پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,426,059 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,545,350 |
بازخوانی حکایت‌های عرفانی اسرارالتوحید با رویکرد روانشناسی مثبتگرا | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 1، دوره 12، شماره 22، شهریور 1399، صفحه 7-32 اصل مقاله (748.89 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2020.32012.1993 | ||
| نویسنده | ||
| منصور پیرانی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه شهید بهشتی،تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| روانشناسی مثبت گرا با تکیه بر فضیلتها و قابلیت ها، توانمندی انسان را تقویت می کند و در پی آن است که با شناخت و طبقه‌بندی قابلیت ها و فضیلت ها، و کشف زوایای پنهان وجودی انسان، او را در بهره گیری از نیروهای نهفتۀ درون و بیرونش بهتر یاری کند. خردورزی، عدالت طلبی، خوشبینی، تعالی، شادمانی، امید، شجاعت و... شاخص هایی هستند که روانشناسی مثبت گرا در تعمیم و تثبیت آن ها می کوشد. تعمیم و گسترش فضیلتها از یک سو موجب ظهور و بروز ایدئال های زندگی انسان و از سوی دیگر باعث تحدید و حتی زوال رذیلت ها در عرصۀ حیات وی می‌شود. هدف مقالۀ حاضر بازخوانی متون کهن ادبی از منظر علوم شناختی است. به این منظور حکایت‌های اسرارالتوحید را که بازتابِ زندگی و حالات ابوسعیدِ ابوالخیر است، برمبنای پاره ای مفاهیم روانشناسیِ مثبت گرا و به روش توصیفی- تحلیلی بررسی میکنیم. بینشِ ناشی از معرفت کمال‌جویانه، گذشته از اینکه حسِ نوع دوستی، سخاوت، امید، شادی، تعالی و بسیاری فضایل دیگر را در نهاد انسان برمی انگیزد، موجبِ دگرگونگی جهانبینی و رفتار انسان شده، به زندگیِ او معنا می بخشد و با ایجاد گرایش مثبت در همۀ جوانب حیات، سبب پرهیز از بداندیشی، بدمنشی، سستی، کج خلقی و قضاوت های ناروا می‌شود. مطالعۀ متون ادبی که محصول تجارب زیستۀ جامعۀ ایرانی است، می تواند روند تقویت این مسئلۀ مهم را تسریع کند و پایه های ساختار اجتماعی را قوام بخشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسرارالتوحید؛ تجربۀ زیسته؛ روان شناسیِ مثبت گرا؛ زندگی ایدئال؛ فضیلت و قابلیت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Re-reading of Mystical Anecdotes of Asrar al-Tawhid through Positive Psychology Approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mansoor Pirani | ||
| Assistant Professor, Persian Language and Literature Department, Shahid Beheshti University, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In the hectic life of modern man, the components of the new age such as density of communications; technology and scientific breakthroughs; acceleration of life concerns; escalation of intellectual conflicts, doubts, economic problems; complexities of digital life; alienation from spirituality; breakout of various diseases caused by mental pressures, poverty, ignorance, inequality, and the like have resulted in individuals’ insufficient attention to wellbeing of their soul and psyche, and have made them trapped in frustration and depression. In such circumstances, virtues such as hope, happiness, empathy, altruism and wisdom regain their value and meaning; as the common belief in the Iranians’ collective wisdom is: The sons of Adam are limbs of each other having been created of one essence When the calamity of the time afflicts one limb the other limbs cannot remain at rest If thou has no sympathy for the troubles of others thou art unworthy to be called by the name of man (Sa’di, 1971, p. 47) Positive psychology, at the subjective level, is about valuable subjective experiences including well-being, contentment, and satisfaction (with the past); hope and optimism (about the future); and engagement and happiness (with the present). At individual level, it focuses on positive individual traits, namely the capacity for love and occupation, courage, personal skill, aesthetic sensibility, perseverance, forgiveness, originality, future mindfulness, spirituality, and wisdom. At social level, it is about the civic virtues and institutions that move individuals toward better citizenship, namely responsibility, nurturance, altruism, civility, moderation, tolerance, and work ethics. Accordingly, Seligman classifies positive excitements into three categories of the past, presence and future. Fortunately, in the realm of Iranian literature, we have unique or unparalleled texts representing the presence of positive psychology in Persian literature and culture. Israr al-Tawhid is a literary collection containing the sayings, manners and life of Abusa'id Abu al-Khair. The book Asrar al-Tawhid is not just a biography of Abusa'id, but one of the most prominent sources in the history of Iranian mysticism and one of the most important documents in the social history of this land. With no exaggerations, many of the anecdotes, behaviors and thoughts in the book could be compared with virtues presented in modern positive psychology. As reflected in the book, Abusa'id held the view that mysticism should be truly experienced and enacted rather than merely defined and described (Zarrinkoob, 1971, p. 63). Probably that’s the reason why there exists no written manuscript authored by him. The basic concepts of Abusa'id’s worldview are positive thinking, optimism about the creator, kindness with God's creatures, selflessness, sincerity, altruism, self-satisfaction, transcendence and perfection; for each of which ample evidence could be found in Israr al-Tawhid’s anecdotes. The same concepts could also be found in what positive psychologists call virtues and capabilities. The Sufism adopted by Abusa'id is a bright, optimistic, hopeful, happy and joyful one; the same concepts that positivist psychology seeks to explicate and establish. “At the heart of his teachings there is no place for pessimism and denial of life, and he always looks to the bright side of life”. Abusa'id has an optimistic view to the universe, the humans, and all the phenomena of creation. There is no predilection or preference in his thoughts and his life. In his view, Muslims, Christians, Jews, religious and non-religious individuals are all creation of God. Of all the numerous paths that lead to God, he considers the best way to be “bringing peace and tranquility to the people” (Israr al-Tawhid, p. 329). Abusa'id maintains that all personal and social problems originate from human duplicity and hypocrisy; the continuation of which has caused fundamental tragic catastrophes in human history. He believes that pretense or insincerity ruins human essence and human communities, and suggests promotion and dissemination of sincerity and purity as the panacea. In his view, bringing peace (or happiness) to the heart of believers (or others) could bring tranquility and this tranquility stimulates happiness in humans; which in turn results in wellbeing of soul and psyche at both personal and social levels. Abusa'id’s Sufism, and in fact his lived experience, and essential concepts entrenched in Israr al-Tawhid’s anecdotes like purity, optimism, altruism, hope, vigor, and transcendence are the topics underscored in the schools of psychology for individuals’ prosperous life. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Asraar al-Tawhid, Positive psychology, Happiness, Virtues and abilities, Existence experience | ||
| مراجع | ||
|
اویسی کهخا، عبدالعلی. (1392). «آزاداندیشی در ابوسعید و سهراب سپهری». ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. سال 9. شمارۀ ۳۳. صص11 – 31. باربارا، فردریکسون. (1395). مثبتگرایی. ترجمۀ نسرین پارسا و هامایاک آوادیسیانس. تهران: رشد. پسندی، فائزه، عباس اقبالی و محسن سیفی. (1398). «روانکاوی مؤلفههای شادکامی در شعر خالد أبوخالد براساس روانشناسی مثبتگرا». مجلۀ نقد ادب معاصر عربی. دورۀ 9. شمارۀ .17 پیاپی. صص 255 – 282. جبری، سوسن. (1390). «حکایت و جهانبینی صوفیانه». بوستان ادب. شمارۀ۸. صص 70 – 98. حسین ابن احمد عثمانی، ابوعلی. (1374). ترجمۀ رساله قشیریه. تصحیح و استدراکات: بدیعالزمان فروزانفر. چاپ چهارم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. حافظ، شمسالدین محمد. (1362). دیوان حافظ. تصحیح و توضیح پرویز ناتلخانلری. تهران: انتشارات خوارزمی. ربیع‌زاده، علی، مراد اسماعیلی و حسین محمدی. (1373). «بررسی معنای زندگی در کتاب اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر». دومین همایش بینالمللی زبان و ادبیات فارسی. همدان. با همکاری دانشگاه بوعلی سینا. زرینکوب، عبدالحسین. (1369). جستجو در تصوف. چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر. سجادی، سیدجعفر. (1373). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: انتشارات طهوری. سعدی، مصلح ابن عبدالله. (1369). کلیات سعدی. به اهتمام محمدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر. سلیگمن، مارتین. (1388). روانشناسی مثبتنگر در خدمت خوشنودی پایدار. ترجمۀ مصطفی تبریزی و دیگران. تهران: نشر دانژه. شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1372). آنسوی حرف و صوت. گزیدۀ اسرارالتوحید. تهران: انتشارات سخن. شیرانی، محمد، ناصر جدیدی و فیض‌الله بوشاسب‌گوشه. (1396). «بررسی تاریخی نقش اجتماعی سیاسی ابوسعیدابوالخیر در خراسان عصر غزنوی و سلجوقی در متون ادبیـ عرفانی با تأکید برکتاب اسرار التوحید». نشریۀ تاریخ اسلام. سال18. شمارۀ 4. پیاپی 72. صص291 – 318. قومی، صدیقه، محمود عباسی و عبدالعلی اویسی کهخا. (1397). «تحلیل کارکرد «مفهوم انسان مذهبی» میرچا الیاده در حکایات کرامات فارسی با تکیه بر اسرارالتوحید». ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. سال14. شمارۀ ۵۰. صص 237 – 265. مایر، فریتس. (1378). ابوسعید ابوالخیر حقیقت و افسانه. ترجمۀ مهرآفاق بایبوردی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. محمدبن منور. (1376). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابیسعید. مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعیکدکنی. چاپ چهارم. تهران: آگه. مولانا جلالالدین محمد مولوی. (1384). فیه ما فیه. تصحیحات و حواشی: بدیعالزمان فروزانفر. تهران: امیر کبیر. هُجویری، علیبنعثمان الجلابی. (1375). کشفالمحجوب. تصحیح و. ژکوفسکی. بهکوشش قاسم انصاری. تهران: طهوری. هُجویری، علیبن عثمان. (1384). کشفالمحجوب. تحقیق: محمود عابدی. تهران: سروش. نجفی، محمود، حسن احدی، فرامرز سهرابی و علی دلاور (1394). «مدل پیش‌بین رضامندی زندگی براساس سازه‌های روانشناسی مثبتگرا». مطالعات روانشناسی بالینی. دورۀ 6. شمارۀ 21. صص 32-55. یعقوبی، ابوالقاسم و بیان نسایی‌مقدم. (1398). «اثربخشی روش مداخله‌ای روانشناسی مثبتگرا بر بهزیستی روان‌شناختی نوجوانان». روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. دوره ۲۵. شمارۀ 1. پیاپی ۹۶. صص14-25.
Carr, A. (2004). Positive psychology: The science of happiness and human strengths. Brunner-Routledge. Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations of the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57 (6), 1069-1081. Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5–14. https://motamem.org/ (1396/08/24)
References Carr, A. (2004). Positive psychology: The science of happiness and human strengths. Brunner-Routledge. Dadbeh, A. (2012). Hafez: Zendegi va andisheh [Hafez: Life and thought] (K. Bojnourdi, Ed.). The Center for the Great Islamic Encyclopedia. Frederickson, B. (2016). Positivity (N. Parsa & H. Avadisyans, Trans.). Roshd. Ghomi, S., Abāssi, M., Oveisi Kahkha, A. (2018). Mircea Eliade's concept of "homo religious" in Persian Anecdotes: An analysis based on Asrar al-Tawhid. Journal of Mytho-Mystic Literature, 14(50), 237-265. Hafiz, Sh. M. (1983). Divan of Hafiz (P. Natel Khánlari, Ed.). Kharazmi. Hefferon, K., & Boniwell, I. (2011) Positive psychology: Theory, research and applications. McGraw-Hill Open University Press. Hujwiri, A. U. (1996). Kashfal al-mahjub [Revelation of the veiled] (V. A. Zhukovsky, Ed.). Tahoori. Hujwiri, A. U. (2011). Kashf al-mahjub [Revelation of the veiled] (M. Abedi, Ed.). Soroush. Hussein ibn Ahmad Uthmani, A. A. (1995). Tarjomeye resaleye Qusheyriyya[Translation of al-Qusheyriyya treatise] (4th ed.) (B. Forouzanfar, Ed.) Elmi va Farhangi. Jaberi, S. (2012). Sufi narration and worldview. Journal of Poetry Studies (Boostan Adab), 3(2), 70-98. Jung, C. G. (1998). Man and his symbols (M. Soltanieh, Trans.). Jami. Khayyam, O. I. (1992). Khayyam's quatrains (A. Jorbozehdar, Ed.). Asatir. Khorramshahi, B. (2003). Hafiz, hafeze ye má ast [Hafiz is our memory]. Qatreh. Linley, P. A. (2009). Encyclopedia of positive psychology(Sh. J. Lopez, Ed.). Blackwell Publishing. Maslow, A. H. (1988). Psychology of healthy personality (Sh. Roygarian, Trans.) Hadaf. Meier, F. (1999). Abu Saeed Abu lkhair wirklichkeit und legende [Abu Saeed Abu lkhair reality and legend] (M. A. Baybordi, Trans.). University Publishing Center. Munawwar, M. (1997). ]Asrar al-Tawhid fi maghamat Sheykh Abu Saeed[ (4th ed.) (M. R. Shafi'i Kadkani, Ed.). Agha. Najafi, M., Ahadi, H., Sohrabi, F., & Delavar, A. (2016). The predictive model of life satisfaction based on positive psychological structures.Clinical Psychology Studies, 6 (21), 32-55. Oveisi Kehkhā, A. (2013). Open mindedness in the thoughts of Abu Saeed Abulkhayr and Sohrab Sepehri. Journal of Mytho-Mystic Literature, 9 (33), 11-31. Pasandi, F., Eghbali, A., Şeifi, M. (2019). Positive psychoanalysis of the poetry of Khalid Abu Khalid.Journal of New Critical Arabic Literature, 9 (17), 255-282. Rabi’zadeh, A., Ismaili, M., Mohammadi, H. (1994). Studying the concept of life in Asrar al Towhid fi maghamat Sheikh Abu-Saeed Abulkheir. Paper presented at the Second International Conference of Persian Language and Literature. Bu-Ali Sina University. Rashidi Tabrizi, Y. H. (1988). Tarbakhaneh [Khayyam's quatrains] (J. Homayi, Ed.). Homa. Rūmi, J. M. (2005). Fihe ma fihe [In it what is in it] (B. Forouzanfar, Ed.). AmirKabir. Rūmi, J. M. (1994). Mathnavi ma’nvi [The spiritual couplets] (T. Sobḥani, Ed.). Ministry of Culture and Islamic Guidance. Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations of the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57 (6), 1069-1081. Sa’di, M. A. (1990). Kollyyat e Sa’di [Complete works of Sa’di] (M. A. Foroughi, Ed.). Amirkabir. Sajjadi, S. J. (1994). Farhange estelahat va ta’birate erfani [Dictionary of mystical terms]. Tahoori. Seligman, M. (2009). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment (M. Tabrizi, R. Karimi, & A. Niloofari, Trans.). Danjeh. Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5–14. Shafiei Kadkani, M. R. (1993). Án sooye harf va sot [Beyond letters and sounds: Selection from Asrasr ol towhid]. Sokhan. Shirani, M., Jadidi, N., Bushasb Goosheh, F. (2018). Historical study of social and political role of Abu Saeed Abulkheir in Khorasan and in time of Ghaznavids and Saljuqids via literary and mystic Texts: With emphasis on Asrar al-Tawhid. History of Islam, 18 (72), 291-318. Yaghoubi, A., & Nesai Moghaddam, B. (2019). The effectiveness of positivist psychological intervention methods on adolescents’ psychological well-being. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 25 (1), 14-25. Zarrinkoob, A. (1983). Yaddasht ha va andishe ha [Notes and reflections]. Javidan. Zarrinkoob, A. (1990). Jost o jou dar tasavvof [Search in Sufism] (4th ed.). Amirkabir. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,180 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 575 |
||