پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,424,342 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,542,273 |
تجاری شدن تریاک در اقتصاد ایران دوره قاجار ( 1210-1344ق.) | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 4، دوره 26، شماره 31 - شماره پیاپی 121، آذر 1395، صفحه 69-97 اصل مقاله (529.44 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2016.2510 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی دهقان حسام پور* 1؛ محمد علی رنجبر2 | ||
| 1دانشجوی دکتری تاریخ ایران دانشگاه شیراز | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| تحولات اقتصادی در قرن نوزدهم، معادلات اقتصادی را در کل دنیا تغییر داد. اقتصاد ایران نیز از این تحولات مصون نماند و در مواجهه با اقتصاد سرمایهداری،از یک اقتصاد معیشتی و سنتی به یک اقتصاد نیمه معیشتی و شبه سرمایه داری تغییر یافت. اقتصاد ایران در شکل جدید متحول شده خود، به الگوی اقتصادهای کشورهای پیرامونی نزدیک، و به یکی از تولیدکنندگان مواد خام برای بازارهای جهانی تبدیل شد. تا پیش از این تحولات؛ تریاک در اقتصاد سنتی ایران به عنوان یک کالای غیر تجاری شناخته می‌شد. از نیمه دوم قرن نوزدهم م. تریاک به یک کالای تجاری در اقتصاد ایران تبدیل شد. شاخص‌های وابستگی، مانند رونق تولید مواد خام، افزایش حجم تجارت، زوال صنایع دستی و نقش انگلستان به عنوان مرکز اقتصاد سرمایه داری، از علل اصلی تجاری شدن تریاک در اقتصاد ایران هستند. در کنار این علل بیرونی برخی عوامل داخلی مانند بیماری کرم ابریشم، تراز منفی تجاری، نقش فعالانه حکومت قاجاری و برخی دولتمردان مانند میرزا حسین خان سپهسالار در رابطه با تریاک و ویژگی‌های منحصر به فرد این ماده خام، موجب تشدید تولید تریاک شدند. در نتیجه چنین عواملی بود که این ماده خام در فاصله کمی بعد از تجاری شدن در اقتصاد ایران به مهم ترین کالای صادراتی تبدیل شد و نقش مهمی در روند اقتصادی ایران ایفا کرد. این پژوهش بر آن است با تکیه بر مبانی نظری و بر اساس منابع تاریخی علل تبدیل تریاک در اقتصاد ایران به یک کالای تجاری را بررسی کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تریاک؛ تجاری شدن؛ وابستگی؛ دوره قاجاریه؛ اقتصاد ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Commer Cialization of Opium in the Iranian Economy in Qajar Period | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehdi Dehghan Hessampur1؛ Mohammad Ali Ranjbar2 | ||
| چکیده [English] | ||
| Events in the nineteenth century Europe changed all aspects of life in other societies. Iranian economy was also not protected from such events and transformed from an inborn traditional economy to an imported one, as a result of facing with the newborn capitalistic economy. Iranian economy approached the neighboring economical patterns and became one of major producers of raw material for global markets. Opium as a raw material was known as a non-commercial stuff in traditional Iranian economy. Since the second half of nineteenth century, with transforming the economy, opium became a commercial stuff in the new imported and dependent economy. Economical dependence indices of Iran such as thrive of raw material production, increase of trade volume, slump of handicrafts and role of Britain as center of capitalistic economy are some of major reasons of entering the opium and its commercialization in the Iranian economy. After commercialization of opium, some domestic agents like the silkworm disease, negative trading level, active role of Qajars and some governors such as Mirza Hossein Khan Sepahsalar in regard to opium, the specific features of this raw material and unbalanced status of the Iranian economy, resulted in increasing production of opium. This raw material became the most important exported stuff shortly after its commercialization and played an important role in Iranian economy. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Opium, Commercialization, Dependence, Qajar Period, Iranian Economy | ||
| مراجع | ||
|
ـ ازکیا، مصطفی(1380). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: نشر کلمه. ـ اشرف، احمد (1359). موانع تاریخی رشد سرمایهداری در ایران: دوره قاجاریه. تهران: زمینه. ـ اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان(1377). روزنامه خاطرات. با مقدمه و فهارس از ایرج افشار. تهران: انتشارات امیرکبیر. ـ افشاری، پرویز (1372). صدراعظمهای قاجاریه. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. ـ امجد، محمد (1379). «تاریخ اقتصادی ایران». ترجمه حسین مفتخری. نشریه علوم سیاسی. سال سوم. شماره دهم. ـ اولئاریوس، آدام (1363). سفرنامه. ترجمه احمد بهپور. تهران: سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار. ـ آدمیت، فریدون (1355). امیرکبیر و ایران. تهران: خوارزمی. ـ بامداد، مهدی (1371). شرح رجال ایران در قرون 12.13.14 هجری. ج اول، تهران: انتشارات زوار. ـ بروف، رایان روکس (1369). نظریههای توسعه‌نیافتگی. ترجمه علی هاشمی گیلانی. تهران: سفیر. ـ تاجبخش، احمد (1362). سیاست‌های استعماری روسیه تزاری، انگلستان و فرانسه در ایران (در نیمه اول قرن نوزدهم میلای)، تهران: اقبال. ـ تحویلدار، میرزا حسین (مرداد 1342). جغرافیای اصفهان. به‌کوشش منوچهر ستوده. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. ـ ترابی فارسانی، سهیلا (1384). تجّار، مشروطیت و دولت مدرن، تهران: نشر تاریخ ایران. چاپ اول. ـ جمالزاده محمدعلی (1362). گنج شایگان. تهران: انتشارات کتاب تهران. خرداد. ـ چینی‌چیان، مرتضی (1366). «تجارت خارجی و وابستگی اقتصادی(900- 1900)»، مجموعه اقتصاد «اطلاعات سیاسی- اقتصادی»، علمی ـ ترویجی. شماره هفتم. ـ روابط بازرگانی ایران و انگلیس از دوران فرمانروایی مغولان تا پایان عهد قاجاریه، جلد اول، تهران: سلسله انتشارات ـ دالمانی، هانری رنه(1335). از خراسان تا بختیاری. ترجمه علی‌محمد فره‌وشی. تهران: امیرکبیر. ـ دویچ،کارل، رابرت کوهن و دیگران(1375). نظریههای روابط بین‌الملل. ترجمه و تدوین وحید برزگی. جلد اول. تهران: نشر ماجد. ـ رایت، دنیس(1357). انگلیسیان در ایران. ترجمه غلامحسین صدری افشار. تهران: دنیا. ـ رواسانی، شاپور(بیتا). دولت و حکومت در ایران. تهران: نشر شمع. ـ رونالد، چیلکوت (1375). نظریههای توسعه و توسعه نیافتگی: درآمدی بر مسائل اقتصادی و سیاسی کشورهای جهان سوم. ترجمه و تلخیص احمد ساعی. تهران: نشر علوم نوین. ـ ساعی، احمد(1384). توسعه در مکتب متعارض. تهران: نشر قومس. ـ سانتوز، تی. دوس (1358). بحران نظریه توسعه و مسائل توسعه‌نیافتگی در آمریکای لاتین (مجموعه مقالات). گردآوری شده توسط گروه تحقیقات و مطالعات شهری و منطقه‌ای. بیجا. نشر ایران. ـ سیف، احمد (1387). قرن گم‌شده: اقتصاد و جامعه ایران در قرن نوزدهم. تهران: نشر نی. ـ ـــــــــــ (1373). اقتصاد ایران در قرن نوزدهم. تهران: نشر چشمه. چاپ اول. ـ شاردن (1336). سیاحتنامه شاردن، ج4، ترجمه، تهران: امیرکبیر. ـ شهبازی، عبدالله (1377). زرسالاران یهودی و پارسی استعمار بریتانیا و ایران. جلد اول، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی. ـ صدرالاشرافی، مهریار (1368). اقتصاد کشاورزی و تعاون. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ـ طاهری، ابوالقاسم (بیتا). تاریخ انجمن آثار ملی. ـ عیسوی، چارلز (1362). تاریخ اقتصادی ایران. ترجمه یعقوب آژند. تهران: نشر گستره. چاپ اول. ـ فسایی، حاج میرزا حسن (1367). فارسنامه ناصری. ج 2. به تصحیح و تحشیه از منصور رستگاری فسایی. تهران: امیرکبیر. چاپ اول. ـ فلاندن، اوژن (1356). سفرنامه. ترجمه حسین پورصادقی. تهران: اشراقی. ـ فلور، ویلم (1366). تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار. ترجمه ابوالقاسم سرّی. 2 جلد. بیجا، بی‌نا. ـ فوران، جان (1371). «مفهوم توسعه وابسته، کلید اقتصاد سیاسی ایران در عصر قاجار». ترجمه علی طایفی. مجموعه اقتصاد «اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی». شماره 55 و 56. ـ ـــــــــ (1389). مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال 1500 میلادی مطابق با 879 شمسی تا انقلاب. ترجمه احمد تدین. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا. چاپ دهم. ـ کلانتر ضرابی، عبدالرحیم(1341). تاریخ کاشان. به کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات فرهنگ ایران زمین. چاپ اول. 1335. چاپ دوم. ـ کولا کینا، لودمیلا. استیلای امپریالیسم بر ایران. ترجمه سیروس ایزدی. تهران: علم. 1359. ـ کرزن، جرج. ن(1362). ایران و قضیه ایران، ترجمه غ. وحید مازندرانی. 2 جلد، تهران: انتشارات علمی فرهنگی. چاپ دوم. ـ مایر، جرالد ام و دادلی سیرز (1368). پیشگامان توسعه. ترجمه سید علی‌اصغر هدایتی و علی یاسری. تهران: انتشارات سمت. ـ مراغهای، حاج زین‌العابدین(1384). سیاحتنامه ابراهیم بیگ، به کوشش م. ع. سپانلو. 3 جلد. تهران: مؤسسه انتشارات آگاه. تهران. ـ مرکز اسناد وزارت امور خارجه، 1322ه.ق. کارتن 15، پرونده 14، 164. ـ مرکز اسناد وزارت امور خارجه، 1322ه.ق. کارتن 15، پرونده 14، 164. ـ مرکز اسناد وزارت امور خارجه 1312ه.ق، کارتن 24، پرونده 3، 3. ـ معتضد، خسرو (1366). امین‌الضرب و تاریخ تجارت و سرمایه‌گذاری صنعتی در ایران، تهران: انتشارات جانزاده، چاپ اول. ـ مهدوی شیرین (1379). زندگی‌نامه حاج محمدحسن کمپانی، امین دارالضرب، ترجمه منصوره اتحادیه و فرحناز امیرخانی حسینک‌لو، تهران: نشر تاریخ ایران، چاپ اول. ـ ن.آ.کوزنتسو، و دیگران (1386). پژوهش‌هایی پیرامون تاریخ نوین ایران. ترجمه سیروس ایزدی و میترادات ایزدی. تهران: نشر زوار. 1386. ـ نوری، حسین (1383). «خوب یا بد سپهسالار». نشریه زمان. شماره 28. ـ وقایع اتفاقیه (1387). به کوشش علی‌اکبر سعیدی سیرجانی. تهران: نشر ذهن‌آویز. ـ ویشارد، جان (1363). بیست سال در ایران، ترجمه علی پیرنیا. بیجا: مؤسسه انتشارات ایران زمین. چاپ اول. ـ هدایت، مهدی‌قلی خان(1344). خاطرات و خطرات. نشر زوار. بیجا. ـ همایون کاتوزیان، محمدعلی(1379). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز. چاپ هفتم. ـ هولستر، ارنست(1355). ایران در یکصد و سیزده سال پیش. ترجمه محمد عاصی. تهران: وزارت فرهنگ. ـ یوشیدا، ماساهارو( 1373). سفرنامه. ترجمه هاشم رجب‌زاده با همکاری نی‌ئی یا. مشهد: آستان قدس رضوی. مؤسسه چاپ و انتشارات. ـ Blue Book. Report by mr. Baring on trade and cultivation of opium in Persian commerce. No 3, 1882.
ـFloor, Willem, Agriculture in Qajar Iran, Washington, Mage Publishers (2003).
Seyf, commercialization of agriculture production and trade of opium in persia, 1850-1906
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,886 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,021 |
||