استادیار گروه زبان روسی، عضو هیات علمی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
ساختارهایی با مفهوم علیت که تصور می‌رود در همه زبان‌ها وجود دارند، ازجمله ابژه‌های زبانی هستند که نه تنها در زبانشناسی بلکه در روانشناسی، منطق و فلسفه نیز موردمطالعه قرار می‌گیرند. به‌عبارت‌دیگر علومی که زبان و فعالیت‌های زبانی را در موقعیت‌های مختلف با اهداف متفاوت مورد بررسی قرار می‌دهد، همواره علیت را نیز مورد توجه قرار داده است. پژوهش حاضر، تحقیقی توصیفی- تحلیلی است که چهارچوب نظری آن بر اساس تئوری دستور کاربردی باندارکو بنا شده است، بدون اینکه تحمیل ساخت زبان روسی بر زبان فارسی موردنظر باشد. مقاله به بررسی مفهوم علیت در جملات مرکب وابسته‌ساز می‌پردازد. به‌عبارت‌دیگر تظاهر رابطه علیت در جملات مرکب وابسته‌ساز علی، شرط، هدف و تقابل مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای دستیابی به این مقصود، نگارنده برای توصیف جملات مرکب با مفهوم علیت از محورهای کاربردی- معنایی باندارکو تبعیت کرده است. بر اساس تئوری باندارکو، محورهای کاربردی – معنایی سیستمی از ابزارهای متنوع زبانی (اعم از صرف، نحو، واژه‌سازی، واژه‌شناسی و همچنین تلفیق آن‌ها نظیر واژگانی نحوی و غیره) است که بر مبنای اشتراکات و نقش‌های معنایی متقابل در یک محور جای می‌گیرند.
Causality in the Persian Language (from Bondarko’s St.Petersborgian School of Applied Grammar)
نویسندگان [English]
Leila Khanjani
Assistant Professor, language and literature, Literature and Humanities faculty,, University of Guilan, Rasht,, Iran
چکیده [English]
Causality, supposedly available in any languages in the world, has been studied not only in linguistics but also in psychology, logic and philosophy. In other words, those sciences which target language and its various linguistic functions in different situations constantly have paid due attention to the conception of causality. The present descriptive-analytical study used Bondarkov’s theory of applied grammar to investigate causality in the Persian language. To this end, causality conception was addressed in the dependent complex sentences. More specifically, the presence of causality in causal /conditional/targeting and concessional complex sentences was probed. To describe causality in these complex sentences, the author utilized Bondarkov’s functional- semantic fields. Functional grammar and functional linguistics are special areas in modern language science, the special subject of study of which has become the functions and functioning of linguistic units and the linguistic system in speech. The functional-semantic field is a two-sided (content-formal) unity formed by the grammatical (morphological and syntactic) means of a given language together with lexical, lexical-grammatical and word-formation elements related to the same semantic zone interacting with them. In functional- semantic fields, the core and sub-components are distinguished. At the core are linguistic phenomena such as grammatical categories and all its grammatical expressions. In other words, the meaning of a category is clearly seen in the structure of the nucleus. In subcomponents, not all grammatical signs are fully displayed. Therefore, the meaning of the category is many times weaker in them. In addition to the category meaning, the sub-components also have the meanings of other grammatical categories.
ابن الرسول، سید محمدرضا. کاظمی نجف‌آبادی، سمیه. و کاظمی، مهری. ( 1395). رابطه معنایی جمله‌واره پایه و پیرو در جمله‌های شرطی زبان فارسی. ادب فارسی. 6/ 1395، 1، 93-112.
ابن سیده، علی بن اسماعیل. (1421). المحکم و المحیط الاعظم. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن منظور،محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دار صادر.
ازدی، عبدالله بن محمد. (1387). کتاب الماء. چاپ اول. تهران: دانشگاه علوم پزشکی - موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل.
جمالزاده، سید محمدعلی. (1392). تلخ و شیرین. چاپ چهارم. تهران: سخن.
خیام پور، عبدالرسول. (1397). دستور زبان فارسی. گزارش و ویراش اسد اله واحد و محمدعلی موسی زاده. چاپ اول. تبریز: آیدین.
دبیر مقدم، محمد. (1367). ساخت‌های سببی در زبان فارسی. زبانشناسی. 5/ 1367، 1، 13-75
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات الفاظ القرآن. چاپ اول. بیروت: دارالشامیه.
روبینچیک، ی. (2001). دستور زبان ادبی معاصر فارسی. ترجمه [مریم شفقی]. (1391). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سجادی، سید جعفر. (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا. چاپ دوم تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شفائی، احمد. (1363). مبانی علمی دستور زبان فارسی. چاپ اول. تهران: نوین.
علوی، بزرگ. (1399). چشمهایش، چاپ 52. تهران: نگاه.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1415). القاموس المحیط. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
گلفام، ارسلان. (1390). اصول دستور زبان. چاپ چهارم. تهران: سمت.
