پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 939 |
| تعداد مقالات | 7,735 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,732,236 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,067,256 |
رهیافت های تحلیلی- انتقادی مولوی در علم و عالم شناسی | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 6، دوره 12، شماره 23، دی 1399، صفحه 183-210 اصل مقاله (352.31 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2021.35739.2192 | ||
| نویسنده | ||
| رضا روحانی* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی. دانشگاه کاشان، کاشان. ایران | ||
| چکیده | ||
| موضوع علم و علم‌‍‍‍‍‍‍‌آموزی یکی از مباحث مهم و محوری جلالالدین محمد بلخی، عارف و اندیشمند بزرگ قرن هفتم است که در آثار خود با شناختی دقیق به معرفی و نقد علم و عالمان، و بیان آفات، غایات و آسیب شناسی آن پرداخته است. مولوی دانش های بشری و صاحبان علوم را به دو دستة حقیقی و دینی، و تقلیدی و دنیایی تقسیم می‌کند؛ اما ضروری ترین بحث با جنبة پیشینی و مقدماتی از نظر او آفت‌شناسی، غایت‌شناسی، انگیزهشناسی و وظیفه شناسی دربارة انواع علوم و معارفی است که آدمی در این دنیا فرا می‌گیرد و یا به طالبعلمان و متعلمان آن می‌آموزاند. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا و با رویکردی منطقی-روش شناختی و هرمنوتیکی، رهیافت های نظری و انتقادی مولوی در علم و عالمشناسی در چهار عنوانِ نقدی و آسیب شناسانه، کارکردی و غایت شناسانه، روانی و انگیزه شناسانه، و اخلاقی و وظیفه شناسانه دسته بندی شده است. نخستین دستاورد پژوهش آشکار شدن این موضوع است که مباحث مولوی در حوزة علم و عالمشناسی شاید بیشتر و پیش‌تر از دیگر مباحث او ضرورت و قابلیت بررسی علمی و معرفتی دارد، دوم آنکه فواید و کارکردهای بالقوه یا بالفعل منطقی، انتقادی و اخلاقی این نوع علم شناسی معلوم می شود، و سومین کارکرد مهم و اخلاقی- معرفتی این رویکرد می تواند آن باشد که اهل علم را با توجه دادن به آسیب ها و انگیزه ها و وظایف، از آفات و عوارض ناشی از علم آموزی صرف برحذر دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مولوی؛ علم شناسی؛ عالم شناسی؛ روش شناسی علوم؛ رهیافت های تحلیلی- انتقادی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Rumi's Analytical-Critical Approaches in Science and Scientists Studies | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Ruhani | ||
| Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Kashan University, Kashan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Science and learning science are among the most important and pivotal concerns of Jalaluddin Mohammad Balkhi, the great mystic and thinker of the seventh century, who in his works attempted to present and accurately critique science and men of science as well as their blights and teleological purposes. Rumi divides human sciences and scholars into two categories of real and religious, and imitative and mundane. Still, in his view, the most essential discussion is studying the blights, teleological purposes, motives, and moral duties of all kinds of science and episteme that one acquires in this world or imparts with knowledge-seekers and pupils. In this study, adopting content analysis method and logical-methodological and hermeneutic approach, Rumi's theoretical and critical approaches to science and science studies have been categorized under four themes of critical and pathological; functional and teleological; psychological and motivational; and ethical and conscience-related qualities. The first significance of the study is showing that Rumi's discussions in the field of science and science studies require further academic and epistemological investigations, perhaps more than his other discussions. The second implication is that the potential or actual, logical, critical or ethical functions of this kind of science studies become clear. The third important ethical-epistemological function of this approach is that it warns the scholars against the blights and complications caused by learning science, considering the harms, motives and duties of each. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Rumi, Science studies, Scientists study, Methodology of sciences, Analytical-critical approaches | ||
| مراجع | ||
|
منابع قرآن کریم استعلامی، محمد. (1371). «مفهوم علم در مثنوی مولانا جلال الدین». نشریه ایران نامه. شمارۀ 41. صص 91-100. امیری خراسانی، احمد. (1380). «علم از دیدگاه مولانا». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تهران). شمارۀ 158-159. صص 394-367. بکار، عثمان. (1381). طبقه‌بندی علوم از نظر حکمای مسلمان. ترجمة جواد قاسمی. چاپ اول. مشهد: آستان قدس رضوی. جعفری، فرزاد و فرزانه خلیل پور. (1386). «علم ظاهر و باطن یا ظاهر و باطن علم (پیرامون علم و معرفت در مثنوی معنوی)». نشریه فرهنگ. شمارۀ 63-64. صص 195-228. خاتمی، احمد. (1391). آسمانهای دیگر: راهنمای پژوهش در مثنوی. چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. خسروپناه، عبدالحسین. (1385). «فلسفة فلسفة اسلامی». قبسات. شمارة 39 و 40. صص 173-196. خوارزمی، حمیدرضا و محمدرضا سهرابی. (1398). «مولانا از منظر معرفتشناسی». پژوهشنامة عرفان. شمارۀ 20. صص 19-40. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1364). سرّ نی. چاپ اول. تهران: علمی. زمانی، کریم. (1382). میناگر عشق. چاپ اول. تهران: زوار. سبحانی، محمد تقی. (1382). «علم و عقل و عشق در مثنوی مولوی». نقد و نظر. شمارۀ 31 و 32 . صص352-382. طالبیان، یحیی. (1385). «ابعاد تقلید و تحقیق در مثنوی مولوی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی اصفهان (مطالعات و پژوهش های دانشکده ادبیات و علوم انسانی). شمارۀ 47. صص 1-18. غلامرضایی، محمد. (1388). سبکشناسی نثرهای صوفیانه. تهران: دانشگاه شهید بهشتی. -------------. (1387). «مجلسگویی و شیوههای آن بر اساس مجالس سبعة مولوی». پژوهشنامة علوم انسانی. شمارۀ 57. صص 256-278. فروزانفر، بدیع الزمان. (1361). احادیث مثنوی. تهران: امیرکبیر. کاشفی، کمال‌الدین حسین. (1362). لب لباب مثنوی. تصحیح سید نصرالله تقوی. چاپ دوم. تهران: بنگاه مطبوعاتی افشاری. کریمی سودابه. (1384). بانگ آب: دریچه‌ای به جهان‌نگری مولانا. تهران: شور. گوهرین، سید صادق. (1376). شرح اصطلاحات تصوف. چاپ دوم. تهران: زوار. محمدی ری شهری، محمد. (1382). علم و حکمت در قرآن و حدیث. ترجمۀ عبدالهادی مسعودی. قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث و سازمان چاپ و نشر. -----------. (1362-1363). میزان الحکمه. 10 جلد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. مفتونی، نادیا. (1393). پژوهشی در فلسفة علم دانشمندان مسلمان. چاپ اول. تهران: سروش. مولوی، جلال الدین محمد. (1369) فیه مافیه. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. چاپ ششم. تهران: امیرکبیر. -----------. (1363). کلیات شمس یا دیوان کبیر. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر. -----------. (1363). مثنوی معنوی. به تصحیح نیکلسون. به اهتمام نصرالله پورجوادی. 4 جلد. تهران: امیرکبیر. میرابوالقاسمی، سیده مریم. (1386). اصطلاحات و مفاهیم عرفانی دیوان شمس. تهران: ارشاد. نزهت، بهمن. (1392). «اسلوب بیان و شیوة مجلسگویی مولانا در آثار منثورش (با تأکید بر کتاب فیه مافیه)». متن‌پژوهی ادبی. شمارۀ 57. صص 55-78. همایی، جلالالدین. (1385). مولوی نامه: مولوی چه می‌گوید؟. تهران: هما
