پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 967 |
| تعداد مقالات | 8,010 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,573,871 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,616,707 |
پژوهشی در اهمیت عرفانی «لا» با تکیه بر شواهد باستان شناسانه | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 2، دوره 32، شماره 56 - شماره پیاپی 146، دی 1401، صفحه 43-66 اصل مقاله (1.29 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2023.42350.2730 | ||
| نویسنده | ||
| حمید پورداود* | ||
| دانشجوی دکتری گرایش باستان شناسی اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در ادواری که اندیشه های عارفانه در بطن جامعه رواج بیشتری داشته است، در کنار متون ادبی-عرفانی که به فراوانی به رشته تحریر درآمدهاند، میتوان نشانه های مادی از نگرش های عارفانه را نیز دید. از جملۀ این شواهد میتوان به کتیبه هایی اشاره کرد که بر آثار و ابنیۀ تاریخی نقش بسته اند. از جمله مهمترین بسترهایی که اندیشه ها و باورهای مذهبی در آنها به نمایش گذاشته شده است، محراب ها و سنگ قبرهایند که بیشترین پیوند را با اعتقادات معنوی مردم داشته اند. در این آثار به وضوح و به منظور بیان اندیشه های عارفانه، کلمۀ «لا» در بیشتر موارد بدون داشتن ارتباط با کتیبۀ اصلی اثر، به روش های خاص و چشمگیری به نگارش درآمده است. از جمله دلایل این موضوع و در کنار ساختار بصری این کلمه، میتوان به اهمیت عرفانی آن اشاره کرد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که چرا در بیشتر سنگ قبرها و محراب های کتیبه‌نگاری شدۀ قرون میانۀ اسلامی، کلمه «لا» با وجود اینکه در متن آیه و یا حدیث وجود نداشته، بر روی اثر نگاشته شده است؟ فرض غالب این است که با توجه به شهادت متون ادبی-تاریخی، این کلمه جانشین عرفانی عبارت توحیدی «لا اله الا الله» بوده و در اعصار گذشته با هدف تصویرگری اندیشۀ عارفانه و توحیدی، در آثاری که بیشترین ارتباط معنوی را با مردمان داشته، نقش بسته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عرفان؛ عارف؛ لا؛ کتیبه؛ سنگ قبر؛ محراب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A research on the mystical significance of "La" based on archaeological evidence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamid Poordavood | ||
| PhD student, Department of Archeology of the Islamic Era, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In times when mystical thoughts were more widespread in society, we can see material evidence of mystical attitudes in addition to literary mystical texts that were written in abundance. Among this evidence are the inscriptions engraved on historical works and buildings. Among the most important platforms on which religious ideas and beliefs are depicted are altars and tombstones, which have the most to do with people's spiritual beliefs. In order to express mystical thoughts, the word "la" is written on these works in a special and impressive way, in most cases without any connection with the main inscription of the work. One of the reasons for this, besides the visual structure of this word, is its mystical meaning. The present study tries to answer the question why "on the inscriptions of most tombstones and altars of the Islamic Middle Ages the word "La" (no) is written, although it does not appear in the text of the verse or hadith? the prevailing assumption is that, according to the testimony of historical literary texts, this word is a mystical substitute for the monotheistic phrase "There is no god but God" and played a role in the past ages with the aim of representing mystical and monotheistic thought in the works that had the most spiritual connection with people | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mysticism, Mystic, No, Inscription, Tombstone, Altar | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم
- ابراهیم‌بن علی، حسان العجم افضل‌الدین (خاقانی شروانی) (2537)، دیوان خاقانی، تصحیح و تحشیه علی عبدالرسولی، تهران: چاپخانه مروی.
- پورداود، حمید، حسن کریمیان و زهرا شهبازی‌تبار (1401)، «معرفی و مطالعه تطبیقی سنگ قبرهای سلجوقی موزه گردۀ میمه (اصفهان)»، هنرهای زیبا هنرهای تجسمی، دوره 27، شمارۀ 3، صص 89-98.
- رازی، نجم‌الدین (1371)، مرصاد العباد من المبدأ إلی المعاد، تصحیح محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1389)، ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر، چاپ چهاردهم.
- سادات فاطمی، سید جواد (1382)، پژوهشی در وقف و ابتدا، مشهد: به نشر.
- سراج شیرازی، یعقوب‌بن حسن (1376)، تحفة المحبین (در آئین خوشنویسی و لطایف معنوی آن)، به کوشش کرامت رعنا حسینی و ایرج افشار ، تهران: نشر نقطه.
- سعدی، مصلح‌الدین (1385)، کلیات سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: انتشارت هرمس.
- سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1381)، دیوان سنایی غزنوی، با مقدمۀ بدیع‌الزمان فروزانفر، رامسر: نشر مهر.
- شبسترى، شیخ محمود (1368)، گلشن راز، به اهتمام صمد موحد، تهران: کتابخانه طهورى.
- شکراللهی طالقانی، احسان‌الله(1381)، «معرفی و نقد رسالۀ تعلیم الخطوط؛ علی‌بن حسن خوشمردان معروف به سید بابا»، نامه بهارستان، شمارۀ 6، صص317-328.
- شیمل، انه ماری (1386)، خوشنویسی اسلامی، ترجمۀ مهناز شایسته‌فر، تهران: مطالعات هنر اسلامی.
- صالحی کاخکی، احمد و بهاره تقوی‌نژاد (تابستان 1396)، «پژوهشی بر کاربرد یک فرم تزئینی در کتیبه‌نگاری محراب‌های گچبری قرن ششم تا قرن هشتم هجری در ایران»، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، شمارۀ 15، صص55-74.
- عطار نیشابوری، فریدالدین (1359)، دیوان عطار، شرح و تعلیقات م. درویش، تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
- غزالی، محمدبن محمد (1368)، کیمیای سعادت، تصحیح حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- قلیچ‌خانی، حمیدرضا (1392)، زرافشان: فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی؛کتاب‌آرایی و نسخه‌پردازی در شعر فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
- گرومن، ادولف (1383)، منشأ و توسعۀ ابتدایی کوفی گلدار، ترجمۀ مهناز شایسه‌فر، تهران: مطالعات هنر اسلامی.
- محمد بلخی، مولانا جلال‌الدین (مولوی) (1393)، مثنوی مولوی، تصحیح حسن لاهوتی، دفتر اول، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
- نصر، سید حسن (1381)، «پیام روحانی خوشنویسی در اسلام»، هنرهای تجسمی، شمارۀ 18، صص39-43.
- نفیسی، سعید (۱۳۱۶)، احوال و اشعار فارسی شیخ بهائی، تهران: چاپخانۀ اقبال.
- وحیدنیا، عاطفه، غلامحسین غلامحسین‌زاده، نجمه شبیری و ناصر نیکوبخت (1397)، «نشانه های عرفان ایرانی-اسلامی در آثار سه عارف آندلسی (ابن‌عربی، ابن‌عبّاد رُندی و سن خوان دلا کروز)»، فصلنامه پژوهشهای ادبی، سال پانزدهم، شمارۀ 61، صص 154-184.
- هاشمی‌نژاد، علیرضا (1389)، «تأثیر عرفان و تصوف در تحولات خوشنویسی ایرانی در قرن های هفتم تا نهم»، فصلنامۀ مطالعات ایرانی، سال نهم، شمارۀ 10، صص263-275.
- همدانی، عبدالله (عین‌‌القضات) (۱۳۷۳)، تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران: کتابخانه منوچهری.
Holy Quran (1389) translated by Ayat allah Naser makarem shirazi, mašhad, Āstān-e Qods-e Rażavī Ahsant Setareh, Goodarzi Soroush, Mohammad Mehdi (1396) Manifestation of the Concept of Sacredness in the Juxtaposition of Calligraphy and Islamic Inscription, Journal of Negare, number 44, pp 113-124 Āṭṭār īšābūrī, Farīd ul-ddīn(1359) dīvān Āṭṭār, edited by Darvish, Tehran, sāzmān Čāp va Entešārāt-e ǰāvīdān Grohmann, Adolf (1383) The origin and early development of kūfī goldār, translated by Mahnaz Shayesefar, Tehran, Moṭāleʻāt Honar Islami Hamedani, Abdollah(ʻEīn ul-Qożāt)(1373) Tamhīdāt, corrected by Afif Asiran, Tehran, 4th edition, ketābḵāne-ye ManūČehrī. Hashminejad, Alireza (1389) The influence of mysticism and Sufism in the evolution of Iranian calligraphy, in the seventh to ninth centuries, Iranian Studies Quarterly, ninth year, tenth issue, Spring, pp. 263-275. Ebrāhīm b. ʻAlī, Afżal ul-ddīn(ḵāqānī šīrvānī) (2537) Dīvān ḵāqānī, edited by Ali Abd ul-Rasuli, Tehran, Čāpḵān-e mārvī. Kargar, Mohammadreza., Sarikhani, Majid(1396) Book layout in Islamic civilization, Tehran, Samt. Khodadadi Mohammad(1399) ḵalvatgah –e ḵūršīd: An Introduction to the Basics of Islamic Mysticism, Tehran, Našr –e Dastān Mayel Heravi, Najib(1396) Book arrangement in Islamic civilization, Mašhad Astān Qods Rażavī, Islamic