دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها967
تعداد مقالات8,010
تعداد مشاهده مقاله13,573,706
تعداد دریافت فایل اصل مقاله9,616,351
شیرازی, سید رضا, غفوری نژاد, محمد, سرخه ای, احسان. (1402). ارزیابی حدیث عبدالله بن بکیر در قاعده‌ی لاضرر به روش تحلیل فهرستی. جلوه هنر, 20(1), 67-89. doi: 10.22051/tqh.2022.40267.3590
سید رضا شیرازی; محمد غفوری نژاد; احسان سرخه ای. "ارزیابی حدیث عبدالله بن بکیر در قاعده‌ی لاضرر به روش تحلیل فهرستی". جلوه هنر, 20, 1, 1402, 67-89. doi: 10.22051/tqh.2022.40267.3590
شیرازی, سید رضا, غفوری نژاد, محمد, سرخه ای, احسان. (1402). 'ارزیابی حدیث عبدالله بن بکیر در قاعده‌ی لاضرر به روش تحلیل فهرستی', جلوه هنر, 20(1), pp. 67-89. doi: 10.22051/tqh.2022.40267.3590
شیرازی, سید رضا, غفوری نژاد, محمد, سرخه ای, احسان. ارزیابی حدیث عبدالله بن بکیر در قاعده‌ی لاضرر به روش تحلیل فهرستی. جلوه هنر, 1402; 20(1): 67-89. doi: 10.22051/tqh.2022.40267.3590

ارزیابی حدیث عبدالله بن بکیر در قاعده‌ی لاضرر به روش تحلیل فهرستی

تحقیقات علوم قرآن و حدیث
مقاله 4، دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 57، فروردین 1402، صفحه 67-89    اصل مقاله (646.23 K)
نوع مقاله: ترویجی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2022.40267.3590
نویسندگان
سید رضا شیرازی* 1؛ محمد غفوری نژاد2؛ احسان سرخه ای3
1استادیار/ پژوهشکده علوم اسلامی رضوی
2دانشیار/دانشگاه ادیان و مذاهب
3استادیار، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده
از مهمترین مستندات قاعده‌ی لاضرر روایت داستان سمرة بن جندب است که معتبرترین طریق آن به عبدالله بن بکیر منتهی می شود. . مستندات قاعده لاضرر به ادعای تواتر یا اعتبار، غالبا مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرند. در موارد ارزیابی شده تلاش شده تا روایات مربوط بر اساس روش های مرسوم رجالی تصحیح گردد. در این مقاله به روش تحلیل فهرستی به ارزیابی روایت عبدالله بن بکیر درباره قاعده‌ی لاضرر پرداخته می‌شود. تحلیل فهرستی در تقریر مختار مشتمل بر چهار مرحله بررسی رجالی و فهرستی اولیه، مطالعه فضای صدور، بررسی موضع امامان(ع) و مطالعه مرحله انتقال از حدیث به فتوا می‌باشد که در این پژوهش این چهار مرحله بر حدیث عبدالله بن بکیر پیاده‌سازی شده است. بررسی رجالی سند موجود در کافی، ضعف آن را آشکار می‌کند. از جهت دیگر، با بررسی فهرستی، اعتبار فهرستی در زمان تألیف کتاب کافی احراز می‌گردد. با تتبع حدیث در تراث اهل سنت کاملا آشکار است که فقره‌ی «لاضرر و لا ضرار» در فضای مدینه در قرن اول و مخصوصا در نیمه‌ی دوم آن شهرت داشته است. در قرن دوم، عالمان اهل سنت تلاش کردند اسناد آن را ذکر نمایند. اینان در قرن سوم، حدیث لاضرر را منقطع دانسته و از نقل آن خودداری کرده‌اند و در قرنهای بعد، آن را قبول کردند. با بررسی موضع اهل بیت ع نسبت به این حدیث تأیید اصل انتساب فقره‌ی «لاضرر و لاضرار» به رسول الله ص توسط ایشان قابل احراز است.
کلیدواژه‌ها
لا ضرر؛ تحلیل فهرستی؛ عبدالله بن بکیر؛ اعتبارسنجی حدیث؛ سید احمد مددی موسوی
عنوان مقاله [English]
Evaluation of the hadith of Abdullah Ibn Bokir on the "La Dharar" rule by list analysis method
نویسندگان [English]
seyyed reza shirazi1؛ mohammad ghafoorinezhad2؛ Ehsan Sorkhei3
11. Assistant Professor, Razavi Research Center for Islamic Studies, Islamic Research Foundation, Astan Quds Razavi, Mashhad, Iran
2Associate Professor/The University of Religions and Denominations
3Quranic studies, research institute of hawzah & university qom, iran
چکیده [English]
One of the most important documents of the "La Dharar" rule is a narration that includes the story of Samra ibn Jundab, the most authoritative report of which has been narrated by Abdullah ibn Bokir. The documents of this narrative are often not evaluated for claiming their frequency or validity. In the evaluated cases, attempts to correct the documents by the Rajali method have become common. This article evaluates the narration of Abdullah Ibn Bakr in the rule of no harm by means of list analysis. A thorough examination of the document in Kafi reveals the weakness of its transmission medium. On the other hand, by examining a list, the validity of the list is sufficient at the time of writing the book. Following the hadith in the Sunni heritage, it is quite clear that the phrase "no harm and no harm" was known in Medina in the first century and especially in the second half. In the second century, with the beginning of the compilation of hadith, Sunni thinkers sought to document the hadith harmless and tried to cite its documents. In the third century, by examining the documents and refining and correcting them, the Sunni hadith scholars considered the harmless hadith to be interrupted and refused to quote it. In the following centuries, the memorizers of the Sunni hadith tried to accept the hadith according to other documents and considered it "good".
کلیدواژه‌ها [English]
La Dharar, List Analysis, Abdullah Ibn Bokir, Validation of Hadith, Ayatollah Madadi
مراجع
  1. ابن‌حزم الظاهری، علی‌بن‌أحمد(بی‌تا). المحلى بالآثار، بیروت: دارالفکر.
  2. ‏‫ابن‌حیون، نعمان‌بن‌محمد(۱۳۸۳ق). دعائم الإسلام، قم: آل البیت.
  3. ‏‫ابن‌رجب الدمشقی، عبدالرحمن‌بن‌أحمد(۱۴۲۲ق). جامع العلوم والحکم، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  4. ‏‫ابن‌زهره، حمزه‌بن‌علی(۱۴۱۷ق). غنیة النزوع، قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع).
  5. ‏‫ابن‌عساکر، علی(بی‌تا). تاریخ دمشق، بیروت: دارالفکر.
  6. ‏‫ابن‌ماجة القزوینی، محمدبن‌یزید(۱۴۳۰ق). سنن ابن‌ماجة، شعیب أرنؤوط، بی‌جا: دارالرسالة العالمیة.
  7. ‏‫ابن‌بابویه، محمدبن‌علی(۱۴۱۵ق). المقنع، قم: پیام امام هادی (ع).
  8. ‏‫ابن‌بابویه، محمدبن‌علی(۱۳۶۱ش). معانی الأخبار، قم: جامعه مدرسین.
  9. ‏‫ابن‌بابویه، محمدبن‌علی(۱۳۶۳ش). من لایحضره الفقیه، قم: جماعة المدرسین.
  10. ‏‫ابن‌براج، عبدالعزیز‌بن‌نحریر(۱۴۰۶ ق). المهذَّب، قم: جماعة المدرسین.
  11. ‏‫ابن‌جنید اسکافی، محمدبن‌احمد(۱۴۱۶ق). مجموعة فتاوی إبن‌الجنید، قم: جماعة المدرسین.
  12. ‏‫ابن‌غضائری، احمدبن‌حسین(۱۳۸۰ش). الرجال، قم: دارالحدیث.
  13. ‏‫ابوالصلاح حلبی، تقی‌بن‌نجم(بی‌تا). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه امیرالمومنین (ع).
  14. ‏‫احمدبن‌عیسی بن‌زیدبن‌علی(۱۴۱۰ق)‌ کتاب رأب الصدع، بیروت لبنان: دارالنفائس.
  15. ‏‫ارشوم، مصطفی‌بن‌حمو(۱۴۳۴ق). القواعد الفقهیة عند الاباضیة، عمان: وزارة الاوقاف.
  16. ‏‫الألبانی، محمد ناصرالدین(۱۴۰۵ق). إرواء الغلیل، بیروت: المکتب الإسلامی.
  17. ‏‫الألبانی، محمدناصرالدین(۱۴۱۵ق). سلسلة الأحادیث الصحیحة، الریاض: مکتبة المعارف.
  18. ‏‫البخاری، محمدبن‌إسماعیل(۱۴۲۲ق). صحیح البخاری، لبنان: دارالطوق النجاة.
