نفیسی, شادی, رضایی, حسین. (1401). بررسی روایات و آراء رجالیان دربارۀعبد الله بن خداش (ضمن ارزیابی جایگاه او بین راویان متهم به غلو در رجال نجاشی). جلوه هنر, 19(1), 219-250. doi: 10.22051/tqh.2021.35211.3137
شادی نفیسی; حسین رضایی. "بررسی روایات و آراء رجالیان دربارۀعبد الله بن خداش (ضمن ارزیابی جایگاه او بین راویان متهم به غلو در رجال نجاشی)". جلوه هنر, 19, 1, 1401, 219-250. doi: 10.22051/tqh.2021.35211.3137
نفیسی, شادی, رضایی, حسین. (1401). 'بررسی روایات و آراء رجالیان دربارۀعبد الله بن خداش (ضمن ارزیابی جایگاه او بین راویان متهم به غلو در رجال نجاشی)', جلوه هنر, 19(1), pp. 219-250. doi: 10.22051/tqh.2021.35211.3137
نفیسی, شادی, رضایی, حسین. بررسی روایات و آراء رجالیان دربارۀعبد الله بن خداش (ضمن ارزیابی جایگاه او بین راویان متهم به غلو در رجال نجاشی). جلوه هنر, 1401; 19(1): 219-250. doi: 10.22051/tqh.2021.35211.3137
بررسی روایات و آراء رجالیان دربارۀعبد الله بن خداش (ضمن ارزیابی جایگاه او بین راویان متهم به غلو در رجال نجاشی)
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
عبدالله بن خِداش المَهری (البصری) یکی از راویان صاحب تألیف بوده که روایات او در الکافی، تهذیب الأحکام و سایر جوامع روایی انعکاس یافته‌است. این راوی از سوی نجاشی متهم به غلو گردیده، درحالی که از سوی شیخ کشی توثیق شده و همچنین از مشایخ حدیثی صفوان بن یحیی بوده و از این جهت نیز مشمول توثیقات عام است. در این تحقیق ضمن ارزیابی جایگاه ابن-خداش بین راویان متهم به غلو در رجال نجاشی، از طریق بررسی دقیق اقوال رجال‌شناسان درباره او و واکاوی اسناد و مضمون روایاتش، به این نتیجه دست می‌یابیم که اولاً ابن‌خداش جزء راویانی است که مستقیماً از سوی نجاشی، متهم به غلو شده، ثانیاً با تتبع و بررسی به عمل آمده در روایات موجود از ابن‌خداش، سخنی که دال برغلو باشد، مشاهده نشد و می‌توان گفت که روایات او، به فرض صحت انتساب او به غلو، بخوبی گزینش و پالایش شده‌اند. بعلاوه با توجه به وجود روایات فقهی از او که نقطۀ مقابل اباحی‌گری است، و نیز برخی روایات اعتقادی وی که در مخالفت با عقاید غلات می‌باشد، می‌توان در نسبت غلو به وی از جنبه‌هایی، تردید نمود. ثالثاً، روایات او دارای مویداتی نیز می‌باشد، لذا وجود ابن‌خداش در سند این روایات، باعث کنار گذاشتن این روایات نمی شود.
A Study of the Narrations and Opinions of the Rijālī Scholars about Abdullah ibn Khidāsh; evaluating his position among the narrators accused of exaggeration in the Najāshī’s Rijāl
نویسندگان [English]
Shadi Nafisi1؛ Hossein Rezaee2
1Associate Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
2PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Abdullah Ibn Khidāsh Al-Mahrī (Al-Basrī) was one of the compiler narrators whose narrations have been reflected in Al-Kāfī, Tahzīb Al-Ahkām and other hadith collections. He was accused of exaggeration by Najāshī, while was authenticated by Sheikh Kashī. In addition, he was among hadith masters of Safwān Ibn Yahyā, being consequently subject to common authenticity. Evaluating Ibn Khidāsh’s position among the narrators accused of exaggeration in Najāshī’s Rijāl, this study carefully examined the rijālī scholars’ statements about him and analyzed the sanads and texts of his narrations. It concluded that Ibn Khidāsh belongs to those narrators directly accused of exaggeration by Najāshī. In contrast, in terms of Ibn Khidāsh’s narrations, there is no sentence of exaggeration. So it may conclude that his narrations, if we accept his exaggeration, were not been well selected and refined. In addition, considering the existence of jurisprudential narrations from him, which is against allowance (ibāhi), as well as some of his doctrinal narrations that are in opposition to the beliefs of exaggerators, it may cast doubt on his accusation of exaggeration. Finally, his narrations also have confirmations, i.e. the presence of Ibn Khidāsh in the sanad of these narrations does not cause rejecting such narrations.
کلیدواژه‌ها [English]
Abdullah Ibn Khidāsh Al-Mahrī, Rijāl Science, Exaggeration, Common Authenticity
مراجع
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمّد بن علی، (1394ش)، کمال الدّین وتمام النّعمة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن بابویه، محمّد بن علی، (1416ق)، التّوحید، المحقق: السید هاشم الحسینی، قم: جماعة المدرّسین فی الحوزة العلمیة.
ابن داود الحلی، تقی الدین الحسن بن علی، (1380ق)، کتاب الرجال، قم: منشورات الشریف الرضی.
ابن منظور، محمد بن مکرم، (۱۴۱۴ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابنأثیر، مجد الدین، (1399ق)، النهایة فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق: طاهر أحمد الزاوى - محمود محمد الطناحی، بیروت: المکتبة العلمیة.
اکرمی، ایوب، (1386ش)، «أمر بین الأمرین در ترازوى براهین عقلى و آیات قرآن»، پژوهشهای قرآنی، دوره 13، شماره 49، ص 148-175.
