تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 932 |
تعداد مقالات | 7,652 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,494,413 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,781 |
پارت و خراسان در دوره ساسانی: پژوهشی در جغرافیای تاریخی | ||
تاریخ اسلام و ایران | ||
مقاله 7، دوره 26، شماره 29 - شماره پیاپی 119، خرداد 1395، صفحه 169-186 اصل مقاله (615.16 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2016.2230 | ||
نویسنده | ||
مهرداد قدرت دیزجی | ||
استادیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه | ||
چکیده | ||
بررسی پیشینه تاریخی سرزمینهای ایرانی در دوره باستان، به روشن بودن زمینه جغرافیایی آنها بسیار وابسته است. در این میان ابهام در موقعیت ایالات/نواحی ایران میتواند به پریشانی و جابجایی رویدادهای تاریخی، و در نتیجه بر تحلیل پیامدهای آنها تأثیر بگذارد. ابهام در جایگاه پارت در دوره ساسانی، نمونه روشنی است که سبب آشفتگی در توصیف تاریخی و جغرافیایی نواحی دیگر پیوسته به آن نیز گردیده است. بر خلاف تصور رایج که پارتِ دوره ساسانی را در شمال شرق فلات ایران میداند که سپس به خراسان تغییر نام یافت، مدارک موجود از اوایل دوره ساسانی تأیید نمیکنند که پارت در این زمان در شمال شرق ایران قرار داشته است. در منابع کتیبهای اوایل ساسانی همچون کتیبه شاپور یکم بر کعبه زردشت، ابرشهر در شمار ایالتهای شمال شرق ایران، و پارت ایالتی در نواحی مرکزی، در شمال پارس و خوزستان نام برده شده است. در اصلاحات اداری سده ششم م.، تقسیمات اداری تازهای جایگزین نظام پیشین شد که در نتیجه آن، کشور به چهار بخش (کوست)، هر یک شامل چند ایالت تقسیم شد. در این میان، نام خراسان برای نخستین بار به صورت یکی از بخشهای چهارگانه کشور و شامل ایالتهای پیشین شمال شرق ایران در منابع کتیبهای این دوره و منابع کتبی پس از آن ظاهر شد و بدین سان، نگارنده با مقایسه این دو دسته از مدارک، نتیجه گرفته است که تغییری در نام، از پارت به خراسان، در دوره ساسانی صورت نگرفته است. | ||
کلیدواژهها | ||
ابرشهر؛ پارت؛ خراسان؛ ساسانیان | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Parthia and Khorasan During the Sasanian Period: A Study in Historical Geography | ||
نویسندگان [English] | ||
Mehrdad Ghodrat Dizaji | ||
Assistant Professor, Department of History, Urmia University | ||
چکیده [English] | ||
Research in the history of Iranian regions in ancient times, depends greatly to ascerta in the geographical areas of Iran. The ambiguity of the areas can cause in confuse and displacement of historical events and affect their analysis. In the meantime, ambiguity in the position of Parthia in the Sasanian period, clearly caused confusion in describing the historical and geographical areas related to it too. Contrary to the common notion that situated Sasanian Parthia in the North East of Iranian plateau, who then renamed into Khorasan, evidence of early Sasanians do not confirm that at this time that Parthia was located in the North East of Iran. In Sasanian inscriptions, province of Abarshhr is listed in NorthEast of Iran, and Parthia, mentioned as a region in central Iran, in North of Persis and Khuzestan. In the sixth century AD, when administrative structure of the country changed, North East of Iran was called Khorasan, as one of the four sections of Iran. Thus, the authors concluded that no change has taken place in the name, from Parthia to Khorasan. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Abarshahr, Khorasan, Parthia, Sasanians | ||
مراجع | ||
- ابن خردادبه، ابوالقاسم عبیدالله (1889). کتاب المسالک و الممالک. به کوشش میخاییل یان دخویه. لیدن: بریل. - ابن رسته، ابوعلی محمد بن عمر (1892). کتاب الاعلاق النفیسه. به کوشش میخاییل یان دخویه. لیدن: بریل. - ابن فقیه، احمد بن محمد الهمدانی (1885). مختصر کتاب البلدان. به کوشش میخاییل یان دخویه. لیدن: بریل. - ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1353). الفهرست. به کوشش محمد رضا تجدد. تهران. - بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد (1879). الآثار الباقیه. به کوشش ادوارد زاخائو. لندن. - تاریخ سیستان (1314). به کوشش محمدتقی بهار. تهران: کتابخانه زوار. - تجارب الامم فی اخبار ملوک العرب و العجم (1372). به کوشش رضا انزابینژاد و یحیی کلانتری. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی. - ثعالبی، ابومنصور (1368). تاریخ ثعالبی. ترجمه محمد فضائلی. ج 1. تهران: نشر نقره. - حمزه اصفهانی (1412). التنبیه علی حدوث التصحیف. به کوشش اسعد تلس. بیروت. - خوارزمی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1895). مفاتیح العلوم. به کوشش فان فلوتن. لیدن: بریل. - دینوری، ابوحنیفه (1969). الاخبار الطوال. به کوشش عبدالمنعم عامر. قاهره. - سرکاراتی، بهمن (1378). «اخبار تاریخی در آثار مانوی». سایههای شکار شده، گزیده مقالههای فارسی. تهران: نشر قطره. صص 211-133. - فردوسی، ابوالقاسم (1970). شاهنامه. ج 8. به کوشش ر. علییف. مسکو: اداره انتشارات دانش. - مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1894). التنبیه و الاشراف. به کوشش میخاییل یان دخویه. لیدن: بریل. - مقدسی، محمد بن احمد (1906). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. به کوشش میخاییل یان دخویه. لیدن: بریل. - نهایة الأرب فی أخبار الفرس و العرب (1375). به کوشش محمد تقی دانشپژوه. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. - یاقوت، محمد بن احمد (1977). معجم البلدان، ج 4. بیروت. - یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (1883). تاریخ، به کوشش هوتسما. لیدن: بریل. - Ammianus Marcellinus (1960), Rerum gestarum libri, tr. J. C. Rolfe, vol. 2, London and Cambridge, Mass.: Harvard University Press. - Bivar, A. D. H. (1983), “The Political History of Iran under the Arsacids”, in E. Yarshater (ed.), The Cambridge History of Iran, vol. 3.2, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 866-909. - Brunner, Ch. (1983), “Geographical and Administrative Divisions: Settlements and Economy”, in E. Yarshater (ed.), The Cambridge History of Iran, vol. 3.2, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 747-777. - Christensen, A. (1944),L'Iran sous les Sassanides, 2nd ed., Copenhagen: Ejnar Munksgaard. - Dandamaev, M. A. (1989), The Political History of the Achaemenid Empire, Leiden: Brill. - Daryaee, T. ( 2002) , Šahrestānīhā ī Ērānšahr: A Middle Persian Text on Late Antique Geography, Epic, and History, Costa Mesa: Mazda Publishers. - Daryaee, T. (2010), On the Explanation of Chess and Backgammon: Abar Wīzārišn ī Čatrang ud Nihišn Nēw-Ardaxšīr, Beverly Hills: Afshar Publishing. - Debevoise, N. C. (1938), A Political History of Parthia, Chicago: University of Chicago Press. - Gignoux, Ph. (1984), “Les quatre régions administratives de l’Iran sassanide et la symbolique des nombres trois et quatre”, Annali dell’Istituto Universitario Orientale, vol.44, pp. 555–572. - Gignoux, Ph. (1991), Les quatre inscriptions du mage Kirdēr, Leuven: Peeters. - Gyselen, R. (1989), La géographie administrative de l’empire sassanide. Les témoignages de sigillographie, Paris: Groupe pour l'étude de la civilisation du Moyen-Orient. - Gyselen, R. (2001), The Four Generals of the Sasanian Empire: Some Sigillographic Evidence, Rome: Istituto Italiano per l’Africa e l’Oriente. - Herodotus (1960), Histories, tr. A. D. Godley, vol. 2, London and Cambridge, Mass., Harvard University Press. - Huyse, Ph. (1999), Die dreisprachige Inschrift Šābuhr I. an der Ka‘ba-i Zardušt (ŠKZ), vol. 1, London: School of Oriental and African Studies. - Lazard, G. (1995), La Formation de La Langue Persane, Paris: Peeters. - Le Strange, G. (1905), The Lands of the Eastern Caliphate, Cambridge: Cambridge University Press. - Lukonin, V. G. (1983), “Political, Social and Administrative Institutions, Taxes and Trade”, in E. Yarshater (ed.), The Cambridge History of Iran, vol. 3.2, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 671-746. - Marquart, J. (1901), Ērānšahr nach der Geographie des Ps. Moses Xorenac‘i, Berlin: Weidmannsche Buchhandlung. - Nöldeke, Th. (1879), Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden aus der arabischen Chronik des Tabari, Leiden: Brill. - Pakzad, F. (2005), Bundahišn, Zoroastrische Kosmogonie und Kosmologie, vol. 1, Tehran: Centre for the Great Islamic Encyclopaedia. - Pourshariati, P. (2008), Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian–Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran, London: I. B. Tauris. - Schippmann, K. (1990), Grundzüge der Geschichte des sasanidischen Reiches, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgeselschaft. - Schmitt, R. (1991), The Bisitun Inscriptions of Darius the Great: Old Persian Text,London: School of Oriental and African Studies. - Strabo (1928), The Geography, tr. H. L. Jones, vol. 5, London and Cambridge, Mass.: Harvard University Press - Sundermann, W. (1989), “Parthisch”, in Rüdiger Schmitt (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, pp. 114-137. - Tavoosi, M. and Frye, R. N. (1989), “An Inscribed Capital Dating from the Time of Shapur I”, Bulletin of the Asia Institute, N. S., vol. 3, pp. 25-38. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,268 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,043 |