پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 939 |
| تعداد مقالات | 7,734 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,751,690 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,074,161 |
جریان‌شناسی نظریه عشق الهی در متون عرفانی فارسی(از آغاز تا قرن نهم هجری) | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 2، دوره 9، شماره 16، مرداد 1396، صفحه 23-54 اصل مقاله (829.72 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2018.19765.1490 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد رحمانی1؛ سیدمحسن حسینی* 2؛ محمدرضا حسنی جلیلیان3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان | ||
| 2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان | ||
| 3دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه لرستان، گروه زبان و ادبیّات فارسی | ||
| چکیده | ||
| نظریة عشق الهی در عرفان ایرانی-اسلامی، تحول و تطوری خاص را پشت سر گذاشته و پس از تشکیل‌شدن در بستر جریان‌هایی خاص، تکامل یافته است. جوانب این نظریه در موضوعاتی مانند انواع و مراتب عشق، جواز یا عدم جواز انتساب آن به حضرت حق، رابطة عشق حقیقی با معشوق مجازی و رابطة عشق با هستی‌شناسی عرفانی، به اشکال مختلف و گاه متناقض در متون عرفانی مطرح شده است. مسئلة این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی صورت گرفته است، بررسی سیر شکل‌گیری و تطور این نگرش‌ها و معرفی جریان‌های اصلی، مرتبط با نظریة عشق الهی در نثرهای عرفانی فارسی است. صوفیه در دوره‌های آغازین، درخصوص اطلاق لفظ «عشق» درمورد خداوند احتیاط کردهاند و عمدتاً با تکیه بر آموزه‌های قرآنی، لفظ «محبت» را به‌کار گرفته‌اند، اما از قرن پنجم به بعد، به‌رغم مخالفت‌های متکلمان و فقها با این موضوع، از مفهوم قرآنی محبت، به لفظ «عشق» گرایش پیدا کردهاند. انکار ابتدایی، پذیرش نسبی در قرن چهارم و پنجم و پذیرش مطلق از قرن پنجم به بعد، سیر تطور این نظریه را در بین صوفیه نشان می‌دهد. همچنین به‌نظر می‌رسد این نظریه با شاخصه‌ها و جلوه‌های گونا‌گون، در بستر جریان‌ها و مکاتبی چون مکتب خراسان، مکتب شیراز و در بستر اندیشه‌های سهروردی و ابن‌عربی جلوه‌گر شده است. البته جریان‌ها، گفتمان‌ها و نحله‌های کوچک و بزرگ عرفانی، فلسفی و کلامی دیگری نیز در پیدایش و تحول این نظریه دخیل بوده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عرفان اسلامی؛ نظریة عشق الهی؛ نثر عرفانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Studying the Flow of Divine Love Theory in Persian Mystical Texts: From Advent to the Ninth Century (AH) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammd Rahmani1؛ Mohsen Hoseini2؛ Mohammad Reza Hasany Jalilian3 | ||
| 1PhD Candidate of Persian Language and Literature, Lorestan University, Lorestan, Iran. | ||
| 2Associate Professor of Persian Language and Literature, Lorestan University, Lorestan, Iran | ||
| 3Associate Professor of Persian Language and Literature, Lorestan University, Lorestan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The theory of divine love has undergone a special transformation in Iranian-Islamic mysticism. Having been formed in particular streams, it transformed and eventually evolved. The aspects of this theory have been raised in various and sometimes different forms in mystical texts including the types and dimensions of love, the permission or lack of permission to attribute it to God, the relationship of true love with the virtual beloved, and the relationship of love with mystical ontology. In this paper, employing descriptive-analytical research method, the evolution of this theory in Persian mystical texts and its most prominent intellectual and discursive currents is investigated. In the early periods, Sufis conservatively avoided the use of the word "love" for expressing the relationship between man and God, and used the word “affection” (hobb) instead; chiefly relying on Islamic-Quranic teachings. However, since the fifth century onwards, many Sufis, despite theologians’ disagreements, have displayed tendencies to use “love” rather than the Qur'anic concept of affection. Initial denial, relative acceptance in the fourth and fifth centuries, and absolute acceptance from the fifth century onwards, illustrate the evolution of this theory in Persian mystical texts. Moreover, it seems that attention has been paid to this theory in the four currents of Khorasan school, Shiraz school, Suhrawardi thoughts and the school of unity of Ibn Arabi. Of course, other currents, discourses and minor and major mystical, philosophical and theological schools of thoughts have also been at work in the emergence and transformation of this theory. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic Mysticism, Divine love theory, Mystical prose | ||
