پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,494,320 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,724 |
بررسی چالش‌ها و روش‌های متغیر تصویب بودجه در ایران(از مشروطه تا پایان حکومت قاجاریه) | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 1، دوره 32، شماره 53 - شماره پیاپی 143، فروردین 1401، صفحه 11-30 اصل مقاله (516.78 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2021.36443.2483 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین احمدی رهبریان* 1؛ مقصودعلی صادقی گندمانی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2دانشیارگروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| با انقلاب مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی، انتظار می‌رفت که با تصویب بودجه به‌عنوان مهم‌ترین سند مالی کشور، تحول مثبتی در ساختار مالی ایران نسبت به قبل از مشروطه ایجاد شود. روش تصویب بودجه در قانون اساسی مشخص شده بود، اما با چالش‌ها و موانع زیادی مواجه شد؛ بنابراین سؤال تحقیق این است که روش‌ها و چالش‌های تصویب بودجه چه بود و این روش‌ها تا چه اندازه با اصول بودجۀ مدرن و قانون اساسی مطابقت داشت. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مجلس نتوانست حتی یک بودجه در طول بیست سال از مشروطه تا انقراض قاجار مطابق با قانون اساسی و اصول بودجۀ مدرن به تصویب برساند. از عوامل مهم تصویب‌نشدن بودجه می‌توان به مواردی چون جدیت نداشتن دولت در ارائۀ بودجه، بی‌ثباتی دولت‌ها، دخالت عوامل خارجی و تعطیلی مجلس اشاره کرد. با این حال دولت و مجلس با توجه به چالش‌هایی که با آن مواجه بودند، روش‌های دیگری برای تصویب بودجه ارائه کردند. مجلس اول در مرحلۀ گذار از بودجه‌نویسی سنتی به نو بود که عملاً همان روش بودجه‌نویسی سنتی را به‌صورت ناقص دنبال کرد. دولت در دورۀ مجلس دوم، بودجۀ ناقصی را تهیه کرد که به تصویب مجلس نرسید و در دورۀ مجلس سوم، دولت نتوانست بودجه‌ای را به مجلس ارائه دهد. در دورۀ چهارم و پنجم، مجلس با دولت همراهی بیشتری نشان داد و مجلس با روش‌های چهاردیواری و یک دوازدهم، بودجه‌ها را به تصویب رساند. روش تهیه و گردآوری تحقیق، اسنادی و کتابخانه‌ای است و با رویکرد توصیفی‌تحلیلی چالش‌ها و روش‌های متغیر تصویب بودجه را بررسی می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تصویب بودجه؛ مجلس شورای ملی؛ قاجاریه؛ مشروطه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the Challenges and Variable Methods of Budget Approval in Iran (from the Constitution to the End of the Qajar Government) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hossein Ahmadi Rahbarian1؛ Maghsud Ali Sadeghi Gandmani2 | ||
| 1. PhD Student, History of Iran, Tarbiat Modarres University, Tehran. Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of History, Tarbiat Modarres University, Tehran. I. R. Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| With the Constitutional Revolution and the formation of the National Assembly, it was expected that with the approval of the budget as the most important financial document of the country, a positive change in the financial structure of Iran compared to before the Constitution is been made. The method of approving the budget was specified in the constitution, but it was confronted with many challenges and obstacles. So the research question is what the methods and challenges of budget approval were and to what extent these methods were in line with modern budget principles and the constitution. The findings of the study indicate that the parliament could not approve a single budget in twenty years, from the constitution to the extinction of the Qajar dynasty, in accordance with the constitution and modern budget principles. The most important reasons for the non-approval of the budget can be included the lack of seriousness of the government in presenting the budget, the instability of the government, the interference of external factors and the closure of the parliament. However, given the challenges they faced, the government and parliament offered other ways to approve the budget. The first parliament was in the process of transitioning from traditional budgeting to modern budgeting, which practically followed the same method of traditional budgeting incompletely. The government prepared an incomplete budget in the second parliament, which was not approved by the parliament, and in the third parliament, the government failed to present a budget to the parliament. In the fourth and fifth terms, the parliament showed more cooperation with the government, and the parliament approved the budgets by the four-wall and one-twelfth methods. The method of preparing and compiling the research is documentary and library, and with a descriptive-analytical approach, examines the challenges and variable methods of budget approval. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Budget Approval, National Assembly, Qajar, Constitutional | ||
| مراجع | ||
|
ابریشمی، فرشاد (1396) سفرنامۀ ناصرالدین‌شاه به قم، تهران: خانۀ تاریخ و تصویر ابریشمی.
احمدی رهبریان، حسین؛ صادقی، مقصودعلی(1399) «اهداف و پیامدهای تغییر ساختار بودجه در نخستین دورۀ مجلس شورای ملی»، پژوهشنامۀ تاریخ اجتماعی و اقتصادی، سال9، شمارۀ2، صص72-51.
آبادیان، حسین(1383) بحران مشروطیت در ایران، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
بشیری، احمد (به‌کوشش) (1363) کتاب آبی؛ گزارش‌‌های محرمانۀ وزارت امور خارجه انگلیس دربارۀ انقلاب مشروطۀ ایران، جلد 1و5و 6، تهران: نشر نو.
بهار، محمدتقی (1371) تاریخ احزاب سیاسی ایران، جلد 1، تهران: امیرکبیر.
بهبودی، هدایت‌الله(1389) روزشمار تاریخ معاصر ایران، جلد 3، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
بیانی، بهمن، کتاب و لوح فشردۀ کتابچۀ جمع و خرج کل هذه السنه ایت ییل ممالک محروسه مطابق سنه 1304/ 1392، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
پروین، ناصرالدین؛ دریاگشت، محمد رسول(1381) نصرت‌الدوله و میلسپو پایان مأموریت آمریکایی‌ها در ایران: مجموعه اسناد نصرت‌الدوله فیروز، تهران: اساطیر.
تقی‌زاده، سیدحسن(1390) مقالات تقی‌زاده، نطق‌های تقی‌زاده در مجلس، به‌کوشش مصطفی نوری، رضا آذری شهرضایی، تهران: توس.
دوتوکویل، آلکسی(1386) انقلاب فرانسه و رژیم پیش از آن، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: مروارید.
دولت‌آبادی، یحیی(1362) حیات یحیی، جلد 4، تهران: عطار
شمیم، اصغر(1389) ایران در دورۀ سلطنت قاجار، تهران: بهزاد.
شوستر، مورگان (1362) اختناق ایران، ترجمۀ ابوالحسن موسوی شوشتری، تهران: صفی علی‌شاه.
صراف، فریدون(1351) بودجه‌نویسی دولتی و نظام بودجه‌ای ایران، تهران: مدرسۀ عالی بازرگانی.
طرح بودجۀ کل مملکت ایران، سنه‌ایت‌ئیل(1388) تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
عیسوی، چارلز(1388) تاریخ اقتصادی ایران، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: گستره.
فراهانی، حسن(1385) روزشمار تاریخ معاصر ایران، جلد1، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
فلور، ویلم(1394) تاریخچۀ مالی مالیاتی ایران از صفویه تا پایان قاجاریه، ترجمۀ مرتضی کاظمی یزدی، تهران: تاریخ ایران.
فوران، جان(1392) مقاومت شکنندۀ تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمۀ احمد تدین، تهران: رسا.
کاساکوفسکی، ولادیمیر(1355) خاطرات کاساکوفسکی، ترجمۀ عباسقلی حلی، تهران: امیرکبیر.
کدی، نیکی(1381) ایران در دوران قاجار و برآمدن رضاخان، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
متین دفتری، احمد(1371) خاطرات یک نخست‌وزیر، به‌کوشش باقر عاقلی، تهران: علمی.
مجموعه مصوبات ادوار اول و دوم، بی‌تا، بی‌جا.
مصدق، محمد(1304) اصول قواعد و قوانین مالیه در ممالک خارجه و ایران، تهران: مطبعۀ تمدن.
مصدق، محمد(1365) خاطرات و تألمات دکتر محمد مصدق، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: علمی.
معزی، حسام‌الدین(1379) خاطرات حسام‌الدین معزی، به‌تصحیح ایرج افشار، تهران: ثریا.
میلسپو، آرتور(1356) مأموریت آمریکایی‌ها در ایران، ترجمۀ حسین ابوترابیان، تهران: پیام.
نوبخت، محمدباقر(1391) «مدل مفهومی اصلاح ساختار نظام بودجه‌ریزی»، فصلنامۀ راهبرد اقتصادی، دورۀ1، شمارۀ2، صص46- 7.
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1385) اقتصاد سیاسی ایران، تهران: نشر مرکز.
یکتایی، مجید(1340) تاریخ دارایی ایران، تهران: پیروز.
جمع و خرج آذربایجان(1267ق) قم: کتابخانۀ حضرت آیت‌الله بروجردی، شمارۀ اموال 167.
صورت جمع و خرج ایران در زمان محمدشاه (1255- 1254ق) تهران: کتابخانۀ ملی، شمارۀ سند 7378/295،
صورت جمع و خرج هذه السنه ممالک محروسه ایران(1268) قم: کتابخانۀ مرعشی، شمارۀ ثبت 7730
صورت جمع و خرج هذه السنه ممالک محروسه ایران، سنه بارس ئیل(1258ق) قم: کتابخانۀ مرعشی، شمارۀ ثبت 7753.
صورت مذاکرات مجلس اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم، یازدهم شورای ملی، بازیابی شده در سایت کتابخانه و موزه و اسناد مجلس شورای اسلامی.
کتابچۀ جمع و خرج ابرقو و جرقویه، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ بازیابی 86/1155.
کتابچۀ جمع و خرج اصفهان، تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، شناسۀ سند 22825/296.
کتابچۀ جمع و خرج خمسه و طارم(1313) تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ بازیابی 1084.
کتابچۀ جمع و خرج فارس(1321) تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ بازیابی 9441.
برید شمال(1300) محل نشر: خوی.
دمکراسی(1302) محل نشر: تهران.
حبل‌المتین(1303) محل نشر: کلکته.
نوبهار(1294) محل نشر: مشهد.
List of sources with English handwriting Documents Ketābče ǰamʻ va ḵarǰ –e Abarqo va Garqoye, Tehran: Ketabḵāne-ye Maǰles-e Šorā-ye Eslamī, retrieval number1155/86 Ketābče ǰamʻ va ḵarǰ –e Azarbayejan, Qom: Ketabḵāne-ye Boroǰerdī, , retrieval number167 Ketābče ǰamʻ va ḵarǰ –e Esfahan, Tehran:Sāzmān-e Asnād va Ketabḵāne-ye Mellī-ye Iran, document number: 22825/296. Ketābče ǰamʻ va ḵarǰ –e Fārs, Tehran: Ketabḵāne-ye Maǰles-e Šorā-ye Eslamī, retrieval number 9441. Ketābče ǰamʻ va ḵarǰ –e ḵamse va Ṭārom Tehran: Ketabḵāne-ye Maǰles-e Šorā-ye Eslamī, retrieval number 1084. Proceedings of the Parliament First, Second, third, fourth, fifth, sixth, eleventh National Assembly, Website of the Library, Museum and Documents of theIslamic Consultative Assembly, https://www.ical.ir Ṣorat ǰamʻ va ḵarǰ haḏehe- al-Sana Mamālīke Maḥrose Iran 1258, Qom: Ketabḵāne-ye Marʻašī, retrieval number 7753. Ṣorat ǰamʻ va ḵarǰ haḏehe- al-Sana Mamālīke Maḥrose Iran 1268, Qom: Ketabḵāne-ye Marʻašī, retrieval number7730 Ṣorat ǰamʻ va ḵarǰ–e Iran dar zamān-e Moḥammad Šāh, Tehran: Sāzmān-e Asnād va Ketabḵāne-ye Mellī-ye Iran, document number: 295/7378
Press Barīd-e Šomāl,1921,Maḥal-e našr: khoy Democrasi,1923, Maḥal-e našr: khoy Ḥabl –ol- Matīn.1924, Maḥal-e našr, kalkate Nobahḥr,1915, Maḥal-e našr: Mashhad
Books Abadian, hossein,2004, The crisis of constitutionalty in Iran, Tehran: Moʼasese moṭāleʻāt va pažūheš hay-e Sīyāsī. Abrishami,farshad.