دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها915
تعداد مقالات7,521
تعداد مشاهده مقاله12,223,348
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,644,633
اعتباری, زهرا, علیزاده, علی, نغزگوی کهن, مهرداد. (1400). تاثیر سلسله‌مراتب رده‌شناختی شخص و شمار در تحول تاریخی ضمیرهای انعکاسی فارسی نو. جلوه هنر, 13(40), 89-114. doi: 10.22051/jlr.2020.30695.1851
زهرا اعتباری; علی علیزاده; مهرداد نغزگوی کهن. "تاثیر سلسله‌مراتب رده‌شناختی شخص و شمار در تحول تاریخی ضمیرهای انعکاسی فارسی نو". جلوه هنر, 13, 40, 1400, 89-114. doi: 10.22051/jlr.2020.30695.1851
اعتباری, زهرا, علیزاده, علی, نغزگوی کهن, مهرداد. (1400). 'تاثیر سلسله‌مراتب رده‌شناختی شخص و شمار در تحول تاریخی ضمیرهای انعکاسی فارسی نو', جلوه هنر, 13(40), pp. 89-114. doi: 10.22051/jlr.2020.30695.1851
اعتباری, زهرا, علیزاده, علی, نغزگوی کهن, مهرداد. تاثیر سلسله‌مراتب رده‌شناختی شخص و شمار در تحول تاریخی ضمیرهای انعکاسی فارسی نو. جلوه هنر, 1400; 13(40): 89-114. doi: 10.22051/jlr.2020.30695.1851

تاثیر سلسله‌مراتب رده‌شناختی شخص و شمار در تحول تاریخی ضمیرهای انعکاسی فارسی نو

زبان پژوهی
مقاله 4، دوره 13، شماره 40، مهر 1400، صفحه 89-114    اصل مقاله (339.85 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jlr.2020.30695.1851
نویسندگان
زهرا اعتباری1؛ علی علیزاده* 2؛ مهرداد نغزگوی کهن3
1دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
2دکترای تخصصی زبان‌شناسی، دانشیار گروه زبان‌شناسی، هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
3دکترای تخصصی زبان‌شناسی، دانشیار گروه زبان‌شناسی، هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده
این مقاله، به بررسی تحول تاریخی ضمایر انعکاسیِ مبتنی بر «خود»، در زبان فارسیِ نو می‌پردازد. همراهی ضمایر شخصی پی‌بستی با «خود» در همۀ قرن‌های این دوره مشاهده نشده‌است. بر این مبنا، پژوهش حاضر بر آن است که از منظر رده‌شناختی و با بهره‌گیری از سلسله‌مرتبه‌های جهانی نمایه‌سازی شخص و شمار، به بررسی ترتیب ظهور و چگونگی تحول این ضمایر بپردازد. به این منظور، پیکره‌ای منتخب از سه متن روایی از هر یک از یازده قرن این دوره تهیه شد و جمله‌های دربردارندة ضمایر انعکاسی شخصی استخراج گردید. فراوانی رخدادِ شخص‌ها و شمارهای مختلف این ضمایر و همچنین فراوانی نقش‌های گوناگون آن‌ها در هر قرن در جداولی نمایش داده شده‌است. بر مبنای پیکرۀ مورد بررسی، نخستین نشانۀ همراهی ضمیر شخصی با «خود» در قرن هشتم هجری اتفاق افتاده‌است. همچنین بررسی پیکره نشان می‌دهد که همراهی ضمایر شخصی پی‌بستی با «خود» چه از منظر ترتیب ظهور و چه فراوانی رخداد دارای اولویت سوم‌شخص بر اول‌شخص و اول بر دوم‌شخص است و در نتیجه جان‌داری نقشی در این تحول ندارد. همچنین در مشخصۀ شمار اولویت با شمار مفرد است. افزون بر این، نخستین همراهی‌ ضمایر پی‌بستی با «خود» در نقش ملکی و پس از آن در سایر تأکیدی‌ها و سپس انعکاسی بوده‌است.
کلیدواژه‌ها
رده‌شناسی تاریخی؛ ضمایر انعکاسی؛ تاکیدی؛ واژه‌بست ضمیری؛ فارسی نو
عنوان مقاله [English]
Effects of person and number hierarchies on development of personal reflexive pronouns in New Persian
نویسندگان [English]
Zahra Etebari1؛ Ali Alizadeh2؛ Mehrdad Naghzgouy- Kohan3
1Department of Linguistics- Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities- Feredowsi Unversity of Mashhad- Mashhad- Iran
2Associate professor- Department of Linguistics- Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities- Ferdowsi University of Mashhad- Mashhad- Iran
3PhD in Linguistics, Associate Professor, Department of Linguistics, Faculty of Bu Ali Sina University, Hamadan
چکیده [English]
 INTRODUCTION
This article studies the diachronic development of reflexive pronouns derived from xod in New Persian, i.e. 10th to 20th centuries. Not in all centuries of New Persian one can find the indexation of xod by pronominal clitics and it is mostly believed that the indexation is a characteristic of colloquial Persian. The current study, employing a typological perspective, tries to investigate the sequence of the emergence as well as the development process of the reflexive pronouns with different persons and numbers in New Persian. We assume that the process follows the universal referential hierarchies.
In Persian, similar to for example English, Turkish and Finnish, one and a same set of reflexive pronouns show both reflexive and emphatic functions. The reflexive pronoun xod in New Persian is derived from xwad in Middle Persian with adverbial function (Mackenzie, 2011), and xwad is a development from the prefix uva with possessive meaning in Old Persian (Kent, 1950). New Persian uses xod as both emphatic and reflexive pronouns. Moyne (1971) considers possessive function of xod as emphatic. However, Davari (2016) points out that the use of xod as a possessor is to denote reflexive function and based on this concludes that the reflexive uses of xod in Persian precede the emphatic uses.
Regarding person and number indexations of different grammatical categories, different hierarchies are introduced (Greenberg, 1966; Comrie, 1989, 1999; Woolford, 1999; Corbett, 2000; Croft, 2003). In some hierarchies (according to certain languages), animacy plays a bigger role, dominating first and second persons over third person. However, for some languages, animacy is indifferent and they follow the hierarchy with the domination of third person. Furthermore, specifically for the presence of reflexive markers with different persons among languages, Comrie (1989; 1999) introduces the hierarchy that dominates third person over first and second persons, and Faltz (1985) believes that second person also dominates first person in reflexive pronouns.
This study aims to determine what referential hierarchies play role in the emergence and development of the reflexive pronoun xod into personal reflexive pronouns xodam, xodat, xodaš, xodemān, xodetān, and xodešān. It also takes a brief look at the influence of different functions of xod in the process.
 
 MATERIALS AND METHODS
Since the study is diachronic, the given data at first place are of written type and only the prose of this period is investigated. Among various available texts, three manuscripts are selected per century, in total 33 texts. The criteria of the selections are the simplicity of the language of the texts, the narrativity of the texts, and the certainty on the dates they were written. From each text, 15000 words are compiled which resulted in a half a million word corpus[1]. The corpus includes 192 constructions where the reflexive pronoun xod is used with one of the pronominal clitics. The current article takes a diachronic typological approach and regarding the frequencies of the personal reflexive pronouns in different centuries of New Persian, investigates the influence of different referential hierarchies (Greenberg, 1966; Faltz, 1985; Comrie, 1989a, 1989b Comrie, 1989, 1999; Woolford, 1999; Corbett, 2000; Croft, 2003), on their development. It also takes a look at the role of the emphatic and reflexive functions in the developments.
 
 
RESULTS AND DISCUSSION
According to the corpus, the first uses of personal clitic pronouns attached to xod belong to the third person singular and are not older that 14th or 15th centuries (8th or 9th in Hijri calendar). The third person singular reflexive pronoun xodaš, in both sequence of emergence and frequency in different centuries, overtly dominates the first and second reflexive pronouns. As illustrated in figure 1, first person also dominates the second person and singular is placed over plural in the hierarchy of number. Furthermore, according to the figure 2, the first cases of personal reflexive pronouns are used in the corpus in possessive constructions. Then emphatic function and later reflexive function are observed. 

 Reference to PDF article
Figure 1. Frequency of different personal reflexive pronouns in New Persian centuries
 
Reference to PDF article
Figure 2. Frequency of different functions of personal reflexive pronouns in New Persian centuries
 
CONCLUSION
The above mentioned results indicate that animacy does not play an important role in the indexation of Persian reflexive pronouns. Thus the development process is in consistency with the person hierarchies introduced by Greenberg (1966) and Comrie (1989; 1999) but portrays a counterexample to the hierarchy introduced by Faltz (1985), which considers a dominancy of second person over first person for reflexive markers. Moreover, the development follows the number hierarchy introduced by Woolford (1999). If, opposed to Davari (2016), we follow Moyne (1971) asserting that possessive uses of reflexive pronouns demonstrate an emphatic function in Persian, we conclude that the development of personal reflexive pronouns in New Persian follows the universal tendency introduced by König and Siemund (2000), indicating the preference for emphasis over reflexivity in the development of reflexive markers.
کلیدواژه‌ها [English]
Typology, Reflexive pronouns, Emphatic, Pronominal clitics, New Persian
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
  1. ابوالقاسمی، محسن (1375). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: سمت.
  2. ارژنگ، غلامرضا (1374). دستور زبان فارسی. تهران: قطره.
  3. اعتباری، زهرا (1399). تحول درزمانی نظام واژه‌بست ضمیری در فارسی نو: رویکردی نقشی-رده‌شناختی. رسالة دکتری. دانشگاه فردوسی مشهد.
  4. بهرامی، فاطمه (1392). بررسی دستوری و رده‌شناختی نمایه‌سازی مفعول در زبان فارسی. رسالة دکتری. دانشگاه اصفهان.
  5. پرتو، ابوالقاسم (1354). نخستین دستور. تهران: اندیشه.
  6. حیدری‌زادی، رضا (1387). «تحلیل ضمایر و معرفگی بر مبنای نگرش زبان‌شناسی شناخت‌گرا». پژوهش‌های زبا‌ن‌شناسی تطبیقی. شمارة 24. صص 65-83.
  7. خیام‌پور، عبدالرسول (1344). دستور زبان فارسی. تهران: کتابفروشی تهران.
  8. داوری، شادی (1395). «تکوین انعکاسی‌ها و انعکاسی‌های تأکیدی در زبان فارسی: رویکرد دستوری‌شدگی». دستور. شمارة 12. صص 69-125.
  9. ذوالفقاری، حسن و عباس سعیدی (1395). چهار درویش. تهران: ققنوس.
  10. شریعت، محمدجواد (1372). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات اساطیر.
  11. صادقی، علی‌اشرف و غلام‌رضا ارژنگ (1357). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات آموزش و پرورش.
  12. طبیب‌زاده، امید (1380). «عبارت‌های فعلی ضمیردار در زبان فارسی». نامۀ فرهنگستان. شمارة 18. صص 8-20.
  13. قریب، عبدالعظیم، محمدتقی بهار، بدیع‌الزمان فروزان‌فر، جلال‌الدین همایی  و غلامرضا رشیدیاسمی (1363). دستور زبان فارسی. ج 1. تهران: انتشارات کتابفروشی مرکزی.
  14. کشاورز، کریم. (1388). هزار سال نثر پارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
  15. کنت، رونالد گراب (1384). فارسی باستان. ترجمة سعید عریان. تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
  16. متولیان نایینی، رضوان (1395). «تحلیلی بین‌زبانی از پارامتر ضمیراندازی در زبان فارسی». زبان‌پژوهی. سال 8. دورة 21. صص 116-133.
  17. مدنی، داود (1390). «بررسی رفتار نحوی مرجع‌دارهای فارسی (ضمایر انعکاسی و دوسویه) بر اساس رویکرد کمینه‌گرایی». اندیشه‌های ادبی. سال 10. دورة 3. صص 1-30.
  18. مشکور، محمدجواد (1350). دستورنامه: در صرف و نحو زبان فارسی. تهران: مؤسسه مطبوعاتی شرق.
  19. مکنزی، دیوید نیل (1390). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمة مهشید میرفخرایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  20. ناتل‌خانلری، پرویز (1355). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  21. ناتل‎خانلری، پرویز (1365). تاریخ زبان فارسی. ج 3. تهران: نشر نو.
  22. نورایی‌نیا، ریحانه و محمدرضا پهلوان نژاد (1393). «تعیین مرجع ضمایر شخصی و انعکاسی در زبان فارسی: وابسته به گفتمان یا ناوابسته به گفتمان». جستارهای زبانی. دورة 5. شمارة 3. صص 213-228.
  23. وحیدیان کامیار، تقی (1385). ضمیر مشترک یا ضمیر شخصی و ضمیر تاکیدی. نامۀ فرهنگستان. شمارة 30. صص 95-103.
  24. همایون‌فرخ، عبدالرحیم (1364). دستور جامع زبان فارسی. تهران: علمی.
  25. Abdollahnejad, E. (2016). Reflexivity in Persian. Annual Conference of the Canadian Linguistic Association. Calgary: University of Calgary.
  26. Abolghasemi, M. (1996). A Historical grammar of Persian language. Tehran: SAMT [In Persian].
  27. Arzhang, G. (1995). A Grammar of Persian language. Tehran: Ghatreh [In Persian].
  28. Bahrami, F. (2014). A Grammatical and typological study of object indexation in Persian. PhD dissertation. University of Isfahan, Isfahan, Iran [In Persian].
  29. Comrie, B. (1989a). Language universals and linguistic typology. Oxford: Basil Blackwell. 
  30. Comrie, B. (1999b). Reference-tracking: description and explanation. Language Typology and Universals, 52, 335-346.
  31. Corbett, G. G. (2000a). Number. Cambridge: Cambridge University Press.
  32. Corbett, G. G. (2012b). Implicational hierarchies. In J. J. Song (Ed.), Oxford Handbook of Linguistic Typology (pp.190-205). Oxford: Oxford University Press.
  33. Croft, W. (2003). Typology and universals. Cambridge: Cambridge UP.
  34. Davari, Sh. (2016). The emergence of reflexives and reflexive intensifiers in Persian: A grammaticalization account. Dastour, 12, 69-125 [In Persian].
  35. Etebari, Z. (2020). Diachronic development of pronominal clitic system in New Persian: a functional-typological approach (Doctoral dissertation). Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran [In Persian].
  36. Faltz, L. M. (1985). Reflexivization: A study in universal syntax. New York: Garland.
  37. Gharib, A., Bahar, M. T., Forouzanfar, B., Homaei, J. & Rashid-Yasemi, G. (1984). Grammar of Persian Language. Tehran: Markazi [In Persian].
  38. Greenberg, J. H. (1966). Language universals: With special reference to features hierarchies. Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
  39. Heidarizadi, R. (2008). Definiteness and reference of pronouns in Persian: Research based on Cognitive Grammar. Journal of Comparative Linguistic Researches, 24, 65-83 [In Persian].
  40. Homayoun Farrokh, A. (1985). Comprehensive Persian grammar. Tehran: Elmi [In Persian].
  41. Kent, R. G. (2005[1950]). Old Persian. (S. Oryan, Trans.). Tehran: Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts [In Persian].
  42. Keshavarz, K. (2009). A Thousand years of Persian literature. Tehran: Elmi Farhangi [In Persian].
  43. Khayyam Pour, A. R. (1965). Persian grammar. Tehran: Tehran Bookshop [In Persian].
  44. König, E., & Siemund, P. (2000). Intensifiers and reflexives: Atypological perspective. In Z. Frajzyngier & T. S. Curl (Eds.), Reflexives: Forms and Functions, (pp. 41–74). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
  45. Kulikov, L (2007). The reflexive pronouns in Vedic: Adiachronic and typological Perspective. Lingua, 117, 1412–1433. 
  46. Mackenzie, D. N. (2011). A Concise Pahlazi Dictionary. M. Mirfakhraei (Trans.). Tehran: Institute for humanities and cultural studies [In Persian].
  47. Madani, D. (2011). Study of syntactic behaviour of Persian anaphors (reflexives and reciprocals) on the basis of Minimalist program. Literary Thoughts, 10 (3), 1-30 [In Persian].
  48. Mashkour, M. J. (1971). Dastoor Nameh: Morphology and syntax of Persian language. Tehran: East Press Institute [In Persian].
  49. Motavallian Nayini, R. (2017). A cross-linguistic analysis of Pro-drop parameter in Farsi. Journal of Language Research, 10 (21), 116-133 [In Persian].
  50. Moyne, J. A. (1971). Reflexive and emphatic. Language, 47 (1), 141-163.
  51. Natel Khanlari, P. (1976). Grammar of Persian language. Tehran: Iranian Culture Foundation [In Persian].
  52. Natel Khanlari, P. (1986). History of Persian language. Vol. 3. Tehran: Nashr-e now [In Persian].
  53. New Meyer, F. J. (2003). Grammar is grammar and usage is usage. Language, 79 (4), 682-707.
  54. Nooraeei Nia, R., & Pahlavan Nejad, M. R. (2014). Reference assignment of personal and reflexive pronouns in discourse-linked or non-discourse-linked Persian language. Language Related Research, 5 (3), 213-288 [In Persian].
  55. Parto, A. (1975). The first grammar. Tehran: Andisheh [In Persian].
  56. Sadeghi, A. A. & Arzhang, G. R. (1978). Grammar of Persian language. Tehran: Education Publication [In Persian].
  57. Schladt, M. (2000). The Typology and Grammaticalization of Reflexives. In Z. Frajzyngier & T. S. Curl (Eds.), Reflexives: Forms and Functions, (pp. 103-124). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
  58. Shariat, M. J. (1993). Grammar of Persian Language. Tehran: Asatir [In Persian].
  59. Tabibzadeh, O. (2001). Pronominal verbal idioms in Persian. Nameh ye Farhangestan, 18, 8-20 [In Persian].
  60. Vahidian Kamyar, T. (2006). Common pronoun, personal pronoun or emphatic pronoun. Nameh ye Farhangestan, 30, 95-103 [In Persian].
  61. Van Gelderen, E. (2000). A History of English reflexive pronouns. Amsterdam: John Benjamins.
  62. Woolford, E. (1999). Animacy hierarchy effects on object agreement. In P. A. Kotey (Ed.), New Dimensions in African Linguistics and Languages (pp. 203-216). Trenton: Africa World Press.
  63. Zolfaghari, H., & Saeedi, A. (2016). Chahar Darvish. Tehran: Qoqnus [In Persian].
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 528
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 250


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب