پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 952 |
| تعداد مقالات | 7,826 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,027,750 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,227,994 |
رمزنگاری در دورۀ قاجار؛ گذر از رمزنگاری سنتی به رمزنگاری نوین | ||
| تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
| مقاله 7، دوره 29، شماره 24، دی 1398، صفحه 165-187 اصل مقاله (634.9 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2020.32381.1456 | ||
| نویسنده | ||
| صمد کاوسی رکعتی* | ||
| کارشناس ارشد، کارشناس اسناد تاریخی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران | ||
| چکیده | ||
| از زمان‌‌های دور برای ارسال پیغام‌‌های محرمانه بین جوامع بشری، ارتباطات رمزی وجود داشته است. در تاریخ ایران نیز رمزنویسان از اقلام رمزی زیادی استفاده کرده‌اند. بعد از پدیدآمدن تلگراف، اقلام رمزی قدیمی کنار گذاشته و اقلام جدیدی اختراع شد و در مکاتبات و گزارش‌‌های محرمانه به کار رفت. در این پژوهش با بهره‌‌گیری از منابع کتابخانه‌‌ای و به‌خصوص کتاب‌‌های چاپ سنگی و نیز اسناد تاریخی سعی می‌‌شود به سؤال محوری چرایی از بین رفتن اقلام و خطوط سابق و چگونگی اختراع اقلام جدید از سوی رمزنگاران ایرانی و نیز تلاش آنان برای یافتن راه حلی به منظور رفع مشکلات ارتباطات رمزی از طریق کانالی امن در دورۀ قاجار، پاسخ داده شود. نتیجۀ این پژوهش نشان می‌‌دهد که در دورۀ قاجار به‌دلیل آغاز ارتباطات سیاسی و اقتصادی گسترده با دنیای غرب، آشنایی با رمزنگاری مدرن غربی‌‌ها و نیز پی‌بردن به سادگی و مشکلات استفاده از رمزنویسی سنتی، نیاز به استفاده از رمزنگاری پیشرفته در ارتباطات رمزی و به‌خصوص در تلگراف‌‌ها احساس شد. بنابراین عده‌‌ای از رمزشناسان ایرانی در این راستا اقلام رمزی جدیدی پدید آوردند که برای ارسال پیغام‌‌های رمزی داخلی و خارجی از اطمینان لازم برخوردار بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رمز؛ رمزنگاری؛ رمزنگاری نوین؛ دورۀ قاجاریه؛ اسناد تاریخی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Cryptography in Qajar Period Passing Through the Traditional Cryptography to the Modern One | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Samad Kavousi Rakati | ||
| MA in History of Islamic Iran, Tehran University, Document Experts in The National Archive & Library of I.R.I (Islamic Republic of Iran) | ||
| چکیده [English] | ||
| There have been encrypted connections among human societies for sending confidential messages a long time ago. In the history of Iran also many encryption lines have been used by crypto-writers. With the telegraph introduction, the old encryption lines were out of use. by the invention of new lines, they got used in confidential conversations and reports. This research's central question is to find how the former lines got removed, and Iranian crypto-writers invented the new ones. This research aims to view Iranian crypto-writers' attempts to find a solution for encryption connections through a security canal in Qajar periods. In this research, we have used library resources, especially lithography books and documents. The use of developmental encryption in encrypted connections, especially in telegraph, resulted from the extending political and economic relationship with the western world and being familiar with the modern west cryptography and finding the simple usage rather than the traditional one in the Qajar period. Hence, some Iranian crypto-writers made new encrypted lines with the necessary assurance for sending the internal and external encrypted messages. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Encryption, Cryptography, Modern Cryptography, Historic Documents, Qajar Period | ||
| مراجع | ||
|
کتاب‌شناخت اسناد سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران(ساکما)، اسناد شمارۀ 31098/310، 39717/240، 75647/240، 7425/295، 7320/293، 54923/29. _____________، پایگاه فارس، سند شمارۀ 1123/293/98. نسخ چاپ سنگی فانی تبریزی، اسماعیل‌بن‌محمدصادق (1300 ق) بدایع‌‌العلوم کنزالرموز فی علم‌‌الفنون، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران، شمارۀ دستیابی 9686ـ6. مازندرانی، محمودبن‌یوسف(مفتاح الملک) (1313 ق) کشف الاسرار، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، شمارۀ دستیابی 16369-6. _______________(1319 ق) ناسخ الرموز و رمز محمودی، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، شمارۀ دستیابی 23127-6. ــــــــــــــــــــــــ (1320قمری) مفتاح الرموز، چاپ سنگی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، شمارۀ دستیابی 14069-6. محمدمؤمن‌بن‌محمدزمان(حکیم مومن) (1290ق) تحفة المومنین، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، شمارۀ دستیابی، 18801-6. مستشارالدوله، یوسف‌بن‌کاظم (بی‌تا) رمز یوسفی، چاپ سنگی، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، شمارۀ دستیابی 5033-6. نراقی، ملااحمد (1308 ق) خزائن، چاپ سنگی، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی، شمارۀ دستیابی 26436-6. کتاب‌‌ها ابن ندیم، محمدبن‌اسحاق (1381) الفهرست، مترجم و محقق: محمدرضا تجدد، تهران: اساطیر. اسماعیل‌‌پور، جمشید (1389) آلبوم خط و نشانه‌‌های باستان، تبریز: احرار. شیخ‌‌زادگان، جواد (1389) رمزشناسی مقدماتی، تهران: پژوهشکدۀ پردازش هوشمند علائم. شیری، مینا (1393) مقدمه‌‌ای بر رمزنگاری: از رمزنگاری کلاسیک تا رمزنگاری کوانتومی، تهران: دانشیاران ایران. صفری ممقانی، عیسی(1396) حروف رمزی در فرهنگ و تمدن ایران، تهران: پازینه. کشوری، ارسلان (1384) کله‌سر، چاپ2، تهران: جهان‌‌تاب. محمودی، نرگس (1389) رمزنویسی و گویش‌های رمزی، تهران: خیام آزمون، علوم پارسی. مرتنس، بران (1394) قوانین السفرا(رساله‌‌ای در باب آداب دیپلماسی زمانۀ قاجار)، مترجم: میرزا ابراهیم ملکم، به کوشش صبح خسروی‌زاده و فاطمه امیری پری، تهران: مهاجر. ملکان سرشت، محمد (1381) طالع بینی آریایی، تهران: نذیر. مقالات ذاکری، مصطفی(1388) «ابداع خطوط رمزی در فرهنگ اسلامی و ایرانی»، آینۀ میراث، شمارۀ 45، پاییزو زمستان. عالم‌‌زاده، هادی(1390)، «رمزنگاری در نامه‌‌ها» در صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء، ابوالعباس احمدبن‌علی قلقشندی 657-821ق)، نامۀ بهارستان، سال 12، شمارۀ 18 و 19، بهار و تابستان کسایی، سیدعلی(1387) «خط شجری»، آینۀ میراث، شمارۀ 42، پاییز محمدی فشارکی، محسن و مریم شیرانی (1390) «خط معما؛ پژوهش در انواع و شیوه‌‌های رمزنگاری منشآت»، متن‌شناسی ادب فارسی، شمارۀ11، پاییز
Documents - (SAKMA), 310/31098; 240/39717; 240/75647; 295/7425; 293/7320; 29/54923 - (SAKMA), Fars Station, 98/293/1123.
