تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 932 |
تعداد مقالات | 7,652 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,494,429 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,790 |
تحلیل انتقادی تعاریف شطح | ||
ادبیات عرفانی | ||
مقاله 3، دوره 8، شماره 14، فروردین 1395، صفحه 149-174 اصل مقاله (913.29 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2017.11951.1204 | ||
نویسندگان | ||
سمانه جعفری* 1؛ سید علی اصغر میرباقری فرد2 | ||
1استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان | ||
2عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
چکیده شطح پدیدهای است که در گذر زمان تعاریف متفاوت و گاه متناقضی یافته است. این دامنة وسیع تعاریف میتواند افزون بر تفاوت نگاه و رویکرد معرّفان، ناشی از سیر تحوّل شطحیات عرفا نیز باشد. اما با وجود اقبال بسیاری از صاحبنظران متقدّم و نیز متأخّر به تعریف شطح، اغلب تعاریف صورت گرفته جامع مصادیق شطح نیست و در بسیاری از موارد تنها به ردّ یا قبول و توجیه شطح نظر دارد نه تعریف ماهوی آن. از این رو در پژوهش حاضر ضمن نقد تعریف سنّتی، رویکردهای جدید نسبت به تعریف را مطرح نمودیم. سپس با مروری بر تعاریف ارائه شده از شطح، به بررسی انواع تعاریف مذکور و بسامد مؤلّفههای مطرح شده در این تعاریف و نقد اهمّیّت و لزوم هر یک از آنها در تعریف شطح پرداختیم. بررسی تعریفهای شطح نشان داد که مهمترین موارد مطرح در تعریف شطح، غلبة سکر و وجد، ظاهر غریب و مخالف شرع، ادّعا و رعونت شطّاح و نیز سرریز شطح بر زبان عارف است که نقدهای بسیاری بر هریک وارد است و تعاریف صورت گرفته بر این اساس نمیتواند جامع مصادیق شطح باشد. بنا بر این بهتر است شطح را چنین تعریف کنیم: «شطح ابراز و اظهار اسراری است که ظرف محدود الفاظ و افعال انسانی گنجایش آن را ندارد و از این رو در بیان و فعل، ماهیتی متناقض و متشابه مییابد.» | ||
کلیدواژهها | ||
عرفان اسلامی؛ زبان عرفانی؛ شطح؛ تعریف شطح | ||
عنوان مقاله [English] | ||
A Critical Analysis of ‘Shath’ Definitions | ||
نویسندگان [English] | ||
Samaneh Jafari1؛ Seyed Ali Asghar Mirbagherifard2 | ||
1Assistant Professor, Persian Literature Department, Farhangian , University, Tehran, Iran | ||
2Professor, Persian Language and Literature Department, Isfahan University, Ishfahan, Iran | ||
چکیده [English] | ||
‘Shath’ is a phenomenon which has obtained different and sometimes contradictory definitions through time. This vast range of definitions could be due to the development trend of the ‘Shath’ done by mystics as well as the difference among their approach and attitudes. However, though the appealing definition of the preceding and subsequent experts to the ‘Shath’, most of them do not include it comprehensively applicable, and in most of the cases they consider either the acceptance, rejection or justification of ‘Shath’, not the essence of its definition. Therefore, the present study raises the new approaches to the definition as well as criticizing the traditional ones. Then, reviewing present definitions of ‘Shath’, different types of definitions and the frequency of the presented components of them have been analyzed, and the importance and necessity of the existence of each component has been criticized. The analysis of ‘Shath’ definitions showed that the most important presented cases in them are the domination of intoxication and ecstasy; strange and anti religious appearance; and the claim and arrogance of the one who does ‘Shath’; as well as its overflowing through the language of mystics for which there are lots of critiques. The presented definitions could not include it comprehensively applicable accordingly. Thus, it would be better to define ‘Shath’ as follows: it is expressing and stating mysteries which are beyond the limited human capacity of words and acts. Therefore, it is formed in shape of words or acts either contradictory or similar. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Islamic Mysticism, Mystical language, Shath, Shath definition | ||
مراجع | ||
