پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,494,500 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,844 |
روش اِسنادی و گذار از آن در تاریخ‌نگاری اسلامی | ||
| تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
| مقاله 1، دوره 24، شماره 13 - شماره پیاپی 98، تیر 1393، صفحه 5-31 اصل مقاله (506.19 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2016.2302 | ||
| نویسندگان | ||
| سید هاشم آقاجری1؛ امیرحسین حاتمی* 2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت‌مدرس | ||
| 2دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تربیت‌مدرس | ||
| چکیده | ||
| تاریخ‌نگاری اسلامی از همان آغاز تکوینش همانند بسیاری دیگر از معارف اسلامی مانند فقه، حدیث، کلام و... دو گونه نگرش و دیدگاه معرفتی را تجربه کرد: یکی دیدگاه نقلی- روایی و دیگر دیدگاه عقلی- انتقادی. تاریخ‌نگاری اسلامی از بدو پیدایش به‌دلیل تأثیر عمیقی که از نگرش‌های حدیثی گرفته بود، به‌شدت نقلی- روایی بود. مشخصۀ اصلی این رویکرد پایبندی مستحکم به روش «اِسنادی» بود؛ یعنی همان چیزی که خود یکی از ممیزه‌های اصلی اصحاب حدیث بود. اما در مراحل بعدی و به‌تدریج گرایشی در تاریخ‌نگاری اسلامی پدید آمد که ازسوی اصحاب حدیث متهم به «تساهل در اِسناد» می‌شد. حامیان این گرایش به‌تدریج گام‌هایی برمی‌داشتند تا خود و مخاطبانشان را از قید‌وبندهایِ به‌شدت حدیثی رها کنند. این گام‌های تدریجی در مراحل بعدی به «گذار از روش اِسنادی» در بخشی از تاریخ‌نگاری اسلامی انجامید و درنهایت به شکلگیری گرایش تحلیلی- انتقادی در تاریخ‌نگاری اسلامی کمک شایانی کرد. بنابر یافته‌های این پژوهش، ازآنجاکه حدیث و تاریخ دو حوزۀ مستقل معرفتی و بالطبع دارای دو موضوع مستقل، یکی قول و فعل پیامبر و دیگری واقعیت تاریخی بودند، نمی‌توانستند از روشی یکسان استفاده کنند. از‌این‌رو بود که اخباری- مورخان نخستین درنهایت روش حدیثی (اِسناد) را کنار گذاشتند و روش‌های تاریخی‌تری را برگزیدند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ‌نگاری اسلامی؛ اِسناد؛ گذار از اِسناد؛ سنت حدیثی؛ گرایش نقلی- روایی؛ گرایش تحلیلی- انتقادی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Tradition Method and Transition from it in Islamic Historiography | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyed Hashem Aghajari1؛ Amirhosein Hatami2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of History, Tarbiat Modarres University | ||
| 2PhD Candidate in History, Tarbiat Modarres University | ||
| چکیده [English] | ||
| Islamic historiography since the beginning of emergence like many other Islamic sciences experienced two views: textualism and rationalism. Islamic historiography at the beginning was influenced anecdotal approaches, and for this reason, was strongly textualist. The main characteristic of this approach was strong commitment to citation (chain of narrators). But later, gradually there was a tendency in Islamic historiography that out of hand traditionalist was accused of "transition from the citation". Supporters of this trend gradually wanted to free themselves from the shackles of highly anecdotal. These gradual steps later led to a "transition of citation" And ultimately helped to formation of a critical - analytical orientation in Islamic historiography. The first historians finally abandoned the tradition method (citation). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic Historiography, Citation, Tolerance from the Citation, Textualisem, Rationalism | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌‌جماعه، محمدبن ابراهیم (۱۴۰۶ق/۱۹۸۶). المنهل الروى فى مختصر علوم الحدیث النبوى. تحقیق محی‌الدین عبدالرحمن رمضان. دمشق: دارالفکر. - ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی (۱۴۲۳ق/۲۰۰۲). لسان‌المیزان. تحقیق سلمان عبدالفتاح أبوغده. ج۸. بیروت: مکتب المطبوعات الأسلامیه. - ابن‌خلدون، عبدالرحمنبن محمد (۱۳۶۶). مقدمۀ ابن‌خلدون. ترجمۀ محمدپروین گنابادی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - ابن‌خلکان، احمدبن محمد [بی‌تا]. وفیات الأعیان و انباء ابناء الزمان. تحقیق احسان عباس. ج۴. بیروت: دار صادر. - ابن‌سعد، محمدبن سعد (۱۳۷۹). طبقات. ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی. ج۱ و ۶. تهران: فرهنگ و اندیشه. - ابن‌‌سید الناس الیعمری، أبی‌الفتح محمد [بی‌تا]. عیون الأثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر. تحقیق محمد العید الخطراوی و محی‌الدین مستو. ج۱. المدینه المنوره: مکتبه دارالتراث و دمشق- دار ابن‌کثیر. - ابن‌شاکر کتبی، محمدبن شاکر [بی‌تا]. فوات‌الوفیات. تحقیق احسان عباس. ج۳. بیروت: دار صادر. - ابن‌عدی، عبدالله‌بن عدی [بی‌تا]. الکامل فی ضعفاء الرجال. تحقیق عادل أحمد عبدالموجود و علی محمد معوض. ج۶ و ۷. بیروت: دارالکتب العلمیه. - ابن‌عماد، عبد‌الحی‌بن محمد (۱۴۰۶ق/۱۹۸۶). شذرات الذهب فی أخبار من ذهب. تحقیق عبدالقادر الأرناووط و محمود الأرناووط. ج۲. دمشق- بیروت: دار ابن کثیر. - ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر (۱۴۱۸ق/۱۹۹۸). البدایه و النهایه. تحقیق عبدالله‌بن عبدالمحسن الترکی. ج۱۳. بی‌جا: دار هجر. - ابن‌ندیم، محمدبن اسحاق (۱۳۸۱). الفهرست. ترجمۀ رضا تجدد. تهران: اساطیر. - ابونعیم اصفهانی، احمدبن عبدالله (۱۴۱۶ق/۱۹۹۶). حلیه‌الاولیاء و طبقات‌الأصفیاء. الجزء الثالث. قاهره: دارالفکر. - بخاری، محمدبن اسماعیل (۱۴۲۳ق/۲۰۰۲). صحیح البخاری. دمشق- بیروت: دار ابن‌کثیر. - پاکتچی، احمد (۱۳۶۷). «اِسناد». دایره‌المعارف اسلام. ج8. تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی. - ترمذی، محمدبن عیسی (۱۳۹۵ق/۱۹۷۵). سنن الترمذی. تحقیق ابراهیم عطوه عوض. ج۲، ۳ و ۵. [بی‌جا]. شرکه مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحلبی. - حافظ مزی، یوسف‌بن عبدارحمن (۱۴۱۳ق/۱۹۹۲). تهذیب‌الکمال فی اسماء‌الرجال. تحقیق بشار عواد معروف. ج۲۴، ۲۵ و ۲۶. بیروت: مؤسسه الرساله. - حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله (۱۴۲۴ق/۲۰۰۳). معرفه علوم‌‌الحدیث. تحقیق احمدبن فارس السلوم. بیروت: دار ابن‌حزم. - خضر، عبدالعلیم عبدالرحمن (۱۳۸۹). مسلمانان و نگارش تاریخ پژوهشی در تاریخ‌نگاری اسلامی. ترجمۀ صادق عبادی. تهران: سمت. - خطیب بغدادی، احمدبن علی (۱۹۷۱). شرف اصحاب‌‌الحدیث. به‌‌کوشش محمد سعید خطیب اوغلی. آنکارا. [بی‌نام]. - ------------------- (۱۴۲۲ق/۲۰۰۱). تاریخ مدینه‌السلام (بغداد). تحقیق بشار عواد معروف. بیروت: دار الغرب الاسلامی. - دارمی، عبدالله‌بن عبدالرحمن (۱۴۳۴ق). المسند‌الجامع. تحقیق نبیل‌بن هاشم الغمری. مکه المکرمه. [بی‌نام]. - دورى، عبدالعزیز (۱۴۲۰ق/۲۰۰۰). نشأت علم التاریخ عند العرب. [بی‌جا]. مرکز زاید للتراث و التاریخ. - دینوری، احمدبن داود (۱۳۶۴). اخبار‌الطوال. ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی. تهران: نشر نی. - ذهبی، محمدبن احمد (۱۴۰۲ق/۱۹۸۲). سیر أعلام النبلاء. تحقیق شعیب الأرنؤوط و کامل الخّراط. ج۵، ۷ و ۹. بیروت: مؤسسه الرساله. - -------------- (۱۴۱۱ق/۱۹۹۱). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام. تحقیق عمر عبدالسلام تدمری. ج۴، ۸ و ۱۶. بیروت: دارالکتاب العربی. - رابینسون، چیس. اف (۱۳۹۲). تاریخ‌نگاری اسلامی. ترجمۀ محسن الویری. تهران: سمت. - روزنتال، فرانتس (۱۳۶۸). تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام. ترجمۀ اسدالله آزاد. ج۱. مشهد: آستان قدس رضوی. - سمعانی، عبدالکریم‌بن محمد (۱۴۰۵ق/۱۹۸۴). الانساب. تحقیق ریاض مراد و مطیع الحافظ. ج۱۱. قاهره: مکتبه ابن‌تیمیه. - سیوطى، عبدالرحمنبن ابی‌بکر (۱۴۱۷ق/۱۹۹۶). تدریب الراوى فى شرح تقریب النواوى. شرح الفاظه و علّق علیه ابوعبدالرحمن صلاح‌بن محمدبن عویضه. ج۱ و ۲. بیروت: دارالکتب العلمیه. - شاخت، جوزف (۱۳۸۳). «ارزیابی مجدد احادیث اسلامی». ترجمۀ محمدحسن محمدی مظفر. علوم حدیث. ش34. صص۱۱۸-۱۲۸. - شولر، گریگور (۱۳۹۱). شفاهی و مکتوب در نخستین سده‌های اسلامی. ترجمۀ نصرت نیل‌ساز. تهران: حکمت. - شهید ثانى، زین‌الدین‌بن على (۱۴۳۲ق/۱۳۹۰ش). «الرعایة لحال البدایة فى علم الدرایة و البدایة فى علم الدرایة». رسائل فی درایه الحدیث. اعداد ابوالفضل حافظیان البابلی. الجزء الأول. قم: دارالحدیث للطباعه و النشر. - صفدی، خلیل‌بن ایبک (۱۴۲۰ق/۲۰۰۰). الوافی بالوفیات. تحقیق احمد الأرنأووط و ترکی مصطفی. ج۲، ۵ و ۲۴. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. - صنعانى، عبدالرزاق‌بن همام (۱۴۰۳ق/۱۹۸۳). المصنَّف. تحقیق حبیب‌الرحمن اعظمى. ج۵ و ۱۱. بیروت. [بی‌نام]. - طبری، محمدبن جریر (۱۳۸۳). تاریخ طبری. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. ج۱. تهران: اساطیر. - فهد، بدری محمد (۱۹۷۵). شیخ الاخباریین ابوالحسن مدائنی. نجف. [بی‌نام]. - مسعودی، علی‌بن حسین (۱۳۷۸). مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. ج۱. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - معروف، بشار عواد (۱۳۸۶ق). «أثر الحدیث فی نشأه التاریخ عند المسلمین». مجله الأقلام. السنه الثانیه. الجزء 21. صص۱۱۶-۱۴۰. - ------------- (۱۳۸۴ق). «مظاهر تأثیر علم الحدیث فی علم التاریخ عند المسلمین». مجله الأقلام. السنه الأولی. الجزء ۵. صص۲۲-۴۱. - موتسکی، هارالد (۱۳۸۴). «حدیث‌پژوهی در غرب». ترجمۀ مرتضی کریمی‌نیا. علوم حدیث. ش37 و 38. صص۳-۳۱. - ----------- (۱۳۸۵). «مصنف عبدالرزاق صنعانی». ترجمۀ زهرا نفیسی. علوم حدیث. ش40. صص۹۵-۱۲۲. - ناجی، عبدالجبار (۱۹۹۰). اسهامات مؤرخی البصرة فی الکتابة التاریخیة حتی القرن الرابع الهجری. بغداد. [بی‌نام]. - نجاشی، احمدبن علی (۱۴۰۷ق). فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر برجال النجاشی. [بی‌جا]. چاپ موسی شبیری زنجانی. - یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (۱۹۹۳). معجم‌الادبا (أرشاد الأریب إلی معرفة الأدیب). تحقیق احسان عباس. ج۲، ۴، ۵ و ۶. بیروت: دارالغرب الاسلامی.
- Azami, Muhammad Mustafa (1985). On Schacht’s Origins of Muhammadan Jurisprudence. Riyadh: king Saud University.
- ------------------------------------ (1978). Studies in Early Hadith Literature. Indianapolis: American Trust Publication.
- Gibb, H. A. R (2008). “Tarikh”. In Gibb, H. A. R. Studies on the Civilization of Islam, ed. Stanford J. Shaw and William R. Polk. London and New York: Routledge. Pp. 233-245.
- Goldziher, Ignaz (1971). Muslim Studies (Muhammedanishe Studies). Vol.2. London: Georg Allen Unwin.
- Humphreys, R. Stephen (1991). Islamic History a Framework for Inquiry. New Jersey: Princeton University Press.
- Khalidi, Tarif (1996). Arabic historical thought in the classical period. Cambridge University Press.
- Melville, Charles (2012). Persian Historiography (a History of Persian Literature, X). General Editor Ehsan Yarshater. London, New York: I.B Tauris.
- Morgan, David (1997). "The evolution of two Asian historiography traditions". In Bentley, Michael, Companion to Historiography. Routledge. Pp. 11-23.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,098 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 826 |
||