پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 950 |
| تعداد مقالات | 7,806 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,970,096 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,204,372 |
«تحلیل گفتمان انتقادی تمهیدات عینالقضات همدانی» (با رویکرد نورمن فرکلاف) | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 3، دوره 15، شماره 32، اردیبهشت 1402، صفحه 77-103 اصل مقاله (531.86 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2023.42386.2420 | ||
| نویسندگان | ||
| محبوبه مباشری* 1؛ فائزه واعظ زاده2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| «تمهیدات»، مهم‌ترین اثر عین القضات همدانی، عارف آزاداندیشِ عصر سلجوقی و یکی از معروف‌ترین آثار عرفان اسلامی است که در پژوهش حاضر با رویکرد «تحلیل گفتمان انتقادی» نورمن فرکلاف بررسی شده است. هدف این پژوهش، پاسخ به چند پرسش است؛ از جمله اینکه نظم گفتمانی ایرانِ عصر سلجوقی در «تمهیدات» چگونه بازتولید شده است؟ کردارهای گفتمانیِ تمهیدات، بازتاب کدام‌یک از کردارهای اجتماعی است؟ و راهکار عین القضات برای برون‌رفت از گفتمان سلطه و تعصب روزگار سلجوقی چیست؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نظم اجتماعی عصر سلجوقی که مبتنی بر سلطة حاکمان سیاسی بر مردم، علمای دینی بر پیروان و مشایخ صوفیه بر مریدان و بیانگر انواع طبقه‌بندی اجتماعی است، در تمهیدات با بهره‌گیری از «نام دهی» مشارکان بازتاب یافته است. عین القضات با استفاده از دو ژانر از پیش موجودِ «تفسیر قرآن» و «وعظ» که دو کنش فرهنگی و اجتماعی جداگانه به شمار می‌رفتند، ضمن القای باورهای خویش به مخاطبان، در تقابل با گفتمان‌های موجود، پادگفتمان ایجاد کرده و حتی از جایگاه منتقد اجتماعی و ایده پرداز، برای برون‌رفت از گفتمان سلطه، خشونت و مذهب گرایی متعصبانة روزگار خویش، ایده جدیدِ معرفت و «عشق» را مطرح کرده است. کاربرد جمله‌های خبری، الگوهای ویژه امری و پرسشیِ تمهیدات، نشان می‌دهد که در این تقابلِ گفتمانی، جایگاه عین القضات از موضع اقتدار است؛ اقتدار معرفتی در برابر اقتدار سلطه و اقتدار عشق در برابر اقتدار تعصب و خشونت. این ویژگی‌ها تمهیدات را از جایگاه تعلیمی و تفسیری فراتر می‌برد و حتی برای آن رسالت اجتماعی نیز قائل می شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| متون عرفانی؛ تمهیدات؛ تحلیل گفتمان انتقادی؛ عینالقضات همدانی؛ نورمن فرکلاف | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Critical Discourse Analysis of Tamhidat by Ayn al-Quzat Hamadani (Through Norman Fairclough’s Approach) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahboobeh Mobasheri1؛ Faezeh Waezzadeh2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
| 2PhD student, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Tamhidat is the most important work of Ayn al-Quzat Hamadani, a free-thinking mystic of the Seljuk era, and one of the most famous works of Islamic mysticism, which has been examined in the present research through Norman Fairclough’s “critical discourse analysis” approach. The purpose of this research is to answer several questions: How has the discourse order of Iran’s Seljuk era been reproduced in Tamhidat? Which of the social acts do the discourse acts of Tamhidat reflect? And what was Ayn al-Quzat’s solution to dispose of the discourse of dominance and prejudice in the Seljuk period? The findings of the research show that the social order of the Seljuk era which was based on the authority of political rulers over the people, religious scholars over the followers, and Sufi sheikhs over the disciples, representing various types of social classification, has been reflected in Tamhidat via “naming” the participants. By using two pre-existing genres, “Qur'an exegesis” and “Sermon”, which were considered two distinct cultural and social acts, Ayn al-Quzat, while instilling his beliefs in the audience, created a counter-discourse in opposition to the existing discourses; and even from the position of a social critic and thinker proposed the novel idea of knowledge and “love” in order to dispose of the discourse of domination, violence and radical religiosity of his time. The use of affirmative sentences and special imperative and interrogative patterns in Tamhidat shows that in this discoursal confrontation, the stance of Ayn al-Quzat is an authoritative one; epistemic authority against the authority of domination and the authority of love against the authority of prejudice and violence. These features move Tamhidat beyond the didactic and interpretive position and even consider a social mission for it. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mystical texts, Tamhidat, Critical discourse analysis, Ayn al-Quzat Hamdani, Norman Fairclough | ||
| مراجع | ||
|
- آجودانی، ماشاءالله (1384). مشروطة ایرانی، تهران: اختران.
