پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,422,514 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,541,134 |
بحر المحبة فی اسرار المودة تفسیری ادبی- عرفانی از سورۀ یوسف علیه السلام و ناگفته هایی دربارۀ آن | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 25، مرداد 1400، صفحه 9-38 اصل مقاله (526.18 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2021.36497.2213 | ||
| نویسنده | ||
| محبوبه شمشیرگرها* | ||
| استادیار، زبان و ادبیات فارسی، گروه پژوهش های ایران شناسی و اسلام شناسی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| بحر المحبة فی اسرار المودة ازجمله تفاسیر صوفیانه به زبان عربی است که در آن، سورۀ یوسف همراه با برخی نکات، اشارات، اقوال و حکایات عرفانی در ساختار و نثری ساده و دلنشین تفسیر شده است. محتوای جذاب و اهمیت این اثر موجب ارائۀ چهار ترجمه از آن در سدۀ اخیر شده، اما با وجود این، هنوز تصحیحی انتقادی از آن در دست نیست و حتی نشانی از تلاشی جدی در پی شناخت دقیق اثر و نیز مؤلف، زمان تألیف، خاستگاه، نحوۀ شکلگیری و نیز جایگاه آن در سنت تفسیرنگاری عرفانی یافت نمی شود. این تفسیر با رویکرد عملی در عرفان و ملتزم به شریعت و اخلاق، در بستر سنت تفسیری صوفیان در سده های نخست اسلامی و پیش از قرن هفتم به نگارش آمده است. بحر المحبة فی اسرار المودةکه نسخه های متعددی از آن در ایران موجود است، گاه به ابوالفتوح احمد غزالی و گاه به برادر بزرگترش ابوحامد محمد نسبت داده شده، اما گویا هر دو نسبت خطاست. به نظر میرسد صبغۀ این اثر، تدوینی و حاصل گردآوری و شاید ترجمۀ برخی روایات و اقوال فارسی مندرج در تفاسیر متقدم اسلامی به‌ویژه انیس المریدین و شمس المجالس، انس المریدین و روضة المحبین و قصۀ یوسف باشد که حدود چهار یا پنج قرن پیش و به زبان عربی به تألیف درآمده است. نوشتار پیش رو، ضمن بررسی متن اثر با توجه به چندین نسخۀ موجود، از تحلیل محتوای فهرست های نسخ خطی، تفاسیر سده‌های متقدم و نیز پژوهش‌هایی که تاکنون دراین موضوع به نگارش درآمده، حاصل شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفسیرهای قرآن؛ تفسیرهای عرفانی؛ ادبیات کلاسیک؛ سورۀ یوسف | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Bahr al-Mahabba fi Asrār al-Mavadda: Literary-Mystical Interpretation of Surah Yusuf (PBUH) and New Insights about It | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahboobe Shamshirgarha | ||
| Assistant Professor of Persian language & literature, National Library & Archives of Iran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Bahr al-Mahabba fi Asrār al-Mavadda is one of the Sufi commentaries in Arabic in which Surah Yusuf (Joseph Chapter) has been interpreted in a simple and pleasant prose along with some mystical points, allusions, and anecdotes. Four Persian translations of the work have been done over the last century due to its appealing content and significance. However, no critical review and correction of the book or accurate information about it, like its author, time of authorship, origin, formation, and its status in the mystic tradition of interpreting the Qur'an could be found. This commentary was composed with a practical approach to mysticism and in compliance with religious law and ethics, within the context of Sufi interpretive tradition in the early centuries of Islam (before the seventh century). This work, of which there are several editions, is sometimes attributed to Abu al-Futuh Ahmad al-Ghazali and sometimes to his older brother, Abu Hamed Muhammad. However, it appears that both of these ascriptions are wrong. It seems that this work had been compiled by collecting and translating some Persian anecdotes and quotations from the earlier Islamic commentaries, especially Anis al-Muridin and Shams al-Majalis, Ons al-Muridin and Rawdat al-Muhibbin and Ghessa-ye Yusuf; works that had been written in Arabic four or five centuries earlier. The present study was conducted through examining the commentary and its available editions as well as analyzing the content of hand-written manuscripts, early centuries’ commentaries, and the studies that have been done to date. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Interpretation of the Qur’an, Mystic interpretations, Classical literature, Surah Yusuf (Joseph Chapter). | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (۱۳۶۷). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. به کوشش و تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح. ۲۰ج. مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
ادن‍ه‌وی، اح‍م‍د‌ب‍ن‌م‍ح‍م‍د (۱۴۱۷ق). طب‍ق‍ات‌ال‍م‍ف‍س‍ری‍ن. تحقیق س‍ل‍ی‍م‍ان‌ب‍ن ص‍ال‍ح ال‍خ‍زی. م‍دی‍ن‍ه: م‍ک‍ت‍ب‍ة ال‍ع‍ل‍وم وال‍ح‍ک‍م.
انصاری، محمدبن عبدالله (۱۳۶۲). طبقات الصوفیه. تصحیح محمدسرور مولایی. تهران: توس.
انیس المریدین و شمس المجالس (۱۳۹۸). تصحیح و تحقیق محبوبه شمشیرگرها. مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
ایرانمنش، سمانه (۱۳۹۱). «روششناسی تفسیر بحر المحبه فی اسرار الموده احمد غزالی». (پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه خوارزمی. رشته علوم قرآن و حدیث). استاد راهنما عبدالوهاب شاهرودی.
بخاری، احمد بن محمد (۱۳۸۶). انس المریدین و روضـة المحبین (جلد دوم تاج القصص). با مقدمه و تصحیح سیدعلی آل داود. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
بدوی، عبدالرحمن (۱۹۷۷). مؤلفات الغزالی. کویت: وکاله المطبوعات.
ب‍غ‍دادی، اسماعیل (۱۳30ق). هدیة العارفین: اسماء المؤلفین و آثار المصنّفین. تهران: مکتبه الاسلامیه.
پروینی، خلیل و سیدعلی دسپ (۱۳۸۹). «رویکرد عرفانی به داستان حضرت یوسف در تفاسیر عرفانی». ادبیات عرفانی. سال دوم. شمارۀ۳.
پورجوادی، نصرالله (۱۳۵۸). سلطان طریقت؛ سوانح زندگی و شرح آثار احمد غزالی. تهران: آگاه.
درایتی، مصطفی (1390). فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا). 45ج. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
---------- (1389). فهرستواره دست‌نوشته های ایران (دنا). ویراستار مجتبی درایتی. ۱۲ج. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
شاهرودی، عبدالوهاب (۱۳۸۰). ن‍ردب‍ان آس‍م‍ان: ج‍س‍ت‍اری در قرآن و عرفان. تهران: قلم.
------------------- (1399). پیر طوس؛ غزالی و بحر المحبه، کارنامه و روش. تهران: مدید.
طوسی، احمد بن محمد (۱۳۸۲). قصۀ یوسف. به اهتمام محمد روشن [ویراست۳]. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
غزالی، احمد (۱۳۵۹). سوانح. براساس تصحیح هلموت ریتر. با تصحیحات جدید و مقدمه و توضیحات نصرالله پورجوادی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
------------- (۱۳۹۰). اسرار عشق: تفسیر عرفانی سوره یوسف. ترجمۀ ابوتراب حسینی. اصفهان: کنکاش.
------------ (بی‌تا). راز و نیاز داستان حضرت یوسف، بحرالمحبه فی اسرار الموده. ترجمه و تلخیص از محمد موسوی خوانساری. بیجا: بینا.
غزالی، محمدبن محمد (بی‌تا). احیاء علوم الدین. به سعی و مقدمه بدوی طبانه. قاهره: مکتبه و مطبعه کریاطه فوترا.
فراهی، معین الدین بن محمد (۱۳۸۴). تفسیر حدایق الحقایق (قسمت سوره یوسف). به کوشش جعفر سجادی. تهران: دانشگاه تهران.
قاسم پور، محسن (۱۳۹۲). جریان شناسی تفسیر عرفانی قرآن. تهران: سخن.
مشار، خانبابا (۱۳۴۴). فهرست ک‍ت‍اب های چ‍اپ‍ی عربی، ایران، از آغ‍از چاپ تا ک‍ن‍ون، س‍ای‍ر ک‍ش‍وره‍ا، ب‍ی‍ش‍ت‍ر از ۱۳۴۰ ه. به بعد. تهران: بینا.
میبدی، احمد بن محمد (۱۳۳۹). کشف الاسرار و عده الابرار. به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت. ۸ج. تهران: ابن سینا؛ مهرآیین.
نویا، پل (۱۳۷۳). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمۀ اسماعیل سعادت. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
References Abolfotuh Razi, H. (1988). Rawd al-Jannan va Ruh al-Jannan fi Tafsir al-Quran. Edited by M. J. Yahaqi and M. M. Naseh. 20 vols. Mashhad: Astan Quds Razavi Research Foundation. Al-Ghazali, M. (?). Ehya al-Uloom. Edited by Badawi Tabaneh. Cairo: The Library and Printing House of Kariata Futra. Anis Al-Muridin and Shams Al-Majalis (2009). Edited by M. Shamshirgarha, Mashhad: Astan Quds Razavi Research Foundation. Ansari, M. (1983). Tabaghat al-Sufieh, Edited by M. S. Molaei. Tehran: Toos. Badawi, A. (1977). Compiled by Al-Ghazali, Kuwait: Vekala al- Matbooat. Baghdadi, A. (1951). Hadyatah al-Arefin: the names of the authors and the works of the authors. Tehran: Maktabah al-Slamiyah. Bukhari, A. (2007). Anas Al-Muridin va Rawzat Al-Mohebin (Volume 2 of Taj Al-Qasas). Edited by S. A. Al-Dawood, Tehran: Academy of Persian Language and Literature. Drayati, M. (2010). Catalog of Iranian Manuscripts (Dena). 12 vols. Tehran: Library, Museum and Documentation Center of the Islamic Consultative Assembly. Drayati, M. (2011). Indexes of Iranian Manuscripts (Fankha). 45 vols. Tehran: National Archives and Library of Iran. Ednahwiyyah, A. (1996). scholar of the commentators. Madinah: maktabat al- olum va al-hekam. Farahi, M. (2005). Tafsir Hadayiq al-Haqaiq (part of Surah Yusuf). Edited by J. Sajjadieh. Tehran: University of Tehran. Ghasempour, M. (2013). Historical review of mystical interpretation of the Qur'an. Tehran: Sokhan. Ghazali, A. (?). Bahr al-Mahabbah fi Asrar al-Mavaddah. Translated and summarized by M. Mousavi Khansari. Ghazali, A. (1980). Savaneh, based on Helmut Ritter edition. Edited by N. Pourjavadi. Tehran: Iranian Culture Foundation. Ghazali, A. (2011). Asrar-e Eshgh: Mystical Interpretation of Surah Yusuf. Translated by A. Hosseini. Isfahan: Kankash. Iran Manesh, S. (2012). “Methodology of Interpretation of Bahr Al-Mahabbah fi Asrar Al- Mavaddah of Al-Mawda Ahmad Ghazali” (Master Thesis. Kharazmi University. Quran and Hadith). Supervisor Abdolvahab Shahroudi. Advisor Seyed Ahmad Emamzadeh. Meybodi, A. (1960). Kashf al-Asrar va 'Udah al-Abrar. Edited by A. Hekmat. 8 vols. Tehran: Ibn Sina; Mehr Ain. Moshar, Kh. (1965). Index of books published in Arabic. Iran. from the beginning to now, other countries, more than 1340. Tehran: Bina. Noya, P. (1994). Quranic Interpretation and Mystical Language. Translated by I. Saadat, Tehran: University Publishing Center. Parvini, K. and S.A. Desp (2010). “Mystical Approach to the Story of Prophet Yusuf in Mystical Interpretations”. mystical literature. 2th year. vol. 3. Pourjavadi, N. (1979). Soltane- Tarighat; Life Accidents and Descriptions of Ahmad Ghazali's Works. Tehran: Agah. Shahroudi, A. (2020). Pir-e Tus; Al-Ghazali va Bahr al-Mahabbah. Tehran: Madid. ----------------. (2001). The Sky Ladder: Exploration in the Qur'an and Mysticism. Tehran: Ghalam. Tusi, A. (2003). Ghesse-e Yousef. Edited by M. Roshan. [Edition 3]. Tehran: Scientific and Cultural Publications. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 585 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 403 |
||