پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,494,492 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,839 |
مأخذیابی و تحلیل تصرفات مولانا و شمس در ادبیات عاشقانه عصر اموی | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 8، دوره 9، شماره 17، آذر 1396، صفحه 115-140 اصل مقاله (830.88 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2018.21608.1571 | ||
| نویسنده | ||
| محمدامیر جلالی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در پژوهش حاضر، به بررسی نحوۀ بازتاب ادبیات عاشقانۀ عرب عصر اموی در آثار مولانا (مثنوی، مکتوبات، فیه ما فیه، مجالس سبعه، غزلیات شمس) و مقالات شمس تبریزی، مأخذیابی داستان‌ها و ابیات، و بررسی برخی از تصرفات هنری مولانا و شمس در اشعار و روایات اصلی پرداخته می‌شود. پرسش‌های این پژوهش این است که در آثار مولانا و شمس، چه نمودهایی (اعم از داستان و سروده) از ادبیات عاشقانۀ عصر اموی وجود دارد و این نمودها در این متون چه تغییراتی یافته‌اند. همچنین آیا این تغییرات، ناشی از تصرفات شخص مولانا و شمس‌اند یا برخاسته از منابعی هستند که از آن‌ها بهره جسته‌اند؟ چنانکه خواهیم دید، آثار شمس و مولانا دربردارندۀ ابیات شاعرانی از عصر اموی و نیز داستان‌هایی دربارۀ زندگی آن‌هاست. تصرفات مولانا از گونۀ تغییراتی در شخصیت‌ها، قهرمان، زمان تاریخی داستان، نام سراینده و متن اشعار است. برخی از این تصرفات، ناشی از خلاقیت‌های فردی مولاناست و منشأ برخی نیز منابع پیش از مولاناست. تصرفات مولانا در متن اشعار نیز برخی آگاهانه و در برخی موارد ناآگاهانه و ناشی از نقل از حافظه است. در پژوهش حاضر، برخی از ابیات قیس بن مُلَوح عامری، عمر بن ابی‌ربیعه، عروة بن حزام، اَحوَص انصاری، ابن‌مَیاده، معاویة بن ابی‌سفیان (از دورۀ اموی)، حلاج، متنبی، ابوفراس حمدانی و انوری (از سده‌های بعد) در آثار مولانا و شمس مأخذیابی شده و پیشینۀ برخی از روایات، در متونی نظیر الأغانی، دیوان مجنون به روایت ابی‌بکر والبی، مصیبت‌نامۀ عطار، هزار حکایت صوفیان، فتوحات ابن‌عربی، رسالۀ عینیۀ غزالی، تمهیدات و نامه‌های عین‌القضات نشان داده شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مولانا؛ شمس؛ تصرفات شکلی و محتوایی؛ ادبیات عصر اموی؛ لیلی و مجنون | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Source Finding and Analysis of Modifications Made By Rumi and Shams in the Romantic Literature of the Umayyad Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadamir Jalali | ||
| Assistant Professor of Persian Language and Literature Department, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The present paper investigates the reflection of romantic Arabic literature of the Umayyad era in the works of Rumi (Mathnavi, Maktūbāt, Fih Ma Fih, Majāles-e Sab'a, Dīwān-e Shams) and The Maqalat ofShams-e Tabrizi, theprimary sources of stories and verses, and a number of artistic modifications made by Rumi and Shams in the original poems and narratives. The issues addressed in this study are the reflections of the romantic literature of the Umayyad era (both stories and verses) in the works of Rumi and Shams, the changes made to these reflections in these texts, and if such changes were made by Rumi and Shams or had their roots in the references used by them. As will be shown, Rumi’s and Shams’ works contain verses by poets of the Umayyad era as well as stories about their lives. Rumi made modifications to characters, heroes, historical time of the stories, the poets’ names, and the text of the lyrics. Some of these modifications were the result of his personal creativity and some others originated from previous sources. Rumi’s modifications to verses were made both consciously and unconsciously, and by recalling memories. In the present article, some of the verses of Qays ibn al-Mulavvah- Amirī, Umar ibn Abirabi'a, Urva ibn Hazām, Ahvas-e Ansārî, Ibn-e Mayyādah, Mu’āwiyah ibn Abī Sufyān (from the Umayyad era), Hallāj, Mutanabbî, Abu Farās-e Hamadāni and Anvarî (from the succeeding centuries) have been identified in the works of Rumi and Shams. The history of some narratives has also been traced in texts such as Kitāb al-Aghānī, the Divan of Majnun, as narrated by Abū Bakr al-Wālebî, Museebat Nama of Attār, Hezār Hekāyat-e Sūfîan, Al-Futūḥāt of Ibn Arabi, Risālah Al-'Ainîyyah of Ghazālī, Tamhīdāt and Nāmahā (letters) of Ayn al-Quzat Hamadani. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Rumi, Shams, Modifications to form and Content, The Umayyad Literature, Laylā and Majnun | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌عربی، محمدبن علی. (1384). فتوحات مکیه. ترجمه و تعلیق محمد خواجوی. بخش معاملات باب 162 تا 188. مولی. تهران. ابن قُتَیبه، عبدالله بن مسلم. (1902). الشعر و الشعراء و قیل طبقات الشعراء. مطبعة بریل. لیدن. ابوالفرج اصفهانی، علی بن الحسین. (بی‌تا). کتاب الأغانی. الجزء الثانی. دارالکتب. بیجا. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1374). برگزیدۀ الأغانی. ترجمه، تلخیص و شرح از محمدحسین مشایخ فریدنی. ج 2. علمی و فرهنگی. تهران. افلاکی، احمدبن اخی ناطور. (1385). مناقب العارفین. به تصحیح تحسین یازیجی. 2 ج. چ 4. دنیای کتاب. تهران. انطاکی، داودبن عمر. (1994). تزیین الأسواق فی اخبار العشاق. ط 3. مکتبة الهلال. بیروت. انوری، محمدبن محمد. (1376). دیوان انوری. به اهتمام محمدتقی مدرس رضوی. 2 ج. علمی و فرهنگی. تهران. بهاءولد، بهاءالدین محمدبن حسین خطیبی بلخی. (1382). معارف، مجموعه مواعظ و سخنان سلطان‌العلما بهاءالدین محمدبن حسین خطیبی مشهور به بهاءولد. به تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. 2 ج. چ سوم. طهوری. تهران. جمیل بثینه، جمیل بن معمر عذری. (1416). دیوان جمیل بثینه. شرحه اشرف احمد عَدرَه. عالم الکتب. بیروت. الجواری، احمد عبدالستار. (2006). الحبّ العذری [،] نشأته وتطوره. الموسسة العربیّة للدراسات و النشر. بیروت. حلاج، حسین‌بن منصور. (1379). مجموعه آثار حلاج. تحقیق، ترجمه و شرح قاسم میرآخوری. نشر یادآوران. تهران. روزبهان بقلی شیرازی. (1383). عبهر العاشقین. به تصحیح و مقدمۀ هنری کربین و محمد معین. چ چهارم. منوچهری. تهران. سپهسالار، فریدون‌بن احمد. (1385). رسالۀ سپهسالار در مناقب حضرت خداوندگار. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد افشین وفایی. سخن. تهران. السیرجانی، ابوالحسن علی‌بن الحسن. (1390). البیاض و السّواد من خصائص حکَم العباد فی نعت المرید و المراد. تصحیح و تحقیق محسن پورمختار. مقدمۀ انگلیسی نصرالله پورجوادی. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، واحد تحقیقاتی تاریخ فرهنگ عقلی جهان اسلام (دانشگاه آزاد برلین). برلین. شبلی، ابوبکر جعفربن یونس (دُلَف‌بن جَحدَر). (1386). دیوان ابی‌بکر الشبلی. جمعه و حقّقه و علّق حواشیه و قدّم له کامل مصطفی الشّیبی. بیجا. بغداد. شُکری فیصَل. (بی‌تا). تطور الغزل بین الجاهلیة و الاسلام [،] من إمریء القیس إلی ابن ابی‌ربیعه. الطبعة الرابعة. دارالعلم. بیروت. شمس تبریزی، شمس‌الدین محمد. (1377). مقالات شمس تبریزی. به تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد. 2 مجلد در یک جلد. چ دوم. خوارزمی. تهران. عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم نیشابوری. (1386). مصیبت‌نامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی. چ دوم. سخن. تهران. عین‌القضات همدانی، عبدالله‌بن‌محمد. (1386). تمهیدات. چ هفتم. به تصحیح و تحشیۀ عفیف عسیران. منوچهری. تهران. ___________________ (1377). نامه‌های عین القضات همدانی. به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران. 3 ج. چ سوم (چ اول ناشر). اساطیر. تهران. غزالی، احمد. (1376). مجموعۀ آثار فارسی احمد غزالی. به اهتمام احمد مجاهد. چ سوم. دانشگاه تهران. تهران. فاخوری، حنّا. (1381). تاریخ ادبیات زبان عربی [،] از عصر جاهلی تا قرن معاصر. چ پنجم. ترجمۀ عبدالمحمد آیتی. توس. تهران. فروزانفر، بدیع الزّمان. (1386). احادیث و قصص مثنوی (تلفیقی از دو کتاب احادیث مثنوی و مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی). ترجمۀ کامل و تنظیم مجدّد حسین داودی. چ دوم. امیرکبیر. تهران. کثیر عَزَّۀ. (1424 ه.ق). دیوان کثیر عَزَّۀ. قدّم له و شرحه مجید طرّاد. دارالکتاب العربی. بیروت. کراچکوفسکی، ا.ا. (1379). لیلی و مجنون [،] پژوهشی در ریشه‌های تاریخی و اجتماعی داستان. ترجمۀ کامل احمد نژاد. تهران: زوار. مجنونُ لَیلَی، قَیس‌بن مُلَوَّح عامری. (1423 ه.ق). دیوان مجنونُ لیلی. شرح یوسف فرحات. دارالکتاب العربی. بیروت. موسوعۀ الشعر العربی (CD). (بی‌تا). شرکۀ العَریس للکمبیوتر. صنع فی المملکۀ العربیۀ السعودیه. مولوی، جلال الدین محمد بلخی. (1386). دیوان کبیر، کلیات شمس تبریزی. نسخۀ قونیه. تصحیح و توضیحات توفیق هـ. سبحانی. 2 ج. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. تهران. ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1385). فیه ما فیه. تصحیح و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر. چ یازدهم. امیر کبیر. تهران. ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1379). مثنوی معنوی. براساس نسخۀ نیکلسون. راستین. تهران. ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1363). مجالس سبعۀ مولانا. به تصحیح فریدون نافذ. جامی. تهران. ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1371). مکتوبات. به تصحیح توفیق سبحانی. مرکز نشر دانشگاهی. تهران. والبی، ابوبکر. (1410). دیوان قیس‌بن المُلَوَّح [،] مجنونُ لیلی [،] روایة ابی‌بکر الوالبی. دراسة و تعلیق یُسری عبدالغنی. دارالکتب العلمیه. بیروت. ـــــــــــــــ . (کتابت 1282 قمری). دیوان قیس‌بن المُلَوَّح. نسخۀ خطی ش 1/1526 ع کتابخانۀ ملی. به خط محمدبن علی تبریزی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 555 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 597 |
||