- آقاگل زاده، فردوس (۱۳۸۵). تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
-آقاگل زاده، فردوس (1386). «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات»، ادبپژوهی، دوره ۱، شماره۱، صص ۱۷-۲۷.
- آقاگل زاده، فردوس (1391). «توصیف و تبیین ساخت های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل گفتمان انتقادی، جستارهای زبانی، دوره۳، شماره ۲ (۱۰)، صص ۱-۱۹.
- افراسیابی، غلامرضا (1372). سلطان العشّاق، شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز.
- پالتریج، برایان (1399). درآمدی بر تحلیل گفتمان، ترجمة طاهره همتی، تهران: نشر نویسه پارسی.
- خادمی، سمیه (1392). «ابلیس و ارتباط آن با نظام احسن از منظر عین القضات همدانی»، کتاب ماه فلسفه، شمارة 68، صص 10-14.
- خلیلی، علی‌اصغر و حسن‌پور آلاشتی، حسین (1398). «بررسی و تحلیل تصویر در تمهیدات عین القضات همدانی»، دو فصلنامة علمی- تخصصی زبان و ادبیات فارسی شفای دل، سال دوم، شمارة چهارم، صص 77-105.
- دریفوس، هیوبرت؛ رابینو، پل (1392). میشل فوکو (فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک)، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
- رهبر، بهزاد؛ محمودی بختیاری، بهروز؛ کریم خانلویی، گیتی (1391). «رابطة جنسیت و قطع گفتار»، جستارهای زبانی، شمارة 12، صص 135-148.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1363). جست‌وجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
- سجادی، سید ضیاءالدین (1372). مبانی عرفان و تصوف، تهران: سمت.
- سلطانی، سید علی‌اصغر (1387). قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نی.
- شریفیان، مهدی؛ وفایی بصیر، احمد (1390). «مشترکات سوانح العشاق و تمهیدات در باب عشق و تفکر عارفانه»، عرفانیات در ادب فارسی، شمارة ۹، صص 91-114.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392). زبان شعر در نثر صوفیانه، تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمدرض (1389). تازیانه‌های سلوک، تهران: آگه.
- صفا، ذبیح الله (1364). تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، تهران: فردوس.
- عینالقضات همدانی (1373). تمهیدات. با مقدمه و تصحیح و تحشیه عفیف عسیران، چاپ چهارم، تهران: منوچهری.
- غیاثی، طیبه (1391). «تحلیل گفتمان انتقادی اندیشة سیاسی- عرفانی عین القضات همدانی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، با راهنمایی سیدعلی قاسم‌زاده، گروه زبان فارسی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان.
- فرکلاف، نورمن (1387). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، چاپ دوم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- فیلیپس، لوئیز؛ یورگنسن، ماریان (۱۳۸۹). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
- قجری، حسینعلی و نظری، جواد (1392). کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی، تهران: جامعهشناسان.
- مستوفی، حمدالله (1362). تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- میرباقری فرد، سید علی‌اصغر؛ محمدی، معصومه (1389). «بررسی و تحلیل نقش انشا در آثار فارسی عین القضات همدانی»، مجلة بوستان ادب، دوره ۲، شمارة 2، صص 185-208.
- میلز، سارا (1392). گفتمان، ترجمه فتاح محمدی، تهران: هزارة سوم.
- یارمحمدی، لطف‌الله (1385). ارتباطات از منظر گفتمان‌شناسی انتقادی، تهران: هرمس.
- یارمحمدی، لطف‌الله (1399). درآمدی به گفتمان‌شناسی، تهران: هرمس.
- یزدی، میثم (1397). روش‌شناسی تحلیل گفتمان انتقادی سازمانی فرکلاف در مطالعات سازمانی و رویدادی هنر، پژوهشنامة فرهنگستان هنر، دورة دوم، شمارة 1، صص 114- 132.
- Dabashi, H. (1999). Thruth and narrative, the untimely thoughts of ʻAyn Al-Quḍāt Al-Hamadhānī, Richmond: Curzon. MacFadyen, R.G. (1996). “Gender, Status and Powerless speech: - Interactions of students and Lecturers”. British Journal of Psycology, 35: 353-367.