آتشسودا، محمدعلی. (1386). «روایتشناسی شرح شطحیات». علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. دورۀ 26. ش 2 (پیاپی 51). صص 1- 25. ابنسینا. (1366). کتاب الحدود.ترجمۀ محمدمهدی فولادوند. سروش. تهران. ابنعربى، محیىالدین. (بیتا). الفتوحات المکیة. 4 جلدی. دار الصادر. بیروت. استیس، والتر ترانس. (1375). عرفان و فلسفه. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. چ چهارم. سروش. تهران. اسدی، محمدجعفر. (1389). «شطحیات و حال در عرفان». ادیان و عرفان. س 6. ش 24. صص 157- 175. باخرزى، یحیى. (1383). اوراد الأحباب و فصوص الآداب، به کوشش ایرج افشار. چ دوم. انتشارات دانشگاه تهران. تهران. بدوی، عبدالرحمن. (1978). شطحات الصوفیه. چ سوم. وکالۀ المطبوعات. کویت. بریه، امیل. (1374). تاریخ فلسفه. ترجمة علیمراد داودی. مرکز نشر دانشگاهی. تهران. بقلی شیرازی، روزبهان. (1374). شرح شطحیات. چ سوم. طهوری. تهران. ـ بقلی شیرازی، روزبهان . (1426 ق.). مشربالأرواح. دارالکتب العلمیة. بیروت. پترسون و دیگران. (1383). عقل و اعتقاد دینی. ترجمۀ احمد نراقی. چ چهارم. طرح نو. تهران. پورنامداریان، تقی. (1364). رمز و داستانهای رمزی. چ سوم. علمی و فرهنگی. تهران. تقوی، محمد. (1385). «شطح، سرریزهای روح بر زبان». دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی. س 14. ش 55 و 54. صص 37- 71. تهانوی، محمد اعلی بن علی. (1996). موسوعۀ کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. به کوشش رفیق العجم و علی دحروج. مکتبۀ لبنان. بیروت. جرجانی، سیدشریف علیبن محمد. (1321 ق). التعریفات. المطبعۀ الحمیدیۀ المصریۀ. قاهره. جوکار، منوچهر. (1384). «ملاحظاتی دربارۀ شطح و معانی آن». مجلۀ مطالعات عرفانی دانشگاه کاشان. ش 1. جیمز، ویلیامز. (1372). دین و روان. ترجمۀ مهدی قائمی. انقلاب اسلامی. تهران. حائری، محمدحسن و ابراهیم رحیمی زنگنه. (1389). «مبانی نظری شطحیات عرفانی از نگاه مولانا». فصلنامۀ زبان و ادب پارسی. ش 43. صص 33- 46. داراشکوه، محمد. (1352). حسنات العارفین. تصحیح و مقدمۀ سید مخدوم رهین. مؤسسۀ تحقیقات و انتشارات ویسمن. تهران. زرقانی، سیدمهدی و الهام اخلاقی. (1391). «تحلیل ژانر شطح براساس نظریة کنش گفتار». دوفصلنامة علمی- پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. س 3. ش 6. ستاری، جلال. (1372). مدخلی بر رمزشناسی عرفانی. مرکز. تهران. سراج طوسى، ابونصر. (1914 م.). اللمع فى التصوف. مطبعة بریل. لیدن. سهروردی، شهابالدین. (1372). مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن. مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران. سهلگی، محمد بن علی. (1384). دفتر روشنایی. ترجمة محمدرضا شفیعی کدکنی. سخن. تهران. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1373). موسیقی شعر. چ چهارم. آگاه. تهران. شهابی، محمود. (1361). رهبر خرد. قسمت منطقیات. کتابخانه خیام. تهران. صباحی، محمود. (1385). «سخن بتشکن» (تأملی کوتاه دربارة شطح). مجلۀ رودکی. ش 4. صص 58- 59. عبد الرزاق کاشانى. (1380). مجموعۀ رسائل و مصنفات کاشانى. چ 2. میراث مکتوب. تهران. عبیدینیا، محمدامیر و سعیدهزمان رحیمی. (1387). «از سوررئالیسم فرانسوی تا روزبهان بقلی» (جلوههای فراواقعی در شطحیات صوفیه). نامۀ پارسی. ش 46 و 47. صص 33- 59. عینالقضات همدانى. (1385). دفاعیات (شکوى الغریب). قاسم انصاری. چ دوم. منوچهرى. تهران. غزالى، ابوحامد محمد. (1386). ترجمۀ احیاء علوم الدین. ترجمۀ مؤیدالدین خوارزمى. به کوشش حسین خدیوجم. نشر علمی و فرهنگی. تهران. فارابی، محمدبن محمد. (1986). المنطق عند الفارابی. به کوشش رفیق العجم. دار المشرق. بیروت. فخر رازی، امام محمد. (1381). منطق الملخص. تحقیق و تعلیق احد فرامرز قراملکی و آدینه اصغرینژاد. دانشگاه امام صادق. تهران. فرهمند، محمد. (1389). «میدان شطحیات عرفانی». فصلنامۀ تخصصی عرفان. س 6. ش 23. صص 43- 63. فولادی، علیرضا. (1387). زبان عرفانی. فراگفت. قم. کربن، هانری. (بیتا). «شطح». ترجمۀ سیمیندخت جهانپناه تهرانی. آینده. س 9. ش 7. صص 509- 517 و 890- 894. کربن، هانری. (1384). «پارادوکسهای صوفیانه». ترجمۀ سعید نورینشاط. کیهان فرهنگی. س 10. ش 6. صص 10- 13. مدرسی، فاطمه و همکاران. (1390). «شطحیات عینالقضات همدانی». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. س 7. ش 25. صص 167- 192. ملایری، موسی. (1388). «منطق تعریف در بوتۀ نقد و داوری». مجلۀ حکمت و فلسفه. س 5. ش 3. صص 85- 102. مولوی، جلالالدین محمد. (1362). فیه ما فیه. تصحیح بدیعالزمان فروزانفر. چ 5. امیرکبیر. تهران. میرباقریفرد، سیدعلیاصغر و مسعود آلگونه جونقانی. (1389). «تحلیل شطح برمبنای تفکیک وجودشناختی و معرفتشناختی». ادبپژوهی. ش 13. صص 29- 60. مینوی، مجتبی. (1372). احوال و اقوال شیخ ابوالحسن خرقانی اقوال اهل تصوف دربارة او به ضمیمة نورالعلوم. چ پنجم. بینا. تهران. نقطوی، میرسیدشریف. (بیتا). شرحخبطۀالبیان. نسخۀ خطی شمارۀ 1015. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. تهران. نوروزپور، لیلا. (1387). «اشارتهای سبحانی، بررسی دیدگاههای متعارض در باب شطح». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. ش 186. صص 195- 209. نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمۀ اسماعیل سعادت. مرکز نشر دانشگاهی. تهران. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,320 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 901 |