Research Foundation. Mohammad Balḵī mūlānā ǰalal ul-ddīn(molavī)(1393) maṯnavī molavī, daftar aval, edited by Hassan lahuti, Tehran, markaz našr –e Mīrāṯ –e Maktūb. Nafisi, Saeed(1316) Persian stories and poems of Sheikh Bahai, Tehran, Iqbal Publishing House Nasr, seyed Hassan(1381) payām rohānī –e ḵošnevīsī dar Islam, honar-hā-ye Tajassomī, number 18, pp 39-43 Ḡazālī, Mohammad b. Mohammad (1368) Kīmīyāy-e Saʻādat, edited by Hossein Khadivjam: Tehran, Entešārāt-e Elmī va farhangī Qilich Khani, Hamidreza (1373) treatises on calligraphy and related arts, Tehran, našri rozani Qilich Khani, Hamidreza (1392)Zarafšān: farhang Eṣtelāḥāt va Tarkībāt –e ḵošnevīsī, ketābārāeī va Nosḵepardāzī dar šeʻr -e Fārsī, Tehran, farhang Moʻāser Rajabi, Mohammad Ali (1394) The Explanation of Spiritual Aspects of Calligraphy by Emphasizing on Serat Al- Sotur of Sultan Ali Mashhady, Negare Journal, number 35, pp 19-32 Rāzī, Naǰm ul-ddīn(1371) Mīrṣād ul-ʻ ībād mīn al- Mabdaʼ ilā ul- Maʻād, edited by Mohammad Amin Riyahi, 4th edition, Tehran, Entešārāt ʻElmī va Farhangī. Saʻdī, Moṣlīḥ ul-ddīn(1385) kolīyāt Saʻdī, edited by Mohammad Alī Foruqi, Tehran, Entešārāt hermes Šabestarī, šeīḵ Maḥmūd(1368) Golšan –e Rāz, tried by Samad Movahid, edition 1, Tehran, ketābḵān-e ṭahūrī Sadat Fatemi, Seyyed Javad, a research on endowment and endowment, pp. 85-86, Mashhad, published, first edition, 1382. Salehi Kakhki, Ahmad and Taqavinejad, Bahareh(1396) pažūhišī bar kārbord –e yik form –e tazīnī dar katībi nigārī mihrāb hāyi gaČborī qarn –e šišom ta qarn –e haštom hijrī dar īrān, Faṣlnāmi pažūhiš hayi mimārī, number 15.pp 55-74 Salehi Kakhki, Ahmad and Taghavinejad, Bahareh (1396) A Study of the Function of a Decorative Form in the Inscriptions of the Stuccoed Mihrabs Created during the 12th and 14th centuries, number 4.pp 91-118 Salehi Kakhki, Ahmad and Taghavinejad, Bahareh, Rashidnia, Zahra(1395) The Study of Architectural Decorations of Ghaznavid Period, Historical research quarterly, 53rd year, new period, 9th year, 4th consecutive issue, pp. 91-118 Sanāʼī, Abū ul-Maǰd, Maǰdūd b. Ādam(1381) Dīvān Sanāʼī Ḡaznavī, With an introduction by Badi ul- Zaman Foruzānfar, Ramsar, Našr –e Mehr Schimmel, Annemarie (1386) Islamic calligraphy, translated by Mahnaz Shayestefar, Tehran, Moṭāleʻāt honar-e Islami Seraj ul-ddīn, Yaqū b. Hassan(1376) Toḥfat ul-Moḥībīn, in the tradition of calligraphy, volume 1, by Iraj Afshar, Tehran, Našr –e noqte. Seyyed Torabi, Seyyed Hassan and Kameli, Roghaieh (1393) Study Of the Fundamentals and Mechanisms Of Metaphor in Mystical Texts, Islamic Mysticism Quarterly 11th year,, number 41.pp 215-234 Shokrullahi Talighani, Ehsānollāh(1381) introduction and criticism of the treatise "Teaching calligraphy" (Ali b. Hassan Khoshmardan known as "Seyyed Baba"), Nāmeh-ye Baharestan, number 6, pp 317-328 Vahidnia, Atefe, Gholamhoseinzadeh gholamhosein, Shobeiri Najmeh, Nikoobakht Naser (1397)و The Signs of Persian-Islamic Mysticism in Three Andalusian Sufis' Works: Ibn Arabi, Ibn Abbad of Ronda & San Juan de la Cruz, Literary Research, Year:1397, Volume:15, Issue:61 Page(s): 153-184. Zarinkoub, Abdul Hossein (2009) The value of Sofia's heritage; Tehran, Amīr kabīr , 14th edition.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 315 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 189 |
||