Adjudani, M. (2005). Iranian constitution. Tehran: Akhtaran. Aghagolzadeh, F. (2006). Critical Discourse Analysis. Tehran: Scientific and Cultural Publications. Aghagolzadeh, F. (2007). Critical Discourse and Literature Analysis. Journal of Persian Language and Literature. 1(1). 17-27. Aghagolzadeh, F. (2012). Description and Explanation of Ideological Linguistic Structure in Critical Discourse Analysis. Language Related Research. 3 (2). 1-19. Afrasiabi, Gh. (1993). Soltan Ol Oshagh. Shiraz: Shiraz University Publishing Center. Paltridge, B. (2020). Discourse Analysis: An Introduction. Translated by Tahereh Hemati. Tehran: Neveeseh Parsi Publishing. Khademi, S. (2013). Ayn al-Quzat Hamadani opinion about Iblis and its connection with good system. Philosophy Month Book. 68. 10-14. Khalili, A. Hassanpour-Alashti, H. (2019). Analysis and Inspection of the Image in the Tamhidat Ayn al-Quzat Hamadani. Persian language studies. 2 (4). 77-105. Dreyfus, HL. Rabinow P. (2013). Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics. Translated by Hossein Bashirieh, Tehran: Ney Publishing. Rahbar, B. Mahmoodi-Bakhtiari, B. Karimi-Khanlooi G. (2012). The Relationship between Gender and Speech Interruption: A Sociolinguistic Study. Language Related Research. 3 (4). 135-147. Zarrinkoob, A. (1984). Search in Iranian Sufism. Tehran: Amirkabir. Sajjadi, SZ. (1993). The Foundations of Mysticism and Sufism. Tehran: Samt. Soltani, SA (2008). Power, Discourse and Language. Tehran: Ney. Sharifian, M. Vafaie-Basir A. (2012) The Commonalities of Savaneh-al-oshagh (Lover’s Events) and Tamhidat (preparations) Concerning Mystic Love. Erfanyat Dar Adab Farsi. 3 (9). 91-114. Shafiei-Kadkani, MR. (2013). The language of poetry in Sufi prose, Tehran: Sokhan. Shafiei-Kadkani, MR. (2010). Taziyane Haye Solouk. Tehran: Agah. Zabih-Allah, S. (1985). History of literature in Iran, the second volume. Tehran: Ferdous. Ayn al- Quzat Hamadani. (1994). Arrangements. With the introduction and corrections of Afif Asiran, 4th edition. Tehran: Manochehri. Ghiyasi, T. (2012). Critical discourse analysis of the political-mystical thought of Ayn al- Ghozat Hamadani. Master’s thesis, under the guidance of Seyyed Ali Qasemzadeh. Persian language department of Valiasr University of Rafsanjan. Fairclough, N. (2008). Critical discourse analysis. Translated by Fatemeh Shayesteh Piran and et. al, second edition, Tehran: Center for Media Studies and Research. Jørgensen, MW. Phillips, LJ. (2010). Discourse analysis as theory and method. Translated by Hadi Jalili. Tehran: Ney. Qajri, H. Nazari, J. (2012). The use of discourse analysis in social research. Tehran: Sociologists. Mostofi, H. (1983). Selected history. by Abdul Hossein Navaei, Tehran: Amirkabir. Mirbagheri, SA. Mohammadi, M. (2010). The role of essay in mystical language (examination and analysis of the role of essay in the Persian works of Ayn al-Quzat Hamdani). Journal of Boostan Adab. 2(2). 185-208. Mills, S. (2013). Discourse. Translated by Fattah Mohammadi. Tehran: Hezareh Sevom. Yarmohammadi, L. (2006). Communication from the perspective of critical discourse. Tehran: Hermes. Yarmohammadi, L. (2020). An introduction to discourse studies. Tehran: Hermes. Yazdi, M. (2019). Fairclough’s Organizational Critical Discourse Analysis Methodology in the Studies of Art Organizations and Events. Research journal of the Iranian Academy of Arts. 2 (1). 113-132. Dabashi, H. (2018). Truth and Narrative: The Untimely Thoughts of Ayn al-Quzat Hamadani. Richmond: Curzon. McFadyen, RG. (1996). Gender, status and ‘powerless’ speech: Interactions of students and lecturers. British Journal of Social Psychology. 35(3). 353-367 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 290 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 310 |
||