Resources The Holy Quran Amiri Khorasani, A. (2001). Science from Rumi's point of view. Journal of the Faculty of Literature and Humanities (Tehran), (158-159), 367-394. Bakkar, O. (2002). Tabaghe bandi oloom az nazare hokamaye mosalman [Classification of sciences based on Muslim scholars’ viewpoints] (J. Ghasemi. Trans.). Astane Quds Razavi Press. Este’lami, M. (1998). The concept of science in Maulana Jalaluddin’s Masnavi. Irannameh, (41), 91-100. Forouzanfar, B. (1982). Ahadithe Masnavi [Masnavi traditions]. Amirkabir Publications. Gholamrezaee, M. (2008). Public speaking and its methods based on Rumi's Seven Sermons. Journal of Humanities, (57), 256-278. Gholamrezaee, M. (2009). Sabkshenasi nasrhaye Sufiyaneh [Stylistics of Sufi prose]. Shahid Beheshti University Press. Goharin, S. S. (1997). Sharhe estelahate tasawwuf [Description of Sufi terminologies] (2nd ed.). Zavvar Publications. Homayi, J. (2006). Mowlavi nameh: Mowlavi che migooyad? [What does Rumi say?]. Homa Publications. Ja’fari, F., & Khalilpour, F. (2007). Exoteric and esoteric knowledge or outward and inward knowledge (about science and episteme in Masnavi Ma’navi). Journal of Culture, (63-64), 195-228. Karimi, S. (2005). Bange aab: Daricheyi be jahan negari Mowlana [A gateway to Rumi's worldview]. Shour Publications. Kashefi, K. H. (1983). Lobbe lobabe Masnavi [An abridged anthology of selections from the Masnavi] (S. N. Taghavi, Ed.) (2nd ed.). Afshari Press Agency. Kharazmi, H., & Sohrabi, M. (2019). Rumi from the perspective of epistemology. Journal of Islamic Mysticism, (20), 19-40. Khatami, A. (2012). Asemanhaye degar: Rahnamaye pazhuhesh dar Masnavi [Other skies: Research guide in Masnavi]. University Publishing Center. Khosropanah, A. H. (2006). Philosophy of Islamic philosophy. Qabsat, (39 & 40), 173-196. Maftouni, N. (2014). Pazhuheshi dar falsafe elme daneshmandane mosalman [Research in the philosophy of science of Muslim scholars]. Soroush Publications. MirAbolghasemi, S. M. (2007). Estelahat va mafahime erfani Divan-e Shams [Mystical terms and concepts in Divan-e Shams]. Ershad Publications. Mohammadi Rey Shahri, M. (1983-1984). Mizan ol-hikmah [Scale of wisdom](Vol. 10). Islamic Propagation Center. Mohammadi Rey Shahri, M. (2003). Elm va hekmat dar Qur'an va hadith [Science and wisdom in the Qur'an and Hadith] (A. H. Masoudi, Trans.). Dar al-Hadith Scientific-Cultural Institute and Publishing Organization. Nozhat, B. (2013). Rumi's style of speech and public speaking in his prose works (with an emphasis on Fihi ma Fihi). Literary Text Research, 17(57), 55-78. Rumi, J. M. (1984). Koliyate shams ya divane kabir [The works of Shams]. (B. Forouzanfar, Ed.) Amirkabir Publications. Rumi, J. M. (1984). Masnavi (R. A. Nicholson, Ed.) (Vol. 4).Amirkabir. Rumi, J. M. (1990). Fihi ma Fihi [In it what is in it] (B. Forouzanfar, Ed.) (6th ed.). Amirkabir Publications. Sobhani, M. T. (2003). Science, wisdom, and love in Rumi's Masnavi. Naqd va Nazar, 8 (31-32), 352-382. Talebian, Y. (2003). Aspects of imitation and research in Rumi's Masnavi. Journal of Isfahan Faculty of Literature and Humanities (Studies and Research of the Faculty of Literature and Humanities), (47), 1-18. Zamani, K. (1382). Minagare eshgh [Enameller of love]. Zavar Publications. Zarrinkoob, A. H. (1985). Serre ney [Secret of reed]. Elmi Publications.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 444 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 387 |
||