  19. ‏‫البیهقی، أبوبکر(۱۴۳۲ق). السنن الکبیر، مصر: دارهجر للطباعة والنشر والتوزیع والإعلان (عبدالسند حسن یمامة).
  20. ‏‫الجوزی، عبدالرحمن‌بن‌علی(بی‌تا). کشف المشکل من حدیث الصحیحین، دارالوطن: الریاض.
  21. ‏‫الجوهری، إسماعیل‌بن‌حماد(۱۴۰۷ق). الصحاح؛ تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملایین .
  22. ‏‫الحاکم النیسابوری، محمدبن‌عبدالله(۱۴۱۱ق). المستدرک على الصحیحین، بیروت: دارالکتب العلمیة .
  23. ‏‫الدارقطنی، علی‌بن‌عمر(۱۴۲۴ق). سنن الدارقطنی، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  24. ‏‫الدانی الأندلسی، أحمد(۱۴۲۴ق). الإیماء إلى أطراف أحادیث کتاب الموطأ، الریاض: المعارف.
  25. ‏‫الدرسی الحمزی، ابراهیم یحیی(۱۴۲۲ق). مجموع کتب و رسائل زیدبن‌علی، یمن: اهل البیت.
  26. ‏‫الذهبی، شمس الدین(۱۴۱۹ق). تذکرة الحفاظ، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  27. ‏‫الزرقانی، محمدبن‌عبدالباقی(۱۴۲۴ق). شرح الزرقانی على الموطأ، القاهرة: الثقافة الدینیة.
  28. ‏‫السبکی، عبدالوهاب‌بن‌علی(۱۴۱۱ق). الأشباه والنظائر، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  29. ‏‫‏‫ السجستانی، ابوداود(۱۴۰۸ق). المراسیل، بیروت: الرسالة.
  30. السِّجِسْتانی، ابوداود(۱۴۳۰ق). سنن أبی داود، بیروت: الرسالة.
  31. ‏‫السیوطی، جلال‌الدین(۱۴۲۶ق). «الجامع الکبیر»، القاهرة: الأزهر الشریف.
  32. ‏‫الطبرانی، أبوالقاسم(۱۴۱۵ق). المعجم الکبیر، قاهره: مکتبة ابن تیمیه.
  33. ‏‫الطبرانی، أبوالقاسم(بی‌تا). المعجم الأوسط، القاهرة: دارالحرمین.
  34. ‏‫العسقلانی، ابن‌حجر(۱۴۰۶ق). تقریب التهذیب، سوریا: دارالرشید.
  35. ‏‫القحطانی، اسامة(۱۴۳۳ق). موسوعة الإجماع فی الفقه الإسلامی، الریاض: دارالفضیلة.
  36. ‏‫المتقی الهندی، علی(۱۴۰۱ق). کنز العمّال فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  37. ‏‫النووی، محیی‌الدین(بی‌تا). الأربعون النَوَویة، تحقیق ابن فایق الشربینی. بی‌جا: بی‌نا.
  38. ‏‫بن حنبل الشیبانی، أحمد بن محمد(۱۴۲۱ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل، بیروت-لبنان: مؤسسة الرسالة.
  39. ‏‫بن عدی الجرجانی، ابواحمد(۱۴۱۸ق). الکامل فی ضعفاء الرجال، بیروت: الکتب العلمیة.
  40. ‏‫ حلی، تقی الدین(۱۳۴۲ش). الرجال، تهران: دانشگاه تهران.
  41. ‏‫خدامیان آرانی، مهدی(۱۴۳۲ق). ‏‫الصحیح ‌فی فضل ‌الزیارة الحسینیة، ‏‫مشهد‏‫: بنیاد پژوهش‌ها.
  42. ‏‫خدامیان آرانی، مهدی(۱۴۳۰ق). ‏‫الصحیح فی فضل ‌الزیارة الرضویة، ‏‫مشهد: ‏‫، بنیاد پژوهش‌ها.
  43. ‏‫زراری، احمد بن محمد(۱۳۶۹ش). رسالة أبی‌غالب الزراری، قم: مرکز البحوث.
  44. ‏‫زید بن علی بن الحسینع. (بی‌تا)، مسند الامام زید، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  45. ‏‫سبحانی، جعفر(۱۴۱۵ق). الرسائل الأربع، قم: امام صادق(ع).
  46. ‏‫سلار دیلمی، حمزه بن عبد العزیز(۱۴۰۴ق). المراسم، قم: منشورات الحرمین.
  47. ‏‫سیستانی، علی(۱۴۱۴ق). قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم: بی‌نا.
  48. ‏‫شریعت اصفهانی، فتح‌الله(بی‌تا). قاعدة لا ضرر، قم: جماعة المدرسین.
  49. ‏‫شیرازی، سیدرضا(۱۴۰۰ش). «ارائه‌ی سازوکار اجرایی تحلیل فهرستی به همراه پیاده‌سازی بر نمونه‌ها»، مطالعات فهم حدیث، پیاپی 17، ص9-29.
  50. ‏شیرازی، سیدرضا(۱۴۰۰ش). «ارزیابی ‌احادیث‌ به‌ روش‌ تحلیل ‌فهرستی، دیدگاه‌ها و مبانی»، مطالعات ‌قرآن ‌و حدیث، دوره15، شماره 2، ص25-56.
  51. شیری محمدآبادی، مرجان(1399ش). «تاریخ‌گذاری روایات حاکی از دعای پیامبر اکرم‌(ص) برای شماتت‌شدگان توسط ایشان در جوامع حدیثی اهل سنت»، تحقیقات علوم ‌قرآن و حدیث، پیاپی 47، ص75-118
  52. ‏‫صدر، محمدباقر(۱۴۲۰ق) لا ضرر و لا ضرار، قم: دارالصادقین.
  53. ‏‫طبرسی، فضل بن حسن(۱۴۱۰ق). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
  54. ‏‫طوسی، محمد بن حسن(۱۳۶۳ش). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  55. ‏‫طوسی، محمد بن حسن(۱۴۰۷ق). الخلاف، قم: جماعة المدرسین.
  56. ‏‫طوسی، محمد بن حسن(۱۴۰۰ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالکتاب العربی.
  57. ‏‫طوسی، محمد بن حسن(۱۳۶۵ش). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  58. ‏‫طوسی، محمد بن حسن(۱۴۲۷ق). رجال الطوسی، قم: جماعة المدرسین.
  59. ‏‫طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا). الفهرست، قم: مکتبة المرتضویة.
  60. طوسی، محمد بن الحسن(۱۳۴۸ش). اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی، مشهد: دانشگاه مشهد.
  61. ‏‫عراقی، ضیاء‎الدین(۱۳۷۶ش). قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم: دفتر تبلیغات.
  62. ‏‫علم‌الهدی، علی بن الحسین(۱۴۱۵ق). الانتصار فی انفرادات الامامیة، قم: جماعة المدرسین.
  63. ‏‫علم‌الهدی، علی بن الحسین(۱۴۰۵ق). رسائل الشریف المرتضی، قم: دارالقرآن.
  64. ‏‫فخرالمحققین، محمد بن حسن(۱۳۸۷ش). إیضاح الفوائد، قم: اسماعیلیان.
  65. الفقه المنسوب للإمام الرضا(ع)(۱۴۰۶ق). تحقیق موسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، مشهد: المؤتمر العالمی للامام الرضا(ع).
  66. ‏‫قطب راوندی، سعید بن هبه‌الله(۱۴۰۵ق). فقه القرآن، قم: مرعشی.
  67. ‏‫کلینی، محمد بن یعقوب(۱۳۶۳ش). الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  68. ‏‫مالک‌بن‌أنس(۱۴۰۶ق). الموطأ، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  69. ‏‫مددی، سید احمد(خارج اصول)، http://www.ostadmadadi.ir.
  70. ‏‫مفید، محمد بن محمد(ق۱۴۱۰). المقنعة، قم: جماعة المدرسین.
  71. ‏‫مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۷۰ش). القواعد الفقهیة، قم: مدرسة الإمام علی(ع).
  72. ‏‫موسوی بجنوردی، محمد(۱۳۷۹ش). قواعد فقهیه، تهران: عروج.
  73. ‏‫‏‫میرزایی، ‏‫احمد(۱۳۹۷ش). بررسی روایات به روش فهرستی، مشهد: مطالعات راهبردی.
  74. ‏‫نجاشی، احمد بن علی(۱۳۶۵ش). رجال النجاشی، قم: جماعة المدرسین.
  75. ‏‫نجاشی‌، احمدبن‌ علی‌(۱۳۹۴ش). رجال ‌النجاشی، قم: بوستان کتاب.
  76. ‏‫یحیی‌بن‌الحسین، الهادی الی الحق(۱۴۳۵ش). کتاب الاحکام فی الحلال و الحرام، صنعاء: مکتبة بدر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 628
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 254


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب