تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 932 |
تعداد مقالات | 7,652 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,494,330 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,729 |
رواداری سوداگرانه؛ بررسی تأثیر روحیۀ تاجرمآبانۀ سغدیها در انتشار دینهای گوناگون در آسیای میانه و چین | ||
تاریخ اسلام و ایران | ||
مقاله 6، دوره 32، شماره 53 - شماره پیاپی 143، فروردین 1401، صفحه 129-149 اصل مقاله (842.04 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2022.37083.2504 | ||
نویسنده | ||
علی علی بابایی درمنی* | ||
استادیار بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
با رونقگرفتن جادۀ ابریشم، از سدۀ نخست میلادی، سغدیها که سرزمینشان در آسیای میانه بر سر راه این جادۀ تجاری قرار داشت، به تجارت رو آوردند و قومی سوداگر شدند که برای تجارت به سرزمینهای دیگر سفر میکردند. سغدیها که پیش از آن دین مزدیسنا را پذیرفته بودند، از طریق تجارت با مردمان دیگر، با دینها و عقاید گوناگونی چون دین مانی، بودا، مزدک و مسیحیت نسطوری آشنا شدند. برخی از سغدیها به آن دینها گرویدند و مبلغ آن دینها شدند. از دیگر سو، جدا از اینکه سغدیها در سرزمینشان با دینهای گوناگونی برخورد داشتند و کوشش میکردند که اصول عقاید آنها را دریابند، مصالح تجاری و سیاسیشان سبب شد تا در قلمرو آنها این دینها آزادانه در کنار یکدیگر و بدون هیچ مناقشۀ مذهبی تبلیغ و ترویج شوند، پدیدهای که میتوان از آن با عنوان «رواداری سوداگرانه» یاد کرد. در این مقاله با بهرهگیری از منابع باستانی، پژوهشهای نوین و همچنین کاوشهای باستانشناسی وجوه گوناگون این رواداری سوداگرانه بررسی شد. این پدیده در هیچ دورۀ تاریخی و جغرافیایی دیگری تا دوران معاصر که ملتهای گوناگون با دینهای متفاوت در کنار یکدیگر زیستهاند، دیده نشده است و به نتایج بدیعی چون «ایجاد یگانگی میان دینها» در سغد در میانۀ سدههای ششم تا هشتم میلادی انجامید، بر اساس این تفکر سغدیها کوشیدند تا میان دینهای گوناگونی که در قلمرو خود یا مهاجرنشینهایشان رواج داشت، سازگاری ایجاد کنند. | ||
کلیدواژهها | ||
دین بودا؛ دین مانی؛ سغد؛ آسیای میانه؛ مزدیسنا | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Commercial Tolerance; The Analysis of the Effect of the Sogdians’ Morale in trade on the Propagation of Various Religions in Transoxiana and China | ||
نویسندگان [English] | ||
Ali Alibabaee Dermeni | ||
Assistant Professor of Islamic Encyclopedia Foundation, Tehran, Iran | ||
چکیده [English] | ||
With the burgeoning of the Silk Road from the first century AD, the Sogdians whose land, in Transoxiana, was located along this trade road, became traders, and traveled to other lands for business. Through trading with other peoples, Sogdians who had previously embraced Zoroastrianism became acquainted with various religions and beliefs, such as Manichaeism, Buddhism, Mazdakism, and Nestorian Christianity, and Some of them converted to those religions and started to propagate them. On the other side, not only did Sogdians were encountering various religions in their homeland and tried to understand the principles of their religions, but also their commercial and political preferences brought about the advertisement and promotion of those other religions freely and without any conflict in their territory. This phenomenon can be called "Commercial Tolerance". In this article, the various aspects of this commercial tolerance were analyzed by using some ancient sources, new studies, and archeological excavations. This phenomenon has never been seen in any other historical periods or any other lands unless in the contemporary era, where different nations with different religions have lived together. This phenomenon has brought about new consequences such as “the creation of unity between religions" in Sogdiana between the sixth and eighth centuries A.D. Based on this thought, the Sogdians tried to build compatibility between the various religions that were prevalent in their territory or between their colonies. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Buddhism, Manichaeism, Sogdiana, Transoxiana, Zoroastrianism | ||
مراجع | ||
ابنندیم، محمدبناسحاق (1398ق) الفهرست، بیروت: دارالمعرفه.
ابوریحان بیرونى، محمدبناحمد (1380) الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، تحقیق و تعلیقِ پرویز اذکایى، تهران: میراث مکتوب.
بارتولد، واسیلی(1358) گزیدۀ مقالات تحقیقی، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: امیرکبیر.
بلاذری، ابوالحسن احمدبنیحیى (1988م) فتوح البلدان، بیروت: دار و مکتبه الهلال.
بلنیتسکی، الکساندر (1364) خراسان و ماوراءالنهر(آسیای میانه)، ترجمۀ پرویز ورجاوند، تهران: گفتار.
بُندَهِش (1369) فرنبغ دادگی (گردآورنده)، ترجمۀ مهرداد بهار، تهران: توس.
حدودالعالم (1362) بهتصحیحِ منوچهر ستوده، تهران: طهوری.
رضا، عنایتالله (1381) ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، تهران: علمی و فرهنگی.
ستودهنژاد، شهاب (1383) بازتاب تمدنهای اشکانی- ساسانی بر سه پادشاهی در شبهجزیرۀ کره، تهران: مرکز بینالمللی گفتوگوی تمدنها.
شهرستانهای ایران، در متون پهلوی (1371) جاماسب جی دستور منوچهر جی جاماسب آسانا(گردآورنده)، تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
شهرستانی، محمدبنعبدالکریم (1364) الملل و النحل، قم: الشریف الرضی.
طبرى، محمدبنجریر (1387ق) تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالتراث.
فولتس، ریچارد (1385) دینهای جادۀ ابریشم، ترجمۀ ع.پاشایی، تهران: فراروان.
قریب، بدرالزمان (1376) «سغدیها و جادۀ ابریشم»، ایرانشناخت، تهران: انجمن ایرانشناسان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای مشترکالمنافع و قفقاز، شمارۀ 5، صص281- 247.
قریب، بدرالزمان(1392) «سغدیها: آسیای میانه و جادۀ ابریشم»، در مطالعات سغدی، تهران: طهوری.
Arrian(1967), Anabasis Alexandri, Translated by E. Iliff Robson, Massachusetts: Harvard university press. Back Michael (1978), Die Sassanidischen Staatsinschriften (Acta Iranica 18), Leiden: Brill. Bartholomae Christian (1904), Alteiranisches Wörterbuch, ,Strassburg: K. J. Trübner, 1904. Baumer, Christoph (2008), traces in the desert, Translated by Colin Boone, London: I.B.Tauris & Co Ltd. Chavannes, Édouard (1903), documents sur les Tou-Kiue (Turcs) occidentaux, St.Peterburg: l'Académie Impériale des Sciences. Christensen, Arthur (1936), L'Iran sous les Sassanides, Copenhague: Levin and Munksgaard. De La Vaissière , Ètienne (2019), “the Faith of Wirkak the Dēnāwar, or Manichaeism as Seen from a Zoroastrian Point of View” in Bulletin of the Asia Institute, new series/volume 29, New York: Monimos Foundation. De La Vaissière , Ètienne (2005), Sogdian Traders, Translated by James Ward, Leiden: Brill. Foltz, Richard (2013), “The Role of the Sogdians in the Spread of World Religions” in V. Naddaf, F. Goshtasb, M. Shokri-Foumeshi (ed), Ranj o Ganj, Papers in Honour of Z. Zarshenas (24-31), Tehran: Institute for Humanities & Cultural Studies. Gharib ,B (1995), Sogdian Dictionary: Sogdian -Persian-English, Tehran: Farhangan. Gignoux, Ph. and. Litvinsky, B. A (1996), « Religions and religious movements – I” ", in B. A. Litvinsky (ed), History of civilizations of Central Asia, vol.3 ,pp.403-421, Paris, Unesco. Grenet Frantz (2007), "Religious Diversity among Sogdian Merchants in Sixth-Century China: Zoroastrianism, Buddhism, Manichaeism, and Hinduism" in Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East 27 (2), pp.463–478 . Grenet, F., Riboud,P and Junkai,Y (2004),” Zoroastrian Scenes on a Newly Discovered Sogdian Tomb in Xi'an, Northern China”, Studia Iranica, 33, pp. 273-284. Grenet, Frantz (2002), "Zoroastrian themes on early medieval Sogdian Ossuaries" in A Zoroastrian tapestry : art, religion & culture, Usmanpura, India : Mapin Pub. Grenet, Frantz (2015), “Zoroastrianism in Central Asia” in The Wiley Blackwell Companion to Zoroastrianism, Edited by Michael Stausberg and Yuhan Sohrab‐Dinshaw Vevaina with the assistance of Anna Tessmann, West Sussex: John Wiley & Sons, Ltd. Hansen, Valerie (2012), The Silk Road : a new history , New York: Oxford University Press. Henning, W. B.(1965) , “A Sogdian God”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 28, No. 2, pp. 242-254. Klimkeit ,H.J (2000),” Manichaeism and Nestorian Christianity”,in M. S. Asimov and C. E. Bosworth (ed.), History of civilizations of Central Asia, vol.4, pt 2, pp.69-81, Paris: Unesco. Kent, Roland Grubb (1989), Old Persian: grammar, texts, lexicon, New Haven: American Oriental Society. Litvinsky, B. A and Vorobyova-Desyatovskaya, M. I (1996), “Religions and religious movements – II”, in B. A. Litvinsky (ed), History of civilizations of Central Asia, vol.3 , pp 421-449, Paris: Unesco. Marshak, B. I and Negmatov , N. N (1996), "Sogdian", in B. A. Litvinsky (ed), History of civilizations of Central Asia, vol.3 , pp. 233-281, Paris: Unesco. McLaughlin, Raoul (2016), The Roman Empire and the Silk Routes, South Yorkshire: pen and sword history. Minorsky, V (1937), Hudud al-Alam. The regions of the world: a Persian geography, 372 A.H. / 982 A.D., translated and explained by V. Minorsky ; with the preface by V. V. Barthold, London: Gibb Memorial Trust. Payne E, Richard(2018), “The Silk Road and the Iranian political economy in late antiquity: Iran, the Silk Road, and the problem of aristocratic empire” in Bulletin of SOAS, 81, 2,pp. 227-250. Rong, Xinjiang, (2013), Eighteen Lectures on Dunhuang, Translated by Imre Galambos, Leiden: Brill. Rong, Xinjiang , (2001), “New Light on Sogdian Colonies along the Silk Road: Recent Archaeological Finds in Northern China” in Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften Berichte und Abhandlungenseries, 10, pp. 147-160. Rong, Xinjiang, (2018), “Sogdian merchants and Sogdian culture on the Silk Road” in Nicola di Cosmo, Michael Maas (ed.), empires and exchanges in Eurasian late antiquity Rome, China, Iran, and the Steppe, ca. 250–750, pp.84-96, London: Cambridge University Press. -Strabo (1961), Geography of Strabo, translated by Horace Leonard Jones, Massachusetts: Harvard university press. -The great Tang dynasty records of the western regions(1996), Translated by Li Rongxi, Moraga: BDK America, Inc. -The Persian Rivayats of Hormazyar Framarz and Others (1932), translated Ervad B. N. Dhabhar, Bombay :K.R. Cama Oriental Institute. -Vessantara Jātaka (1946), translated by Émile Benveniste, Paris: Mission Pelliot En Asie Centrale. -Wriggins ,Sally Hovey(1996), The Silk Road journey with Xuanzang, Colorado: Westview Press. Xue Li, (1994), Zhongguo sichou zhilu cidian (in Chinese), Urumqi: Xinjiang Renmin Chubanshe. List of Sources with English Handwriting Balāḏorī, Aḥmad b. Yaḥyā, (1988), Fotūḥ al-Boldān, Beirut, Maktabat al-Hilāl. Belenitskii, Aledsandr Markovich (1364 Š.), Ḵorāsān va Māvarāʼ al-nahr(Āsīyāy-e Mīyāneh), translated by Parvīz Varǰāvand, Tehran: Goftār. [In Persian] Bīrūnī, Abū Reyḥān Moḥammad b. Aḥmad (1380 Š.), Āṯār al-Bāqīa ‘an al-Qorūn al-Ḵālīa,edited by Parvīz Aẕkāʼīī, Mīrāṯ-e Maktūb. Bondaheš (1385 Š.), Farnbaḡdādagī, edited by Mehrdād Bahār, Tehran: Tūs. [In Persian] Foltz, Richard (1385 š), Religions of the Silk Road, translated by A. Pāšāʼīī, Tehran: Farāvān. [In Persian] Ḥodūd al-Ālam min al-Mašreq el al-Maḡreb (1369 Š.), ed. Manūčehr Sotūdeh, Tehran:Tahūrī.