محتشمی، بهمن. (1370). دستور کامل زبان فارسی. چاپ اول. تهران: اشراقی.
مقربی، مصطفی. (1375). هژده گفتار. چاپ اول. تهران: توس.
ملکی اصفهانی، مجتبی. (1379). فرهنگ اصطلاحات اصول. چاپ اول. قم: عالمه.
ناتل خانلری، پرویز. (1388). دستور زبان فارسی. چاپ هجدهم. تهران: توس.
نوبهار، مهرانگیز. (1389). دستور کاربردی زبان فارسی. چاپ اول. تهران: رهنما.
وحیدیان کامیار، تقی. (1364). جمله‌های شرطی در زبان فارسی. زبانشناسی، 2/ 1364، 2، 43-56.
Alawi, B (1399). His eyes, Tehran: Negah. [In Persian]
Azdi, A. (1387). Book of water. Tehran: University of Medical Sciences - Institute of Medical History, Islamic and Complementary Medicine. [In Persian].
Dabir Moghaddam, M. (1367). Causal constructions in Persian language. Linguistics, 1: 13-75. [In Persian].
Firoozabadi, M. (1415). Dictionary of the environment. Beirut: Scientific Library. . [In Persian].
Gulfam, A. (1390). Principles of grammar. Tehran: Samat. [In Persian].
Ibn Manzoor, M. (1414). Arabic language. Beirut: Dar Sader. [In Persian].
Ibn Rasool, M. Kazemi Najafabadi, S. Kazemi, M. (1395). Semantic relationship between base and follower sentences in Persian conditional sentences. Persian literature, 1: 93-112. [In Persian].
Ibn Seiedeh, A. (1421). The strong and the great environment. Beirut: Scientific Library. [In Persian].
Jamalzadeh, M. (1379). Bitter and sweet. Tehran: Sokhan. [In Persian]
Khayyampour, A. (1397). Persian grammer. Report and editing by Asadullah Vahed and Mohammad Ali Musazadeh. Tabriz: Aydin. [In Persian].
Maleki Esfahani, M. (1379). Glossary of Principles. Qom: The world. [In Persian].
Mogharrebi, M. (1375). Eighteen speeches. Tehran: Toos. [In Persian].
Mohtashami, B. (1370). Complete Persian language grammar. Tehran: Ishraqi. [In Persian].
Natel Khanlari, P. (1388). Persian Grammer. Tehran: Toos. [In Persian].
Nobahar M. (1389). Practical grammar of Persian language. Tehran: Rahnama. [In Persian]
Okhovvat, M. (1327). Red Apple. New Message, 5: 1-7. [In Persian]
Ragheb Esfahani, H. (1412). Vocabulary of Quranic words. Beirut: Dar al-Qalam. [In Persian].
Rubinchik, Y. (2001). Contemporary Persian literary grammar. Translated by M. Shafaghi (1391) Tehran. [In Persian].
Sajjadi, J. (1379). Dictionary of Mulla Sadr Philosophical Terms. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian].
Shafaee, A. (1363). Scientific foundations of Persian grammar. Tehran: Novin. [In Persian].
Taylor, J. R. (2002). Cognitive Grammar. Oxford: Oxford University Press.
Vahidian Kamyar, T. (1364). Conditional sentences in Persian. Linguistics, 2: 43-56. [In Persian]
Апресян Ю. Д. (1969). Синтаксис и семантика в синтаксическом описании // Единицы разных уровней грамматического строя и их взаимодействие. Москва: Наука. С. 32-36.
Арутюнова Н. Д. (1976). Предложение и его смысл (логико-семантические проблемы). Москва: Наука.
Беднарская, Л. Д. (1983). Изменения в семантике и структуре сложноподчиненного предложения условного типа в языке русской художественной прозы с 20–30-х годов ХIХ века до 80-х годов ХХ века: дис. … канд. филол. наук / Л. Д. Беднарская. Орел. С. 56.
Белошапкова В. А. (1977). Современный русский язык.Синтаксис. Москва: Высшая школа.
Волгина Н. С. (1973). Синтаксис современного русского языка. Москва: Филологический факультет СПбГУ.
Галкина-Федорук Е. М. (1939). Наречие в современном русском языке. Москва: ИФЛИ.
Давыдов, И. И. 1853. Опыт общесравнительной грамматики русского языка. Санкт-Петербург: Тип. Имп. акад. Наук.
Земскова, Л. П. 1991. Предложения с каузальными ситуантами в современном русском языке (на материале философской литературы): автореф. дис. … канд. филол. наук / Л. П. Земскова. Воронеж. С. 15–16.
Крючков С. Е., Максимов Л. Ю.1969. Современный русский язык. Синтаксис сложного предложения. 1-е изд. Москва: Просвещение.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 266
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 229
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب
