, second edition, Tehran University Press. Qazvini, Mirza Mohammad Khan bin Abd al-Wahhab (1924), the complete series of twenty articles of Qazvini, edited by Ebrahim Pourdavoud and Abbas Eqbal Ashtiani, first volume, Donīyā-ye Ketāb Publishing House, second edition, 1953 Rasouli, Hossein (2017), Nationalist Historiography in Reza Shah Era and Its Emphasis on Ethnic Affinity between Kurds and Iranians, Historical perspective and Historiography, Volume: 28, Number: 22. Rezazadeh Shafaq, Sadegh (1963), lessons from history, Dr. Rezazadeh Shafaq's lectures on Iran Radio, published by Zavār Tehran šāhābād bookstore. Safa, Zabihullah (1974), "Dalīrān-e ǰānbāz" (collection of articles), Amīrkabīr Publishing House, first edition. Shakibi, Gend (2021), "Westernization and Pahlavi ideology", translated by Abbas Jang, publishing company, first edition. Shaygan, Hassan (2004), Eqbal and historiography, Tehran, Dr. Mahmoud Afshar Endowment Foundation. Smith, Dennis (2007), " The rise of historical sociology", translated by Hashem Aghajari, Morvārīd Publishing House, first edition Ziabrahimi, Reza (2016), The emergence of Iranian nationalism, race and the politics of displacement, translated by Hassan Afshar, publishing center.
Abbas Amanat and Farzin Vejdani(2012), Iran Facing Others Identity Boundaries in a Historical Perspective.First published in 2012 by PALGRAVE MACMILLAN® in the United States— a division of St. Martin’s Press LLC, 175 Fifth Avenue, New York, NY 10010. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 325 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 268 |
||