پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 967 |
| تعداد مقالات | 8,017 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,585,530 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,621,072 |
عقل را خود کسی نهد تمکین؟ ( شرح دو بیت از حدیقۀ سنایی) | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 5، دوره 14، شماره 29، مرداد 1401، صفحه 131-150 اصل مقاله (417.35 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2022.41286.2384 | ||
| نویسنده | ||
| حسین آقاحسینی* | ||
| استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| حدیقۀ سنایی از امهات متون ادب فارسی؛ و سنایی سرایندۀ آن پایه‌گذار سبک نوینی در شعر از نظر موضوع و محتواست. حدیقه اگرچه یک مثنوی نسبتاً طولانی با ساختار توصیفی است، گاه مفهومی را با ایجاز کامل بیان می‌کند که فهم دقیق آن نیازمند شرح و تفصیل است. ازجمله بیت‌هایی که سنایی آن را به‌اجمال مطرح کرده، اما فهم و درک آن نیازمند شرح مفردات برای فهم کل بیت است، می‌توان به دو بیت زیر اشاره کرد: عقل را خود کسی نهد تمکین در مقامی که جبرئِیل امین کم ز گنجشکی آید از هیبت جبرِئیلی بدان همه صولت در این دو بیت که دربارۀ ناتوانی عقل در شناخت و معرفت باری تعالی است، چند واژۀ مرتبط با هم دیده می‌شود که به دلیل ناسازگاری ظاهری فهم بیت را مشکل می‌سازد: عقل، جبرئیل، گنجشک، هیبت و صولت. در اینجا جبرئیل براساس فلسفۀ مشاء و اندیشه‌های سهروردی همان عقل است و صولت جبرئیل به عظمت و بزرگی او نظر دارد وقتی پیامبر(ص) از مقام خاکی به او می نگرد. گنجشک یا صعوه نیز جبرئیل است وقتی در مقام هیبت قرار دارد و پیامبراکرم از افق اعلی به او می‌نگرد. روش تحقیق در این مقاله همان روش اسنادی و مراجعه به متون و مستند کردن مطالب به آن است و نتیجۀ کلی نیز بیان عجز و ناتوانی عقل در شناخت و معرفت خداوند و برطرف شدن معمای این دوبیت است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عقل؛ جبرئیل؛ گنجشک (صعوه)؛ هیبت؛ صولت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Is Reason a Valid Source for Man? An Interpretation of Two Distiches of Sanai's Hadiqa | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hosein Aghahoseini | ||
| Professor of Persian Language and Literature Department, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Sanai's Hadiqa is one of the canonical works of Persian literary texts. Sanai is the founder of a new style of poetry in terms of subject-matter and content. Although Hadiqa is a relatively extensive poem written in rhyming couplets with descriptive structure, it occasionally expresses a concept with brevity; the accurate understanding of which requires detailed explanation. The following two distiches are among those posed briefly by Sanai; the understanding of which requires the explanation of their constituents: In the place where Gabriel the Amin Whose glory and awe is enormous Is thought to be less than a little sparrow It would be a shame to rely on reason (Sanai, 1989, p. 62) In these verses, the main theme of which is the intellect's inability to know the Sublime, there are several related words which make it difficult to understand the verse due to their seeming inconsistency: reason, Gabriel, sparrow, awe, and glory. Here, Gabriel is the symbol of reason based on Aristotelian philosophy as well as Suhrawardi's thoughts, and the glory of Gabriel is related to his greatness and dignity when the Prophet (PBUH) looks at him from an earthly position. The sparrow or Sa’wah is also Gabriel when he is in a state of awe and the Holy Prophet looks at him from the horizon of the supreme. In this article, using the documentary research method and referring to other texts to substantiate our findings, we have come to this conclusion that reason is impotent and incapable in knowing or understanding God. In this way, the meaning of the verse has been clarified. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Reason, Gabriel, Sparrow (Sa’wah), Awe, Glory | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابوبکر عتیق نیشابوری (1392). قصص قرآن مجید، به اهتمام یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
الفاخوری، حنا و خلیل الجر (1355). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمۀ عبدالحمید آیتی، تهران: زمان.
پورنامدریان، تقی (1390). عقل سرخ، شرح و تأویل داستان‌های رمزی سهروردی، تهران: سخن.
پورنامدریان، تقی (1394). دیدار با سیمرغ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
جامی، عبدالرحمن (1370). نقدالنصوص فی شرح نقش‌الفصوص، مقدمه و تصحیح و تعلیقاتِ ویلیام چیتیک، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سجادی، سید جعفر (1370). فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: کتابخانۀ طهوری.
سعدی، مصلح الدین (1359). بوستان، تصحیح و توضیحِ غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1368). حدیقه‌الحقیقه و طریقه‌الشریعه، تصحیح و تحشیۀ سید محمد تقی مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1382). حدیقه‌الحقیقه و طریقه‌الشریعه (فخری نامه)، مقدمه و تصحیحِ مریم حسینی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1392). «تصحیح و تحشیۀ حدیقۀ سنایی براساس نسخۀ ولی‌الدین»، تصحیح مریم حیدری، پایان‌نامه دکتری، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم (1397). حدیقه‌الحقیقه، مقدمه، تصحیح، تعلیقات و فهرست‌ها از محمد جعفر یاحقی و سید مهدی زرقانی، تهران: انتشارات سخن.
صفا، ذبیح الله (1371). تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طغیانی، اسحاق (1382). شرح مشکلات حدیقۀ سنایی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
عزالدین محمود کاشانی (1394). مصباح‌الهدایه و مفتاح‌الکفایه، مقدمه، تصحیح و توضیحِ جلال‌الدین همایی، تهران: انتشارات سخن و مؤسسۀ نشر هما.
عطار، فرید الدین (1366)، منطق الطیر، به اهتمام سید صادق گوهرین، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
عطار، فرید الدین (1379). منطق الطیر، تصحیح و شرح گزارش از رضا انزابی‌نژاد و سعید قره‌بگلو، تهران: انتشارات جامی.
عطار، فرید الدین (1383). منطق الطیر، تصحیحِ محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات سخن.
عطار، فرید الدین (1393). منطق الطیر، تصحیحِ محمود عابدی و تقی پورنامداریان، تهران: انتشارات سمت.
فروزانفر، بدیع الزمان (1376). احادیث و قصص مثنوی، ترجمۀ کامل و تنظیم مجدد از حسین داودی، تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
فاضل، محمود (1362). معتزله، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم (1361). ترجمه رساله قشیریه، با تصحیحات و استدراکاتِ بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاظم‌زاده گنجی، ناهیده و مریم حسینی (1400). «مقایسۀ تطبیقی ساختار روایت معراج پیامبر(ص) در تفاسیر و معراجنامۀ ابن عباس تا معراجنامۀ ایلخانی»، کهن نامه ادب فارسی، شمارۀ 1، ص257-293.
کمالی، مرتضی (1387). «توقیفی بودن اسماء الهی از منظر متکلمان، فقها، عرفا»، کلام اسلامی، شمارۀ67، ص 65-78.
مدرس رضوی، سید محمد تقی (بی تا). تعلیقات حدیقه الحقیقه، تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی.
معروف الحسنی، هاشم (1371). شیعه در برابر معتزله و اشاعره، ترجمۀ سیدمحمد صادق عارف، مشهد: مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
مولوی، جلال الدین محمد بلخی (1369). مثنوی، توضیحات و تعلیقاتِ محمد استعلامی، تهران: انتشارات زوار.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1392). کشف‌الاسرار و عده‌الابرار، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات ابن سینا.
میرباقری فرد، سید علی اصغر(1391).«عرفان نظری و عملی یا سنت اول و دوم عرفانی»، گوهرگویا، شمارۀ 22، ص65-88
همایی، جلال الدین (1317). غزالی‌نامه، تهران: انتشارات فروغی.
هجویری، علی بن عثمان (1384). کشف المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: انتشارات سروش.
یوسفی، غلامحسین (مصحح) (1359). بوستان، سرودۀ مصلح الدین سعدی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
Quran Abu Bakr A. N. (2012). Qisas-e Quran-e Majid, Edited by Y. Mahdavi, Tehran: Kharazmi. Attar, F. (1987). Mantiq al-Tair, Edited by S. S. Goharin, Tehran: Scientific and Cultural Publications. Attar, F. (2000). Mantiq al-Tair, Edited by R. Anzabinejad and S. Qarabaglou, Tehran: Jami. Attar, F. (2004). Mantiq al-Tair, Edited by M. R. Shafiei Kadkani, Tehran: Sokhan Publications. Attar, F. (2013). Mantiq al-Tair, Edited by M. Abedi and T. pournamdarian, Tehran: Samt. Fakhuri, H. and al-Georr, kh (1936). History of Philosophy in the Islamic World, Translated by A. H. Ayati, Tehran: Zaman. Fazel, M. (1983). Mutazila, Tehran: Academic Publishing Center. Forozanfar, B. (1997). Hadiths and Stories of Masnavi, Translated by H. Davoudi, Tehran: Amir Kabir. Hojwiri, A. b. O. (2005), Kashf al-Mahjub, Edited by M. Abedi, Tehran: Soroush. Homai, J. (1938), Ghazali-Nameh, Tehran: Foroughi. Jami, A. (1991). Naqd al-Nosus fi Sharh-e Naqsh al-Fosus, Edited by W. Chittick, Tehran: Institute for Cultural Studies and Research. Kashani, E. M. (2014). Misbah al-Hidayat wa Miftah al-Kifayah, Edited by Jalal al-Din Homaei, Tehran: Sokhan and Homa. Kazemzadeh G, N. and Hosseini, m. (2021), "Comparative study of the structure of the Prophet’s ascension narrative in Persian commentaries and ascensions: From Ibn 'Abbas ascension narrative to Ilkhanid Book of Ascension", Kohan Nameh Adab Parsi, No. 1, pp. 257-293. Marouf al-Hasani, H. (1992), Shia against Mutazila and Ashaari, Translated by S. M. S. Aref, Mashhad: Astan Quds Razavi. Meybodi, A. R. (2012), Kashf al-Asrar wa Odat al-Abrar, Edited by A. A. Hekmat, Tehran: Ibn Sina. Mir Bagheri Fard, S. A. A. (2013) "Practical and Intellectual Mysticism or First and Second Mystical Traditions (Contemplation on the foundations of Islamic Sufism and Mysticism)", Gowhar-i-guya, No. 22, pp. 65-88 Modares R., S. M. T. (n.d), Taliqat-e Hadiqat al-Haqiqah, Tehran: Scientific Press Institute. Molavi, J. M. B. (1990), Masnavi, Edited by M. Istelami, Tehran: Zavar. Pournamdarian, T. (2011). Aql-e Sorkh, description of Ramzi Sohravardi's stories, Tehran: Sokhan. Pournamdarian, T. (2014). Didar Ba Simorgh, Tehran: Research Institute for Humanities and Cultural Studies. Qosheiri, A. (1982). Tarjom-e Risale Qosheiriya, Edited by B. a. Forozanfar, Tehran: Scientific and Cultural Publications. Saadi, M. (1940). Bustan. Edited by Gh. Yousefi, Tehran: Khwarazmi. Safa, Z. (1992). History of Intellectual Sciences in Islamic Civilization, Tehran: Tehran University. Sajjadi, S. J. (1991). Dictionary of Mystical Words and Terms, Tehran: Tahori Library. Sanaei, A. M. A. (1989). Hadiqat al-Haqiqaht wa Tariqat al-Shariat, Edited by S. M. T. Modares Razavi, Tehran: University of Tehran. Sanaei, A. M. A. (2012). Amendment and annotation of Hadigha Sanaeei based on "Vali-al-din" Edited by M. Heydari, doctoral thesis, Isfahan: Isfahan University. Sanaei, A. M. A. (2012). Hadiqat al-Haqiqaht wa Tariqat al-Shariat (Fakhri-name), Edited by M. Hosseini, Tehran: Academic Publishing Center. Sanaei, A. M. A. (2017). Hadiqat al-Haqiqaht, Edited by M. J. Yahaghi and S. M. Zarqani, Tehran: Sokhan. Toghiani, I. (2003). Description of the Problems of Hadiqat Sanaei, Isfahan: Isfahan University. Yousefi, Gh. (edited) (198 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 349 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 287 |
||