پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,425,511 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,544,116 |
تحلیلی تاریخی از زمینه‌های پیدایش برنامهریزی توسعه‌ای و شکل‌گیری سازمان برنامه در ایران (دورة پهلوی 1304 – 1327 ه.ش) | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 2، دوره 28، شماره 40 - شماره پیاپی 130، اسفند 1397، صفحه 33-57 اصل مقاله (959.79 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2018.18618.1541 | ||
| نویسندگان | ||
| علی شهوند1؛ حبیب اله سعیدی نیا* 2 | ||
| 1دانشجوی دوره دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر | ||
| چکیده | ||
| برنامه ریزی به‌منظور توسعه در ابتدای قرن بیستم و به دنبال تحولات بین المللیِ میان دو جنگ جهانی و پس‌ازآن از سوی غالب کشورهای توسعه‌نیافته پیگیری شد. در ایران پیدایش اندیشه برنامه ریزی و تجربه تلاش در عملی‌ساختن آن در مقطعی کوتاه، پیش از گرایش گسترده در سطح بین المللی، طی حکومت رضاشاه به منصة ظهور رسید. به دنبال تحولات بین المللی و داخلیِ پس از جنگ جهانی دوم بازآفرینی اندیشه برنامه ریزی در میان جامعه و دستگاه حاکمه ایران شکل گرفت و گرایش به آن پیگیری شد. تلاش در تدوین نخستین برنامه و استقرار نظام برنامه ریزی در این زمان چهار سال به طول انجامید. طی این دوره استفاده از دانش تخصصی شرکت های مشاورهای آمریکا به توصیه بانک بین المللی ترمیم و توسعه موجب شده تا استقرار نظام برنامه ریزی در ایران در راستای منافع نظام سرمایهداری ارزیابی گردد. پژوهش حاضر مسئله ی چگونگی پیدایش نظام برنامه ریزی در ایران را با سؤال استقرار نظام برنامه ریزی در ایران حاصل اندیشه و نیاز داخلی بوده یا برنامه های تحمیلی در راستای منافع نظام سرمایهداری مورد بررسی قرار داده و این فرضیه که: هرچند اندیشه برنامه ریزی در ایران سابقه ای طولانی دارد، اما هدایت و استقرار آن پس جنگ جهانی دوم متأثر از شرایط بین‌الملل از سوی ایالات‌متحده، در راستای اهداف و مطامع نظام سرمایه داری صورت گرفت، را تحلیل و ارزیابی میکند. این پژوهش به روش تاریخی و با تکیه بر اسناد و منابع نو، منشأ و سرچشمه ایرانی نظام برنامه ریزی را اثبات می‌نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظام برنامه ریزی؛ پهلوی دوم؛ برنامه عمرانی؛ سرمایه داری؛ برنامه هفتساله | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of the Historical Background of the Emergence of Development Planning and the Formation of the Planning Organization in Iran (the Reign of Pahlavi 1925-1948) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Shahvand1؛ Habibalah Saeedinia2 | ||
| 1PhD Candidate in History of Islamic Iran, Persian Gulf University, Bushehr | ||
| 2Associate Professor, Department of History, Persian Gulf University, Bushehr | ||
| چکیده [English] | ||
| Planning was initially taken into consideration with a view to development at the beginning of the 20th century and in the wake of international changes intervening the both world wars, a move that was later taken up by underdeveloped countries. In Iran, the idea of planning and the temporary attempts to implement it came to the fore before they found international acceptance, during the reign of Reza Shah. Following the international and domestic changes caused by the Second World War, the idea of planning in Iran experienced a revival of interest within both the government and the national community. Attempts to develop the first plan and establish the Planning Organization took place in a space of four years. During this period, the employment of specialized knowledge, provided by American consulting firms and on the recommendation of European Bank for Reconstruction and Development (EBRD), led the Iranian Planning Organization to be considered as acting in the service of capitalist interests. In fact, although the idea of planning in Iran has a long history, its establishment and development after the Second World War took place under international conditions and the direction of the United States. In this light, the present study seeks to look into the emergence of the Planning Organization in Iran by addressing an important question: Is the establishment of Planning Organization in Iran the product of domestic thought and needs or an imposed program in line with capitalist interests. Using the historical method and relying on recent sources and documents, the present study acknowledges the origins of the Iranian planning system. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Planning Organization, Pahlavi II, Developing Plans, Capitalism, A seven-year Plan | ||
| مراجع | ||
|
- آرامش، احمد (1369). خاطرات سیاسی احمد آرامش. به کوشش غلامحسین میرزاصالح. چاپ اول. اصفهان: انتشارات جی. - آوری، پیتر (بیتا). تاریخ معاصر ایران از تأسیس سلسله پهلوی تا کودتای 28 مرداد 32. ترجمة محمدرفیع مهرآبادی. ج2. چاپ اول. تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی. - ابتهاج، ابوالحسن (1371). خاطرات ابوالحسن ابتهاج. تهران: انتشارت علمی. - استوارت، مایکل (1369). کینز. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز. چاپ اول. - اسنادی از اصل 4 ترومن در ایران (1346-1325ه.ش) (1382). به کوشش تیمور بشیر گنبدی. تهیه و تنظیم مرکز اسناد ریاست‌جمهوری. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. - افشاری، زهرا (1380). برنامهریزی اقتصادی. تهران: سمت. چاپ اول. - بالدوین، جورج بی (1394). برنامهریزی و توسعه در ایران. ترجمه میکائیل عظیمی. تهران: نشر علم. چاپ اول. - بلک، یوجین (1341). دیپلماسی رشد اقتصادی. ترجمه احمد جزایری. تهران: انتشارات مروارید. - بهنود، مسعود (1374). از سیدضیاء تا بختیار دولتهای ایران از اسفند 1299 تا شهریور57. بیجا: سازمان انتشارات جاویدان. - بوستاک، فرانسیس، جونز، جفری (1395). برنامهریزی و قدرت در ایران ابوالحسن ابتهاج و توسعة اقتصادی زیر سلطه شاه. ترجمه مهدی پازوکی و علی حبیبی. چاپ اول. تهران: کویر. - پهلوی، محمدرضا (1371). پاسخ به تاریخ. ترجمه دکتر حسین ابوترابیان. تهران: ناشر مترجم. - (بیتا). مأموریت برای وطنم. تهران: بنیاد پهلوی. - تاریخ مختصر عقاید اقتصادی (1352). ترجمة هوشنگ نهاوندی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول. - تفضّلی، فریدون (1393). تاریخ عقاید اقتصادی از افلاطون تا دوران معاصر (از 600 قبل از میلاد تا 2000 میلادی). تهران: نشر نی. چاپ اول. - تودارو، مایکل (1378). توسعة اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامعلی فرجادی. تهران: بازتاب. - توفیق، فیروز (1385). برنامهریزی در ایران و چشمانداز آینده آن. تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی. چاپ اول. - خلیلیخو، محمدرضا (1373). توسعه و نوسازی ایران در دوره رضاشاه. تهران: دفتر انتشارات جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی. چاپ اول. - دیگار، ژان پیر، برنارهوکارد، یان ریشار (1377). ایران در قرن بیستم: بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در یکصد سال اخیر. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: نشر البرز. - رزاقی، ابراهیم (1370). الگویی برای توسعه اقتصادی ایران. چاپ دوم. تهران: نشر توسعه. - (1375). گزیده اقتصاد ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر. - رواسانی، شاپور (بیتا). دولت و حکومت در ایران در دوره تسلط استعمار سرمایهداری. بیجا: نشر شمع. - زاهدی، علی (1342). لزوم پروگرام صنعتی. تهران: بینا. - سعیدی، علیاصغر (1392). تکنوکراسی و سیاست‌گذاری اقتصادی در ایران: به روایت دکتر رضا نیازمند. تهران: لوح فکر. چاپ اول. - شاهدی، مظفر (1389). افول مشروطیت، زندگینامه سیاسی دکتر منوچهر اقبال. تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. چاپ اول. - شمیم، علیاصغر، (1346). ایران در دوره سلطنت اعلیحضرت محمدرضا پهلوی. بیجا. انتشارت کتابخانه ابن‌سینا. - شوستر، ولیام مورگان (1385). اختناق ایران. ترجمه حسن افشار. تهران: نشر ماهی. چاپ دوم. - عظیمی آرانی، حسین (1393). توسعه، برنامهریزی و فرهنگ (مجموعه مقالات و سخنرانیها). به کوشش خسرو نورمحمدی. تهران: نشر نی. چاپ دوم. - غنینژاد، موسی (1395). اقتصاد و دولت در ایران. تهران: اتاق بازرگانی صنایع. معادن و کشاورزی. چاپ اول. - فرمانفرمائیان، خداداد (1380). توسعه در ایران 1320-1357 (خاطرات خداداد فرمانفرمائیان، عبدالمجید مجیدی، منوچهر گودرزی). ویراستار غلامرضا افخمی. تهران: گام نو. چاپ اول. - کارشناسی، مسعود (1382). نفت، دولت و صنعتی‌شدن در ایران. ترجمه یوسف حاجی عبدالوهاب و دکتر علیاصغر سعیدی. تهران: گام نو. چاپ اول. - کمالی، مسعود (1381). جامعه مدنی دولت و نوسازی در ایران. ترجمة کمال پولادی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (انتشارات باز). - گازیوروسکی، مارک ج. (بیتا). سیاست خارجی آمریکا و شاه بنای دولتی دست‌نشانده در ایران. ترجمه فریدون فاطمی. تهران: نشر مرکز. چاپ اول. - گرنویل، جان اشلی سومز (1378). تاریخ جهان در قرن بیستم. ترجمه جمشید شیرازی. فضلالله جلوه و علیاصغر بهرامبیگی. زیر نظر هرمز همایون‌پور. ج 1. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. - گود، جیمز اف (1372). آمریکا در بیخبری (30-1325 هش). ترجمه دکتر احمد شهسا. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا. چاپ اول. - گزارش موریسن نودسن مقاطعهکاران عمومی (1947). شرکت موریسن نودسن. بیجا. بینا. - مارشفسکی، ژان (2535). برنامهریزی سوسیالیستی. ترجمه دکتر منوچهر فرهنگ. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران. - مجموعه قوانین موضوعه و مصوبات دوره پانزدهم قانونگذاری (بیتا). تهران: چاپخانه مجلس. - مجموعه قوانین موضوعه و مصوبات دوره پنجم قانونگذاری (1350). تهران: چاپخانه مجلس. - مجیدی، عبدالمجید (1382). خاطرات عبدالمجید مجیدی وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه (1356-1351). ویراستار حبیبالله لاجوردی. چاپ سوم. تهران: گام نو. - مشرف‌نفیسی (1326). گزارش آقای دکتر مشرف نفیسی راجع به برنامه هفتساله. بیجا: بینا - مک لئود. تاس. اچ، (1377). برنامهریزی در ایران. ترجمه علی اعظم‌بیگی. تهران: نشر نی. چاپ اول. - موسوی‌جهرمی، یگانه (1389). توسعه اقتصادی و برنامهریزی. تهران: دانشگاه پیام نور. چاپ اول. - میلسپو، آرتور (1370). آمریکاییها در ایران. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: نشر البرز. چاپ اول. - (2536). مأموریت آمریکاییها در ایران. ترجمه دکتر حسین ابوترابیان. تهران: انتشارات پیام. - هانت، ای. ک (1381). تکامل نهادها و ایدئولوژیهای اقتصادی: مالکیت و رسالت. ترجمه سهراب بهداد. تهران: آگه. چاپ اول. - هدایت، مهدیقلی مخبرالسلطنه (1344). خاطرات و خطرات گوشههایی از تاریخ شش پادشاه و گوشه‌ای از دوره زندگی من. تهران: زوار. چاپ دوم. روزنامه ها: - روزنامه اطلاعات. س 19. ش 5538. یکشنبه 22 مردادماه 1323، روزنامه اطلاعات. س19. ش 5539. دوشنبه 23 مردادماه 1323، روزنامه اطلاعات. س 20. ش 6018. یکشنبه 15 فروردینماه 1325، روزنامه اطلاعات. س 20. ش 6027. پنجشنبه 22 فروردینماه 1325، روزنامه اطلاعات. س 22. ش 6801. پنجشنبه 11 آذرماه 1327. اسناد: - مرکز اسناد ملی ایران، شماره بازیابی10221/240. 13538/240. 3399/297. 25095/240. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,300 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,659 |
||