پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,654 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,498,019 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,888,287 |
تحلیل و بررسی میزان اثرپذیری جواهرالاسرار فی زواهر الانوار خوارزمی از منابع اصیل عرفانی منثور | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 4، دوره 13، شماره 26، آبان 1400، صفحه 85-120 اصل مقاله (507.52 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2021.38104.2276 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا شجری* 1؛ الهام عربشاهی کاشی2 | ||
| 1دانشیار و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران | ||
| 2دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از موضوعهای مهم در حوزۀ مولوی‌پژوهی، نقد و تحلیل شروح مثنوی است. شرح جواهرالاسرار خوارزمی بعد از شرح احمد رومی (720) کهنترین شرح نگاشته‌شده بر مثنوی به زبان فارسی در ایران است که شارحان بسیاری در دوره‌های بعد از آن تأثیر پذیرفته‌اند. هرچند شارح نتوانسته از شروح دیگر استفاده کند و به احتمال زیاد شرح رومی را نیز در دست نداشته است، اما تأثیر اندیشه‌های عارفان و شاعران بزرگ فارسی و عربی را می‌توان در آن یافت. از‌این‌رو نگارندگان کوشیدهاند با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و نیز اسناد کتابخانه‌ای مشخص کنند که کدام یک از آثار اصیل منثور عرفانی در تکوین ساختار و محتوای شرح جواهر الاسرار تأثیر بیشتری داشته و میزان وامداری این شرح نسبت به آنها چقدر است. نتایج این پژوهش نه‌تنها به شارحان و مثنوی‌پژوهان در درک بهتر معانی و مفاهیم موجود در این شرح کمک می‌کند، بلکه سبب می‌شود با بررسی میزان تأثیرپذیری این شرح از دیگر متون عرفانی منثور مانند مرصادالعباد، تذکرة الاولیا، مشکات الانوار، فصوص الحکم و... از ابتکارات و تازهگوییها یا تقلیدهای این شرح نیز بیشتر آگاه شوند. شایان ذکر است با وجود اهمیت فراوان این شرح و ذکر برخی نکته‌های تازه، نمیتوان عنوان تصنیف یا تألیف را برای آن به‌کار برد؛ زیرا این شرحْ گزارش، تحریر یا گردآوری هنرمندانه از سایر میراث کهن و اصیل منثور عرفانی پیش از خود است که شارح اغلب بدون ذکر سند و گاهی هم با ذکر سند از آنها بهره برده و در تفسیر خود گنجانده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خوارزمی؛ جواهرالاسرار؛ متون عرفانی منثور؛ مثنوی مولوی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis and Evaluation of the Influence of Primary Prose Mystical Sources on Khwarazmi’s Jawahir al-Asrar fi Zawahir al-Anwar | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Shajari1؛ Elham Arabshahi Kashi2 | ||
| 1Associate Professor and Academic Staff Member of Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, Kashan University, Kashan, Iran | ||
| 2PhD in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, Kashan University, Kashan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the important topics in the field of Rumi-related research is the critique and analysis of Masnavi commentaries. Khwarazmi's commentary, Jawahir al-Asrar, after Ahmad Rumi’s commentary (720), is the oldest commentary written on Masnavi in Persian language in Iran, which has influenced many commentators in the later periods. Although the commentator could not have used other commentaries and most likely, he did not have access to Romi commentary, the influence of the ideas of great Persian and Arab mystics and poets on him can be seen. Therefore, the researchers, through using descriptive-analytical research method as well as library resources, have tried to determine which of the primary sources of mystical prose has had greater impact on the structure and content of Jawahir al-Asrar and the extent to which it owes them. The results of this research help commentators and Masnavi researchers to better understand the meanings and concepts of this commentary. Furthermore, the findings will make them aware of the initiatives, innovations, or imitations in this commentary by examining the extent to which this commentary was influenced by other mystical prose texts such as Mersad al-Ebad, Tazkerat al-Awliya, Mishkat al-Anwar, Fusus al-Hakam, to mention some. It is worth mentioning that despite the great significance of this commentary and the new insights offered by it, it could not be called a compilation or composition since it is a report, writing out, or artistic collection of other ancient and primary prose mystical sources preceding it; which the commentator has often used with or without citing the sources and has included them in his commentary. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Khwarazmi, Jawahir al-Asrar, Prose mystical texts, Rumi's Masnavi | ||
| مراجع | ||
|
منابع
آشتیانی، سیدجلال الدین (1385ق). شرح مقدمۀ قیصری بر فصوص الحکم. مشهد: کتابفروشی باستان.
ابن عربی، محمدبن علی (1949). فصوص الحکم. چاپ و شرح ابوالعلا عفیفی. قاهره: دارالکتب العربیه.
_____________ (1420). الفتوحات المکیّه. به تحقیق احمد شمسالدین. بیروت: دارالکتب العلمیه.
_____________ (1387). فصوص الحکم. ترجمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مولی.
احمدی، جمال (1391). «رسالۀ قشیریه و تأثیر آن بر یکی از متون صوفیانۀ قرن دهم هجری». ادبیات عرفانی. سال چهارم. شمارۀ 7. صص7-21.
اسماعیلپور، محمدمهدی (1396). «زیبایی عرفانی در مرصاد العباد». پژوهش‌نامۀ عرفان. دورۀ نهم. شمارۀ 17. صص1-17.
اکبرآبادی، ولی محمد (1383). شرح مثنوی مولوی موسوم به مخزن الاسرار. تهران: قطره.
القشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن (1391). ترجمۀ رسالۀ قشیریه. ترجمۀ ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. مقدمه و تصحیح و تعلیقات مهدی محبتی. تهران: هرمس.
آقاحسینی، حسین و امید ذاکری کیش (1392). «بررسی و نقد شروح مثنوی با تکیه بر توجه آنها به روایت، پیوستگی ابیات و متن مثنوی». نثرپژوهی ادب فارسی. دورۀ 16. شمارۀ 34. صص1-31.
پورجوادی، نصراله (1362). «مقدمۀ کمال الدین خوارزمی بر شرح مثنوی». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. نقد و نظر. صص 48-52.
توحیدیان، رجب و هادی خدیور (1389). «تأثیرپذیری کمالالدینحسین خوارزمی از پیشینیان عرفانی». زبان و ادب فارسی (گرایش عرفان). ادبستان. سال اول. شمارۀ 2. صص75-102.
توحیدیان، رجب (1389). «تأثیرپذیری کمال‌الدین حسین خوارزمی از حافظ». ماهنامه حافظ. نشریۀ داخلی. شمارۀ 68. صص56-61.
توحیدیان، رجب و بهمن هوشیاری (1388). «تأثیرپذیری کمال الدین حسین خوارزمی از خاقانی وخصایص سبکی وی». بهار ادب. سال دوم. شمارۀ 4. پیاپی6. صص57-75.
حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین محمد (بی تا). دیوان خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی. تهران: کتابخانه زوار.
خاقانی، افضل الدین (1368). دیوان خاقانی. تصحیح ضیاء الدین سجادی. چاپ سوم. تهران: زوار.
خوارزمی، کمال الدین حسین (1384). جواهرالاسرار و زواهرالانوار. تصحیح و تحشیه محمدجواد شریعت. تهران: اساطیر.
دشتی، حسن (1391). «تحلیل شرح مثنوی میرنورالله احراری و مقایسۀ آن با شروح دیگر: تحلیل شرح المثنوی لنورالله احراری و مقاربته مع شروح اخری». آیینۀ میراث. شمارۀ 1. پیاپی 50. صص 79-105.
رازی، نجم الدین (1371). مرصادالعباد. تصحیح محمدامین ریاحی. چاپ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.
رئیسی، احسان (1396). «آسیب شناسی شروح مثنوی از حیث بی توجهی به سنت عرفانی مولانا». شعرپژوهی (بوستان ادب). دانشگاه شیراز. سال نهم. شمارۀ 3. پیاپی33. صص93-116.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1367). جست و جو در تصوف ایران. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
______________ (1385). سرّنی. نقد و تحلیل و تطبیق مثنوی. تهران: علمی.
سراج طوسی، ابونصر(بی تا). اللمع فی التصوف. ترجمۀ حسین رابطی. تهران: اساطیر.
سعدی شیرازی، مصلح الدین (1375). غزلیات، تصحیح محمدعلی فروغی. چاپ 11. تهران: ققنوس.
سلماسی‌زاده، جواد (1355). «مشکل‌های شارحان مثنوی‌معنوی مولوی». وحید. شمارۀ 197. صص 473-477.
سلیمان منصوری، هستی، علیمحمد موذنی و امیر شریفی (1394). «مقایسۀ اختلافات شرح مثنوی نیکلسون در دفتر اول با شرح مثنوی استادان فروزانفر، کریم زمانی و استعلامی». تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی. شماره21 . صص 25- 53.
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1381). دیوان حکیم سنایی. به اهتمام پرویز بابایی. تهران: آزادمهر.
شجری، رضا (1386). معرفی و نقد و تحلیل شروح مثنوی. تهران: امیرکبیر.
عباسی، حبیب الله (1397). «از ترجمه تا تألیف: مقایسۀ ساختاری محتوایی در ترجمۀ کتاب عوارف المعارف». تاریخ ادبیات. شمارۀ 3/81. صص99-112.
عراقی، فخرالدین (1363-1404ق). لمعات. تصحیح محمدخواجوی. تهران: مولی.
عطار، فریدالدین (بی تا). تذکره الاولیا. تهیه و تنظیم سایت فرهنگی- اجتماعی و خبری تربت جام.
عفیفی، ابوالعلا (1380). شرحی بر فصوص الحکم: شرح و نقد اندیشه ابن عربی. ترجمۀ نصرالله حکمت. تهران: الهام.
غزالی طوسی، شیخ احمد (بی تا). سوانح: جامع العلوم و المعارف و مجمع الکرامات و المکاشف العالم العالی شیخ احمد غزالی طوسی. بی جا: تاریخ ما.
غزالی، ابوحامد (1364). مشکاه الانوار. ترجمۀ صادق آیینه وند. تهران: امیرکبیر.
فروزانفر، بدیع الزمان (1367). شرح مثنوی شریف. سه جلد در یک مجلد. چاپ چهارم. تهران: زوار.
گولپینارلی، عبدالباقی (1366). مولویه پس از مولانا. تهران: کیهان.
مدنی، امیرحسین (1393). «شباهتهای عرفانی آثار احمد جام با شش اثر عرفانی پیش از خود و ردّ نظریۀ امّی بودن وی». کهن‌نامۀ ادب پارسی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال پنجم. شمارۀ چهارم. صص 123-141.
__________ (1396). «بازتاب میراث عرفانی کهن به ویژه مولانا در اندیشه‌های امیر حسینی هروی». ادب عرفانی (گوهر گویا). سال یازدهم. شمارۀ اول. پیاپی32. صص117-142.
مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد (1363). شرح التعرف لمذهب التصوف. مقدمه و تصحیح و تحشیه محمد روشن. تهران: اساطیر.
مولوی، جلال الدین محمد (1374). مثنوی معنوی. تصحیح نیکلسون. چاپ دوم. تهران: پژوهش.
References Abbasi, H. (2018). “From Translation to Compilation: A Content Structural Comparison in the Translation of the Book of Encyclopaedias”. Journal of Literary History. 3(81). 99-112. Ahmadi, J. (2012). “Al-Risala al-Qushayriyya and its influence on one of the tenth century (A.H.) Sufistic texts”. Mystical Literature. 4 (7). 7-21. Akbarabadi, V. M. (2004). Description of Rumi's Masnavi called Makhzan al-Asrar. Tehran: Qatreh. Aqahossaini, H., Zakeri Kish, O. (2013). “A Study and Criticism of Mathnavi’s Commentaries with Emphasis on Their Attention to Narrative, Coherence of Verses and Text of Mathnavi”. Prose of Persian Literature. 16 (34). Ashtiani, J. (2006). Explanation of Qaisari's introduction to the Fusus al-Hakam. Mashhad: Ketab Forushi Bastan. Attar, F. (Bita). Tazkereh Al-Awliya. preparation and setting up of Torbat-e Jam socio-cultural and news site. Dashti, H. (2012). “An Analysis of the Mathnavi Commentary by Mir Noor Allah Ahrari and Its Comparison with The Other Ones”. Mirror of Heritage. 1 (50). 79-105. Froozanfar, B. (1988). Description on Masnavi Sharif. three vols in one vol. 4th ed. Tehran: Zavar. Ghazali Tusi, A. (Bita). Savaneh: Jame 'al-Ulum wa al-Ma'arif, Majma' al-Karamat wa al-Makashif al-'Alam al-Aali Sheikh Ahmad al-Ghazali al-Tusi. Bi Ja: Tarixh MA. Ghazali, A. H. (1985). Meshkah Al-Anwar. Translated by S. Ayenehvand. Tehran: Amirkabir. Golpinarli, A. (1987). Movlaviieh after movlavi(Rumi). Tehran: Kayhan. Hafez, Sh. M. (Bita). Divan Khajeh Shamsuddin Mohammad Hafez Shirazi. Edited by M. Qazvini and Q. Ghani. Tehran: Zavar Library. Ibn Arabi, M. (1949). Fusus al-Hakam. Edited by A. Afifi. Cairo: Dar al-Kitab al-Arabiya. ــــــــــــــــــــــــــ (1999). Fatuhat al-Makkiya. (9 vols). Edited by A. Shams al-Din. Beirut: Dar al-Kitab al-Almiyeh. ــــــــــــــــــــــــــ (2008). Fusus al-Hakam. Translated by M. Khajavi. Tehran: Movla. Iraqi, F. (1984-1404 AH). Lamat. Edited by M. Khajavi. Tehran: Movla. Ismailpour, M. M. (2017). “Mystical beauty in Mersad al-Ebad”. bi-monthly. 