پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,653 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,495,968 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,886,888 |
قَلیان و قلیان کَشی و نقش آن در تمایزات اجتماعی ایران در عصر ناصرالدین‌شاه قاجار | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 3، دوره 30، شماره 47 - شماره پیاپی 137، آبان 1399، صفحه 61-85 اصل مقاله (966.5 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2020.31464.2246 | ||
| نویسنده | ||
| غفار پوربختیار* | ||
| استادیار،گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر،شوشتر ایران | ||
| چکیده | ||
| قلیان کَشی یکی از عادات و تفریحات ایرانیان در روزگار قاجار بود که چون همۀ اقشار اجتماعی به آن روی آورده بودند، تمایزات بسیاری را در خود نهفته داشت. بنابراین پژوهشگر با روش مقایسه ای مبتنی بر داده های کتابخانه ای و به‌ویژه سفرنامه‌ها و براساس مفهوم «تمایز اجتماعی» ابداعیِ پیر بوردیو، در پی یافتن پاسخی برای این سؤال است که «قلیان به عنوان یک کالای مصرفی و قلیانکَشی به عنوان بخشی از سبک زندگی ایرانیان» چه نقشی در حفظ و بازتاب تمایزات میان اقشار اجتماعی در عصر ناصرالدین شاه قاجار داشته است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که قلیان در عصر قاجار یک کالای مصرفی و قلیانکَشی نیز برای گذراندن اوقات فراغت همۀ اقشار جامعه رواج داشته، اما قشرهای بالای جامعه، هم با استفاده از قلیانهای تزئینی و گرانبها -مبتنی بر سلیقۀ زیباشناختی خود- تشخّص و تمایز خود را نسبت به دیگر اقشار نشان میدادند و هم با در اختیار گرفتن قلیانچی های مبادی آداب و رعایت آداب و رسوم قلیانکَشی، در پی آن بودند که سلسله‌مراتب اجتماعی خود را حفظ کنند؛ درحالیکه اقشار پایین جامعه تنها برای برطرف کردن نیاز خود همچون رفع خستگی از کار روزانه، به کشیدن قلیان می پرداختند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قلیان کَشی؛ قلیان چی؛ اشراف؛ اقشار پایین؛ تمایز اجتماعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Hookah, Smoking Hookah, and Its Role on Social Distinctions of the Nasser Al-Din Shah Qajar Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ghaffar Pourbakhtiar | ||
| Assistant Professor, Department of History, Islamic Azad University, Shushtar Branch, Shushtar Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Hookah smoking was one of Iranians' habits and entertainment in the Qajar period, which, because all classes had resorted to it, had many differences. Therefore the researcher uses a descriptive-analytical method based on library data, especially travelogues. According to Pierre Bourdieu's concept of" social distinction" seeks to find an answer to this question:" hookah as a consumer good and smoking hookah as part of the Iranian way of life," what role does it play in maintaining and reflecting the distinctions between the social classes of the Qajar period? The findings of this study show that although hookah was a consumer product in the Qajar era. Moreover, smoking hookah was a way to spend leisure time in all classes. However, the upper classes of society, using beautiful, decorative, and precious hookahs-based on aesthetic taste- showed their distinction from other classes. They took the hookah keepers of etiquette principles and, by preserving the customs of smoking hookah, sought to maintain their social and class hierarchy. In contrast, lowers classes smoked hookah only for their refreshment. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Smoking Hookah, Keeper Hookah, Aristocracy, Lower Classes, Social Distinction | ||
| مراجع | ||
|
- اعتمادالسلطنه، محمدحسنخان (1389)، روزنامۀ خاطرات اعتمادالسلطنه، مقدمه و فهارس از ایرج افشار، تهران: امیرکبیر، چاپ هفتم. - افضلالملک، غلامحسین (1361)، افضل التواریخ، به کوشش منصوره اتحادیه (نظام مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران: تاریخ ایران. - الگود، سیریل (1357)، طب در دورۀ صفویه، ترجمۀ محسن جاویدان، تهران: دانشگاه تهران. - امین لشکر، میرزا قهرمان (1378)، روزنامۀ خاطرات امین لشکر، به کوشش ایرج افشار و محمدرسول دریاگشت، تهران، انتشارات اساطیر. - انه، کلود (1368)، اوراق ایرانی، ترجمۀ ایرج پروشانی، تهران: معین. - اورسل، ارنست (1353)، سفرنامه اورسل، ترجمۀ علیاصغر سعیدی، افست، [بی‌جا]: [بی‌نا]. - اولیویه، جی. بی. (1371)، سفرنامه اولیویه، ترجمۀ محمدطاهرمیرزا، تصحیح و حواشی غلامرضا