دولت, محمدعلی, رحمتی, سید مهدی. (1401). بررسی چالشهای استنطاق و راهکارهای تکمیل آن بر اساس خوانشهای تفسیر موضوعی قرآن. جلوه هنر, 19(3), 51-73. doi: 10.22051/tqh.2022.38228.3408
محمدعلی دولت; سید مهدی رحمتی. "بررسی چالشهای استنطاق و راهکارهای تکمیل آن بر اساس خوانشهای تفسیر موضوعی قرآن". جلوه هنر, 19, 3, 1401, 51-73. doi: 10.22051/tqh.2022.38228.3408
دولت, محمدعلی, رحمتی, سید مهدی. (1401). 'بررسی چالشهای استنطاق و راهکارهای تکمیل آن بر اساس خوانشهای تفسیر موضوعی قرآن', جلوه هنر, 19(3), pp. 51-73. doi: 10.22051/tqh.2022.38228.3408
دولت, محمدعلی, رحمتی, سید مهدی. بررسی چالشهای استنطاق و راهکارهای تکمیل آن بر اساس خوانشهای تفسیر موضوعی قرآن. جلوه هنر, 1401; 19(3): 51-73. doi: 10.22051/tqh.2022.38228.3408
بررسی چالشهای استنطاق و راهکارهای تکمیل آن بر اساس خوانشهای تفسیر موضوعی قرآن
1استادیار پژوهشی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهران، ایران.
2استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه گنبد کاووس، گلستان، ایران.
چکیده
تفسیر موضوعی، به عنوان راهکار پیشنهادی شهید صدر برای مواجهۀ فعال با قرآن و کشف نظریۀ آن دربارۀ موضوعات و مسائل مختلف، مراحل مختلفی دارد که محور اصلی آن، استنطاق از قرآن است. به رغم مقبولیت گستردۀ این راهکار نزد قرآن پژوهان معاصر و تولید آثار فراوانی با رویکرد تفسیری، پاره ای از کمبودها در آن وجود دارد که «قرآنی بودن نتیجۀ تلاش پژوهشگر» را زیر سؤال می‌برد. با وجود تلاش های برخی از صاحب نظران برای اصلاح و تکمیل این رویکرد؛ به دلیل عدم تمرکز بر نقاط کانونی در چالش های تفسیر موضوعی، خوانش های انتقادی نسبت به فرایند استنطاق و نیز فرایندهای پیشنهادی برای تحقق نظریه پردازی قرآنی، توفیق کامل نیافته است. این مقاله با بهره گیری از روشهای توصیف، تحلیل و استنتاج، به این امر می پردازد که انفعال در برابر موضوع و مسئله، فقدان طرحی جامع برای مراجعه به همۀ قرآن و عدم تبیین جایگاه عترت در فهم قرآن، سه آسیب کلیدی هستند که برای رفع این آسیب ها لازم است اولاً پیش از ورود به تفسیر، پارادایم موضوع و مسئله به قرآن عرضه شود؛ ثانیاً با عدم اکتفا به بررسی کلیدواژه‌ها و فرمولها، دلالت یابی جامع قرآنی با مطالعه و استنتاج از همۀ آیات قرآن صورت گیرد؛ ثالثاً در مقام فهم ابتدایی آیات و نیز تکمیل و توسعۀ مفاهیم حاصل از مطالعۀ قرآنی و شناخت ابعاد عملی مربوطه به روایات مراجعه شود.
Investigating the Challenges of question design (Istintaq) and solutions to complete it based on thematic interpretations of the Qur'an
نویسندگان [English]
MohammadAli Dolat1؛ Sayed mahdi Rahmati2
1Research assistant professor of the Supreme Council of the Cultural Revolution, Tehran, Iran.
2Assistant Professor of Quranic and Hadith Sciences, Gonbad Kavous University, Golestan, Iran.
چکیده [English]
Thematic interpretation, as a solution proposed by Martyr Sadr for active confrontation with the Qur'an and discovering its theory on various topics and issues, has different levels, the main focus of which is question design (Istintaq). Despite the widespread acceptance of this approach by contemporary Qur'anic scholars and the production of many works with an interpretive approach, some shortcomings in it call into question the " Qur'anic nature of the researcher's efforts result." Despite the efforts of some experts to refine and complete this approach, due to the lack of focus on the focal points in the challenges of thematic interpretation, This article uses the methods of description, analysis and inference to the critical readings of the process of question design, and the proposed strategies for the fulfilment of Qur'anic theorizing have not been entirely successful. Passivity in the face of the issue and problem, lack of a comprehensive plan to refer to the whole Qur'an and failure to explain the position of Ahl al-Bayt in understanding the Qur'an are the three critical harms. There are three ways to eliminate these harms. First, before entering into interpretation, should present the paradigm of subject and issue to the Qur'an. Then, we should do the broad Quranic finding implication by reviewing all the Qur'an verses. Finally, for initial understanding of the verses and completing and developing the concepts resulting from the Qur'anic study and recognizing the relevant practical dimensions, refer to the narrations.
کلیدواژه‌ها [English]
Thematic Interpretation", Sayyed Muhammad Baqir Sadr", Question Design (Istintaq)", Paradigm Studies of Rival Theories", ", Broad Quranic Finding Implication"
مراجع
* قرآن کریم.
* نهجالبلاغه.
اکبری، رضا و محمد حسن شیرزاد و محمدحسین شیرزاد. (1393ش)، « بازخوانی نظریۀ شهید صدر در تفسیر موضوعی قرآن با تکیه بر اندیشۀ هرمنوتیکی گادامر»، دوفصلنامۀ مطالعات قرآن و حدیث، شماره15، صفحات37 تا 61.
ایازی، سید محمدعلی، (1383ش)، «تفسیر موضوعی از نگاه شهید صدر»، فصلنامۀ پیام جاویدان، شماره2، صفحات35 تا 48.
ایزدی، مهدی و زهره اخوان. (1392ش)، «ضرورت، ماهیت و روش استنطاق از منظر روایات اهلبیت(ع)»، دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، شماره12، صفحات103 تا 126.
آشوری، داریوش. (1357ش)، تعریفها و مفهوم فرهنگ، چاپ اول، تهران:مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
باقری، خسرو. (1387ش)، هویت علم دینی، چاپ دوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بسیج، احمدرضا. (1395ش)، «فرهنگ اسلامی در تقابل با نسبیت فرهنگی»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، شماره14، صفحات7-27.
بهمنی، سعید. (1397ش)، نظریهپردازی قرآنبنیان: رهیافتهای توسعه روش نظریهپردازی قرآنبنیان سید محمدباقر صدر، چاپ اول، قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بهمنی، سعید. (1399ش)، «خوانش انتقادی استنطاق و کاربست آن در نظریه شهید صدر»، فصلنامه پژوهشهای قرآنی، شماره95، صفحات29-48.
کریمی، مصطفی. (1398ش)، «فرایند نظریهپردازی قرآنی در حوزه تفسیر موضوعی»، دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، شماره25، صفحات189 تا 217.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق)،الکافی، تحقیق: علىاکبر غفارى، تصحیح: محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
لسانی فشارکی، محمدعلی و حسین مرادی زنجانی. (1389ش)، روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم،چاپ سوم، زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی زنجان.
مذبوحی، سعید و حسن ملکی. (1391ش)، « الگوی مطلوب فرهنگ دانشجویی در قرآن»، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره2، صفحات149-168.
مزینانی، ابوالفضل و علی علیزاده، و علیرضا آزاد. (1397ش)، «تحلیل گفتمان موضوعی: تلفیقی از رویکرد گفتمانی-تاریخی و تفسیر موضوعی قرآن کریم»، دوماهنامه جستارهای زبانی، شماره45، صفحات 1 تا 33.
میرسندسی، سیدمحسن. (1399ش)، «عوامل مؤثر بر هنجارسازی فرهنگی از دیدگاه قرآن کریم»، دوفصلنامه آموزههای قرآنی، دوره 17،شماره 32، صفحات95 تا 118.
نفیسی، شادی، (1384ش)،علامه طباطبایی و حدیث (روش‌شناسی نقد و فهم حدیث از دیدگاه علامه طباطبایی در المیزان)، چاپ اول، تهران:شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
یساقی، علیاصغر و سیدمحمدعلی ایازی. (1389ش)، «تحلیل مبانی و رویکرد شهید صدر به تفسیر موضوعی»، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره25، صفحات 196 تا 217.