برقی، ابو جعفر احمد بن ابى عبدالله بن خالد، (1371ش)، المحاسن، بیروت: دار الکتب الإسلامیة.
برقی، ابو جعفر احمد بن ابى عبدالله بن خالد، (1419ق)، رجال البرقی- الطبقات، تهران: منشورات جامعة طهران.
بهبودی، محمدباقر، (1362ش)، معرفة الحدیث و تاریخ نشر و تدوینه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بهروزی، غلامرضا؛ میرترابی، زهره، (1396ش)، «جایگاه و کارکرد اضطرار به حجت در فرهنگ انتظار»، انتظار موعود، دوره 17، شماره 58، ص 23-44.
پیروز فر، سهیلا؛ اکبرزاده یزدی، فهیمه، (1395ش)، «ارزیابی رجالیان درباره محمد بن بحر رهنی»، حدیث پژوهی سال 8، شماره 16، ص 75-98.
حائری مازندرانی، ابوعلی محمد بن اسماعیل، (1374ش)، منتهی المقال فی أحوال الرجال، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
حرّ عاملی، محمد بن الحسن، (1414ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
حسینی شیرازی، علیرضا؛ عزیز وکیلی، طاهر، (1393ش)، «بازخوانی گزارش دسّ و تحریف غالیان در پرتو کارکرد فرهنگی نهاد امامت»، امامت پژوهی، دوره 4، شماره 15، صفحه 31-69.
حسینی شیرازی، علیرضا، (1397ش)، اعتبار سنجی احادیث شیعه، تهران،: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها.
حلی، أبی منصور حسن بن یوسف، (1417ق)، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
خوئی، سید أبو القاسم موسوی، (1392 ق)، معجم رجال الحدیث، نجف: مؤسسة الخوئی الإسلامیة.
دیاری بیدگلی، محمدتقی، (1384ش)، «جریان شناسی غلو و غالیان در رجال نجاشی»، مقالات و بررسیها، دوره 38، شماره 77، صفحه 47 –
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، (1332ق)، المفردات فی غریب القرآن، تهران: کتابخانه مدرسه فقاهت.
رستگار مقدم گوهری، هادی؛ زارعی، مریم، (1398ش)، «منطق عملی ائمه علیهم السلام در مواجهه با غالیان»، میراث طاها، شماره 4، صفحه 69 –
السامرائی، عبدالله سلوم، (۱۳۹۲ق)، الغلو و الفرق الغالیة فی الحضارة الاسلامیة، بغداد: دارالحریة للطباعة.
سبحانی، شیخ جعفر، (1393ش)، کلیات فی علم الرجال، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه، (1385ش)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.
سیوطی، جلال الدین، (1417ق)، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، حققه نظر محمد الفاریابی، بیروت: دار الکلم الطیب.
شهرستانى، محمد بن عبد الکریم، (1364ش)، الملل و النحل، قم: الشریف الرضی.
صفـری فروشـانی، نعمـت الله، (1388ش)، غالیـان کاوشـی در جریانهـا و برآیندهـاتـا پایـان سـده سـوم، مشهد: آسـتان قـدس رضوی.
طوسى، محمد بن حسن، (1364ش)، تهذیب الأحکام، محقق حسن خرسان، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسى، محمد بن حسن، (1415ق)، الأبواب (رجال الطوسی)، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
طوسی، محمد بن حسن، (1382ش)، إختیار معرفة الرجال المعروف به رجال الکشی، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
طوسی، محمّد بن حسن، (1414ق)، الأمالی، المحقق: مؤسسة البعثة، بیروت: دار الثقافة.
طوسی، محمد بن حسن، (1417ق)، العدة فی الاصول الفقه، تحقیق محمد رضا الانصاری، قم: المطبعة ستاره.
طوسی، محمد بن حسن، (١٤١٧ق)، الفهرست، تحقیق: الشیخ جواد القیومی، الطبعة: الأولى، بیروت: مؤسسة نشر الفقاهة.
غلامعلی، مهدی، (1391ش)، آشنایی با علم رجال، قم: دانشگاه قرآن و حدیث.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، (1405ق)، إرشاد الطالبین إلى نهج المسترشدین، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى.
فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على علیه السلام.
کلینی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب، (1367ش)، الکافی، تحقیق تصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مامقانی، عبدالله، (1411ق)، مقباس الهدایه فی علم الدرایة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
مامقانی، عبدالله، (1431ق)، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
مجلسی، محمّد باقر بن محمّد تقی، (١٤٠٣ق)، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
مجلسی، محمّد باقر بن محمّد تقی، (١٤٠4ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، قم: دار الکتب الإسلامیّة.
مسعودی، عبدالهادی، (1389ش)، وضع و نقد حدیث، تهران: پژوهشگاه تحقیق و توسعه علوم اسلامی.
مسعودی، علی بن الحسین، (1384ش)، اثبات الوصیة، قم: انصاریان.
معارف، مجید، (1388ش)، تاریخ عمومی حدیث: با رویکرد تحلیلی، تهران: نشر کویر.
نبیان، پروین، (1388ش)، «مقایسه نظریه حلول در اندیشه غالیان و مظهریت و تجلی اسماء و صفات الهی در باور شیعی»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، دوره 6، شماره 1، صفحه 106-132.
نجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی، (1365ش)، رجال النجاشی، المحقق: السیّد موسى الشبیری الزنجانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
نصراللهی، مرتضی؛ موسوی، سید احمد، (1398ش)، «تحلیل تأثیر اندیشه غلو بر گسترش اباحی‌گری»، پژوهشنامه مذاهب اسلامی، شماره 12، صفحه 216-237.