9 (17). 1-17. Khaghani, A. (1989). Khaghani Divan, Edited by Z. Sajjadi. 3th ed. Tehran: Zavar. Kharazmi, K. H. (2005). Jawahar al-Asrar and Zawahar al-Anwar. Edited by M. J. Shariat. Tehran: Asatir. Madani, A. H. (2014). “A Comparative Study of Ahmad-e Jams Mystical Views And Six Former Mystic Books”. Archeology of Persian Literature. Institute of Humanities and Cultural Studies. Fifth Year. (4). 123-141. ــــــــــــــــــــــــــ (2017). “The Reflection of Encient Mystical Heritage Especial Movlana in Amirhosseini Heravi Thoughts”. Journal of Mystical Literature (Gohar Goya). Eleventh Year. 1(32). 117-142. Mustamali Bukhari, A. I. (1984). Sharh Al-Ta'rif Lamdhhab Al-Tasawwuf (Explanation of the knowledge of the religion of Sufism). Edited by M. Roshan. Tehran: Asatir. Pourjavadi, N. (1983). “Introduction of Kamaluddin Kharazmi on the description of Masnavi”. Institute of Humanities and Cultural Studies. Critique and Opinion. 48-52. Qashayri, A. A. (2012). Translation of the Treatise of Al-Risala al-Qushayriyya. Translated by A. A.H. Osmani. Edited by M. Mohabbaty. Tehran: Hermes. Razi, N. (1992). Mersad al-Ebad. Edited by M. A. Riahi. 4th ed. Tehran: Elmi va Farhangi. Reisi, E. (2017). “A Review of Masnavi commentaries in terms of Rumi's mystical tradition “(Pathology of Masnavi explanations in terms of disregard for the mystical tradition of Rumi). Journal of Poetry Research (Bustan Adab). Shiraz University. 3 (33). 93-116. Rumi, J. M. (1995). Masnavi Manavi. Edited by Nicholson. 2th ed. Tehran: Pajohesh. Saadi Shirazi, M. (1996). Ghazaliat. Edited by M. A. Foroughi, 11th ed. Tehran: ghoghnus. Salmasizadeh, J. (1976). “Problems of the commentators of Rumi's Masnavi Manavi”. Vahid. (197). 473-477. Sanaei Ghaznavi, A. M. (2002). Divan Hakim Sanaei. Edited by P. Babaei, Tehran: Azadmehr. Saraj Tusi, A. N. (Bita), Al-Lama Fi Al-Tasawwuf, Translated by H. Rabati. Tehran: Asatir. Shajari, R. (2007). Introduction and Critique and Analysis of Masnavi Explanations. Tehran: Amirkabir. Suleiman Mansouri, H. Moazani, A. M, Sharifi, A. (2015). “theComparisonof the differences of the Masnavi’s first book description of nikelson with other descriptions of honorable professors Frozanfar, Karimzamani, Estelami”. Quarterly Journal of Analysis and Critique of Persian Language and Literature. (21). 25 - 53. Tawhidian, R. (2010). “Kamal al-Din Hossein Kharazmi's Imoressionability from Khajeh Hafez”. Hafez Monthly, domestic publication. (68). 56-61. ــــــــــــــــــــــــــ, Khadivar, H. (2010). “The Impact of Old Mystics on Kamal-al-din Hossein-e Kharazmi”. General Scientific Quarterly of Persian Language and Literature (Mysticism). Literature. 1 (2). 75-102. Tawhidian, R., Hoshyari, B. (2009). “Influence of Kamaluddin Hossein Kharazmi of Xhaghani and his stylistic characteristics”. Bahar Adab. second year. 4 (6). 75-57. Zarrinkoob, A. (1988). Search in Iranian Sufism. 3th ed. Tehran: Amirkabir. ـــــــــــــــــــــــــــــ (2006). Sere-ney. Critique, Analysis and Application of Masnavi. Tehran: Elmi. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 789 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 303 |
||