پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,425,824 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,544,761 |
تاریخ‌نگاری مصطفی فاتح؛ رویکرد فاتح به نقش نفت در توسعه و عدم توسعۀ ایران | ||
| تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
| مقاله 11، دوره 31، شماره 28، دی 1400، صفحه 257-281 اصل مقاله (438.37 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2022.42107.1635 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب ناصری لیراوی1؛ محمدامیر شیخ نوری* 2؛ اسماعیل حسن زاده3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران | ||
| 2استاد گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| تاریخ‌نگاری نفت از دل حوادث و رویدادهای دهۀ 1320شمسی و افزایش نقش نفت در دگرگونی جامعه و گسترش استعمار نفتی تولد یافت. مصطفی فاتح کارگزار رده‌بالای شرکت نفت انگلیس و ایران، با نگارش اثر پنجاه سال نفت ایران گامی مهم در رشد و اعتلا تاریخ‌نگاری نفت در دورۀ پهلوی برداشت. پژوهش حاضر بر اساس روش تحلیل مضمون و تفسیر روایت‌‌های تاریخی به این پرسش پاسخ می‌دهد که رویکرد تفکر تاریخی فاتح چه سمت‌وسویی دارد، تاریخ‌نگاری او چه ویژگی‌هایی دارد و به‌عنوان کارگزار رده‌بالای شرکت نفت انگلیس و ایران چه رابطه‌‌ای بین نفت و توسعۀ جامعه ایران برقرار میکند؟ این نوشتار بر این فرضیه استوار است که فاتح نقش دوگانۀ مثبت و منفی بر نفت دارد. او نفت را منبع مهم ثروت و عامل سرمایه‌گذاری گسترده و پیشرفت و از طرفی عامل توسعهنیافتن جامعۀ ایران می‌داند و علت آن را طبقات حاکم فاسد و نخبگان غافل و وابسته به دولت معرفی میکند. دیدگاه تاریخ‌نگارانۀ او بر این فرض است که کشورهای استعماری عامل عقب‌ماندگی دولت‌‌ها و ملت‌‌های نفتی است، ولی مورخ در معرفی انگلیس به‌عنوان عامل استعمار، مصلحت‌اندیشی کرده و جایگاه سیاسی‌‌اش بر بینش تاریخی او چیرگی یافته است. فاتح در نقش منفی دولت انگلیس به‌عنوان عامل اصلی عدم توازن توسعه و نفت در جامعۀ ایران ملایم‌تر و پنهان‌‌کارانه‌تر عمل کرده است. او با بهره‌گیری از روش برجسته‌‌سازی نقش منفی افراد داخلی و خارجی، نقش دولت انگلیس در توسعهنیافتن ایران را به حاشیه رانده است. می‌‌توان تاریخ‌نگاری فاتح را تاریخ‌نگاری شرکتی- نفتی نام نهاد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مصطفی فاتح؛ تاریخ‌نگاری نفتی؛ شرکت نفت انگلیس و ایران؛ حکومت پهلوی؛ انگلیس؛ ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Historiography of Mustafa Fateh, Fateh’s approach to the Role of oil in the development and non_ development of Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zeynab Naseri Liravi1؛ Mohamad Amir Sheikhnoori2؛ Esmaeil Hassanzadeh3 | ||
| 1PHD Candidate in History of Islamic Iran, Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
| 2Professor Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Oil historiography emerged from the events of the 1320s and the increasing role of oil in the transformation of society and the spread of oil colonialism. Mostafa Fateh, a high-ranking representative of the Anglo-Iranian Oil Company, made an important contribution to the development and promotion of oil historiography during the Pahlavi period with his the book Fifty Years of Iranian Oil. Based on the method of thematic analysis and interpretation of historical narratives, this study answers the question of the direction of Fatih’s historical thinking, what are the characteristics of his historiography, and what was his role as a high-ranking representative of the Anglo-Iranian Oil Company. This article hypothesis that Fatih plays a double positive and negative role in relation to oil. He considers oil as an important source of wealth and the cause of extensive investment and progress, and on the other hand, the cause of underdevelopment of Iranian society, and the reason is the corrupt ruling classes and elites who are inattentive and dependent on the government. The historian's view is based on the assumption that the colonial countries are the cause of the backwardness of the oil states and nations, but the historian has introduced England as the representative of colonialism, and its political position has dominated its historical vision. Fateh has presented the negative role of the British government as the main cause of the imbalance between oil and development in Iranian society more gently and covertly. By emphasizing negative role of domestic and foreign populations, he marginalizes the role of the British government in Iran's underdevelopment. Fatih's historiography can be described as “corporate-oil historiography.” | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mustafa Fateh, Oil historiography, Anglo _ Iranian Oil Company, Pahlavi government, England, Iran | ||
| مراجع | ||
|
اوانز، پیتر (1380) توسعه یا چپاول؛ نقش دولت در تحول صنعتی، ترجمۀ عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: طرح نو.
تولان، مایکل (1386) روایت‌شناسی: درآمدی زبا‌ن‌شناختی- انتقادی، ترجمۀ سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: سمت.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1378) دولت، نفت و توسعۀ اقتصادی در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خامه‌ای، انور (1369) اقتصاد بدون نفت، تهران: شرکت انتشار.
دوب، شیاما چاران(۱۳۷۷) نوسازی و توسعه، ترجمه مرتضی قره باغیان و مصطفی ضرغامی، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
عباسی، ابراهیم (1383) دولت پهلوی و توسعۀ اقتصادی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فاتح، مصطفی (1358) پنجاه سال نفت ایران، چاپ2، تهران: پیام.
فرمانفرماییان، منوچهر (1373) از تهران تا کاراکاس؛ نفت و سیاست در ایران، تهران: نی.
لسانی، ابوالفضل (1357) طلای سیاه یا بلای ایران، تهران: امیرکبیر.
لیلاز، سعید (1392) موج دوم: تجدد آمرانه در ایران، تهران: نیلوفر.
کاتوزیان، محمدعلی (1373) اقتصاد سیاسی ایران، ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
کارل، تری لین (1393) معمای فراوانی؛ رونق‌های نفتی و دولت‌های نفتی، ترجمۀ جعفر خیرخواهان، چاپ4، تهران: نی.
مکی، حسین (1363) کتاب سیاه، چاپ3، جلد1، تهران: امیرکبیر.
موحد، محمدعلی (1384) خواب آشفتۀ نفت؛ دکتر مصدق و نهضت ملی ایران، چاپ3، جلد2، تهران: کارنامه.
ملایی توانی، علیرضا (1390) «ملاحظاتی روش‌شناختی در چیستی و اعتبار تاریخ‌نگاری‌های رسمی»، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، دانشگاه الزهرا(س)، سال21، شمارۀ 7، 114-87.
میرترابی، سعید (1385) مسائل نفت ایران، چاپ2، تهران: قومس.
روزنامه‌ها
روزنامۀ اطلاعات، 3 اردیبهشت 1335
روزنامۀ کیهان، 4 اردیبهشت 1335
Abbasi, Ebrahim (1383) Pahlavi government and economic development, Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. Dube, Shyama Charan. (1377), Modernization and development the search for alternative paradigms, translated by Morteza gharebaghian and Mostafa zarghami,Tehran: Khadamat farhangi resa. Evans, Peter (1380) Embedded autonamy: states and industrial transformation, translated by Abbas Zandbaf and Abbas Mokhbar, Tehran: Ṭarḥ-e Nū. Farmanfarmayan, Manouchehr (1373) from Tehran to Caracas; Oil and politics in Iran, Tehran: Ney. Fateh, Mostafa (1358) Fifty years of Iran's oil, 2nd edition, Tehran: Payam. Haji Yousefi, Amir Mohammad (1378) Government, Oil and Economic Trade in Iran, Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. Karl, Terry Lynn (2013) The Paradox of Plenty: Oil booms and Petro-States, translated by Jafar Khairkhahan, 4th edition, Tehran: Ney. Katouzian, Mohammad Ali (1373) Iran's Political Economy, translated by Mohammad Reza Nafisi and Kambiz Azizi, Tehran: Markaz. Khameei, Anvar (1369) Economy Without Oil, Tehran: Publishing Company. Lesani, Abolfazl (1357) Black gold or the scourge of Iran, Tehran: Amīrkabīr. Lilaz, Saeed (2012) The Second Wave: Authoritarian Modernism in Iran, Tehran: Nīlofar. Makki, Hossein (1363) Black book, edition 3, volume 1, Tehran: Amīrkabīr. Mirtorabi, Saeed (1385) Iran's oil issues, 2nd edition, Tehran: Qomes. MolaeiTavani, Alireza (2019) " Methodological Reflections About identity and Credibility of the Official Historiography ", Historical Perspective and Historiography, Al-Zahra University (S), Year 21, Number 7, 87-114. Movahed, Mohammad Ali (2004) Oil's troubled sleep; Dr. Mossadegh and the National Movement of Iran, 3rd edition, 2nd volume, Tehran: Kārnāmeh. Toolan, Michael J (1386) Narrative: a critical linguistic introduction, translated by Sayed Fatemeh Alavi and Fatemeh Nemati, Tehran: Samt. Eṭelāʻāt newspaper, May 3, 1335 Keīhān newspaper, May 4, 1335 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 407 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 253 |
||