دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها932
تعداد مقالات7,652
تعداد مشاهده مقاله12,494,452
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,885,819
احمدزاده, فرید, حسینی, سید هاشم, زنگنه, لیلا. (1397). مطالعه و شناخت نقوش جاندار بر روی سفالینه های نیشابور (در قرن سوم و چهارم ه .ق). جلوه هنر, 10(1), 7-20. doi: 10.22051/jjh.2017.7365.1027
فرید احمدزاده; سید هاشم حسینی; لیلا زنگنه. "مطالعه و شناخت نقوش جاندار بر روی سفالینه های نیشابور (در قرن سوم و چهارم ه .ق)". جلوه هنر, 10, 1, 1397, 7-20. doi: 10.22051/jjh.2017.7365.1027
احمدزاده, فرید, حسینی, سید هاشم, زنگنه, لیلا. (1397). 'مطالعه و شناخت نقوش جاندار بر روی سفالینه های نیشابور (در قرن سوم و چهارم ه .ق)', جلوه هنر, 10(1), pp. 7-20. doi: 10.22051/jjh.2017.7365.1027
احمدزاده, فرید, حسینی, سید هاشم, زنگنه, لیلا. مطالعه و شناخت نقوش جاندار بر روی سفالینه های نیشابور (در قرن سوم و چهارم ه .ق). جلوه هنر, 1397; 10(1): 7-20. doi: 10.22051/jjh.2017.7365.1027

مطالعه و شناخت نقوش جاندار بر روی سفالینه های نیشابور (در قرن سوم و چهارم ه .ق)

جلوه هنر
مقاله 1، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19، شهریور 1397، صفحه 7-20    اصل مقاله (1.01 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jjh.2017.7365.1027
نویسندگان
فرید احمدزاده* 1؛ سید هاشم حسینی2؛ لیلا زنگنه3
1کارشناس ارشد باستان شناسی، دانشگاه هنراصفهان، ایران، نویسنده مسئول.
2استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان، ایران
3کارشناس ارشد باستان شناسی، دانشگاه بیرجند، ایران.
چکیده
نقش­مایه ­ها در هنر سفالگری حامل مفاهیم و مضامینی است، که تجلی­گر جهان­بینی جوامع بشری به شمار می‌آیند؛ نقوشی که بر سفال نقش می‌بندد، بیانگر میراثی است که در آن بستر به وجود آمده­اند. تحقیق پیش رو، به بررسی و تحلیل نقوش جاندار برروی سفالینه­های نیشابور در دوره سامانیان می­پردازد؛ که جزو زیباترین و اسرارآمیزترین نقوش سفالینه­های اسلامی محسوب می شوند.
اهداف این پژوهش عبارتند از: شناخت مفاهیم و مضامین آن­ها و مشخص کردن عواملی که در نقش کردن نقوش جاندار برروی سفالینه­های دوران مزبور دخیل بوده اند. لازم به ذکر است که تاکنون در رابطه با این نقش مایه­ها در هنر سفالگری اسلامی، نظریه­های گوناگون مطرح شده­است؛ اما اغلب آن­ها مصادیق مستدل و مستندی را در این زمینه ارائه نکرده‌اند. بدیهی است که اطلاعات مستخرج از نمونه­های به‌کار رفته در سفالگری نیشابور در دوران سامانی، می­تواند تا حدود زیادی راهگشای بسیاری از ابهامات موجود در این زمینه و شناخت هرچه بیش‌تر نقوش جاندار بر روی این سفالینه­ها باشد. از همین رو می‌کوشیم، ابعاد مختلف مفهومی و محتوایی و نمادین­ نقش­مایه­های مزبور را به‌صورت مستند، با روش پژوهشی توصیفی – تحلیلی، و تکیه بر روش کتابخانه‌ای مورد بحث و تحلیل قرار دهیم. بنابر مهم­ترین یافته­های تحقیق، عامل واحدی را نمی­توان به‌عنوان تنها عامل نقش کردن نقوش جاندار بر سفالینه­های نیشابور ذکر کرد؛ بلکه مجموعه­ای از عوامل و منابع شناخته و ناشناخته در نقش­کردن آن­ها دخیل بوده­اند که از مهم­ترین منابع شناخته شده آن­ها، رواج و رونق ادبیات و فرهنگ ایران­زمین در دوره سامانی، علاقه خاندان پادشاهی سامانی به فرهنگ و هنر و اساطیر ایران­باستان و ابداعات هنرمندان طراح سفال از محیط و طبیعت اطراف خود می­باشد. گردآوری اطلاعات نیز، از طریق کتابخانه‌ای، منابع مکتوب، تصویری و الکترونیکی صورت گرفته است.
کلیدواژه‌ها
واژگان کلیدی: سفال؛ نیشابور؛ نقوش جاندار؛ سامانیان
عنوان مقاله [English]
Review and Cognition of Animal Patterns on Earthenware’s of Naishabaur (Third and Fourth Centuries
نویسندگان [English]
F. Ahmadzadeh1؛ S.H. Hoseyny2؛ L. Zanganeh3
1M.A. of Archeology, Esfahan Art University, Esfahan, Iran (Corresponding Author)
2Assistant prof. of Archeology, Esfahan Art University, Iran
3M.A. of Archeology, Birjand University, Iran
چکیده [English]
 
Patterns in pottery art contain some concepts and themes which represent the world view of human communities; the patterns designed on the earthenware represent the heritage in which they are created. The fallowing paper surveys and analyses the animal patterns on Naishabours earthenware during the Samanid dynasty which are considered to be some of the most beautiful and the most mysterious Islamic earthenware patterns.
The present paper aims to understand their concepts and themes and determine the factors which effect the choice of selecting those animals’ patterns for the earthenware of the mentioned eras. It should be mentioned that different theories have been presented about these patterns in Islamic pottery art, although most of them have not presented reasonable and documented proofs. It is obvious that the information extracted from Samanid Era samples which have been used in Naishabour’s pottery can open the way to clear up ambiguities in a large extent and create a deeper understanding of animal patterns on this earthenware. Therefore, we try to discuss and analyze different conceptual, thematic and symbolic dimensions of the mentioned patterns based on existing documents. The research method is descriptive analysis which is based on library study. Based on the most important findings of this paper, we cannot determine a single factor as the only reason of designing the animal patterns on the Naishabour’s earthenware, but a set of factors and known and unknown sources were involved in their design. Among the most important known sources are, prevailing and prosperity of Iranian literature and culture in Samanid era, the interest of Samanid dynasty to ancient Iranians culture, art and myth and inventions of earthenware designers. The data has been collected from library sources, written documents, pictures and electronic sources.
 
 
کلیدواژه‌ها [English]
Earthenware, Naishabour, Animal Patterns, Samanid
مراجع

آزادبخت، مجید و طاووسی، محمود (1390)، استمرار
   نقش مایه‌های ساسانی بر سفال دوره سامانی، مجله نگره، شماره 22، دوره 7،  56-71. 

اتینگهاوزن، ریچارد، شراتو، امبرتو (1979). هنر سامانی
    و غزنوی، ترجمه یعقوب آژند،1376، تهران:
   مولی.

الیاده، میرچا (1986). تصاویر و نمادها، ترجمه محمد
   کاظم مهاجری، 1391، چاپ دوم، تهران: پارسه.

پوپ، آرتور و فیلیس اکرمن (1969)،  سیری در هنر
    ایران، جلد هفتم، ترجمه نجف دریا بندری، 1387، تهران: علمی و فرهنگی.

پوپ، آرتور (1981)  شاهکارهای هنر ایران، ترجمه
   پرویز ناتل‌خانلری، 1384، تهران: علمی و
   فرهنگی.

توحیدی، فائق (1379).  فن و هنرسفالگری، تهران:
   سمت.

تجویدی، زهرا، شاکری راد، محمد علی(1386)، آشنایی با هنرهای سنتی ایران، چاپ دوم، تهران: دانشگاه پیام نور.

چنگیز، سحر و رضالو، رضا(1390)، ارزیابی نمادین نقوش جانوری نیشابور، هنرهای زیبا – تجسمی، شماره 47، دوره 15، 33-44.

حاتم، غلامعلی، (1374)، نقش و نماد درسفالینه های کهن­ایران، فصلنامه هنر، شماره 28، دوره7، 361-367.

حسین آبادی، زهرا و رهنورد، زهرا (1385).  بررسی نقش و رنگ در سفال و قالی سیستان، گلجام، شماره 4 و 5، دوره 3،  57-74.

حسینی، سید هاشم (1391 الف).  نقوش موجودات ترکیبی در هنر سفالگری، هنرهای زیبا و تجسمی،
  شماره 4، دوره 17، 45-54.

حسینی، سیدهاشم (1391 ب). تحلیل نمونه‌های از نقوش زنان بر سفال دوره اسلامی، زن در فرهنگ وهنر، شماره2، دوره4،  63-82.

خالدیان، ستار(1387)، تأثیر هنرساسانی بر سفال دوره اسلامی، باستان پژوهی، شماره 16، دوره 8، 19-30.

رفیعی، لیلا (1378). سفال ایران از دوران پیش از تاریخ تا عصر حاضر، تهران: یساولی.

زمانی، عباس(2535)، تأثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی، تهران: اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر.

فیروز، شاهرخ (1345)، سفال، تهران: بهمن.

قوچانی، عبدالله (1384). کتیبه های سفال نیشابور، تهران: موزه رضا عباسی.

کامبخش فرد، سیف‌الله (1386). سفال و سفالگری ایران: از ابتدایی نوسنگی تا دوران معاصر، تهران: ققنوس.

کریمی، فاطمه و کیانی، محمدیوسف (1364). هنر سفالگری در دوره اسلامی، تهران: مرکز باستان شناسی ایران.

مرتضایی، محمد و صداقتی زاده ندا (1391). بررسی نقوش جانوری گرگان در دوره اسلامی، نامه باستان‌شناسی، شماره 2، دوره 2، 47-62. بهار و تابستان، صص62-47.

ملک‌زاده، فرخ (1347). نقوش زنان در آثار باستانی ایران، هنر و مردم، شماره 74، دوره 7،  26-30.

هروی، جواد (1380). تاریخ سامانیان(عصر طلایی ایران بعد از اسلام)، تهران: امیرکبیر.

ناجی، محمدرضا(1368)، فرهنگ و تمدن اسلامی در قلمرو سامانیان، تهران: امیرکبیر.

 همپارتیان، مهرداد و خزایی، محمد (1384). نقوش ساسانی بر سفالینه های نیشابور، مطالعات هنر اسلامی، شماره 3، دوره2،  39-60.

Azadbakht, M., Tavoosi.M. (2012). Continuation of the Sasanian Motifs on Ceramics of Samani Period, Negreh, Vol: 7, No: 22, pp: 56-71 (Text in Persian).

Changiz, S., Rezalu, R. (2011). Neyshabur Animal Motifs Symbolic Evaluation, HONAR-HA-YE-ZIBA HONAR-HA-YE TAJASSOMI, Vol: 15, No: 47, pp: 33-44 (Text in Persian).

Eliade, M. (1986). Images et Symbols (the translation is based on the English version titled Images and symbols: Studies in religious Symbolism), M, Mohajeri, 2012, (2nd ed), Tehran: Parseh (Text in Persian).

Ettinghausen, R., Scerrato, U. (1979). The Art of Samanids and Ghaznavi (the present book is a translation of Encyclopedia of Word),Y. Azhand, 1998, Tehran: Mola (Text in Persian). 

Firouz, Sh. (1967). Ceramics, Tehran: Bahman (Text in Persian).

Ghouchani, A. (2006). Neyshabur Clay Inscriptions, Tehran: Reza Abbasi Museum (Text in Persian). 

Grube, E. (1994). Cobalt and Lustre: The First Centuries of Islamic Pottery (The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art V. IX), Oxford: Oxford University.

Hampartiyan, M., Khazayi, M. (2006). Sassanid Motifs on the Pottery of Neyshabur, Islamic Art, No: 3, pp: 39-60 (text in Persian).

Hossein Abadi, Z., Rahnavard, Z. (2006). Investigate the Figure and Colors in Ceramic and Carpet of Sistan, Goljaam, Vol: 3, No: 4 & 5, pp: 57-74 (Text in Persian).

Hatam, Gh. (1996). Figure and Symbol in Ancient Pottery of Iran, Art, No: 28, pp: 361 -367 (Text in Persian).

Heravi, J. (2002). Samanids History (Iran Golden Age after the Islam), Amir Kabir, First Ed, Tehran: Amir Kabir (text in Persian). 

Hosseini, S.H. (2013, A). Combined Fauna Motifs in The Art of Pottery, HONAR-HA-YE-ZIBA HONAR-HA-YE TAJASSOMI, Vol: 17, No: 4, pp: 45-54 (Text in Persian).

Hosseini, S.H. (2013, B). Analysis of Samples of Women Motifs on Islamic ceramics, Women in Culture Arts, Vol:4, No: 2, pp: 63-82 (Text in Persian).

Kambakhsh Fard, S. (2008). Ceramics and Pottery of Iran: The Early Neolithic to Modern Times, Tehran: Qoqnoos (Text in Persian).

Karimi, F., Kiyani, M.Y. (1986). Art of Pottery in Islamic Period, Tehran: Archeology Center of Iran (Text in Persian).

Khaledian, S. (2008). Effects of Sassanid Art on Islamic Era Pottery, Archeological Studies, Vol: 8, No: 16, pp: 19-30 (Text in Persian).

 Malek Zadeh, F. (1969). Women Motifs in Iranian Ancient Monuments, Art & People, Vol: 3, No: 31, pp: 26-30 (Text in Persian).

Mortezaie, M., Sedaghaty zadeh, N. (2013). Evaluation of Gorgan Animal Motifs in the Islamic Period, PAZHOHESH-HA-YE BASTANSHENASI IRAN, Vol: 2, No: 2, pp: 42-62 (Text in Persian).

Naji, M. (1989). Islamic Culture and Civilization in Samanid Territory, Tehran: Amir Kabir (Text in Persian).

Pope, A., Ackerman, Ph. (1969). A Survey of Persian Art (Volume VII), N. Dariabandari, 2009, Tehran: Elmi-Farhangi (Text in Persian).

Pope, A. (1981). Masterpieces of Persian Art, P. Natel Khanlari, 2006, Tehran: Elmi-Farhangi (Text in Persian).

Rafiee, L. (1999). Persian Pottery from Prehistoric Times to the Present, Tehran: Yasavoli (Text in Persian).  

Serkina, G. (1999). Traces of Tree Worship in the Decorative Patterns of   Turkish Rugs. 11th International Congress of Turkis Art Utrechtthe Netherlands.

Tajvidi, Z., Shakeryrad, M.A. (2007). An Introduction on Iranian Traditional Arts, Seconed Ed, Tehran: Payame Noor (Text in Persian).

Towhidi, F. (2001). Pottery Technique and Art, Tehran: Samt (Text in Persian).

Zamani, A. (1976). Effects of Sassanid Art on Islamic Art, Tehran: Ministry of Culture & Art (Text in Persian). 

www.Metropolitan Museum.org

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,186
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 14,287


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب