پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,494,413 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,781 |
بررسی پیوندهای زبانی میان پهلوی اشکانی و نوشته‌هایی از گویش گرگانی | ||
| زبان پژوهی | ||
| مقاله 5، دوره 12، شماره 35 - شماره پیاپی 15، شهریور 1399، صفحه 111-130 اصل مقاله (668.23 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jlr.2019.23650.1630 | ||
| نویسنده | ||
| آرمان بختیاری* | ||
| دانشیار گروه فرهنگ زبان های باستانی دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
| چکیده | ||
| پهلوی اشکانی، یکی از زبانهای ایرانی است که نوشته های آن در دورة میانة زبانهای ایرانی از اشکانیان، ساسانیان و پیروان دین مانوی بر جای مانده‌است. در دورة نو زبانهای ایرانی، دیگر اثری از این زبان در دست نیست. با این همه، گویشهای ایرانی نو هر یک به گونهای دنبالة یکی از زبانهای ایرانی در دورة میانه و باستانی زبانهای ایرانی هستند. پارهای از زبانهای ایرانی دورة نو را میتوان دنبالة یکی از زبانهای ثبت‌شدة دورة میانه دانست. برای نمونه، زبان فارسی دنبالة فارسی میانه است و یغنابی دنبالة سغدی است. پرسش این است که آیا میتوان گویشی ایرانی در دورة نو را دنبالة پهلوی اشکانی دانست؟ این پژوهش بر آن است تا با بررسی نوشته‌های برجای مانده از فرقة حروفیه که در کتاب واژه‌نامة گرگانی صادق کیا (Kya, 2012) آمده‌است، پیوندهای زبانی میان پهلوی اشکانی و گویش گرگانی را از دید واژگانی، واجی و نحوی روشن نماید. برای این کار، واژهها و جمله هایی از پهلوی اشکانی تورفانی و کتیبه ای برگزیده شده و با واژهها و جمله هایی از گویش گرگانی در نوشته های فرقة حروفیه سنجیده شده‌است. در پایان، این نتیجه به دست آمد که گویش گرگانی یکی از بازماندههای زبان ایرانی پهلوی اشکانی بوده که تا دورة تیموری یا پس از آن در گرگان رواج داشته و سپس رو به خاموشی رفته‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پهلوی اشکانی؛ زبانهای ایرانی؛ گویش گرگانی؛ فرقة حروفیه؛ زبان‌شناسی تاریخی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigation of language Relationships between Parthian and Gurgâni Texts of Hurufiyye | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Arman Bakhtiary | ||
| Associate prof. of Iranian ancient culture and languages,Bu-Ali sina university ,Hamadan. | ||
| چکیده [English] | ||
| The term Iranian language is used for any language which is descended from proto-Iranian language, spoken in central Asia. Iranian languages have been spoken in the areas from Chinese Turkistan to the Western Europe. This language (proto-Iranian) comes from proto Indo-Aryan. The Iranian and Indo-Iranian (Aryan) languages belong to the main language called proto-Indo European language. This language perhaps was spoken in the area of southern Russia. The Iranian languages have three chronological periods: Old, Middle and New Iranian languages. Persian is the only language which has document in three stages. The Iranian languages in old Iranian stage are Median, Persian, Saka and Avesta which have corpus or words in corpus languages. The Iranian languages in Middle stage are Persian, Parthian, Sodian, Bactria, Chorosmian, and Saka languages from which the Parthian belongs to the north west Iranian languages. The Parthian languages have evidences in Middle stage and New stage of Iranian languages. This language has also evidences in Parthian period and Sassanian period. The Parthian evidences are also from Manichaean literature. The Manichaean literature belongs to Manichaean Religion. It is from Arsakid and Sassanian period and also from Islamic period. The known Middle Iranian language spoken from about 3 centuries include: Khotanese, Sogdian, Chorasanian, and in Bactria Bactrian was spoken. In Parthia, Parthian was spoken as the language of Arsacids. In pars of pre-Sasanian dynasty, Middle Persian, called Pahlavi was spoken. This language became the official language of Sassanian dynasty. It was the language of Zoroastrian literature called Pahlavi. Today the Iranian language is spoken in Turkey, Iran, Caucasus, in the west of Chinese Turkestan and Pakistan, Afganistan and Tajikistan. These languages are Ossetic spoken in Ossetia: Digoroa and Iron. Kurdish spoken in three variants in eastern Turkey and Syria, northern Iraq and west Iran, Baluchi, spoken in eastern Iran and western Pakistan and in southern Afghanistan and central Asia and Pashto spoken in Afghanistan and Pakistan. These languages and dialects can be divided in to several larger groups on the basis of grammatical, phonetic and lexical isoglosses. The languages of southeastern and southern Iran often have a/d/ where other Iranian languages have /z/ (for example, dân, Farsi to know, but zân in Kurdish). Other asoglosses, for example the word for “to do” kar/Kard (Kird) and kun/kurd (kird), gōw-goft in farsi and wāč- (wāj-/wāxt) in west Iranian dialects (Kurdi, Gruganni, Taleši and so on). The start of Parthian period may be placed after the middle of the 3rd century BCE. When the conflict between Seleucus II and his brother Antiochus Hierax opened the way for the eruption of the nomadic Iranian Parthians in to the province of Parthian in north west of Iran also the (Selucid dynasty). After that, they become known as Parthian and they used the Middle Iranian language of north west of Iran (Parthian language). The subsequent establishment of the Parthian empire took place in two stages: Mithradatse I (ca 171-139 BCE) and Mithradates II (ca 124-88 BCE). In this time the territorial expansion completed. As said, Parthian in one the Iranian language the text of which has remained in the middle period of Iranian languages from the Parthians and followers of Manichaean religion. There is no trace of this language in the modern period of Iranian languages. Nevertheless, the New Iranian dialects each follow one of the Iranian languages in the middle and ancient period. Some of new Iranian languages can be considered the sequel of the Middle period languages. For instance, the Persian language is classified a continuation of Middle Persian and the Yaghani is a continuation of Sogdian. The question is, can an Iranian dialect in the new era be considered as a continuation of Parthian language? The study aims to clarify the linguistic links between the Parthian and Gorgâni dialect from the verbal, phonological, and syntactic point of view, by examining the literary works of Hurufiyye sect, written in Sadegh Kia’s Gorgâni Dictionary. To this end, words and sentences have been selected from the Turfan and inscriptional Parthian, and have been compared with the words and sentences of the Gorgâni dialect in the Hurufiyye works. The Hurufiyye works belong to an Islamic sect, which believe in the meaning of the words. This sect had written these works in new Persian, but with elements from Gurgâni dialect. In the end, the result shows that Gurgâni dialect, in the investigated evidence, can have links with one of the survivors of the Middle Iranian language, the Parthian. This dialect has been prevalent in Gurgâni since the Teymurid era or later, and then has gone into silence. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Parthian, Iranian languages, Gurgâni literary works, Hurufiyye sect, Historical linguistics | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابن حوقل، ابوالقاسم. (1366). سفرنامة ابن حوقل. چ 2. ترجمة جعفر شعار. تهران: امیرکبیر. ابوالقاسمی، محسن .(1393). تاریخ زبان فارسی. چ 13. تهران: سمت. ابوالقاسمی، محسن. (1378). واژگان زبان فارسی دری. تهران: مؤسسه فرهنگی گلچین ادب. ابوالقاسمی، محسن. (1381). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: سمت. اشمیت، رودیگر (1390). «ایرانی میانه». راهنمای زبانهای ایرنی. ج 1. چ 3. به کوشش رودیگر اشمیت. ترجمة آرمان بختیاری، حسن رضائی باغ‌بیدی و عسکر بهرامی. تهران: ققنوس. صص 165-178. اصطخری، ابواسحاق ابراهیم .(1340). مسالک و ممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. صص 105-114. بختیاری، آرمان (1381). «پیشینه، جایگاه و برنامه های پژوهشهای تورفانی». نامه فرهنگستان. سال 5 . دورة 3 . صص 175-186. بی‌نا (1340). حدودالعالم من المشرق الی المغرب. به کوشش منوچهر ستوده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. تفضلی، احمد .(1378). تاریخ ادبیات پیش از اسلام. تهران: سخن. توردارسن، فردریک .(1393). «آسی». راهنمای زبانهای ایرانی. ج 2. چ 3. به کوشش رودیگر اشمیت. ترجمة آرمان بختیاری، حسن رضائی باغ‌بیدی و عسکر بهرامی. تهران: ققنوس. صص 741-777. خیام، عمر .(1392). نوروزنامه. تصحیح مجتبی مینوی. چ 3. تهران: اساطیر. رضایی باغ بیدی، حسن.(1381). دستور زبان پارتی. تهران: نشر آثار. زوندرمان، ورنر .(1390). «پارتی». راهنمای زبانهای ایرانی. چ 3. به کوشش رودیگر اشمیت. ترجمة آرمان بختیاری، حسن رضائی باغ‌بیدی و عسکر بهرامی. تهران: ققنوس. صص 190-222. شروو، پرودز. اُ .(1393). «پشتو». راهنمای زبانهای ایرانی. ج 2. چ 3. به کوشش رودیگر اشمیت. ترجمة آرمان بختیاری، حسن رضائی باغ‌بیدی و عسکر بهرامی. تهران: ققنوس. صص631-668. فاروقی هندوالان، جلیل الله و ناصر پیرزاد (1390). «توصیف مشخصه‌های تصریفی زمان، شخص و شمار در فعل های بسیط زبان مازندرانی». زبان پژوهی. دورة 2. شمارة 5. صص 195-216. الفنباین، یوزف (1393). «بلوچی». راهنمای زبانهای ایرنی. ج 2. چ 3. به کوشش رودیگر اشمیت. ترجمة آرمان بختیاری، حسن رضائی باغ‌بیدی و عسکر بهرامی. تهران: ققنوس. صص 577-587. قریب، بدرالزمان ( 1383). فرهنگ سغدی (سغدی- فارسی- انگلیسی). چ 2. تهران: فرهنگستان. کیا، صادق (1327). واژه نامة طبری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. کیا، صاق .(1391). واژه نامة گرگانی. چ 2. تهران : انتشارات دانشگاه تهران. مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد .(1385). احسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم. ترجمة علی‌نقی منزوی. تهران: انتشارات کومش. مقدم، محمد (1318). گویش های وفس و آشتیان و تفرش. تهران: ایران کوده 11. ویندفور، گرنت (1393). «دورة ایرانی نو». راهنمای زبانهای ایرنی. ج 2. چ 3. به کوشش رودیگر اشمیت. ترجمة آرمان بختیاری، حسن رضائی باغ‌بیدی و عسکر بهرامی. تهران: ققنوس. صص 409-415. References
Abolghassemi, M. (1999). Vocabulary of the Persian language. Tehran: Mo’asse-ye Fanhangiye Golchine Adab [In Persian].
Abolghassemi, M. (2002). A historical grammar of the Persian language. Tehran: SAMT [In Persian].
Abolghassemi, M. (2014). A history of the Persian language (13th ed.). Tehran: SAMT [In Persian].
Bakhtyari, A. (2002). Gesihicthe, stand und aufgaben der Turfan for schung. Nāme-ye Farhangestān, 5(3), 175-186 [In Persian].
Bartholomae, Ch. (1961). Altiranisches Wörterbuch (Vol. 2). Auflage, Berlin: Walter Du Gruyter and Co.
Boyce, M. (1975). A Reader of manichaean middle Persian and Parthian, acta Iranica, 9. Leiden: E. J. Brill.
Elfenbein, J. (2014). Balouchi. In R. Schmitt (Ed.), Compendium Linguarum Iranicarum (pp. 190-222). (A. Bakhtiyari, H. Rezaeei Baghbidi, & A. Bahrami Trans.). Tehran: Goghnous [In Persian].
Farooghi Hendvalan, J., & Pirzad, N. (2011-2012). Describing the inflectional features of tense, person, and number in simple verbs of the Mazandarani language, Zabanpazhuhi, 3(5), 195-216 [In Persian].
Gharib, B. (2004). Soghian dictionary. Tehran: Farhangan Publications [In Persian].
Ghilain, A. (1939). Essai sur la langue Parthe. Son Système verbal daprès les textes manichéens du Turkestan Oriental. Lonvain.
[n.n] (1961). Hudüd al- ͨ Ālam min al-mashirg ila al-maghrib (M. Sotoodeh, Trans.). Tehran: Tehran University Press [In Persian].
Ibn e Hawqal, A. (1986). Safar-name-ye Ibn e Hawqal (J. Shoar. Trans.). Tehran: Amir Kabir [In Persian].
Istakhrī, A. I. (1961). Masālik va mamālik (I. Afshar, Trans.). Tehran: B.T.N.K [In Persian].
Kent, R. G. (1953). Old Persian grammar, texts, lexicon. New Haven: Connecticut.
Khayyām, O. (2013). Nowruz nāmah (Trans. Mojtabȃ Minovi). Tehran: Asȃtyr [In Persian].
Kya, S. (1948). Vāzhe Nāmeye Tabari. Tehran: Tehran University Press [In Persian].
Kya, S. (2012). Vāzhe Nāmeye Gorgāni (2nd ed.). Tehran: Tehran University Press [In Persian].
MacKenzie, D. N. (1986). A concise dictionary of Pahlavi. London: Oxford University Press.
Maghadesi, A. (2006). Ahsan-ol Taghāsim fi Ma ͨ reftal-aqhālim (A. Monzawi Trans.). Tehran: Kumesh [In Persian].
Maisterenst, D. D. (2004). Dictionary of Manichaean Middle Persian and Parthian, Part I. Turnhout: Brepols Publishers.
Moghadam, M. (1939). Vafas, Ashtian and Tafresh dialects. Tehran: Iran Koude 11 [In Persian].
Rezai Baghbidi, H. (2002). A grammar of Parthian. Tehran: Tehran Academy of Persian Language and Literature [In Persian].
Schmitt, R. (2011). Mittel Iranisch. In R. Schütt (Ed.), Compendiuu Linguarum Iranicarum (pp. 165-178), Tehran: Qoqnoos [In Persian].
Skjaervo, P. O. (2014). Pashtu. In R. Schmitt (Ed.), Compendium Linguarum Iranicarum (pp. 190-222). (A. Bakhtiyari, H. Rezaeei Baghbidi, & A. Bahrami Trans.). Tehran: Goghnous [In Persian].
Sundermann, W. (2014). Parti. In R. Schmitt (Ed.), Compendium Linguarum Iranicarum (pp. 190-222). (A. Bakhtiyari, H. Rezaeei Baghbidi, & A. Bahrami Trans.). Tehran: Goghnous [In Persian].
Tafazzoli, A. (1999). A history of pre Islamic literature. Tehran: Soxan [In Persian].
Thordarson, F. (2014). Assi (Vol. 2, 2nd ed.). In R. Schmitt (Ed.), Compendium Linguarum Iranicarum (pp. 741-777). (A. Bakhtiyari, H. Rezaeei Baghbidi, & A. Bahrami Trans.). Tehran: Goghnous [In Persian].
Windfur, G. L. (2014). New Iranian period. In R. Schmītt (Ed.), Compendi Linguarum Iranicarum (pp. 409-415). Tehran: Qoqnoos [in Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 612 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 351 |
||
