پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,494,340 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,735 |
واکاوی رویکرد روان شناختیِ تصوف در پژوهشهای شرقشناسان | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 6، دوره 13، شماره 24، اردیبهشت 1400، صفحه 163-192 اصل مقاله (385.34 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2021.36518.2214 | ||
| نویسندگان | ||
| امیر پوررستگار* 1؛ محمّدیوسف نیّری2 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| چکیده | ||
| تمرکز بر نفس و خودشناسی و نیز توجه به منِ قدسی، ازجمله موضوعاتی است که عرفان و تصوف را با روانشناسی پیوند میدهد. تصوف پژوهان غربی در مواجهه با متون عرفانی، از مطالعات تطبیقی، رویکردها و روش‌های پژوهشی متنوعی بهره بردهاند. یکی از دانش ها و ابزاری که این پژوهشگران در بررسی و تحلیل های عرفانی خود استفاده کردهاند، روانشناسی است. شرقشناسان به کمک بن مایه های روانشناختی و روانکاویِ موجود در متون صوفیانه، رهیافتی نوین در تصوف پژوهی ارائه کرده اند. مبنای پژوهش حاضر، واکاوی و نقد آثار ترجمه شدۀ تصوف پژوهان غربی است که با رویکردی روانشناختی به عرفان و تصوف نگریسته اند. با غوررسی در پژوهشهای آنان آشکار می شود که ضمیر ناخودآگاه، نماد و مسئلۀ تأویل، به همراه زمینۀ «فردیت» در نظام روانی یونگ، توجه به «منِ شکوفا» در روانشناسی کمال و تکیه بر اصل تمرکز در نیایش عرفانی، از مهمترین رویکردهای روانشناختیِ پژوهشهای عرفانی شرق شناسان است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که تمرکز بر فرایند «ذکر» و «مراقبۀ» صوفیانه و تلاش عارف برای نیل به منِ ملکوتی، سهم قابل‌توجهی از پژوهشهای شرقشناسان را به خود اختصاص داده است. فهم و غرض تصوف پژوهان از رویکرد روانشناسی و روانکاویِ عرفان، لزوماً و مطلقاً، روانشناسی نوین و مکاتب رواندرمانگر سدههای متأخر نیست، بلکه عمده کوشش آنان - به تبع تمرکز عرفای ایرانی بر نفس- بیشتر گرایشی «نفس پژوهانه» دارد. از سوی دیگر، آنان در بخش اندکی از پژوهشهای خود به تطابق آموزه های عرفانی با مکاتب نوین علم روانشناسی باور دارند و از این رهگذر به تحلیل و نقد آن نیز برخاسته اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عرفان و تصوف؛ شرق شناسی؛ روان شناسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Psychological Approach of Sufism in Orientalists’ Studies | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amir Pourrastegar1؛ Mohammadyousof Nayyeri2 | ||
| 1PhD in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran | ||
| 2Professor of Persian Language and Literature Department, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Focusing on the self and self-recognition, as well as paying attention to the sacred self, are among the topics that link mysticism and Sufism with psychology. Western researchers of Sufism have used comparative studies and diverse research approaches and methodologies in the study of mystical texts. Psychology is one of the sciences and tools that these researchers have used in their mystical analyses. Orientalists have proposed a new approach to Sufi studies resting on psychological and psychoanalytical principles found in Sufi texts. The present study aims at analyzing and critiquing the translated works of Western researchers who have studied mysticism and Sufism adopting a psychological approach. A careful examination of their studies reveals that the subconscious mind; symbol and the issue of interpretation (ta’vil) along with the concept of “individuation” in Jungian psychology; attention to the “flourishing self” in the psychology of transcendence; plus focus on the principle of concentration during mystical worship are among the most important psychological approaches of Orientalists’ mystical studies. The findings of the study show that a large number of Orientalist studies have focused on the process of Sufi “remembrance” and “meditation” and the mystic's attempt in reaching the heavenly-self. Sufi researchers’ purposes and understanding of the mystics’ psychological and psychoanalytical approaches are not necessarily and exclusively limited to modern psychology and psychotherapeutic schools of later centuries, and their main effort—due to the focus of Iranian mystics on the soul—are more inclined to “soul-searching”. On the other hand, in a small proportion of their studies, they believe in the compatibility of mystical teachings with modern schools of psychology, and have analyzed and critiqued the works accordingly. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mysticism and Sufism, Orientalism, Psychology | ||
| مراجع | ||
|
منابع افراسیابپور، علیاکبر (1390). روانشناسی و عرفان. تهران: انتشارات خرمشهر. اوداینیک، ولودیمیر والتر (1379). یونگ و سیاست، اندیشه های سیاسی و اجتماعی کارل گوستاو یونگ. ترجمۀ علیرضا طیّب. تهران: نشر نی ایزدی، محسن (1394). روانشناسی فلسفی و عرفانی. تهران: معارف. ایزوتسو، توشیهیکو (1387). «خود تجلّیگر در تصوّف (تحلیلی از روانشناسی صوفیانۀ نجمالدین کبری)». ترجمۀ روحالله علیزاده. ماهنامۀ پژوهشی اطلاعات حکمت و معرفت. 3 (2). صص 61-68. باورینگ،گرهارد (1393). نگاه عرفانی به وجود. ترجمۀ سعید کریمی. تهران: نشر علم. پورنامداریان، تقی (1388). در سایۀ آفتاب: شعر فارسی و ساختشکنی در شعر مولوی. تهران: سخن. __________ (1382). دیدار با سیمرغ (شعر و عرفان و اندیشۀ عطار). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. جامی، نورالدین عبدالرحمان (1386). نفحاتالانس من حضراتالقدس. تصحیح محمود عابدی. تهران: اطلاعات. جیمز، ویلیام و دیگران (1389). دربارۀ تجربۀ دینی. ترجمۀ مالک حسینی. تهران: هرمس. چنگیز، محمدرضا (1386). روانشناسی فرافردی (نیروی چهارم روانشناسی): کاربرد روانشناسی در مسایل معنوی. تهران: فانوس خیال. چیتیک، ویلیام سی (1383). طریق صوفیانۀ عشق. ترجمۀ مهدی سررشتهداری. تهران: انتشارات مهراندیش. دیباجی، سیدمحمدعلی (1385). «نوآوریهای ابن سینا در علمالنفس». فصلنامۀ پژوهشی دانشگاه قم. 8 (1). صص 53- 89. زرینکوب، عبدالحسین (1383). تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن. ترجمۀ مجدالدین کیوانی، تهران: سخن. ربیع، وجیهه و دیگران (1398). «بررسی مقام «صبر» در متون عرفانی ادب فارسی و راهکارهای عملی آن در روانشناسی مثبت‌گرا»، جستارهای نوین ادبی. سال 52. شمارۀ 2. پیاپی 205. صص 79-103. رونقی، افسانه و دیگران (1397). «حدیقه الحدیقه از دیدگاه روانشناسی تحلیلی یونگ»، مطالعات عرفانی، پاییز و زمستان، شمارۀ 28، صص 37-80.. شایگان، داریوش (1373). هانری کربن، آفاق تفکّر معنوی در اسلام ایرانی. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: فرزان روز. شفیعیکدکنی، محمّدرضا (1388). مقدمۀ تصوّف اسلامی و رابطه انسان و خدا. تهران: سخن. شولتس، دوآن (1369). روانشناسی کمال، الگوی شخصیت سالم. ترجمۀ گیتی خوشدل. تهران: نشر نو. شیمل، آنماری (1374). ابعاد عرفانی اسلام. ترجمۀ عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. ________ (1376). شکوه شمس. ترجمۀ حسن لاهوتی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. فونتانا، دیوید (1385). روانشناسی، دین و معنویت. ترجمۀ الف. ساوار. قم: نشر ادیان. کربن، هانری (1387). ابن سینا و تمثیل عرفانی. ترجمۀ انشالله رحمتی. تهران: نشر جامی. ________ (1390). تخیّل خلاق در عرفان ابن عربی. ترجمۀ انشالله رحمتی. تهران: نشر جامی. کمپبل، جوزف (1389). قهرمان هزار چهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. مشهد: نشر گل آفتاب. لویزن، لئونارد (1388). شیخ محمود شبستری، فراسوی ایمان و کفر. ترجمۀ مجدالدین کیوانی. تهران: نشر مرکز. مزلو، آبراهام (1374). افقهای والاتر فطرت انسان. ترجمۀ احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس. _______ (1371). به سوی روانشناسیِ بودن. ترجمۀ احمد رضوانی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. ناکامورا، کوجیرو (1396). غزالی و دعا (نیایش از نگاه غزالی و آیین ذن). ترجمۀ شهابالدین عباسی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه. نجم رازی، عبدالله بن محمد (1374). مرصادالعباد. به اهتمام محمدامین ریاحی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. نیّری، محمّدیوسف (1392). نرگس عاشقان (تحلیل ساده و بنیادی مبانی محوری عرفان اسلامی). شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز. وولف، دیوید ام (1386). روانشناسی دین. ترجمۀ محمّد دهقانی. تهران: انتشارات رشد. هایلر، فردریش (1391). نیایش. ترجمۀ شهابالدین عباسی. تهران: نشر نی. یونگ، کارل گوستاو (1387). انسان و سمبلهایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. تهران: نشر جامی. ____________(1372). روانشناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمۀ محمدعلی امیری. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. ____________ (1370). روانشناسی و دین. ترجمۀ دکتر محمدحسین سروری. تهران: سخن. ____________ (1368). چهار صورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی. ____________ (1352). روانشناسی و دین. ترجمۀ فؤاد روحانی. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1383). کشف المحجوب. تصحیح محمود عابدی.