Manuscripts [In Persian] - Fānī Tabrīzī, Esmāīl b. Moḥammad Ṣādiq (1300), Badāyi‘ al-‘Olūm Kinz al-Romū fi “Elm al-Fonūn, SAKMA, 6-9686. - Māzandarānī, Maḥmūd b. Yūsif (Miftāḥ al-Molk) (1313), Kašf al-Asrār, SAKMA, 16369-6. - Māzandarānī, Maḥmūd b. Yūsif (Miftāḥ al-Molk) (1320), Miftāḥ al-Romūz, Litographed, SAKMA, 14069-6. - Māzandarānī, Maḥmūd b. Yūsif (Miftāḥ al-Molk) (1319), Nāsiḵ al-Romūz va Raz-e Maḥmūdī, SAKMA, 23127-6. - Moḥammad Momin b. Moḥammd b. Moḥammad Zamān (Ḥakīm Momin) (1290), Toḥfat al-Mominīn, SAKMA, 18801-6. - Mostašār al-Dolla, Yūsif b. Kāẓim, Ramz-e Yūsifī, Litographed, SAKMA, 5033-6. - Narāqī, Mollā Aḥmad (1308), ḵazāīn, Litografed, SAKMA, 6-26436.
Books - Esmāīlpūr, ĵamšīd (1389 Š.), Ālbum-e ḵaṭ va Nišānahā-ye Bāstān, Tabriz: Aḥrār.[In Persian] - Ibn Nadīm, Moḥammad b. Esḥāq (1381 Š.), Al-Fihrist, Translated and edited by Moḥammad Reżā Taĵaddod, Tehran: Asāṭīr.[In Persian] - Kišvarī, Arsalān (1384 Š.), Kala Sar, Tehran: ĵahāntāb.[In Persian] - Maḥmūdī, Nargis (1389 Š.), Ramznivisī va Gūyišhā-ye Ramzī, Tehran: ḵayyām Āzlūn, ‘Olūm-e Pārsī.[In Persian] - Malikān Sirišt, Moḥammad (1381 Š.), Ṭāli‘bīnī-e Āryāīī, Tehran: Naḏīr. [In Persian] - Ṣafarī Mamqānī, ‘Īsā (1396 Š.), Ḥorūf-e Ramzī ddar Farhang, va Tamaddon-e Īrān, Tehran: Pāzīna.[In Persian] - Šaiḵzādigān, ĵavād (1389 Š.), Ramzšināsī-ye Moqadamātī, Tehran: Peĵūhiškada-ye Pardāziš-e Hūšmand-e Alāim.[In Persian] - Šīrī, Mīnā (1393 Š.), Moqadamaīī bar Ramznigārī: Az Ramznigārī-ye Klasīk tā Ramznigāri-ye Koāntomī, Tehran: Dānišyārān-e Īrān.[In Persian]
Articles - Ālimzāda, Hādī (1390 Š.), “Ramznigārī dar Nāmahā”, dar Ṣobh al-‘Ašā fi Ṣinā‘a al-Enšā Abul Abbās Aḥmad b. ‘Ali Qilqašandī 821-657 AH., Nāma-ye Bahāristān, 12, No. 18 & 19, Spring and Summer.[In Persian] - Ḏākirī, Moṣṭafā (1388 Š.), “Ebdā‘-e ḵoṭūṭ-e Ramzī dar Farhang-e Eslāmī va Īrānī”, Āīīna Mīrāṯ, No. 45, Fall & Winter.[In Persian] - Kasāīī, Sayyed ‘Alī (1387 Š.), “ḵaṭ-e Šaĵarī”, Āīīna-ye Mīrāṯ, No. 42, Fall.[In Persian] - Mirtins, Brān (1394 Š.), Qavānīn al-Sofarā (Risāla dar Bāb-e Ādab-e Dīplomāsī-ye Zamāna-ye Qāĵār, translated by Mīrzā Ebrāhīm Malkom, Edited by Ṣobḥ ḵosravīzāda & Fāṭima Amīrī Parī, Tehran: Mohāĵir.[In Persian] - Moḥammadī Fišārakī, Moḥsin; Šīrānī, Maryam (1390 Š.), “ḵaṯ Mo‘amā; Peĵūhiš dar Anvā‘ va Šīvahā-ye Ramznigārī-ye Monšaāt”, Matnšināsī-ye Adab-e Fārsī, No. 11, Fall.[In Persian]
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 572 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 562 |
||