(2017) Safar-nāme-ye Nāṣer-ed-dīn Šāh be Qom,Tehran: ḵāne –ye Tārīḵ va Taṣvīr-e Abrīšamī. Bashiri,Ahmad(1985) Blue book, volume 1,5,6,Tehran: našr-e no. Bayani, Bahman(2013)ketāb va loḥ-e fešorde Ketābče ǰamʻ va ḵarǰ kole haḏehe –al sane Ieet eel mamāleke maḥrose,Tehran: Ketabḵāne-ye Maǰles-e Šorā-ye Eslamī. Behboodi, Hedayatullah( 2010), Rūz Šomār Tārīḵ Moʻāṣer Iran,volume 3, Moʼasese moṭāleʻāt va pažūheš hay-e Sīyāsī. Dolatabadi, Yahya(1983) Ḥayāt Yaḥyā, volume4, ,Tahran: ʻAṭṭār Farahani, Hassan, Rūz Šomār Tārīḵ Moʻāṣer Iran,volume 1,Tahran: Moʼasese moṭāleʻāt va pažūheš hay-e Sīyāsī. Floor, Willem ,(2016) A fiscal history of Iran in the Safavid and Qajar periods, 1500-1925 , Translated by Morteza Kazemi Yazdi ,Tehran : našr-e Tārīḵ Iran. Foran,John, Fragile resistance: social teansformation in iran from 1500 to the revolution Homayoun Katozian, Mohammad Ali,(2007) The Political economy of modern Iran, Translated Mohammad Reza Nafisi and Kambiz Azizi,Tehran: Našr-e markaz. Issawi, Charles Philip,2010, The Economic history of Iran 1800 – 1914, ranslated by Mr. Yaghoub Azhand, Tehran: Gostareš Keddie, Nikki (2003) Qajar Iran and the rise of Reza Khan, 1796-1925, Translated by Mehdi Haghighatkhah,Tehran:Qoqnūs. Kosogovskii, Vladimir Andreevich,(1977) Kasakovsky Memoirs, Translated by Abbas Gholi Hali, Tehran: Amīrkabīr. Majmūʻe Moṣavabāte advāre aval va dovūm Matin Daftari, Ahmad(1992) ḵāṭerāte yek noḵost vazīr, Baqer Aqeli,Tehran: ʻElmī Millspaugh, Arthur Chester( 1978) The American task in Persia, Translated by Hossein Abu Torabian, Entešārāt-e payām. Moezzi, Hesamoddin(2000) ḵāṭerāt-e Ḥesāmoddīn Moʻazī, Iraj Afshar, Tehran: Ṯorayā. Mohammad taqi(1993) Tārīḵ -e Ahḏāb-e Sīyāsī,volume 1, Tehran: Amīrkabīr Moṣaddegh, Moḥammad(1925) Osūle Qavāʻed va Qavānīn mālī dar Mamālek ḵāreǰe va Iran,Tehran: Tamadon Moṣaddegh, Moḥammad,(1979) ḵāṭerāt va Taʼamolāt Doctor Moḥmmad Moṣaddeq,Tehran: ʻElmī. Parvin, Nasser al-Din, Darya Gasht, Mohammad Rasool(2002) Noṣratodole va milespo pāyān-e maʼmorīyate Amrīcāʼīha dar Iran: Maǰmoʻe Asnāde Noṣratodole Fīrūz, Tehran: Asāṭīr. Shamim, Asghar(2010) Iran dar dore Qajar, ,Tahran: Behzād. Shoster, William Morgan( 1984) The Strangling of Persia: A Record of European diplomacy and oriental intrigue, Translated Abolhassan Mousavi Shoushtari,Tehran: Ṣafī ʻAlī Šāh Taghizadeh, Seyed Hassan(2011) Maqālāte Taqīzāde , noṭq ha-ye Taqīzāde dar maǰles, Mostafa Nouri, Reza Azari Shahrezaei, Tehran: tūs. Ṭarḥ-e Būdǰe kole mamlekat-e Iran sene eiteel (2009) Tehran: Ketabḵāne-ye Maǰles-e Šorā-ye Eslamī. Tocqueville, Alexis Charles Henri Maurice Clerel de,(2008) The old régime and the French Revolution, Translated by Mohsen Thalasi, Tehran: morvārīd. Yektaee,Majid(1961) Tārīḵ-e dārāʼī-ye Iran, Tehran: pīrūz.
Articles Amadi Rahbarian, Hossein, Sadeghi Gandomany, Maghsood Ali (2021) Objectives and consequences of changing the budget structure in the first term of the National Assembly (1285-1287) Journal of Social and Economic History Research, Ninth year, number 2. Nobakht, Mohammad Baqer,(2012) A Conceptual Model To Reform Iran's Budgeting System, economic strategy, Volume 1 , Number 2; Page(s) 7 To 46. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 616 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 299 |
||