، تهران: سروش. Games, W. (2002). The varities of Religious Experience: A Syudy in Human Nature. New York: The Gilford Press. References Afrasiabpour, A. (2011). Psychology and Mysticism, Tehran: Entesharate Khorramshahr. Böwering, G. (2014). Mystical Vision of Existence in Classical Islam. (S. Karimi, Trans). Tehran: Nashre Elm. Campbell, J. (2010). The Hero with a Thousand Faces. (S. Khosrow Panah, Trans). Mashhad: Nashre Gole Aftab. Carbon, H. (2008). Ibn Sina and the mystical allegory (I. Rahmati, Trans). Tehran: Nashre Jami. Carbon, H. (2011). Creative Imagination in the Sufism of Ibn Arabi Mysticism. (I. Rahmati, Trans). Tehran: Nashre Jami. Changiz, M. (2007). Transcendental Psychology (Fourth Force of Psychology): Application of Psychology in Spiritual Issues. Tehran: Fanoos e Kheyal. Chitick, W. (2004). The Sufi Path of Love: The Spiritual Teachings of Rumi (Suny Series in Islamic Spirituality). (M. Sarreshtehdari, Trans). Tehran: Mehr Andish. Dibaji, S. (2006). Ibn Sina's Innovations in Psychology. Research Quarterly of Qom University. 8 (1). Fontana, D. (2006). Psychology, Religion and Spirituality. (A. Savar, Trans). Qom: Nashre Adyan. Friedrich H. (2012). Prayer: A Study in the History and Psychology of Religion (Mystical Classics of the World. (S. Abbasi, Trans). Tehran: Nashre Ney. Hujwīrī, A. (2004). Kashf al-maḥjūb. (M. Abedi, Ed). Tehran: Soroush. Izadi, M. (2015). Philosophical and mystical psychology. Tehran: Maaref. Izutsu, T. (2008). Self-Manifestation in Sufism (An Analysis of Najmuddin Kobra's Sufi Psychology. (R. Alizadeh, trans). Research Monthly of Wisdom and Knowledge Information, 3 (2), 61-68. James, W. & others (2010). The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature. (M. Hosseini, Trans). Tehran: Hermes. Jami, N. (2007). Nafhat al-Uns men Hazarat Al-Quds. (M. Abedi, Ed) Tehran: Ettelaat. Jung, C. (2008). Man and His Symbols. (M. Soltanieh, Trans). Tehran: Nashre Jami. Jung, C. (1973). Psychology and Religion. (F. Rouhani, Trans). Tehran: Pocket Books Company. Jung, C. (1989). Four examples. (P. Faramarzi, Trans). Mashhad: Astan Quds Razavi. Jung, C. (1991). Psychology and Religion. (M. H. Sarvari, Trans). Tehran: Sokhan. Jung, C. (1993). Psychology of the unconscious. (M. A. Amiri, Trans). Tehran: Islamic Revolution Publications and Education. Lewisen, L. (2009). Beyond Faith and Infidelity. (M. Kiwani, Trans). Tehran: Nashre Markaz. Maslow, A. (1995). The Farther Reaches of human nature. (A. Rezvani, Trans). Mashhad: Nashre Astane Quds. Maslow, A. (1992). Towards a Psychology of Being. (A. Rezvani, Trans). Mashhad: Nashre Astane Quds Razavi. Najm Razi, A. (1995). Mursad Al-Ebad. (M. A. Riahi, Ed). Tehran: Elmi va Farhangi. Nakamura, K. (2017). Al-Ghazali and Prayer (Prayer from Al-Ghazali and Zen). (S. Abbasi, Trans). Tehran: Parseh Book Translation and Publishing Company. Nayyeri, M. (2013). Narges Asheghan (simple and fundamental analysis of the central principles of Islamic mysticism). Shiraz: Shiraz University Press. Pournamdarian, T. (2009). In the Shadow of the Sun: Persian Poetry and Deconstruction in Rumi's Poetry. Tehran: Sokhan. Pournamdarian, T. )2003). Meeting with Simorgh (Attar Poetry, Mysticism and Thought). Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. Rabi, W. & others (2019). Study of the status of" patience "in mystical texts of Persian literature and its practical solutions in positivist psychology, New Literary Researches. 52 (2), 205. 79-103. Ronqi, A. & others (2018). Hadiqah al-Hadiqah from the perspective of Jung's analytical psychology. Mystical Studies. Autumn and Winter. No. 28. 37-80. Schultz, D. (1990). Growth Psychology: Models of the Healthy Personality. (G. Khoshdel, Trans). Tehran: Nashr-e No. Shafi'i Kadkani, M. (2009). The Idea of Personality in Súfism. Tehran: Sokhan. Shayegan, D. (1994). Horizons of Spiritual Thinking in the Islamic Iran. (B. Parham, Trans). Tehran: Farzan Rooz. Shimmel, A. (1995). Mystical Dimensions of Islam. (A. Govahi, Trans). Tehran: Islamic Culture Publishing Office. Shimmel, A. (1997). The Triumphal Sun (Persian Studies Series): A Study of the Works of Jalaloddin Rumi. (H. Lahouti, Trans). Tehran: Elmi va Farhangi. Volodymyr, O. (2003). Jung and Polirics: Plotical and Scocial of C.G Jung. )A. Tayyib, Trans). Teharan: Nashre Ney. Wolf, D. (2007). Psychology of Religion. (M. Dehghani, Trans). Tehran: Nashre Roshd. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 657 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 366 |
||