| مراجع | ||
10. پورنامداریان، تقی. (1374). دیدار با سیمرغ: شعر و عرفان و اندیشه‌های عطار. چ اول. انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران. 11. جامی، عبدالرحمن. (1383). اشعة‌اللمعات. تصحیح هادی رستگاری‌مقدم. چ اول. انتشارات بوستان کتاب. قم. 12. ـــــــــــــــــ . (1373). لوایح. تصحیح یان ریشار. چاپ اول. انتشارات اساطیر. تهران. 13. چیتیک، ویلیام. (1388). درآمدی بر تصوف و عرفان اسلامی. ترجمۀ جلیل پروین. چ اول. انتشارات حکمت. تهران. 14. خراسانی، شرف‌الدین. (1367). ابن عربی. دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی. ج اول. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران. 15. دیلمی، ابوالحسن. (1390). الف الفت و لام معطوف. ترجمة قاسم انصاری. چ اول. انتشارات سایه‌گستر. قزوین. 16. رازی، نجم‌الدین. (1345). رسالة عشق و عقل. تصحیح: تقی تفضلی. بنگاه ترجمه و نشر کتاب. بی‌جا. 17. ـــــــــــــــ . (1371). مرصادالعباد. به اهتمام محمدامین ریاحی. چ چهارم. شرکت انتشارات علمی- فرهنگی. تهران. 18. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1373). ارزش میراث صوفیه. چ هفتم. انتشارات امیرکبیر. تهران. 19. ستاری، جلال. (1374). عشق صوفیانه. چاپ اول. نشر مرکز. تهران. 20. سمعانی، احمد. (1384). روح‌الارواح. تصحیح نجیب مایل هروی. چ دوم. انتشارات علمی-فرهنگی. تهران. 21. سهروردی. شهاب‌الدین. (1375). رسائل شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن. چاپ دوم. مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران. 22. شریفیان، مهدی. (1393). «عشق افلاطونی و بازجست آن در آثار ابن‌سینا». مجموعه مقالات همایش بین‌المللی ابن‌سینا. صص 1-14. 23. شقیق بلخی، ابراهیم. (1366). «رسالة آداب العبادات». تصحیح پل نویا. ترجمۀ نصرالله پورجوادی. معارف. ش 105. صص 106-120. 24. عراقی، فخرالدین. (1384). لمعات. مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. چ سوم. انتشارات مولوی. تهران. 25. عطار نیشابوری، فریدالدین محمد. (1336). تذکرة‌الاولیا، تصحیح نیکلسون، مقدمة محمد قزوینی. چاپ لیدن. 26. علمی، قربان و سید ماجد غروی. (1387). «نسبت میان عشق انسانی و عشق ربانی در اندیشة روزبهان» مقالات و بررسی‌ها. ش 87. صص 101-120. 27. غزالی، احمد. (1370). مجموعة آثار. به اهتمام احمد مجاهد. چ اول. انتشارات دانشگاه تهران. تهران. 28. غزالی، محمد. (1383). کیمیای سعادت. تصحیح حسین خدیو جم. چ یازدهم. نشر علمی و فرهنگی. تهران. 29. غنی، قاسم. (1340). تاریخ تصوف در اسلام. چ دوم. انتشارات کتاب‌فروشی زوار. تهران. 30. قشیری، ابوالقاسم. (1379). رسالۀ قشیریه. ترجمۀ ابوعلی عثمانی. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. چ ششم. انتشارات علمی-فرهنگی. تهران. 31. کاتاکشیتا، ماساتا. (1378). «تداوم و تحول در تصوف عاشقانه». ترجمۀ شهرزاد نیک‌نام. معارف. ش 46. صص 31-49. 32. کربن، هنری. (1377). تاریخ فلسفة اسلام. ترجمۀ جواد طباطبایی. چ اول. انتشارات کویر. تهران. 33. کریمیان صیقلانی، علی. (1389). عشق در سه مکتب: مشاء، اشراق و حکمت متعالیه. چ دوم. دفتر انتشارات اسلامی. قم. 34. مایل‌هروی، نجیب. (1374). خاصیت آینگی. چ اول. نشر نی. تهران. 35. محمدبن‌منور. (1389). اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابو‌سعید. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چ نهم. انتشارات آگاه. تهران. 36. مستملی بخاری، اسماعیل. (1363). شرح التعرف لمذهب التصوف. تصحیح محمد روشن. چ اول. انتشارات اساطیر. تهران. 37. میبدی، رشیدالدین. (1371). کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار. تصحیح علی‌اصغر حکمت. چ پنجم. انتشارات امیرکبیر. تهران. 38. میرباقری‌فرد، سید علی‌اصغر. (1392). «جایگاه عشق در مبانی سنت‌های اول و دوم عرفانی». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. سال نهم. ش 30. صص 128-143. 39. مینوی، مجتبی. (1363). احوال و اقوال شیخ ابوالحسن خرقانی. چ سوم. انتشارات طهوری. تهران. 40. هجویری، علی‌بن عثمان. (1386). کشف‌المحجوب. تصحیح محمد عابدی. چ یازدهم. انتشارات سروش. تهران. 41. همدانی، عین‌القضات. (1389). تمهیدات. تصحیح و تعلیق دکتر عفیف عسیران. چ هشتم. انتشارات منوچهری. تهران. 42. نیکلسون، رینولد. (1382). تصوف اسلامی و رابطة انسان و خدا. ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی. چ سوم. انتشارات سخن. تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,096 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 709 |
||