پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 967 |
| تعداد مقالات | 8,010 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,573,765 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,616,381 |
تأویل‌پذیری مفهوم کفر در اندیشۀ عرفانی (نمونۀ موردی حکایت شیخ صنعان از عطار) | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 3، دوره 13، شماره 25، مرداد 1400، صفحه 67-94 اصل مقاله (427.95 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2021.36430.2210 | ||
| نویسنده | ||
| پرنوش پژوهش* | ||
| استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجه، دانشگاه آزاداسلامی واحدرودهن، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| حکایت «شیخ صنعان و دختر ترسا» که از بلندترین داستان‌های منطق‌الطیر عطار است، دارای زمینه‌های واقعی بوده و پیش از عطار توسط بسیاری از منابع معتبر نقل شده است. با این‌حال، روایت عطار از این داستان به دلیل آمیخته شدن با مفاهیم عرفانی و صوفیانه شهرت بسیاری یافته است. این روایت از سویی چهرۀ زاهدانه عطار را آشکار ساخته و حکایت شیخ صنعان را به متنی ایدئولوژیک و اعتقادی تبدیل کرده است، اما از سوی دیگر محمل تأویل های مختلف واقع شده که برخی بر خلاف باورهای ایدئولوژی آن بوده و سبب طرح پرسش‌های معرفت‌شناختی شده است. از همین‌رو، برآنیم تا با جستجوی یک خط فکری پادگفتمانی در حکایت شیخ صنعان به این پرسش پاسخ دهیم که اگر حکایت شیخ صنعان متنی ایدئولوژیک و اعتقادی است چگونه تاکنون محمل تأویلهای مختلف شده است؟ نگارنده با پیگیری تاریخِ تطورِ اصطلاح «کفر» در تصوف خراسان تا پیش از عطار نشان داده که این اصطلاح چه پیشینه ای داشته و تا به دست عطار رسیده، چگونه تطور یافته است. در مرحلۀ بعد با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی به بررسی این حکایت از عطار پرداخته است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که تاریخِ تطورِ اصطلاح «کفر» و نیز منظومۀ فکری عطار به مفسر رخصت می دهد این اصطلاح را در قصۀ شیخ صنعان در معنای تطوریافته (پادگفتمانی) آن بازشناسد و بدین ترتیب برای «کفر» معنایی باطنی نیز در نظر بگیرد. بر این اساس که می‌توان دریافت رابطۀ کفر و دین گاهی مقابل هم و گاهی یک حرکت موازی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فریدالدین محمد عطار نیشابوری؛ شیخ صنعان و دختر ترسا؛ کفر و ایمان؛ تأویل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Interpretability of the Concept of Infidelity in Mystical Thought: The Case of Attar’s Sheikh Sanan Story | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Parnoosh Pajouhesh | ||
| Assistant Professor of Persian Language and Literature Department, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Islamic Azad University, Roudehen Branch, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The story of “Sheikh Sanan and Christian girl”, which is one of the longest stories in Attar’s Mantiq al-Teyr (Conference of the Birds), is rooted in real events and has been cited in many credible references preceding Attar. Nonetheless, Attar's narration of this story has gained popularity due to its integration with mystical and Sufi concepts. On the one hand, this narration has unveiled Attar's ascetic face and has turned Sheikh Sanan's story into an ideological and religious text, on the other hand, it has been subject to various interpretations, some of which are contrary to its ideological beliefs and have raised epistemological questions. In view of that, through seeking a counter-discourse line of thought in the story of Sheikh Sanan, we intend to answer this question: If the story of Sheikh Sanan is an ideological and religious text, how has it been subject to various interpretations so far? By tracing the history of the evolution of the term "infidelity" in Sufism of Khorasan before Attar, the writer has shown the background of this term and how it had evolved prior to its being taken up by Attar. Analyzing the story through Critical Discourse Analysis was the next step. The results of the research indicate that in fact the history of the evolution of the term "infidelity" as well as Attar's intellectual system allow the interpreters to recognize this term in the story of Sheikh Sanan in its evolved meaning (counter-discourse) and thus consider an intrinsic meaning for "infidelity". Accordingly, it could be seen that the relationship between infidelity and religion is sometimes opposite and sometimes a parallel movement. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Farid-al-Din Mohammad Attar Neyshaboori, Sheikh Sanan and Christian girl, Fidelity and faith, Interpretation | ||
| مراجع | ||
|
فهرست منابع
قرآن کریم. www.tanzil.net
الف لیلة و لیله. (1401 ق). نویسنده ناشناس. مقابله و تصحیح محمد قطه العدوی. بیروت مکتبة الثقافیه .
ابن عباس (1390). بیان معانی الفاظ القرآن الکریم، تصحیح منوچهر صدوقی سها. تهران: امیرکبیر.
ایزوتسو، توشی هیکو (1378). مفهوم ایمان در کلام اسلامی. ترجمۀ زهرا پورسینا. تهران: سروش.
آتش سودا، محمد علی (1391). «تحلیل رمزشناختی داستان شیخ صنعان». شعر پژوهی. سال 4. شمارۀ 2. صص 1-22.
پورابریشم، احسان و سعید بزرگ بیگدلی (1390). « نقد و تحلیل حکایت شیخ صنعان براساس نظریۀ فرآیند فردیت یونگ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. شمارۀ 23. صص 9-38.
پورنامداریان، محمدتقی (1376). «تفسیری دیگر از شیخ صنعان». نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 10. صص 39-61.
الجنید، ابوالقاسمبن محمد النهاوندى البغدادى (1420 ق). الرعایة لحقوق الله. چاپ اول. مصر: دار الیقین
----------------- (1425 ق). رسائل الجنید. چاپ اول. دمشق: دار اقرأ للطباعة
حافظ شیرازی، مولانا شمس‌الـدین محمـد (1368). دیوان حافظ. بـه کوشـش خلیـل خطیـب رهبـر، ج 5 ،تهـران: انتشارات صفی علیشاه.
حلاج، حسین بن منصور (2002). دیوان الحلاج. چاپ دوم. بیروت: دار الکتب العلمیة
روحانی، مسعود و علی‌اکبر شوبکلایی (1391). «تحلیل داستان «شیخ صنعان» منطق‌الطیر عطار براساس نظریۀ کنشی گرماس». پژوهشهای ادب عرفانی. شمارۀ 22. صص 89-112.
زمردی، حمیرا و زهرا نظری (1390). «ردپای دیو در ادب فارسی». دو فصلنامه علمی ـ تخصصی عـلامه. سال 11 . شمارۀ 31 .صص 55-98
ستاری، جلال (1387). پژوهش در قصه شیخ صنعان و دختر ترسا. چاپ چهارم. تهران: نشر مرکز.
سلمی نیشابوری، ابوعبدالرحمن محمدبن حسین (1390). برآورده حقایق التفسیر. به اهتمام منوچهر صدوقی سها. تهران: امیرکبیر.
سنائی، مجدودبن آدم (1320). دیوان حکیم ابوالمجد مجدودبن آدم السنائی الغزنوی. به اهتمام مدرس رضوی: تهران شرکت طبع کتاب.
سنایی، مجدودبن آدم (1387). حدیقة الحقیقة و طریقة الشریعة. به اهتمام محمد روشن. انتشارات پگاه. تهران.
شعیری، حمیدرضا (1392). نشانه - معنا شناسی دیداری، تهران: سخن.
عطار، فرید الدین محمد (۱۳۱۶). الهی‌نامه شیخ عطار. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
------------------- (1388). منطق الطیر. تصحیح، مقدمه و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
------------------- (1339). دیوان قصاید و ترجیعات و غزلیات فریدالدین عطار نیشابوری. تصحیح سعید نفیسی. تهران: سنایی.
علیائی مقدم، مهدی (1390). «منابع دیگری از پیشینۀ داستان شیخ صنعان». نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 46. صص 15-30.
قلی‌زاده، حیدر (1387). «بازخوانی داستان شیخ صنعان». کاوشنامه زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ 16. صص 162-129.
مایل هروی، نجیب (1376). نمادهای مغی و ترسایی در شعر عطار نیشابوری. نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 9. صص 65-79.
مجیدی، فاطمه (1384). «ریخت شناسی داستان شیخ صنعان». پژوهشهای ادبی. شمارۀ7. صص 163-145.
المحاسبى، الحارثبن اسد (1986). الوصایا. چاپ اول. 1جلد. بیروت: دار الکتب العلمیه.
مشاوری، زهره، محمدرضا نصر اصفهانی و سیدمرتضی هاشمی (1391). «مقایسۀ تحلیلی رمان سیذارتا با حکایت شیخ صنعان». ادبیات تطبیقی. شماره 6. صص 241-264.
Fairclough, N. (1992). Discourse and Social Change. Polity Press language. London and New York: Longman. References Holy Qur’an. Www.tanzil.net A Leilat and Leilah. (1980) Edited by M. Ghate Aladvi. Beirut: Maktab Al-Saghafieh, Al-Junayd, A. (1999). Care for the Rights of Go. Vol. 1. 1st ed. Egypt: Dar Al-Yaghin. ----------------- (2004). The Life, Personality and Writings of Al-Junayd. Vol. 1. 1st ed. Damascus: Dar Aghra Leltebat. Almohasebi, H. (1986). Alvasaya. 1st ed. Vol. 1. Beirut: Dar Al-Kotob Al-Elmiat. Atash Soda, M.A (2012). “Cryptographic analysis of ‘Shiekh Sanan’ story”. Poetry Research. 4 (2). 1-22. Attar, F.M (1937). Elahi Nameh of Sheikh Attar. Tehran: Eslamieh Bookstore. ------------- (1960). Divan of Odes, Choruses and Sonnets of Farideddin Attar Neyshaboori. Edited by S. Nafisi. Tehran: Sanaei. ------------- (2009). The Conference of the Birds. Edited by M. Shafiei Kadakni. Tehran: Sokhan. Hafez Shirazi S. M. (1989).Divan Hafez. Edited by Kh. Khatib Rahbar, vol. 5, Tehran: Safi Alisha Publications. Hallaj, H. (2002). Divan Al-Hallaj. Vol. 1. 2 th ed. Beirut: Dar Al-Kotob Al-Elmiat. Heidargholizadeh, H. (2008). “Sheikh Sanan Story Rereading”. Journal of Research in Persian Language and Literature. )16). 129-162. Ibn Abbas (2011). Holy Quran Words Meaning Expression. Edited by M. Sadoughi Saha. Tehran: Amirkabir. Izutsu, T. (1999). Concept of the Belief in Islamic Theology. Translated by Z. Poursina. Tehran: Soroush. Majidi, f. (2005). “Morphology of Sheikh Sanan Story”. Literary Researches. 7. 145-163. Mayel Heravi, N. (1997). “The magician and christian symbols in the poetry of Attar Neyshaboori”. Nameh Farhangestan. (9). 65-79. Moshaveri, Z., M.R Nasresfahani, and S.M Hashemi (2012). “Analytical Comparison of Siddhartha Novel to Sheikh Sanan Story”. Comparative Literature. Number 6. 241-264. Oliaei Moghadam, M. (2011). “An analytical comparison of Siddhartha's novel with the story of Sheikh Sanan”. Nameh Farhangestan. (46). 15-30. Pourabrisham, E. and S. Bozorg Bigdeli (2011). “Critique and analysis of Sheikh Sanan Story based on Young’s Individuality Process Theory”. Mystical and Mythological Literature. 23. 9-38. Pournamdarian, M.T. (1997). “Another interpretation of Sheikh Sanan”. Nameh Farhangestan. (10). 39-61. Rohani, M. and A.A. Shoubkolaei (2012). “Analysis of ‘Sheikh Sanan’ Story of Attar’s The Conference of the Birds based on Garmas Action Theor”. Mystical Literature Researches. (22). 89-112. Salami Neyshaboori, A.M. (2011). Baravardeh Haghayegh Altafsir. Edited by M. Sadoughi Saha. Tehran: Amirkabir. Sanaei. M. (1941). Divan of Hakim Abolmajd Majdud Ibn Adam Al-Sanaei Al-Ghaznavi. Edited by Modares Razavi: Tehran. Tab-e-Ketab Co. Sanai, M. (2008). Hadighat-o al-Haghigha va Tarighat-o al- Shari'a. Edited By M. Roshan. Pegah Publications. Tehran. Sattari, J. (2008). Research in Sheikh Sanan and Christian Girl Story. 4th ed. Tehran: Markaz Pub. Zomorodi, H. and Z. Nazari (2011). “The demon tail in persian literature”. Allameh Scientific-Specialized Bi-quarterly. 11 (31). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 611 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 399 |
||