تاثیر روش های جدید درمان ناباروری بر طلاق

بررسی و تحلیل «تأثیر روش­های جدید درمان ناباروری بر طلاق»، بیان­گر وجود پیچیدگی­های متعددی از منظر فقهی و حقوقی بوده که منجر به صدور آرائی شده است که خالی از نقد نیستند. شرط فرزندآوری و یا به تعبیر فقیهان «استیلاد» که در بند ده از شروط ضمن عقد سند رسمی ازدواج نیز درج شده است، در رویه قضایی منحصر و محدود به روش طبیعی دانسته شده و باروری به کمک شیوه­های نوین پزشکی را شامل نمی­شود.

در این نوشتار، باتوجه به دلایل ذیل، این نتیجه حاصل شد که درصورتِ امکانِ درمان ناباروری با روش‌های مدرن، زوجه امکان استفاده از طلاق با وکالت از زوج را نخواهد داشت.

1 : «قابلیت و توان باروری»، سنجه اساسی برای تحقق شرط فرزند دار شدن است و نه طبیعی بودن آن.

2 : با توجه به اطلاق شرط ضمن عقد نکاح، تفاوتی بین روش‌های طبیعی و نوین نیست. «روش­های طبیعی» مصداق بارزِ بارداری از جنبه «وجودی» محسوب می­شوند. در صورتی که انصراف لفظ به یک مصداق ویژه به دلیلی خارج از خود لفظ باشد، یعنی ناشی از سبب خارجی باشد، مانند غلبه وجودی برای یک مصداق، ایرادی در اطلاق­گیری وجود ندارد.

3 : سیاست «طلاق حداقلی» و «پرهیز از طلاق غیرضروری» در ایران، زمینه ساز عدم انحصار بارداری به روش‌های طبیعی است.

4 : با توجه به پیشینه‌ی تاریخی موارد فسخ نکاح در مواد 1120 تا 1132 قانون مدنی، که در فقه امامیه ریشه دارد، معلوم می‌شود که بنای قانون گذار بر عدم گسترش موارد انحلال نکاح است.

5 : باید بین «لقاح» و «فرزندآوری» تفاوت قائل شد. درصورتی­که هر سه مرحله لقاح، پرورش و تولد فرزند در آزمایشگاه باشد، می­توان گفت فرزندآوری مصنوعی است؛ درحالی­که در بیشتر موارد چنین نیست.

6 : بارداری زوجه با روش­های نوین پزشکی، درصورتی­که مشکل از جانب وی باشد، عیب محسوب نشده و مانع فسخ است. این رهیافت می‌تواند پایه قیاس مستنبط العله به تنقیح مناط قطعی، برای باروری زوج با روش‌های مدرن قرار گیرد.

7 : این سخن که «عرف» بارداری را منحصر به روش­های طبیعی می­داند، تکیه بر مصداق­های قطعی و بی­توجهی به مصادیق دیگر است. هرچند مصداق یقینی از شرط باروری، روش­های طبیعی است؛ اما این انصراف، صرفاً به­علت کثرت وقوع چنین مواردی است.

8 : عناوین موضوعات احکام شرعی به مصادیق طبیعی آن منحصر نیست. افرادی که با روشی «غیر طبیعی» متولد می­شوند، تمام احکام نسبت و ارث و دیگر مباحث شرعی در خصوص ایشان اجرا می­شود.

بدون تردید با پیشرفت علم، در چشم اندازی بلند مدت، روش‌های نوین، به یک امر متداول تبدیل می‌شوند.

از طرف دیگر، در طول دوران درمان ناباروری، درصورتی­که سیر درمان، باعث مشقت زوجه شود، می‌تواند به استناد عسر و حرج خود را رها کند.

پیشنهاد می‌شود بند ده اصلاح شود؛ یعنی برای رفع ابهام، درصورتی­که نظر زوجه فقط بر طبیعی بودن بارداری و عدم استفاده از روش‌های مدرن است، به صراحت در ضمن عقد قید شود.