ورهرام، تهران: اطلاعات. - اولئاریوس، آدام (1363)، سفرنامه اولئاریوس، ترجمۀ احمد بهپور، تهران: ابتکار. - بروگش، هینریش (1374)، در سرزمین آفتاب، ترجمۀ محمد جلیلوند، تهران: نشر مرکز. - بنجامین، س. ج. و. (1363)، ایران و ایرانیان، ترجمۀ محمدحسین کردبچه، تهران: جاویدان. - بوردیو، پییر (0139)، تمایز (نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی)، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث. - بونویتز، پاتریس (1390)، درسهایی از جامعهشناسی پییر بوردیو، ترجمۀ جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر، تهران: آگه. - پولاک، یاکوب ادوارد (1368)، ایران و ایرانیان، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی، چاپ دوم. - تانکوانی، ژی. ام. (1383)، نامههایی دربارۀ ایران و ترکیۀ آسیا، ترجمۀ ع. ا. سعیدی، تهران: چشمه. - تاورنیه، ژان باتیست (1389)، سفرنامه تاورنیه، ترجمۀ حمید ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر، چاپ دوم. - جکسن، آبراهام والنتاین ویلیامز (1383)، سفرنامه جکسن (ایران در گذشته و حال)، ترجمۀ منوچهر امیری و فریدون بدره‌ای، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ چهارم. - جنکینز، ریچارد (1385)، پییر بوردیو، ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نشر نی. - جونز، سرهار فورد (1386)، روزنامۀ سفر خاطرات هیئت اعزامی انگلستان به ایران، ترجمۀ مانی صالحی علامه، تهران: ثالث. - دالمانی، هانری رنه (1378)، از خراسان تا بختیاری، ترجمۀ غلامرضا سمیعی، ج2، تهران: طاووس. - دروویل، گاسپار (1387)، سفرنامه دروویل، ترجمۀ جواد محیی، تهران: گوتنبرگ. - دو روششوار، کنت ژولین (1378)، خاطرات سفر ایران، ترجمۀ مهران توکلی، تهران: نشر نی. - راوندی، مرتضی (1383) تاریخ اجتماعی ایران، ج7، تهران: نگاه و قصهپرداز، چ4. - رایس، کلارا کولیور (1383)، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمۀ اسدالله آزاد، تهران: کتابدار. - سپهر، عبدالحسین‌خان (1368)، مرآت الوقایع مظفری و یادداشتهای ملکالمورخین، تهران: زرین. - سرنا، کارلا (1363)، مردم و دیدنیهای ایران، ترجمۀ غلامرضا سمیعی، تهران: انتشارات نو. - سمسار، حسن (1342)، «نظری به پیدایش قلیان و چپق در ایران»، مجلۀ هنر و مردم، شماره 17، صص14-25. - عضدالدوله، احمدمیرزا (1355)، تاریخ عضدی، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران: بابک. - علویه کرمانی (1386)، روزنامه سفر حج، عتبات عالیات و دربار ناصری، به کوشش رسول جعفریان، قم: مورخ. - عینالسلطنه، قهرمان‌میرزا (1377)، روزنامۀ خاطرات عینالسلطنه، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، ج2، 4، تهران: اساطیر. - فووریه، ژوآنس (1389)، سه سال در دربار ایران، ترجمۀ عباس اقبال آشتیانی، تهران: دنیای کتاب، چاپ دوم. - کامرانی‌فر، احمد و نرجس معمار (پاییز 1390)، «نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌های تهران در دورۀ قاجار»، مجله تاریخ اسلام و ایران، سال 21، شمارۀ 11 (پیاپی 95)، صص99- 118. - کمپفر، انگلبرت (1363)، سفرنامه کمپفر، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی، چاپ سوم. - گرنفل، مایکل (1389)، مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمۀ محمدمهدی لبیبی، تهران: افکار. - ماساهارو، یوشیدا (1373)، سفرنامه یوشیدا ماساهارو، ترجمۀ هاشم رجب‌زاده، مشهد: آستان قدس رضوی. - متی، رودی (بهار 1389)، «تنباکو در ایران»، ترجمۀ حسن زندیه و فاطمه عباسی، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال یازدهم، شماره 42، صص171-192. - مستوفی، عبدالله (1384)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دورۀ قاجاریه، ج1، تهران: زوار، چاپ پنجم. - معیرالممالک، دوستعلی‌خان (1390)، رجال عصر ناصری، تهران: تاریخ ایران. - ناصرالدین‌شاه قاجار (1378)، یادداشتهای روزانۀ ناصرالدین‌شاه (1300-1303ق)، به کوشش پرویز بدیعی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران. - نوروزی، جمشید (بهار و تابستان 1390)، «رواج تنباکو در قلمرو بابریان»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، سال اول، شماره 1، صص123-138. - ویلز (1368)، ایران در یک قرن پیش، ترجمۀ غلامحسین قراگوزلو، تهران: اقبال. - ویلس، چارلز. جیمز (1363)، تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه، ترجمۀ سید عبدالله، به کوشش جمشید دودانگه و مهرداد نیکنام، تهران: زرین. - هدایت، مهدیقلی (1375)، خاطرات و خطرات، تهران: زوار، چاپ چهارم. - ................................ (1363)، گزارش ایران، به اهتمام محمدعلی صوتی، تهران: نقره، چاپ دوم. - Matthee, Rudi (2005), The Pursuit of Pleasure(Drugs and Stimulants In Iranian History; 1500-1900,United Kingdom, Princeton: Princeton University Press.
