پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 935 |
| تعداد مقالات | 7,687 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,543,882 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,914,293 |
تحلیل الگوی اسطوره‌ای- عرفانی از شخصیت رابعه عَدَویه با تکیه بر روایت تذکره‌الاولیا | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 4، دوره 7، شماره 13، آبان 1394، صفحه 7-40 اصل مقاله (920.9 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2016.2499 | ||
| نویسندگان | ||
| نگین بی نظیر* 1؛ منیره طلیعه بخش2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، گیلان، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| موتیوها و اندیشه‌های اسطوره‌ای، در طول تاریخ بشر برای بقای خود به قالب‌های گوناگون درمی‌آیند، یکی از این ساحت‌ها و جهان‌ها، جهان عرفان است. بن‌مایه‌ها و وجوه مشترک جهان اسطوره و عرفان در مبانی شناخت، تأویل‌پذیری، تقدس زمان و مکان و... امکان هم‌گرایی، ارتباط و تعامل این دو جهان را بسترسازی می‌کند. جستار حاضر با توجه به یکی از محورهای کانونی جهان اساطیر، مرکزیت زن و الگوی مادرتباری و همبسته‌های معنایی آن به تحلیل زندگی و شخصیت رابعه عدویه، که عشق را وارد گفتمان عرفان زاهدانه کرد، می‌پردازد. اهمیت اندیشه رابعه روی‌آوردن به عشق و شور در برابر زهد و ریاضت است، این پژوهش به تبیین ژرف‌ساخت کهن‌الگویی این شخصیت می‌پردازد. جستار حاضر، با تکیه بر روایت عطار در تذکره‌الاولیا تبیین می‌نماید، که چگونه رابعه پس از گذر از مراحل رازآموزانه قهرمانی، به‌عنوان ایزدبانو و زهدان مادر کبیر طرح می‌شود، رابعه در این الگوی و در خویش-کاری زنانه خویش، شخصیتی دوگانه و متناقص را به نمایش می‌گذارد، او تلفیقی است، از باکره‌گی و زایندگی؛ رابعه هم دوشیزه است، و هم مادر مردان بزرگی چون حسن بصری و حلاج؛ او هم به مطربی پرداخته و هم عارفی است، که در تبلور وجه زنانه خویش، عشق را در پیکره عرفان زاهدانه جاری ساخت، رابعه در کمال رقت قلب به‌شدت مهیب و مخوف است. رابعه پس از گذراندن آیین تشرف، در حرکت به‌سوی مرکز(کعبه) و در رسیدن به تعادل، تکامل و وحدانیت، خود به مرکزی بدل می‌شود، برای عارفان عصر خویش. کلیدواژه: اسطوره قهرمان- خویش‌کاری زن- مادرخدا- عرفان عاشقانه- رابعه عدویه- تذکره‌الاولیا | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسطوره قهرمان؛ مادرخدا؛ عرفان عاشقانه؛ رابعه عدویه؛ تذکره‌الاولیا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An analysis of mystical- mythical pattern of Rabai al- Adawiyyá character relying on account of Attaŕ s narration in Tazkirat al- Awliya | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Negin Binazir1؛ Monire Taliebakhsh2 | ||
| 1Assistant Professor of Persian Language and Literature, Guilan University, Guilan, Iran | ||
| 2Mystical literature PhD student, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Motifs and mythical thoughts through human history go into a variety of formats to survive and are reconstructed, recreated and reproduced in ideas and different worlds. One of these realms and worlds is a mystical world. Motifs and common points of the world of myth and mysticism in foundations of knowledge,interpretability, sacred time and space, symbolic language stem the possibility of convergence,communication and interaction between these two worlds. The present article, based on Attar's narration in Tazkirat al- Awliya, explains how Rabai after passing through the stages of the heroicsecret school (Unusual birthday, rite of passage/ Captivity, slavery and minstreland hero's Journey / Journey to the Kaaba) is raised as the goddess and Great Mother's womb. Rabaidisplayed dual and contradictory character in the ancient pattern of her mother goddess and female dutifulness. She is a compilation of virginity and fertile. Rabai is both the virgin, and the mother (making a theme for spiritual birth) big men such as Hassan Basri, al-Hallaj. She isalsoboth minstreland mystic, that poured the love on the body of the ascetic mysticism in an expression of all her feminine sides. Rabia in all lenity and kindness, is strongly fearsome and notorious (terrible, kind mother in the myth). After passing the ritual of initiation, in moving toward the center(Kaaba) and towardachieving equilibrium, evolution and unity, Rabaiherself became a center for the mystics of her time. Keywords:hero myth, woman dutifulness, mother of God, romantic mysticism, Rabai al- Adawiyya, Tazkirat al- Awliya. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Myth, Mother of God, Romantic Mysticism, Rabai al- Adawiyya, Tazkirat al- Awliya | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌عربی، محیی‌الدین. (1400). فصوصالحکم. به کوشش ابوالعلا عفیفی، دارالکتاب العربی. بیروت. ابراهیمی، قربانعلی و مریم محمودی. (۱۳۹۱). «تحلیل چهارمین خوان از هفت‌خوان‌های حماسه ملی ایران بر بنیاد اسطوره». متنشناسی ادب فارسی. س 48. ش ۲. صص 75- 92. اتو، رودلف. (۱۳۸۰). مفهوم امر قدسی (پژوهشی دربارۀ عامل غیرعقلانی مفهوم الوهیت و نسبت آن با عامل عقلانی). ترجمۀ همایون همتی. نقش‌جهان. تهران. الیاده، میرچا. (۱۳۶۸). آیین‌ها و نمادهای آشناسازی رازهای زادن و دوبارهزادن. ترجمۀ نصرالله زنگویی. آگاه. تهران. ـــــــــــ . (۱۳۷۴). اسطوره، رؤیا، راز. ترجمۀ رؤیا منجم. فکر روز. تهران. ـــــــــــ . (۱۳۸۹). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. سروش. تهران. ـــــــــــ . (1384)، اسطورۀ بازگشت جاودانه. ترجمۀ بهمن سرکاراتی. طهوری. تهران. بدوی، عبدالرحمن. (1367). شهید عشق الهی رابعة عدویه. ترجمۀ محمد تحریرچی. مولی. تهران. بولن، شینودا. (1373). نمادهای اسطوره‌ای و روان‌شناسی زنان. ترجمۀ آذر یوسفی. روشنگران. تهران. بهار، مهرداد. (1375). ادیان آسیایی. چشمه. تهران. ترقی، گلی. (1386). بزرگبانوی هستی. نیلوفر. تهران. چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمۀ مهدی پارسا. پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. تهران. حسینی، مریم. (1388). «رمزپردازی زن در ادب فارسی». پژوهش زنان. ش 1. صص ۲۵- ۴۹. ــــــــــــ . (1388). «زن سوفیایی در رؤیای عارفان (ذوالنون و ابن‌عربی)». مطالعات عرفانی. ش 10. صص 172- 179. رید، ئولین. (1363). انسان در عصر توحش. ترجمۀ محمود عنایت. انتشارات هاشمی. تهران. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1389). ارزش میراث صوفیه. امیرکبیر. تهران. ستاری، جلال. (1368). افسون شهرزاد: پژوهشی در هزارافسان. توس. تهران. ـــــــــــ . (1374). عشق صوفیانه. مرکز. تهران. سرامی، قدمعلی و مهری تلخابی. (1389). «رابعه در گذر از پل مجاز». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. ش 18. صص 81- 103. سرکاراتی، بهمن. (1378). سایه‌های شکارشده. مجموعهمقالات فارسی. قطره. تهران. سعیدی، سیدحجت مهدوی. (۱۳۸۸). «زن و مقام معشوقی در عرفان اسلامی». فصلنامۀ تخصصی عرفان. س 6. ش ۲۲. صص ۳۲- ۵۷. شریفیان، مهدی و بهزاد اتونی. (۱۳۹۲). «تحلیل جایگاه زن و شاه به‌عنوان نمادهایی از کهننمونة مرکز». ادبپژوهی. ش 23. صص ۱۴۹- ۱۷۴. شکرایی، محمد. (1392). «تقدیر قهرمانشدن با تولد نمادین در اسطوره و افسانه». ادبپژوهی. ش 26. صص 95- 117. شهریاری، کیهان. (1378). زن در اساطیر ایران و بین‌النهرین. فارس. تهران. شوالیه، ژان و آلن گربران. (۱۳88). فرهنگ نمادها. ج ۲ و 4. ترجمۀ سودابه فضایلی. جیحون. تهران. شیمل، آن ماری. (1381). زن در عرفان و تصوف اسلامی. ترجمۀ فریده مهدوی دامغانی، تیر. تهران. ـــــــــــــــ . (۱۳۷۴). ابعاد عرفانی اسلام. ترجمۀ عبدالرحیم گواهی. نشر فرهنگ اسلامی. تهران. طاهری، زهرا. (۱۳۹۰). حضور پیدا و پنهان زن در متون صوفیه. ثالث. تهران. عطار، فریدالدین محمد. (1386). تذکرةالاولیاء، بررسی، تصحیح متن، توضیحات و فهارس: محمد استعلامی. چ 16. زوار. تهران. ــــــــــــــــــــ . (1389). منطق‌الطیر. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چ 9. سخن. تهران. ــــــــــــــــــــ . (1387). الهی‌نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، سخن. تهران. غنی، قاسم. (1330). تاریخ تصوف در اسلام. زوار. تهران. فروم، اریک. (1385). زبان ازیادرفته. ترجمۀ بهزاد برکت. مروارید. تهران. فریزر، جیمز جرج. (1382). شاخۀ زرین: پژوهشی در جادو و دین. ترجمۀ کاظم فیروزمند. آگاه. تهران. قائمی، فرزاد. (1389). «پیشینه و بنیادهای نظری رویکرد نقد اسطوره‌ای و زمینه و شیوۀ کاربرد آن در خوانش متون ادبی». فصلنامۀ نقد ادبی. ش 11 و 12، صص 33- 56. قشیری، عبدالکریم بن هوازن. (۱۳۷۴). رسالۀ قشیریه. ترجمۀ ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. انتشارات علمی و فرهنگی. تهران. قنبری، بخشعلی. (۱۳۷۹). «حدیث دلدادگی». مطالعات راهبردی زنان. ش ۱۰. صص ۲۴- ۴۱. کمپبل، جوزف. (1388). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. گل آفتاب. مشهد. ــــــــــــ . (1377). قدرت اسطوره. ترجمۀ عباس مخبر. مرکز. تهران. محلاتی، ذبیح‌الله. (۱۳۷۴). ریاحین الشریعۀ در ترجمۀ دانشمندان بانوان شیعه. ج ۴. دارالکتب الاسلامیه. تهران. مزداپور، کتایون. (1386). داغ گل سرخ و چهارده گفتار دیگر دربارۀ اسطوره. اساطیر. تهران. مظفری، علیرضا. (۱۳۸۸). «کارکرد مشترک اسطوره و عرفان». دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا (س). س 1، ش 1. صص ۱۴۹- ۱۶۷. مورنو، آنتونیو. (1376). یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمۀ داریوش مهرجویی. مرکز. تهران. هاتون، رونالد. (1378). «الهة بزرگ دورة نئولتیک: بررسی براساس سنت‌های جدید». ترجمۀ نادره عابدی. باستانپژوهی. ش 7. صص 34- 40. یونگ، کارل گوستاو. (1390). چهار صورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. اساطیر. تهران. ــــــــــــــــــ . (1377). پاسخ به ایوب. ترجمۀ فؤاد روحانی. جامی. تهران. Cirlot, J. E. (1958). Dictionary of Symbols. Translated from Spanish Jack Sage. Routledge & Kegan Paul. London.
Eliade, Mircea. (1975). The Encyclopedia of religion. Vol. 5. Macmillian Pub. New York & Loldon.
Jung, C. G. (1956). Symbols of Transformation. Collected Works of C. G. Jung, Routledge. London. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,901 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,052 |
||