پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,424,334 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,542,256 |
تحلیل تاریخی قرائات منسوب به ائمه (ع): مطالعۀ موردی آیۀ 33 سورۀ آل عمران | ||
| تحقیقات علوم قرآن و حدیث | ||
| دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 47، آذر 1399، صفحه 34-74 اصل مقاله (607.83 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2020.31162.2839 | ||
| نویسنده | ||
| الهه شاه‌پسند* | ||
| استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکدۀ علوم قرآنی مشهد | ||
| چکیده | ||
| قرائات منسوب به ائمه (ع) در بسیاری موارد مشتمل بر زیاده‌ای نسبت به متن مصحف رسمی هستند. برخی ماهیت این قرائات را نه قرآنی، بلکه تفسیری شمرده‌اند. مواردی که نسبت به گونه‌ای تغییر در متن مصحفِ رسمی بیان صریح‌تری دارند نیز گاه از اساس ردّ و گاه به‌گونه‌ای توجیه شده‌اند. در عین‌حال، فارغ از صحت یا عدم صحت انتساب این قرائات به ائمه (ع)، بررسی زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری آنها کمک زیادی به تحلیل ماهیتشان می‌کند؛ درنتیجه، مسألۀ این مقاله تحلیل تاریخی این قرائات است، بدین معنا که قصد دارد بافت تاریخی شکل‌گیری آنها را مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور، به مطالعۀ موردی زیادۀ «آل محمد» در قرائات منسوب به اهل بیت (ع) در آیۀ 33 آل‌عمران پرداخته و نشان داده است که این زیاده در فضایی که گروه‌های سیاسی مختلف برای انتساب مدلول به «آل» در دالّ مرکزی «آل محمد» می‌کوشیدند، درصدد معرفی ذریۀ نبی اکرم (ص) به عنوان مصداق آل محمدِ برگزیده و مصطفای الهی بوده است. عدم هماهنگی این زیاده با بافت متنی‌ای که در آن درج شده است، و هماهنگی زیادش با بافت موقعیتی رواجش از دیگر سو، مؤید ماهیت غیرقرآنی آن است. . . . . . . . . . . . . . | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آل محمد؛ اختلاف قرائات؛ مصداق آل؛ قرائات اهل بیت(ع)؛ فضای گفتمانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Historical analysis of readings attributed to the Imams (AS): Case study of Q:3:33 | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Elaheh Shahpasand | ||
| Assistant Professor at University of Science and Knowledge of the Holy Quran | ||
| چکیده [English] | ||
| The readings attributed to the Imams (as) in many cases contain more than the text of the canonical Qur'an. Some have considered the nature of these readings not Qur'anic, but interpretive. Also, the cases that have a more explicit statement about the type of change in the text of the canonical Mus'ḥaf are sometimes justified or rejected. At the same time, regardless of the correctness or incorrectness of the attribution of these readings to the Imams (as), examining the historical contexts of their formation helps a lot in analyzing their nature; Consequently, the issue of this paper is the historical analysis of these readings, in the other words its going to examine the historical context of their formation. Therefore, the case of "ʾĀl-Muḥammad" excess in the readings attributed to the Imams (AS) in Q:3:33 has been studied, and has been shown that in the discourse that the different political groups were trying to attribute a meaning to "ʾĀl" in the central sign of "ʾĀl-Muḥammad", this excess was trying to introduce the descendants of the Holy Prophet (PBUH) as an example of the chosen ʾĀl-Muḥammad. The inconsistency of this excess with the context of the text in which it is inserted, and its great harmony with the discourse of its prevalence date on the other hand, confirms its non-Qur'anic nature. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| ʾĀl-Muḥammad, Quranic readings, the readings of Ahl al-Bayt (AS), discourse | ||
| مراجع | ||
|
آبی. (۱۴۲۴). نثر الدر فی المحاضرات. (خالد عبدالغنی محفوظ، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیة. أبوالفرج اصفهانی. (۱۹۹۲). مقاتل الطالبیین. (السید أحمد صقر، محقق). بیروت: دارالمعرفة. ابن‌ابی‌داود حلی. (۱۳۴۲). الرجال. (محمدصادق بحرالعلوم، محقق). تهران: دانشگاه تهران. ابن‌ابی‌شیبه. (۱۴۰۹). الکتاب المصنف فی الأحادیث والآثار. (کمال یوسف الحوت، محقق). ریاض: مکتبة الرشد. ابن‌الغضائری. (۱۳۶۴). الرجال. (محمدرضا حسینی‌جلالی، محقق). قم: دارالحدیث. ابن‌بابویه. (۱۳۷۶). الأمالی. تهران: کتابچی. -----. (۱۳۷۸). عیون أخبار الرضا. (مهدی لاجوردی، محقق). تهران: نشر جهان. ابن‌بطریق. (۱۴۱۷). خصائص الوحی المبین فی مناقب أمیر المؤمنین. قم: دارالقرآن الکریم. ابن‌جوزی. (۱۴۱۲). المنتظم. (محمد و مصطفی عبدالقادر عطا، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیة. ابن‌حجر عسقلانی. (۲۰۰۲). لسان المیزان. (عبدالفتاح أبوغدة، محقق). بیروت: دارالبشائر الإسلامیة. ابن‌حیون مغربی. (۱۳۸۵). دعائم الإسلام. قم: مؤسسة آل البیت(ع). ابن‌زنجویه. (۱۴۰۶). الأموال. (شاکر ذیب فیاض، محقق). سعودی: مرکز الملک فیصل للبحوث والدراسات الإسلامیة. ابن‌سهل رازی. (۱۹۹۵). أخبار فخ. (ماهر جرار، محقق). بیروت: دارالغرب الإسلامی. ابن‌شعبه حرانی. (۱۴۰۴). تحف العقول. (علی‌اکبر غفاری، محقق). قم: جامعه مدرسین. ابن‌عقده کوفی. (۱۴۲۴). فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام. (عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، محقق). قم: دلیل ما. ابونعیم اصفهانی. (۱۴۰۹). حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء. بیروت: دارالکتب العلمیة. -------. (۱۴۱۹). معرفة الصحابة. (عادل بن یوسف عزازی، محقق). ریاض: دارالوطن للنشر. ابویعلی موصلی. (۱۴۰۴). مسند أبی یعلى الموصلی. (حسین سلیم أسد، محقق). دمشق: دارالمأمون للتراث. ابویوسف. (۱۳۰۰). الآثار. (أبوالوفا، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیة. احمد بن حنبل. (۱۴۲۱). المسند. (شعیب الأرنؤوط، عادل مرشد وآخرون، محقق). بیروت: مؤسسة الرسالة. -----. (۱۴۰۳). فضائل الصحابة. (وصی الله محمد عباس، محقق). بیروت: مؤسسة الرسالة. اربلى. (۱۳۸۱). کشف الغمة. (سیدهاشم رسولی محلاتی، محقق). تبریز: بنى هاشمى. ازکان، خالد. (۱۳۹۳). بازنگری برخی اصطلاحات در علوم حدیث. سیدعلی آقایی (مترجم)، تاریخ گذاری حدیث؛ روش‌ها و نمونه‌ها (به کوشش سیدعلی آقایی) (صص 469-506). تهران: حکمت. اسماعیل بن جعفر. (۱۴۱۸). حدیث علی بن حجر السعدی عن إسماعیل بن جعفر المدنی. (عمر بن رفود، محقق). ریاض: مکتبة الرشد للنشر والتوزیع. الأصول الستة عشر. (۱۴۲۳). (ضیاء الدین محمودى و دیگران، محقق). قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر. الله‌اکبری، محمد. (۱۳۸۰). الرضا من آل محمد(ص). تاریخ اسلام، (سال2، ش8)، 25-44. بحرانی، سیدهاشم. (۱۴۱۵). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسۀ بعثت. بخاری. (۱۴۲۲). الصحیح. (محمد زهیر بن ناصر، محقق). دارطوق النجاة. بر-اشر، مئیر. (۱۳۹۶). دگرخوانش‌ها و افزوده‌های شیعۀ امامیه به قرآن. قرآن‌شناسی امامیه در پژوهشهای غربی: به کوشش محمدعلی طباطبایی (صص101-146). قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث. برقى. (۱۳۴۲). الرجال. (حسن مصطفوی، محقق). تهران: دانشگاه تهران. برقی. (۱۳۷۱). المحاسن. (جلال الدین محدث، محقق). قم: دارالکتب الاسلامیه. برونر، راینر. (۱۳۹۶). مسئلۀ تحریف قرآن در تفاسیر شیعۀ اثناعشری. مهدی منتظرمهدی (مترجم)، قرآن‌شناسی امامیه در پژوهشهای غربی: به‌کوشش محمدعلی طباطبایی (صص147-192). قم: دارالحدیث. تمام بن محمد. (۱۴۱۲). فوائد تمام. (حمدی عبدالمجید سلفی، محقق). ریاض: مکتبة الرشد. ثعلبی. (۱۴۲۲). الکشف والبیان. (ابن‌عاشور، محقق). بیروت: داراحیاء التراث العربی. حسکانى. (۱۴۱۱). شواهد التنزیل. (محمدباقر محمودى، محقق). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. حسینیان‌مقدم. (۱۳۹۳). واکاوی شعار عباسیان در ذهنیت عمومی جامعه. پژوهش‌نامۀ تاریخ اسلام، (13)، 27-54. خلیل بن احمد. (۱۴۰۹). کتاب العین. (مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، محقق). قم: هجرت. خلیلی و فرامرزی. (۱۳۹۵). چگونگی دلالت آیۀ 33 آل عمران بر برگزیدگی آل‌محمد(ص). تفسیر پژوهی، (سال3، ش6)، 37-56. زاندر، پاول. (۱۳۹۶). قرآن یا امام؟ نگاه شیعۀ امامی به قرآن. حیدر عیوضی (مترجم)، قرآن‌شناسی امامیه در پژوهشهای غربی: به‌کوشش محمدعلی طباطبایی (صص25-44). قم: دارالحدیث. زجاج. (۱۴۰۸). معانی القرآن وإعرابه. (عبد الجلیل عبده شلبی، محقق). بیروت: عالم الکتب. سلطانی، سیدعلی‌اصغر. (۱۳۸۳). تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش. علوم سیاسی، (28)، 153-179. -------. (۱۳۸۴). قدرت، گفتمان و زبان. تهران: نشر نی. سیاری، ابوعبدالله. (۲۰۰۹). کتاب القراءات. (اتان کلبرگ و محمدعلی امیرمعزی، محقق). لیدن: بریل. شافعی. (۱۴۰۰). المسند. بیروت: دارالکتب العلمیة. صفار. (۱۴۰۴). بصائر الدرجات. (محسن کوچه‌باغی، مصحح). قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی. طباطبایی. (۱۳۹۰). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. طبرانی. (۱۴۰۴). المعجم الکبیر. (حمدی بن عبدالمجید سلفی، محقق). قاهره: مکتبة ابن‌تیمیة. طبرسی. (۱۳۷۲). مجمع البیان. (یزدی‌طباطبایی- رسولی، محقق). تهران: ناصرخسرو. طبرى‌آملى. (۱۴۱۵). المسترشد. (احمد محمودی، محقق). قم: کوشانپور. ----. (۱۳۸۳). بشارة المصطفى لشیعة المرتضى. نجف: المکتبة الحیدریة. طقوش. (۱۳۹۴). دولت عباسیان. (حجت‌الله جودکی، مترجم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. طوسی. (۱۴۱۴). الأمالی. قم: دار الثقافة. ----. (۱۴۰۹). التبیان. بیروت: دار احیاء التراث العربی. -----. (۱۴۲۰). فهرست کتب الشیعة و أصولهم وأسماء المصنفین وأصحاب الأصول. قم: ستاره. طیالسی. (۱۴۱۹). مسند أبی‌داود الطیالسی. (محمد بن عبدالمحسن ترکی، محقق). مصر: دارهجر. عبدالرزاق صنعانی. (۱۹۸۹). الأمالی فی آثار الصحابة. (مجدی السیدإبراهیم، محقق). قاهره: مکتبة القرآن. ------. (۱۴۰۳). المصنف. (حبیب الرحمن الأعظمی، محقق). هند: المجلس العلمی. عجلی. (۱۹۸۴). تاریخ الثقات. دارالباز. عکبری. (۱۹۷۸). شرح دیوان المتنبی. (مصطفى سقا و دیگران، محقق). بیروت: دارالمعرفة. علامه حلی. (۱۴۱۱). الرجال. نجف: دارالذخائر. عیاشی. (۱۳۸۰). التفسیر. (هاشم رسولی، محقق). تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة. فاکهی. (۱۴۱۴). أخبار مکة. (عبدالملک عبدالله دهیش، محقق). بیروت: دارخضر. فرات کوفی. (۱۴۱۰). تفسیر فرات الکوفی. (محمد الکاظم، محقق). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. قمی. (۱۳۶۳). تفسیر القمی. (طیب موسوی جزائری، محقق). قم: دارالکتاب. کریمیان، محمود. (۱۳۹۳). مفهوم‌شناسی ترکیب‌های همسو با «هکذا نزلت» و شبهۀ تحریف قرآن. علوم حدیث، (74)، 75-98. کشی و شیخ طوسی. (۱۴۰۹). إختیار معرفة الرجال. (حسن مصطفوی، محقق). مشهد: دانشگاه مشهد. کلاباذی. (۱۴۲۰). بحر الفوائد. (محمدحسن إسماعیل و أحمدفرید مزیدی، محقق). بیروت: دارالکتب العلمیه. کلینی. (۱۳۸۷). الکافی. قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر. مؤدب و زمانی‌پهمدانی. (۱۳۹۶). تحلیل روایت تفسیری منتقلۀ ابن‌فحّام در خصوص کاستی از آیۀ 33 آل‌عمران در امالی شیخ طوسی. حدیث پژوهی، (سال9، ش17)، 147-164. مالک بن أنس. (۱۴۲۵). الموطّأ. (محمدمصطفى أعظمی، محقق). أبوظبی: مؤسسة زاید بن سلطان آل‌نهیان للأعمال الخیریة والإنسانیة. مجلسی. (۱۳۶۳). مرآة العقول. (هاشم رسولی، محقق). تهران - ایران: دارالکتب الاسلامیه. مدرسی‌طباطبایی. (۱۳۸۰). بررسی ستیزه‌های دیرین دربارۀ تحریف قرآن. (محمدکاظم رحمتی، مترجم)، هفت آسمان، (سال3، ش11)، 41-78. مزی. (۱۴۰۰). تهذیب الکمال. (بشار عواد معروف، محقق). بیروت: مؤسسة الرسالة. معمر بن راشد. (۱۴۰۳). الجامع. (حبیب الرحمن أعظمی، محقق). پاکستان-بیروت: المجلس العلمی، توزیع المکتب الإسلامی. نجاشی. (۱۳۶۵). رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعه المدرسین بقم المشرفه. نسائی، احمد. (۱۴۲۱). السنن الکبرى. (حسن شلبی، محقق). بیروت: مؤسسة الرسالة. نوری. (۱۴۱۷). خاتمة المستدرک. قم: مؤسسة آل البیت(ع). ----. (بی‌تا). فصل الخطاب. نسخۀ خطی. نویسندۀ مجهول. (۱۹۷۱). أخبار الدولة العباسیة. (عبدالعزیز دوری، عبدالجبار مطلبی، محقق). بیروت: دارالطلیعة. Sinai, Nicolai. (2014a). When did the consonantal skeleton of the Quran reach closure? Bulletin of SOAS, Part I. pp.1-20. & Part II. pp. 1-13.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 853 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 486 |
||