طبیبی, علیرضا, وطن خواه, وحید. (1400). «احمد بن محمد بن صدیق الغماری» و روش‌های وی در کشف و تصحیح علل سندی روایات نبوی. جلوه هنر, 18(3), 69-104. doi: 10.22051/tqh.2020.32188.2908
علیرضا طبیبی; وحید وطن خواه. "«احمد بن محمد بن صدیق الغماری» و روش‌های وی در کشف و تصحیح علل سندی روایات نبوی". جلوه هنر, 18, 3, 1400, 69-104. doi: 10.22051/tqh.2020.32188.2908
طبیبی, علیرضا, وطن خواه, وحید. (1400). '«احمد بن محمد بن صدیق الغماری» و روش‌های وی در کشف و تصحیح علل سندی روایات نبوی', جلوه هنر, 18(3), pp. 69-104. doi: 10.22051/tqh.2020.32188.2908
طبیبی, علیرضا, وطن خواه, وحید. «احمد بن محمد بن صدیق الغماری» و روش‌های وی در کشف و تصحیح علل سندی روایات نبوی. جلوه هنر, 1400; 18(3): 69-104. doi: 10.22051/tqh.2020.32188.2908
«احمد بن محمد بن صدیق الغماری» و روش‌های وی در کشف و تصحیح علل سندی روایات نبوی
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
چکیده
شیخ احمد بن محمد بن صدیق الغماری محدث و فقیه معاصر اهل سنت است که با اعتقاد به پالایش حدیث و به منظور دفاع از سنت نبوی به «علل الحدیث» وارد شده و «المداوی لعلل الحدیث» را از خود به جای گذاشته است. مطالعه‌ی علل الحدیثی ابن صدیق بر «عدم طرد بی ضابطه روایت» استوار شده و او با احاطه بر منابع و علوم حدیثی به کشف علل و تصحیح حداکثری آنها اقدام کرده است. ویژگی‌های علمی شیخ احمد چون «عدم اعتقاد به عدالت همه‌ی صحابه»، «عدم دخالت مذهب در جرح راویان»، «نقد آراء حدیثی بزرگان متقدمین»، «گرایش به تصوف»، «روحیه‌ی ناصبی ستیزی» و «تفضیل علی(ع) بر خلفا» او را در میان محدثان معاصر اهل سنت متمایز کرده و بر آراء حدیثی وی نیز اثرگذار است بوده است بدین جهت، طرح نظریات و بررسی آثار وی در جوامع علمی شیعی ضروری به نظر می‌رسد. بررسی نویسندگان مقاله نشان می‌دهد وی روشمندانه به علل حدیثی پرداخته و با تخریج دقیق روایات، نقد آراء محدثان و توسل به اجتهاد و استدلال بسیاری از علل سندی وارد بر احادیث نبوی را کشف و با تصحیح، آنها را از ضعف خارج کرده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با هدف بررسی آراء وی در زمینه‌ی علل سندی و تصحیح آنها با تکیه بر کتاب «المداوی» نگارش یافته است.
"Ahmad bin Mohammed bin Siddiq Al-Ghomari" and his methods in discovering and correcting the causes of narrators’ chain of the prophetic narrations
نویسندگان [English]
ALIREZA TABIBI1؛ vahid vatankhah2
1Associate Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Arak University, Iran
2PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, Arak University, Iran
چکیده [English]
“Sheikh Ahmad bin Mohammed bin Siddīq Al-Ghomārī,” a Sunni jurist and hadith scholar who believed in purifying hadith and then entered the issue of ilal al-hadith (problems of hadith) to defend the Prophetic Sunnah. Accordingly, he wrote the book Al-Madāwī li ‘Ilal al-Hadith. He based his study on the “unruly rejection of narrations.” Knowing sources of hadith sciences, he discovered the problems and corrected them. Some of his theories such as “rejecting the justice of all Companions,” “non-interference of religion in defecting narrators,” “criticism of the theories of the great early hadith scholars,” “tendency to Sufism,” “anti-Nasibbism spirit,” and “the superiority of Ali (AS) over the Caliphs,” make him distinguished from other contemporary Sunni hadith scholars. These theories also have affected his hadith ideas. Therefore, it seems necessary to formulate his theories and study his works in Shiite scientific communities. The study of the authors of this article shows that he methodically dealt with the problems of hadith. Accurately distorting the narrations, criticizing the opinions of the narrators, and resorting to ijtihad and arguing, he discovered many sanad problems of the Prophetic hadiths and corrected them to eliminate them from weakness. Based on the descriptive-analytical method, this article aims to examine his views on sanad problems and correcting them according to the book Al-Madāwī.
کلیدواژه‌ها [English]
Ahmad bin Mohammed bin Siddīq Al-Ghomārī, Hadith Problems, Al-Madāwī li ‘Ilal Al-Hadith, Sanad Problems, Correcting Narrations
مراجع
ابن أبی حاتم الرازی، أبو محمد الحنظلی، (1397ق)، المراسیل، المحقق: شکر الله نعمة الله قوجانی، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن أبی حاتم الرازی، أبو محمد الحنظلی، (1427ق)، العلل، تحقیق: فریق من الباحثین بإشراف وعنایة سعد بن عبد الله الحمید و خالد بن عبد الرحمن الجریسی، بی‌جا: مطابع الحمیضی.
ابن الجوزی، جمال الدین عبد الرحمن بن علی بن محمد، (1386ق)، الموضوعات، تحقیق: عبد الرحمن محمد عثمان، المدینة المنورة: المکتبة السلفیة.
ابن الصلاح، عثمان بن عبد الرحمن، (1423ق)، مقدمة ابن الصلاح، تحقیق: عبد اللطیف الهمیم - ماهر یاسین الفحل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن حجر العسقلانی، (1326ق)، تهذیب التهذیب، الهند: مطبعة دائرة المعارف النظامیة.
ابن حجر العسقلانی، (1390ق)، لسان المیزان، المحقق: دائرة المعارف النظامیة الهند، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، الطبعة الثانیة.
ابن حجر العسقلانی، (1404ق)، النکت على کتاب ابن الصلاح، المحقق: ربیع بن هادی عمیر المدخلی، المدینة المنورة: عمادة البحث العلمی بالجامعة الإسلامیة.
ابن حجر العسقلانی، (1427ق)، نخبة الفکر فی مصطلح اهل الاثر، بیروت: دار ابن حزم.
ابن ماجة، أبو عبد الله محمد بن یزید القزوینی، (1430ق)، سنن ابن ماجه، المحقق: شعیب الأرنؤوط، بیروت: دار الرسالة العالمیة.
ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر، الطبعة الثالثة.
أبو نعیم، أحمد بن عبد الله بن أحمد بن إسحاق بن موسى بن مهران الأصبهانی، (1394ق)، حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء، مصر: السعادة.
آهنگ، علی؛ شکوری، مجتبی، (1400ش)، «بررسی اصالت روایت منقول از امام علی(ع) درباره اهمیت شناخت ناسخ و منسوخ با استفاده از روش تحلیل اسناد – متن»، تحقیقات قرآن و حدیث، سال 18، شماره 1، صص31-1.
ایزدی، مهدی؛ مظاهری تهرانی، بهاره، (1394ش)، «علت در حدیث و موازین شناخت آن از دیدگاه استاد محمدباقر بهبودی»، تحقیقات قرآن و حدیث، سال 12، شماره 4، صص 53-26.
البیهقی، أبو بکر، (1423ق)، شعب الإیمان، تحقیق: عبد العلی عبد الحمید حامد، ریاض: مکتبة الرشد للنشر والتوزیع؛ بومبای: الدار السلفیة.
الترمذی، (1395ق)، سنن الترمذی، تحقیق وتعلیق: أحمد محمد شاکر، مصر: شرکة مکتبة و مطبعة مصطفى البابی الحلبی، الطبعة الثانیة.
الجرجانی، علی بن محمد بن علی، (1407ق)، رسالة فی أصول الحدیث، المحقق: علی زوین، الریاض: مکتبة الرشد.
الحلاف، هشام بن عبد العزیز، (1424ق)، التعریف بعلم العلل، الریاض: الناشر المؤلف.
الحلبی، برهان الدین، (1988م)، الاغتباط بمن رمی من الرواة بالاختلاط، المحقق: علاء الدین علی رضا، القاهرة: دار الحدیث.
الخضیر، عبدالکریم، (بی‌تا)، شرح بلوغ المرام، الشارح: عبد الکریم الخضیر، دروس مفرغة من موقع الشیخ الخضیر، https://shkhudheir.com
الذهبی، شمس الدین أبو عبد الله محمد بن أحمد، (1382ق)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر.
الذهبی، شمس الدین أبو عبد الله محمد بن أحمد، (1994م)، المغنی فی الضعفاء، المحقق: نور الدین عتر، قطر: إدارة إحیاء التراث.
السخاوی، شمس الدین، (1424ق)، فتح المغیث بشرح الفیة الحدیث للعراقی، المحقق: علی حسین علی، مصر: مکتبة السنة.
السخاوی، شمس الدین، (2001م)، الغایة فی شرح الهدایة فی علم الروایة، المحقق: أبوعائش عبدالمنعم إبراهیم، مصر: مکتبة أولاد الشیخ للتراث.
السعدی، ابوهمام،(1431ق)، المَدخَلُ إلى فَهْمِ علم العِلَل، بی‌جا: الطبعة الثانیة.
السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر، (1401ق)، الجامع الصغیر فی أحادیث البشیر النذیر، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر، (1423ق)، الفتح الکبیر فی ضم الزیادة إلى الجامع الصغیر، المحقق: یوسف النبهانی، بیروت: دار الفکر.
شفیعی، سعید، (1397ش)، «رویکردهای گوناگون به حدیث و حدیث پژوهی در دوران معاصر»، علوم حدیث، سال 20، شماره2.
صبحی الصالح، إبراهیم، (1984م)، علوم الحدیث ومصطلحه، بیروت: دار العلم للملایین، الطبعة: الخامسة عشر.
الصنعانی، محمد بن إسماعیل بن صلاح بن محمد الحسنی، (1432ق)، التَّنویرُ شَرْحُ الجَامِع الصَّغِیرِ، المحقق: محمَّد إسحاق محمَّد إبراهیم، الریاض: مکتبة دار السلام.
الطبرانی، سلیمان بن أحمد بن أیوب الطبرانی أبو القاسم، (1415ق)، المعجم الأوسط، المحقق: طارق بن عوض الله بن محمد أبو معاذ - محسن الحسینی، قاهره: دار الحرمین.
العاملی، حسین بن عبد الصمد، (1360ش)، وصول الأخیار إلى اصول الأخبار، المحقق: السید عبداللطیف الکوهکمری، قم: مجمع الذخائر الإسلامیة.
عمر، فلاته، (1401ق)، الوضع فی الحدیث، دمشق: مکتبه الغزالی؛ بیروت: مؤسسة مناهل العرفان.
الغماری الحسنی، أحمد بن محمد ابن الصدیق، (1414ق)، حصول التفریج باصول التخریج (کیف تصیر محدثاً)، ریاض: الطبریة.
الغماری الحسنی، أحمد بن محمد ابن الصدیق، (1996م)، المداوی لعلل الجامع الصغیر و شرحی المناوی، قاهره: دار الکتبی.
الغماری الحسنی، أحمد بن محمد ابن الصدیق، (2007م)، البحر العمیق، قاهره: دارالکتبی.
القاسمی، محمد جمال الدین، (1427ق)، قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث، بیروت: دار النفائس.
المامقانی، عبدالله، (1411ق)، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
محمد زحل، علیاء، (1971م)، الحافظ أحمد ابن الصدیق الغماری وجهوده فی خدمة الحدیث، بیروت: دارالکتب العلمیه.
محمد عمرو بن عبداللطیف، (1410ق)، تکمیل النفع بما لم یثبت به وقف و لا رفع، الجیزة، مصر: مکتب التوعیة الإسلامیةلإحیاء التراث العربی.
المزی، یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف، (1400ق)، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ممدوح، محمود سعید، (1416ق)، رفع المنارة لتخریج أحادیث التوسل و الزیارة، الأردن: دار الإمام النووی.
ممدوح، محمود سعید، (1995م)، بشارة المؤمن بتصحیح حدیث اتقوا فراسة المؤمن، عمان: دار الرازی.
المناوی، زین الدین محمد، (1391ق)، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، بیروت: دارالمعرفه، الطبعة: الثانیة.
مهریزی، مهدی، (1383ش)، «نگاهی به جریان‌های حدیثی معاصر اهل سنت»، علوم حدیث، شماره 34، صص13-3.
النیسابوری، أبو عبدالله الحاکم محمد بن عبد الله، (1397ق)، معرفة علوم الحدیث، المحقق: السید معظم حسین، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة: الثانیة.
الهیثمی، أبوالحسن نورالدین علی بن أبی بکر بن سلیمان، (1411ق)، موارد الضمآن، دمشق: دار الثقافة العربیة.
الهیثمی، أبوالحسن نورالدین علی بن أبی بکر بن سلیمان، (1414ق)، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، المحقق: حسام الدین القدسی، القاهرة: مکتبة القدسی.