[In Persian] Ibn Nadīm, Moḥammad b. Esḥaq (1398), Al-Fihrest, Beirut: Dar Al-Ma'rifah. Qarib, Badr al-Zaman (1376 š), "Soḡdīhā va ǰādey-e Abrīšam", Irān šenaḵt, No. 5, pp. 247-281, Tehrān: anĵoman-e Īrānšenāsān-e jomhūrīy-e Īslāmī-e Īrān va kešvarhāy-e moštarak al-manaf‘ va Qafqāz. [In Persian] Qarib, Badr al-Zaman (1392 š), "Soḡdīhā:Āsīyāy-e mīyāneh va ǰādey-e Abrīšam", ", dar motale‘āt-e Soḡdī, edited by Muḥammad Šokrī Fūmešī, pp. 17-39, Tehrān: Tahūrī.[In Persian] Reżā, ʻENāyatollāh (1381 Š.), Īrān va Torkān dar rūzegar-e Sāsānīyān , Tehran: Entešārāt e elmī va farhangī. [In Persian] Šahrestānhāy-e Īrān, dar Motūn e Pahlavī (1371Š.), published by ǰāmāsb ǰey Manūčehr ǰ. ǰāmāsb Asānā, Tehran: Ketābḵānehy-e Melī-e ǰomhūrīy-e Īslāmī-e Īrān. [In Persian] Šahristānī, ‘Abd al-Karīm (1364Š.), Al-Milal va al-Niḥal, edited by Aḥmad Fahīm Moḥammad, Qom: Al-Šarīf al-Rażī. Sotūdehnežad, Šahāb (1383 Š.), Bāztāb e tamaddonhāye Aškānī-Sāsāni bar seh pādšāhī dar šebheh ǰazīreyeh Kore, Tehran: Markaze beyn al-melalī-e Goftegūye tamaddonhā. [In Persian] Țabarī, Moḥammad b. ǰarīr, (1387), Tārīḵ al-Umam va al-Molūk, Taḥqīq-e Abū al-Fażl Ebrāhīm, Beirut, Dār al-Torāṯ.
References in English, French, German and Chinese -Arrian(1967) , Anabasis Alexandri, Translated by E. Iliff Robson, Massachusetts: Harvard university press. -Back Michael (1978), Die Sassanidischen Staatsinschriften (Acta Iranica 18), Leiden: Brill. -Bartholomae Christian (1904), Alteiranisches Wörterbuch, ,Strassburg: K. J. Trübner, 1904. -Baumer, Christoph (2008), traces in the desert, Translated by Colin Boone, London: I.B.Tauris & Co Ltd. -Chavannes, Édouard (1903), documents sur les Tou-Kiue (Turcs) occidentaux, St.Peterburg: l'Académie Impériale des Sciences. -Christensen, Arthur (1936), L'Iran sous les Sassanides, Copenhague: Levin and Munksgaard. -De La Vaissière , Ètienne (2019), “the Faith of Wirkak the Dēnāwar, or Manichaeism as Seen from a Zoroastrian Point of View” in Bulletin of the Asia Institute, new series/volume 29, New York: Monimos Foundation. -De La Vaissière , Ètienne (2005), Sogdian Traders, Translated by James Ward, Leiden: Brill. -Foltz, Richard (2013), “The Role of the Sogdians in the Spread of World Religions” in V. Naddaf, F. Goshtasb, M. Shokri-Foumeshi (ed), Ranj o Ganj, Papers in Honour of Z. Zarshenas ( 24-31), Tehran: Institute for Humanities & Cultural Studies. -Gharib ,B (1995), Sogdian Dictionary: Sogdian -Persian-English, Tehran: Farhangan. -Gignoux, Ph. and. Litvinsky, B. A (1996), “ Religions and religious movements – I” ", in B. A. Litvinsky (ed), History of civilizations of Central Asia, vol.3 ,pp.403-421, Paris, Unesco. -Grenet Frantz (2007), "Religious Diversity among Sogdian Merchants in Sixth-Century China: Zoroastrianism, Buddhism, Manichaeism, and Hinduism" in Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East 27 (2), pp.463–478. -Grenet, F., Riboud,P and Junkai,Y (2004),” Zoroastrian Scenes on a Newly Discovered Sogdian Tomb in Xi'an, Northern China”, Studia Iranica, 33, pp. 273-284. -Grenet, Frantz (2002), "Zoroastrian themes on early medieval Sogdian Ossuaries" in A Zoroastrian tapestry : art, religion & culture, Usmanpura, India : Mapin Pub. -Grenet, Frantz (2015), “Zoroastrianism in Central Asia” in The Wiley Blackwell Companion to Zoroastrianism, Edited by Michael Stausberg and Yuhan Sohrab‐Dinshaw Vevaina with the assistance of Anna Tessmann, West Sussex: John Wiley & Sons, Ltd. -Hansen, Valerie (2012), The Silk Road : a new history , New York: Oxford University Press. -Henning, W. B.(1965) , “A Sogdian God”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 28, No. 2, pp. 242-254. -Klimkeit ,H.J (2000),” Manichaeism and Nestorian Christianity”,in M. S. Asimov and C. E. Bosworth (ed.), History of civilizations of Central Asia, vol.4, pt 2, pp.69-81, Paris: Unesco. -Kent, Roland Grubb (1989), Old Persian: grammar, texts, lexicon, New Haven: American Oriental Society. -Litvinsky, B. A and Vorobyova-Desyatovskaya, M. I (1996), “Religions and religious movements – II”, in B. A. Litvinsky (ed), History of civilizations of Central Asia, vol.3 , pp 421-449, Paris: Unesco. -Marshak, B. I and Negmatov , N. N (1996), "Sogdian", in B. A. Litvinsky (ed), History of civilizations of Central Asia, vol.3 , pp. 233-281, Paris: Unesco. -McLaughlin, Raoul (2016), The Roman Empire and the Silk Routes, South Yorkshire: pen and sword history. -Minorsky, V (1937), Hudud al-Alam. The regions of the world: a Persian geography, 372 A.H. / 982 A.D., translated and explained by V. Minorsky ; with the preface by V. V. Barthold, London: Gibb Memorial Trust. -Payne E, Richard (2018), “The Silk Road and the Iranian political economy in late antiquity: Iran, the Silk Road, and the problem of aristocratic empire” in Bulletin of SOAS, 81, 2,pp. 227-250. -Rong, Xinjiang, (2013), Eighteen Lectures on Dunhuang, Translated by Imre Galambos, Leiden: Brill. - Rong, Xinjiang , (2001), “New Light on Sogdian Colonies along the Silk Road: Recent Archaeological Finds in Northern China” in Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften Berichte und Abhandlungenseries, 10, pp. 147-160. -Rong, Xinjiang, (2018), “Sogdian merchants and Sogdian culture on the Silk Road” in Nicola di Cosmo, Michael Maas (ed.), empires and exchanges in Eurasian late antiquity Rome, China, Iran, and the Steppe, ca. 250–750, pp.84-96, London: Cambridge University Press. -Strabo (1961), Geography of Strabo, translated by Horace Leonard Jones, Massachusetts: Harvard university press. -The great Tang dynasty records of the western regions (1996), Translated by Li Rongxi, Moraga: BDK America, Inc. -The Persian Rivayats of Hormazyar Framarz and Others (1932), translated Ervad B. N. Dhabhar, Bombay : K.R. Cama Oriental Institute. -Vessantara Jātaka (1946), translated by Émile Benveniste, Paris: Mission Pelliot En Asie Centrale. -Wriggins , Sally Hovey(1996), The Silk Road journey with Xuanzang, Colorado: Westview Press. Xue Li, (1994), Zhongguo sichou zhilu cidian (in Chinese), Urumqi: Xinjiang Renmin Chubanshe. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 310 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 227 |