List of sources with English handwriting - Afżal al-Molk, Ḡolāmḥossein (1361 Š.), Afżal al-Tavārk, edited by Manṣūra Etihādīyya, Sīrūs Sa‘advandīān, Tehran: Našr-e Tārīḵ-e Īrān. [In Persian]Amīn Laškar, Mīrzā Qahramān (1378 Š.), Rūznāma-ye ḵāṭirāt-e Amīn Laškar, edited by Īraĵ Afšār, Moḥammad Rasūl Daryāgaāt, Tehran: Asāṭīr. [In Persian] - ‘Alavīye Kirmānī (1386 Š.), Rūznāma-ye Safar-e Haĵ, ‘Atabāt-e ‘Ālīāt va Darbār-e Nāsirī, edited by Rasūl Ĵafarīān, Qom: Movariḵ. [In Persian] - ‘Ażd al-Dola, Aḥmad Mīrzā (1335 Š.), Tārīḵ-e ‘Ażodī, edited by ‘Abdulḥosseīn Navāīī, Tehran: Bābak. [In Persian] - Etimād al-Salṭana, Moḥammad Ḥasan ḵān (1389 Š.), Rūznāma-ye ḵāṭirāt-e Etimād al-Salṭana, edited by Īraĵ Afšār, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian] - ‘Ein al-Salṭana, Qahramān Mīrzā (1377 Š.), Rūznāma-ye ḵāṭirāt-e ‘Ein al-Salṭana, edited by Mas ‘ūd sālūr, Īrāĵ Afšār, Vols. 2, 4, Tehran: Asāṭīr. [In Persian] - Hidāyat, Mihdīqolī (1363 Š.), Gozāriš-e Īrān, edited by Moḥammad ‘Alī Ṡotī, Tehran: Noqra. [In Persian] - Hidāyat, Mihdīqolī (1375 Š.), ḵāṭirāt va ḵaṭarāt, Tehran: Zavvār. [In Persian] - Kāmrānīfar, Aḥmad; Narĵis Mi ‘mār, (1390 Š.), “Naqš va ‘Amalkard-e Qahvaḵānahā-ye Tihrān dar doray-e Qāĵār”, Maĵala-ye Tārīḵ-e Eslaām va Īrān, 21, No. 11, pp. 99-118. [In Persian] - Mo‘ayir al-Mamālik, Dūst’alī ḵān (1390 Š.), Riĵāl-e ‘Aṣr-e Nāṣirī, Tehran: Našr-e Tārīḵ-e Īrān. [In Persian] - Mostofī, ’Abdullah (1384 Š.(, Šarh-e Zindigānī-ye man yā Tārīḵ-e Eĵtimā 'ī va Edārī-ye Doraye Qāĵār, Vol, 1, Tehran: Zavvār. [In Persian] - Nāṣir al-Dīn Šāh Qāĵār (1378 Š.), Yāddāšthā-ye Rūzāna-ye Nāṣir al-Dīn Šāh (1300-1303 AH), edited by Parvīz Badī ‘ī, Tehran: Sāzmżn-e Asnād-e Millī-ye Īrān. [In Persian] - Norūzī, Ĵamšīd (1390), “Ravāĵ-e Tanbākū dar Qalamro-e Bāborīān”, Taḥqīqāt-e Tārīḵ-e Eĵtimā‘ī, 1, No. 1, pp. 123-138. [In Persian] - Rāvandī, Mortażā (1383 Š.), Tārīḵ-e Eĵtemā‘ī-ye Īrān, Vol. 7, Tehran: Nigāh, Qiṣapardāz. [In Persian] - Simsār, Ḥasan (1342 Š.), “Naẓarī bi Paydāyiš-e Qalyān va Čopoq dar īrān”, Maĵala-ye Honar va Mardom, No. 17, pp. 14-25. [In Persian] - Sipihr, ‘Abdulḥosseīn ḵān (1368 Š.), Mirāt al-Vaqāy‘e Moẓafarī va Yāddāšthā-ye Malik al-Movariḵīn, Tehran: Zarrīn. [In Persian] References in French, English, German, Japanese - Anet, Claude (1924), Feuilles persanes, La route de Mazandéran, La femme lapidée, L'esprit person, Les Cahiers Verts, Paris, Grasset. - Benjamin, Samuel Green Wheeler (2016), Persia and the Persians, Wentworth Press. - Bonnewitz, Patrice (2002) Premières leçons sur la sociologie de Pierre Bourdieu, BELIN EDUCATION. - Bourdieu, Pierre (1984), Distinction: a social critique of the judgement of taste, Harvard University Press.Brugsch, Heinrich Karl (2002), Im Lande der Sonne: Wanderungen in Persien, Adamant Media