پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,423,531 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,541,625 |
بازخوانی اعتقادات شیعی در پارچه آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی اثر غیاث‌الدین علی یزدی با رویکرد شمایل شناسی اروین پانوفسکی | ||
| مبانی نظری هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 11، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، اسفند 1397، صفحه 135-150 اصل مقاله (2.36 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jtpva.2019.24454.1023 | ||
| نویسندگان | ||
| شهره وزیری* 1؛ احمد تندی2 | ||
| 1عضو هیات علمی، گروه آموزشی هنر دانشگاه علم و فرهنگ، دانشجوی دکتری دانشگاه هنر، تهران | ||
| 2دانشگاه هنر رییس دانشکده هنرهای کاربردی | ||
| چکیده | ||
| آیین‌های مرتبط با آرامگاه مومنین صاحب‌نام و با دیانت از مهم‌ترین نمود‌های باورهای دینی است. بارزترین دلایل شکل‌گیری این آرامگاه‌ها احترام به شخص از دنیا رفته است، به امید آن‌که روانش از نیایش ادا شده توسط زائران مزار سود برد. مفاهیم نمادینی که در آرایه‌های مقابر دوره اسلامی به‌کار رفته، بر اساس دیدگاه‌های هنرمندان مسلمان، ماهیتی معنوی پیدا کرده است. به‌همین خاطر هنرمندان مسلمان در بیان مفاهیم و صورت بخشیدن به آن به زبان تمثیل رو آوردند. در میان آرایه‌های آرامگاه، پوشش بقاع از هنرنمایی بافندگان و دوزندگانی تهیه شده که یا از اخلاص و سرسپردگی، اثرخود را به آن آستان تقدیم نموده‌اند یا به سفارش بزرگی جامه عمل پوشانده‌اند. در دوره صفوی کاربرد عناصر نمادین شیعی در منسوجات، بخشی از سیاست حاکمان صفوی شیعه مذهب شد. از میان آنها، پارچه‌ای مخملی از غیاث‌الدین علی یزدی هنرمند بافنده صفوی وجود دارد که آن را جهت پوشش بقعه شیخصفیالدین اردبیلی با نقش محرابی بافته است. در این اثر غیاث‌الدین بازتاب اعتقادات شیعی زمانه را با بهره‌گیری از نقوشی نمادین و انتزاعی که بار اعتقادی و دینی دارد را منعکس کرده است. مقاله سعی دارد، درونمایه‌های نمادین نقوش تزیینی به‌کار رفته در این پارچه آرامگاهی، جهان بینی خالق این اثر و رابطه آن با مذهب شیعه را با رویکرد شمایل‌شناسانه اروین پانوفسکی مورد تفسیر قرار دهد. این اثر حاکی از این تفسیر است که از آدابی معنوی سرچشمه گرفته به‌طوری‌که بافنده از آن آگاهی داشته و ولایت را که از اصول مذهب تشیع است را با درایت در پارچه متجلی ساخته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پارچه آرامگاه؛ شیخ صفی الدین اردبیلی؛ غیاث‌الدین علی یزدی؛ پانوفسکی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Reading narratives of Shaikh Safi Addin Ardebily`s tomb cover by Ghias Addin Ali Yazdi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Shohreh Vaziri1؛ Ahmad Tondi2 | ||
| 1Faculty member of University of Science and Culture | ||
| 2University of Art Head of the Faculty of Applied Arts | ||
| چکیده [English] | ||
| The rituals related to the tomb of famous believers are among the most important appearances of religious beliefs. The most obvious reasons for the creation of these tombs is respect for the passed away person, hoping that his/her soul benefit from the prayers made by the visitors of the tomb. The symbolic concepts have been applied in the arrays of the tombs of Islamic era, according the Muslim artists’ views have found a spiritual nature. Among the arrays of the tombs, their covers have been provided by the art of weavers and knitters who either have donated their works sincerely or have performed the order of a great person. In Iran, since the Seljuks era, we observe this type of works. By the start of Safavid era another flourishing period was started in the textile production that was very attractive for kings. It was very valuable for them and they supervised on the textile production workshops. In this era the precious cloths and garments were granted to ambassadors and specific persons as present. Cloths had an essential role in the ritual ceremonies, as the king or a senior official’s passing way were covered by silky and golden cloths. Cloths were used in the normal affairs of the daily life as well. Quran and valuable books were put within the golden cloths and also the important letters were put within the precious or velvet cloths. Grants also were put within bundles of silky cloths. Prayer and amulet were covered within a cloth and in the religious practices such as prayer different cloths were used. Prayer cloth, turbah cloth or the rectangular cloths that were spread in altars, all had been made of beautiful and precious cloths. Also the cloths were used as cover of kings, saints and nobles’ tombs. Some of weavers granted the woven cloths to the sacred tombs as a sign of respect or by order of authorities. Construction of the tomb of Sheikh Safi-ad-din Is'haq Ardabili, one of the mystics of Ilkhani era and the great ancestor of Safavids, that had a mystical status, was very important for Shia Safavids. Visiting the tombs of Imam Ali’s descendants was very important for Shia dynasties and movements. Hence, the tomb along with a collection of tombs of Safavid elders and of kings and ritual spaces in Ardebil was very important. As in the Safavid era the official religion of the country was twelve-Imam Shia, Sheikh Safi-ad-din Is'haq Ardabili, as a religious support, found a special status for Shia Safavids. They even adopted the name of their dynasty from their ancestor. Ghyathedin, the famous knitter artist of the era, has woven several pieces for the tomb of Sheikh Safi-ad-din Is'haq Ardabili that one of them is more specific. This piece, with an altar pattern, is bold-flower velvet in dark blue in background with a cream colored border that has been woven by Golabatun, Shah Abbasi flowers, arabesque and Khataei patterns and has three rows of border and the main border has a text of preyer for the Fourteen Ma’soomins by cream-colored Thuluth calligraphy on the dark blue background. The dimension of the cloth during the textile history of the era is rare. It is possible to understand largely the views of this artist that was influenced by the Isfahan though school in creating his works, beyond the social, political and economic backgrounds of the era relying on the Ervin Panoffski’s iconography theory. In the Safavid era, applying symbolic Shia elements in textiles became a part of the policy of Shia Safavid rulers. This cloth in addition to the respect of the dedication of the one who ordered it, that was probably Shah Abbas Safavi, was taken from Shia beliefs. Its knitter Ghiyathedin Ali Yazdi intelligently utilizing the symbolic and abstract patterns, which always had religious weight in the Islamic arts, has conveyed the spiritual concepts through the pattern and texture of the cloth. This article has addressed to the symbolic themes of the decorative patterns and has interpreted the worldview of the creator of the work and his awareness concerning the Shia school with Ervin Panoffski’s iconography theory. This work implies the interpretation that has been originated from spiritual rituals such that the knitter knew it and has manifested Velayat, one of the principles of Shia, cleverly in the cloth. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| cloth of tomb, Sheikh Safi-ad-din Is'haq Ardabili, Ghiaythedin Ali Yazdi, Iconology, Panoffski | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. از روی قرآن سلطانی، ترجمه بصیرالملک، سازمان چاپ و انتشارات جاویدان. ابن بزاز، توکل بن اسماعیل(1377). صفوه الصفا: در ترجمه احوال و اقوال و کرامات شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی، مقدمه و تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: زریاب. اتینگهاوزن، ریچارد و گرابر، الگ(1378). هنر و معماری اسلامی، ترجمه یعقوب آژند، تهران: سمت. اتینگهاوزن، ریچارد و یارشاطر، احسان(1379). اوجهای درخشان هنر ایران، ترجمه هرمز عبدالهی و روئین پاکباز، تهران، آگه. افضل طوسی، عفتالسادات(1388). از خوشنویسی تا تایپوگرافی، تهران: هیرمند. ای وولف، هانس(1372). صنایع دستی کهن، سیروس ابراهیمزاده، تهران: انتشارات و آموزش اسلامی. بلخاری، حسن(1384). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، جلد 1و2، تهران: سوره مهر. بورکهارت، تیتوس(1365). هنر اسلامی، زبان و بیان، ترجمه مسعود رجبنیا، تهران: سروش. بهشتیپور، مهدی(1343). تاریخچه صنعت نساجی ایران، جلد اول، تهران: اکونومیست. بیکر،پاتریشیا(1385). منسوجات اسلامی، مهناز شایستهفر، تهران: موسسه مطالعات اسلامی. پوپ، آرتور اپهام، آکرمن، فیلیس(1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، جلد5، تهران: علمی و فرهنگی. پوپ، آرتور اپهام(1380). هنر ایران، با همکاری فیلیس اکرمن و اریک شرودر، پرویز ناتل خانلری، تهران: علمی و فرهنگی. جدی، محمد جواد(1394). درآمدی بر آداب معنوی در هنرهای سنتی، تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی. جعفریان، رسول(1389). صفویه در عرصه دین، فرهنگ، سیاست، جلد3،، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه. چیتسازان، امیر حسین(1385). «بازتاب هنرکاشان در صناعت فرش صفویان»، شناخت کاشان، شماره 3، 108-120. حسینی، سید هاشم(1390).« کاربرد تزیینی و مفهومی نقش شمسه در مجموعه شیخ صفیالدین اردبیلی»، مطالعات هنر اسلامی، شماره14، 7-24. خزایی، محمد(1387). «شمسه نقش حضرت محمد(ص)در هنر اسلامی ایران»، کتاب ماه هنر، شماره 120، 56-62. خیرالهی ازناوله، مژگان؛ خزایی، محمد و نعمتی بابایلو، علی(1390). «بازخوانی آموزههای شیعی در مضامین کتیبههای صندوقهای چوبی مقابر سده هشتم هجری در بناهای آرامگاهی شیخصفیالدین اردبیلی»، بیناب(سوره مهر)، شماره 18، 126-141. ذکاء، یحیی (1341). «غیاث نقشبند، نقاشی توانا، شاعری خوشقریحه و بافندهای چیره دست»، هنر و مردم، دوره 1، شماره 1، 7-11. ذابح، ابوالفضل(1364). «خوشنویسی در جهان اسلام»، هنر، شماره8، 44-77. روح‌فر، زهره(1389). نگاهی بر پارچه‌بافی دوران اسلامی، چ. دوم، تهران: سمت. ساریخانی، مجید، حسن هاشمی زرجآبادی، محمود طاووسی(1393).« نقش قرآن کریم در آفرینش هنری و شیوههای مختلف کتابآرایی در تمدن اسلامی ایران»، تهران، نگارینه هنر اسلامی، شماره 1، 6-18. ستاری، جلال(١٣٧٦). رمز اندیشه و هنر قدسی، تهران: مرکز. سعیدی، گلبابا(1387). فرهنگ جامع اصطلاحات عرفانی ابن عربی، تهران: زوار. بینام (1362). «محراب، جلوهگاه اصیل هنر تزیینی اسلامی»، هنر، شماره3، 152-163. سیدهاشم بن سلیمان، بحرانی(1389). تفسیر روایی البرهان، ترجمه رضا ناظمیان، صادق خورشا و علی گنجیان، تهران: کتاب صبح. شایستهفر، مهناز(1384). هنر شیعی، عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه نگاری تیموریان و صفویان، تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی. شیندشتگل، هلنا(1389). معراجنگاری نسخههای خطی از نقاشیهای مردمی با نگاهی بر پیکرنگاری حضرت محمد(ص) سدههای14-8 ه.ق.، تهران: علمی و فرهنگی. طهوری، نیر(1394). درآمدی بر آداب معنوی در هنرهای سنتی، مجموعه مقالات زیر نظر ایرج داداشی، تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی. عمید، حسن(1363) فرهنگ فارسی عمید، جلد اول،تهران: امیرکبیر. عوضپور، بهروز(1395). رسالهای درباب آیکونولوژی، تهران: کتاب آرایی ایرانی. فرشید نیک، فرزانه؛ افهمی، رضا و آیت‌اللهی، حبیب‌الله( 1388). « نشانه شناسی قالی محرابی: بازتاب معماری مسجد در نقش فرش»، گلجام، شماره14، 9-29. کاظمپور، مهدی و محمدزاده، مهدی(1396). «نقش شمسه و ستاره بر روی در چوبی ورودی به حیاط بقعه شیخ صفیالدین»، نگره، شماره 44، 7-24. کربن، هانری(1385). مجموعه مقالات هانری کربن، تدوین محمد امین شاهجویی زیر نظر شهرام پازوکی، تهران: حقیقت. کونل ارنست(1364). اسلیمی و ختایی، گلهای شاه عباسی: نگرشی بر سوابق تاریخی سه نگاره تزیینی، ترجمه آقامیری، محمد باقر اقدسیه، هادی مالکی و شهریار، تهران: فرهنگسرا. مدرس مطلق، سید محمدعلی(1389). مکتب فلسفی اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر. معین، محمد(1363). فرهنگ فارسی، جلد1، تهران: امیرکبیر. موسویلر، اشرف و پورجعفر، محمدرضا(1380). « اسلیمی کهن، نمادی مقدس و زیبا در گفتار تصویری ادیان»، هنر، سال نوزدهم دوره جدید، شماره 48، 101-112. نصری، امیر(1391). «خوانش تصویر از دیدگاه اروین پانوفسکی» کیمیای هنر، سال اول، شماره6، 7-20. ویلسون، اوا(1380). طرح‌های اسلامی، ترجمه محمدرضا ریاضی، تهران: سمت. هراتی، محمد مهدی(1394). درآمدی بر آداب معنوی در هنرهای سنتی، مجموعه مقالات زیر نظر ایرج داداشی، تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی. هزاوهای، هادی (1363). « اسلیمی زبان از یاد رفته»، هنر، شماره6، 90-117. هیل، درک و گرابر، اولگ(۱۳۷۵). معماری و تزیینات اسلامی، ترجمه مهرداد وحدتی دانشمند، تهران: علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 516 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,055 |
||