پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 931 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,491,813 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,884,285 |
جنبش زنان در تونس: از شکل گیری رویکرد اسلامی تا پیدایش دیدگاه سکولاریستی (1881-1956م) | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 6، دوره 31، شماره 50 - شماره پیاپی 140، تیر 1400، صفحه 141-163 اصل مقاله (397.86 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2021.34716.2407 | ||
| نویسنده | ||
| زهرا میرزایی* | ||
| دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران | ||
| چکیده | ||
| تونس در قرن نوزدهم میلادی همچون سایر جوامع اسلامی با جریان مدرنیته آشنا شد. ورود مدرنیته به تونس زمینه ساز تحولات گستردۀ سیاسی، اداری، نظامی، فرهنگی و آموزشی شد. با وجود این تحولات، تا اوایل قرن بیستم حقوق زنان و اصلاح وضعیت اجتماعی آنان مورد توجه حاکمان و متفکران نوگرای تونس قرار نگرفت. تنها از نخستین دهه های سدۀ بیستم، مقارن با ورود استعمار فرانسه (1881-1956م) زنان و حقوق آن ها کانون توجه قرار گرفت. در این دوره، جریان اصلاحطلبی دینی همچون زنجیری منطقۀ مغرب عربی و تونس را در برگرفت و باعث شد جریان نوگرایی رنگ و بوی اسلامی به خود بگیرد. بر همین اساس، برای نخستین بار بحث حقوق زنان از سوی نوگرایانی چون طاهرالحداد مطرح شد که از تحصیل کردگان جامع اعظم زیتونه بودند. آن ها با رویکرد اسلامی به دفاع از زنان و حقوق اجتماعی آن ها پرداختند و با تفسیرهای جدید از متون دینی، مفاهیم دینی را در خدمت نهضت فمینیسم قرار دادند. موضوعاتی چون حجاب، آموزش و اشتغال زنان، تعدد زوجات و حق طلاق به چالش کشیده شد. البته این مسئله از سوی مردم و برخی علمای سنت‌گرا با واکنش منفی مواجه شد. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی به تحول وضعیت زنان و شکلگیری جنبشهای حمایت از زنان در دورۀ استعمار منجر شد؟ و این تحولات چه پیامدهایی در پی داشت؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که عواملی چون ورود مدرنیته به تونس، نقش استعمار، حمایت نوگرایان اسلامی از حقوق زنان و تشکیل اتحادیه‌ها نقش مؤثری در اصلاح وضعیت اجتماعی زنان داشت و مواردی چون احداث مدارس دخترانه، افزایش نسبی سواد زنان، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی از جمله پیامدهای مهم اصلاحات بود. این اصلاحات زمینه ساز تحولات گسترده‌تر بعدی، یعنی حمایت دولت از فمینیسم و ظهور جنبش زنان به شکل سکولار در دوره استقلال تونس شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تونس؛ مدرنیته؛ جنبش زنان؛ نوگرایان؛ اسلام‌گرایان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Women’s Movement in Tunisia: From the Formation of the Islamic Approach to the Emergence of the Secularist Approach (1881-1956 AD) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zahra Mirzaei | ||
| PhD in History and Civilization of Islamic Nations, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Tunisia, like other Islamic societies, became acquainted with modernity in the nineteenth century. The arrival of modernity in Tunisia paved the way for extensive political, administrative, military, cultural, and educational developments. Despite these developments, until the early twentieth century, Tunisian modernist rulers and thinkers did not consider women's rights and the reform of their social status. From the first decades of the twentieth century, coinciding with the arrival of French colonization (1881-1956), women and their rights were considered. During this period, the current religious reform spread throughout the Arab Maghreb and Tunisia and gave rise to the current of Islamic modernization. Thus, for the first time, the issue of women's rights was raised by modernists such as Tahir al-Haddad. He was a graduate of Zaytouna Mosque. They defended women and their social rights with an Islamic approach. With new interpretations of religious texts, they put religious concepts at the service of the feminist movement. they challenged issues such as hijab, women's education and employment, polygamy, and the right to divorce. The people and some traditionalist scholars met this issue with an adverse reaction. The main subject of the present study is what factors led to the evolution of the status of women and the formation of women's advocacy movements during the colonial period? And what were the consequences of these developments? Findings show that factors such as the arrival of modernity in Tunisia, the role of colonialism, the support of Islamic modernists for women's rights, and the formation of unions had an influential role in improving the social status of women. Social and political activities were among the essential consequences of the reforms. These reforms paved the way for further broader developments, namely government support for feminism and the emergence of a secular women's movement during Tunisia's independence. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Tunisia, Modernity, Women's Movement, Modernists, Islamists | ||
| مراجع | ||
|
منابع و مآخذ
1- ابن أبی‌الضیاف، ابوالعباس احمد (1999)، اتحاف اهل الزمان بأخبار ملوک عهد الأمان، ج7، تونس: دار العربیه للکتاب.
2- ابن‌عذاری، ابوالعباس احمد (1948)، البیان المغرب فی أخبار الاندلس و المغرب، به کوشش کولان و پروونسال، ج1، لیدن: بریل.
3- ابوزید، نصر حامد (2004)، دوائر الخوف، بیروت: مرکز الثقافی العربی.
4- برومند اعلم، عباس (1392)، بررسی تطبیقی جنبشهای اسلامی الجزائر و تونس، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
5- بن‌خوجه، محمد (1986)، صفحات من تاریخ تونس، تحقیق حمادی الساحلی، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
6- بن محمدسلطان ولد، محمد (1341)، دیوان ترکی، به اهتمام ولد چلبی و کیلیسلی رفعت، ج1، استانبول.
7- بن مراد، بشیره (26 دسامبر 1948)، «حدیثی مع الوردتین»، جریدة الحریة، صص20-40.
8- ........................... (16 آوریل 1950)، «حول مشکلتنا الاجتماعیة»، جریدة الحریة، صص10-30.
9- بن مراد، محمدصالح (1931)، الحداد علی امرأتنا الحداد (رد الخطاء و الفکر و البدع التی حواها کتاب إمرأتنا فی الشریعة و المجتمع الحداد)، تونس: الرسمیة.
10- التونسی، خیرالدین (2012)، اقوم المسالک فی معرفة احوال اممالک، قاهره: دار الکتب المصری.
11- التیمومى، هادی (1999)، الاستعمار الرأسمالی و التشکیلات الإجتماعیة ماقبل الرأسمالیة الکادحون الخماسة فی الأریاف التونسیة (1861-1943)، ج2، تونس: دار محمدعلی حامی.
12- ثامر، حبیب (1948)، هذه تونس، قاهره: مطبعة الرسالة.
13- الثعالبی، عبدالعزیز (1975)، تونس الشهیده، بیروت: دار القدس الثعالبی.
14- حجّی، لطفی (2004)، بورقیبه و الاسلام (الزعامة و الإمامة)، تونس: دار جنوب للنشر.
15- الحداد، طاهر (1999الف)، الأعمال الکاملة، تونس: دار العربیة للکتاب.
16- ........................ (1999ب)، إمرأتنا فی الشریعة و المجتمع، تونس: دار التونسیة للنشر.
17- ........................ (1972)، العمال التونسیون و ظهور الحرکة النقابیة، تونس: مطبعة العرب.
18- زرکلی، خیرالدین (2002)، الاعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج2، بیروت: دار العلم للملایین.
19- زمرلی، صادق (1986)، الاعلام التونسیون، تقدیم حمالی الساحلی، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
20- السنوسی، محمد [بیتا]، رحلۀ الحجازیه، تونس: شرکة التونسیة.
21- الشرفی، عبدالمجید (1383)، اسلام و مدرنیته، ترجمۀ مهدی مهریزی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
22- شمام، محمد (2001)، زعیمة الحرکة النسائیة التونسیة؛ السیدة بشیرة بن مراد، تونس: بوبلیسیتی.
23- الشنوفی، منصف (1868)، «رسالة احمدبن أبی‌الضیاف فی المرأة»، حولیات الجامعة التونسیه، عدد 5، صص49-112.
24- ضیف‌الله، محمد (1995)، معالم الحرکة النسائیة فی تونس (1936- 1956)، تونس: الروافد.
25- عبدالوهاب، حسن حسنی (2001)، خلاصة تاریخ تونس، ترجمۀ حمادی ساحلی، تونس: دار الجنوب للنشر.
26- ............................................. (1353)، الشهیرات التونسیات، تونس: مطبعة التونسیة.
27- العبیدی، لیلا (1987)، جذور الحرکة النسائیة بتونس، تونس: دار النشر التونسیة.
28- قصاب، احمد (1986)، تاریخ تونس المعاصر، تونس: الشرکة التونسیة التوزیع.
29- ماکن، ر. [بیتا]، «لویی ماچوئل و الاصلاح التربوی بتونس»، المجلة التاریخیة المغربیة، عدد 3، صص123-138.
30- محمدکرو، ابوالقاسم [بیتا]، الأمیرۀ نازلی فاضل هانم؛ رائدۀ النهضۀ فی مصر و تونس، تونس: دار المغرب العربی.
31- منصور رجب، فضیله (1384)، «رحلتی الی التونس (التعلیم فی تونس)»، مجلة منبر الاسلام، عدد 4، صص53-56.
32- میرزایی، زهرا (تابستان 1399)، «نوگرایی در تونس: از پیدایش نگاه انتقادی تا شکلگیری دیدگاه سکولاریستی در باب مدرنیته»، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، شماره 45، صص107-127.
33- Badri, Balghis (2017), Womans Activitismin Africa, Madison: Zed Books. 34- Çiḉek, Coṣken (2006), “Modernization and women in tunisia: an analysis through selected films”, a thesis submitted to the graduate school of social sciences of middle east technical university, Retrieved from http://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12607598/index.pdfPress. 35- Huseyn Hilmi, Isik (1970), The religion reformers in islam, Istanbul:V1, Isik kitabevi. 36- Sayadi, M. (1976), “AL_KHADUNIYYA”, Encyclopaedia of Islam, Vol.10, Second Edition Leiden. List of sources with English handwriting Al-ʻaBīdī, Laylā (1987), ǰūḏūr Al-Ḥarīka Al-Nīsā'īya bī Tūnīs, Tūnīs, Dar Al- Našr Al-Tūnīsīya Al-Ḥaddād, Ṭahīr (1972), Al- ʻOmmal Al-tunīsīūn Wa Ẓohūr Al-Ḥaraka Al- Nīqabīya, Tūnīs, Maṭbaʻa Al- Arab. Al-Ḥaddād, Ṭahīr(1999), ʼEmraʻatonā, Fī Al-Šarīʻa Wa Al-Moǰtamaʻ, Tūnīs, Dar Al- Tūnīsīya LīlNašr. Al-Ḥaddād, Ṭahīr, Al-ʼamāl Al-kāmīla, Tūnīs, Dār Al-ʻarabīya līlkītāb. Al-Šanūfī, Monṣīf,(1868),” Rīsala Aḥmad b. Abī Al-Żīāf fī Al-Marʼa, Ḥowlīat Al-ǰamīʻa, Al- Tūnīsīya, N5,PP49-112. Al-Sanūsī, Moḥammad (n.d), Rīḥla Al-Ḥīǰāzīya, Tūnīs, Šarīka Al-Tūnīsīya. Al-Šarafī, ʻabd Al-Maǰīd(1383), Eslām and Modernīta, Translated by Mahdī Mahrīzī,Tehrān, Vezarat-e Farhang Va Eršād-e Eslāmī. [In Persian] Al-Ṯaʻalībī, ʻAbdūlazīz (1975), Tūnīs Al-Šahīda, Beirut, Dār Al- Qods Al-Ṯaʻalībī. Al-Taymūmī,Hādī(1999) AL-Esteʻmār Al-raʼsīmālī wa Al- taškīlāt Al-ʼEjtemāʻīya Maqabl Al- raʼsīmālīya Al-kādīḥūn Al-ḵamāsa Fī Al-̓arīāf Al-Tūnīsīya (1861-1943), Vol.2, Tūnīs. Dār Moḥammad Alī Ḥamī. Al-Tūnisī, ḵayr Al-Dīn (2012) Aqūm al-masālīk fī ma'rīfa aḥvāl al-mamālīk، Cairo, Dār Al-kūtūb Al-Meṣrī. ʻbd Al-wahhāb, Hasan Hasanī (1353), Al-Šahīrāt Al- Tūnīsīyāt, Tūnīs, Maṭbaʻa al-Tūnīsīya. ʻbd Al-wahhāb, Hasan Hasanī (2001), Ḵolāṣe Tārīḵe Tūnīs, Translated by Ḥamādī Sāḥelī, Tūnīs, Dār Al-ǰonūb Līlnašr. Bīn ḵoǰa, Moḥammad(1986) Ṣafaḥāt Mīn Tārīḵ Tūnīs, Taḥqīq-e Ḥīmadī al-Sāḥīlī, Beirut, Dār Al-ḡarb Al-Eslāmī. Bīn Moḥammad Soltān Valad, Moḥammad(1341), Dīvān Tūrkī, Walad Čalabī and kīlīskī Rfʻat, Vo. 1, Istānbūl. Bīn Morād, Bašīra (1948), “Ḥadīṯī Maʻa Al-wardatayn”, ǰarīda Al-ḥorīya, pp 20-40. Bīn Morād, Bašīra (1950), ḥawl Moškīlātīna Al-Eǰtemaʻīya, ǰarīda Al-ḥorīya, pp 10-30. Bīn Morād, Moḥammad Ṣalīh(1931), Al-Ḥīdād ʻalā ’Emraʻatīnā Al-ḥaddād (Rad Al-ḵaṭa’wa Al-Fīkr wa Al-badaʻ Al-latī Ḥawaha Kītāb ’Emra’atīnā Fī Šarīʻa wa Al-moǰtamaʻAl-ḥaddad), Tūnīs, Al- Rasmīya. Borūmand ʻAbbās (1392), A Comparative Study of the Islamic Movements of Algeria and Tunisia, Tehran, Research Institute of Islamic History, Tehrān, Pažūheškade Tārīḵ-e Eslām. [In Persian] Ebn Abī Al-Żīāf, Aḥmad, Ithāf Ahl al-Zamān bī Aḵbār Molūk Tunīs Wa 'Ahd Al-Amān, Vol.7, Tunīs, Dār al-Arabīya līl-Kītāb. Ebn ʻaḏārī, Abū Abbās Aḥmad(1948), al-bayān al-maḡrīb fī Aḵbār molūk al-Andalūs Wa Al- maḡrīb, the research of Kolan and Provencal, Vol.1, Leiden, briil. Ḥaǰǰī, Loṭfī (2004), Būrqība Wa Al- Eslām (Al-zīʻāma wa Al-Emama), Tūnīs, Dār ǰūnūb Līl Našr. Maken,R(n.d), Louis Machuel Wa Al-Ῑṣlāḥ Al-Tarbawī bī Tūnīs. Al-Maǰalla Al-Tārīḵīya AlMaqrībīya, N3,pp123-138. Mīrzāeī, Zahrā, (1399), Quarterly Journal of Islamic History Studies, "Modernity in Tunis: From the Emergence of a Critical Perspective to the Formation of a Secularist Perspective on Modernity",N45,PP107-127. [In Persian] Moḥammad Karū, Abūlqāsīm, Al-Amīra Nāzlī Fāżīl Hānīm (nd), Ra’īda Al-nehża Fī Mīṣr wa Tūnīs, Dār Al-ḡarb Al-arabī. Manṣūr Raǰab, Fażīla (1384), “Rīḥlatī Īla Al-Tūnīs (Al-taʻlīm Fī Tūnīs)”, Maǰalla Mīnbar Al-Eslām, No4, pp 53-56. Naṣr Ḥāmid Abū Zayd(2004) Dawā’er al-ḵawf, Beirut, Markaz al-Ṯaqāfī Al-Arabī. Qaṣṣāb, Aḥmad(1986), Tārīḵ Tūnīs Al-Moʻāṣīr, Al- Šarīka Al-Tūnīsīya Al-Tawzīʻ. Šamām, Moḥammad(2001) Zaʻīma Al-Ḥarīka Al-Nīsaʼīya Al- Tūnīsīya, Al-Sayīda Bašīra B. Morād, Tūnīs, Boblīstī. Ṯāmīr, Ḥabīb(1948) Haḏihī Tūnīs, Cairo, Maṭbaʻa Al-Rīsāla. Żayf Allah, Moḥammad (1995), Maʻalīm Al-Ḥarīka Al-Nīsaʼīya fī Tūnīs(1936-1956), Tūnīs, Al-Ravafid. Zīmīrlī, Ṣādīq, Al-Aʻlām Al-Tūnīsīūn, Taqdīm Ḥammālī Saḥīlī, Beirut, Dār Al-Ḡarb Al-Eslāmī. Zīrkīlī, ḵayr Al-Dīn(2002)Al-Aʻlām, Beirut,Dār Al-ʻῙlm LīlMalaʼīn,.
English Sources Badri, Balghis (2017), Womans Activitismin Africa, Madison: Zed Books. Çiḉek, Coṣken (2006), “Modernization and women in tunisia: an analysis through selected films”, a thesis submitted to the graduate school of social sciences of middle east technical university, Retrieved from http://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12607598/index.pdfPress. Huseyn Hilmi, Isik (1970), The religion reformers in islam, Istanbul:V1, Isik kitabevi. Sayadi, M. (1976), “AL_KHADUNIYYA”, Encyclopaedia of Islam, Vol.10, Second Edition Leiden. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 508 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 245 |
||