Corporation. - Brydges, Harford Jones (2002), An Account of the Transactions of His Majesty's Mission to the Court of Persia, in the Years 1807-11: To which is appended a brief history of Wahauby, Adamant Media Corporation. - Colliver, Rice, C. (1923), Persian women and their ways;: The experiences and impressions of a long sojourn amongst the women of the land of the Shah, with an intimate ... manner of living, J. B. Lippincot. - D'Allemagne, Henry-René (1911), Du Khorassan au pays des Backhtiaris, trois mois de voyage en Perse, 4 Vol., Paris: Hachette. - Drouville, Gaspard (2016), Voyage En Perse, Fait En 1812 Et 1813, Wentworth Press. - Elgood, Cyril Lioyd (1970), Safavid medical practice: or the practice of medicine, surgery and gynaecology in Persia between 1500 A. D. and 1750 A, D., Luzac. - Feuvrier, Joannes (1906), Trois ans a la cour de perse, Paris: Imprimerie National. - Grenfell, Michael James (2014), Pierre Bourdieu, Routledge. - Jackson, Abraham Valentine Williams (1906), Persia past and present: a book of travel and research, New York, The Macmillan Company. - Jenkins, Richard (2002), Pierre Bourdieu, London: Routledge. - Kaempfer, Engelbert (1940), Am Hofe des Persischen grosskonigs, Leipzig: K. F. Koehler Verlag. - Matthee, Rudie (2004), “Tobacco in Iran”, Smoke a Global History of Smoking, edited by Sander L. Gilman and Zhou Xun, London: Reakton Books, pp. 58-68. - Matthee, Rudi, (2005), The Pursuit of Pleasure (Drugs and Stimulants In Iranian History 1500-1900), UK, Princeton: Princeton University Press. - Olearius, Adam (1994), Vermechrte neue Beschreibung der muscowitischen und persischen Reyse, Frankfurt: Johan Wolfgang .Goethe University, Institute for the Arabic - Islamic Science - Olivier, Guillaume Antonie (1809), Reise durch das Turkische reich, Egypten und Persien, Wien: Anton Volf. - Orsolle, Ernest (1858), La Caucase et la Perse, Paris, E. Plon, Nourrit et cie. - Polak, Jakob Eduard (2018), Persien, Das Land Und Seine Bewohner; Ethnographische Schilderungen, Forgotten Books. - Rochechouart, Julien de (1867), Souvenirs d’un Voyage en Perse. - Serena, Carla (1883), Hommes et choses en perse, Paris: G. Charpentier et cie. - Tancoigne, J. M. (2012) Lettres Sur La Perse Et La Turquie D'asie, Nabu Press. - Tavernier, Jean Baptiste (1965), Voyages en Perse, Bussière, Saint-Amand. - Wills, Charles James (2016), In the Land of the Lion and Sun; Or, Modern Persia: Being Experiences of Life in Persia from 1866 to 1881, Palala Press. - Wills, Charles James (2016), Persia as it is: Being Sketches of Modern Persian Life and Character, Palalas Press. - Yosida, Masaharu (1894), Kaikyō tanken Perushia no tabi, Tokyo.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,037 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 523 |
||