دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها941
تعداد مقالات7,773
تعداد مشاهده مقاله12,854,044
تعداد دریافت فایل اصل مقاله9,152,451
علیزاده, نگین, مفتح, محمد هادی, حق پرست, محمد جواد. (1401). رؤیای رسولانه در بوته نقدی نو با تأکید بر آراء محدثان و مفسران فریقین. جلوه هنر, 19(3), 134-154. doi: 10.22051/tqh.2022.37140.3304
نگین علیزاده; محمد هادی مفتح; محمد جواد حق پرست. "رؤیای رسولانه در بوته نقدی نو با تأکید بر آراء محدثان و مفسران فریقین". جلوه هنر, 19, 3, 1401, 134-154. doi: 10.22051/tqh.2022.37140.3304
علیزاده, نگین, مفتح, محمد هادی, حق پرست, محمد جواد. (1401). 'رؤیای رسولانه در بوته نقدی نو با تأکید بر آراء محدثان و مفسران فریقین', جلوه هنر, 19(3), pp. 134-154. doi: 10.22051/tqh.2022.37140.3304
علیزاده, نگین, مفتح, محمد هادی, حق پرست, محمد جواد. رؤیای رسولانه در بوته نقدی نو با تأکید بر آراء محدثان و مفسران فریقین. جلوه هنر, 1401; 19(3): 134-154. doi: 10.22051/tqh.2022.37140.3304

رؤیای رسولانه در بوته نقدی نو با تأکید بر آراء محدثان و مفسران فریقین

تحقیقات علوم قرآن و حدیث
مقاله 6، دوره 19، شماره 3 - شماره پیاپی 55، آذر 1401، صفحه 134-154    اصل مقاله (774.02 K)
نوع مقاله: پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2022.37140.3304
نویسندگان
نگین علیزاده* 1؛ محمد هادی مفتح2؛ محمد جواد حق پرست3
1دانش آموخته دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم، قم، ایران.
2دانشیار گروه علوم قرآن حدیث دانشگاه قم، قم، ایران.
3دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه قم، قم، ایران.
چکیده
دکتر‌سروش، در آخرین تئوری خویش، قرآن کریم را رؤیای‌ پیامبر دانسته و نقش پیامبر را از نقش قابلی به فاعلی تغییر داده ‌‌است. تحقیق حاضر به روش تبیینی و تحلیلی دلائل نقلی، تاریخی و تشبیه و تعبیر تئوری یاد شده را با تأکید بر آراء محدثان و مفسران فریقین ارزیابی، و میزان اعتبار این دلائل را سنجیده است. یافته‌ها حاکی از آنست مغالطه‌گری در برخی مقدمات؛ تفسیر به رأی در آیات قرآن؛ توهم عدم انسجام برخی از آیات با یکدیگر؛ سوء برداشت از برخی روایات؛ انکار جبرئیلی که نه تنها بر پیامبر اسلام بلکه بر پیامبران قبل از ایشان نیز نازل می‌شده‌ است؛ استفاده از قیاس مع الفارق؛ و وجود تناقض در کلام خود دکتر سروش، به طوری که از یک طرف قرآن را رؤیای صادقه دانسته و از سوی دیگر آن را نیازمند تعبیر می‌‌داند، به استنتاج لغزنده وی از این مقدمات منجر شده است. در مصادر معتبر فریقین و اسناد تاریخی نه تنها به ادعای خواب پیامبر حین نزول وحی اشاره‌ای نشده‌ است و به نظر می‌رسد این اخبار از جعلیات و اسرائلیات احبار یهود با هدف کاستن اعتبار و حجیت ظواهر و احکام عملی قرآن کریم باشد، بلکه رؤیایی نبودن قرآن و کلام خداوند بودنِ آن با دلائل معتبر عقلی، نقلی و تاریخی قابل اثبات است؛ و باید توجه داشت در متون اسلامی، تمسک به ظواهر آیات و روایات، و اعراض از بواطن آنها ضلالت و کفر آشکار دانسته شده که اضلال دیگران را نیز در پی دارد.
کلیدواژه‌ها
قرآن؛ پیامبر؛ وحی؛ رؤیای رسولانه؛ دکتر سروش
عنوان مقاله [English]
A new critique of the apostolic dream with emphasis on the views of Shiite and Sunni narrators and commentators
نویسندگان [English]
Negin Alizadeh1؛ Mohammad Hadi Mofateh2؛ Mohamad Javad HaqParast3
1PhD student in Comparative Interpretation, Qom University, Qom, Iran.
2Associate Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Qom, Iran.
3Graduated from Qom University, Qom, Iran.
چکیده [English]
Dr. Soroush considers the Qur'an to be the dream of the Prophet in his latest theory; and he has changed the role of the Prophet from a capable role to an active role. The present study has evaluated the narrative and historical reasons of the mentioned theory by descriptive and analytical methods with emphasis on the opinions of the narrators and commentators of the two sects, and has measured the validity of these reasons. The findings indicate that the premise has led to his slippery inference, such as fallacies in some premise; Interpretation by opinion in Quranic verses; The illusion of incoherence of some verses with each other; Misunderstanding of some narrations; Gabriel's denial that was revealed not only to the Prophet of Islam but also to the prophets before him; Using analogy with the difference; the existence of contradiction in Dr. Soroush's own words. In the authentic sources of the sects and historical documents, not only is the claim of the Prophet's dream during the revelation not mentioned, and it seems that this news is fake news of the Jews with the aim of reducing the validity of the appearances and practical rulings of the Holy Quran, the non-dreaminess of the Qur'an and its word of God can be proved by valid rational, narrative and historical reasons. It should be noted that in Islamic texts, relying on the appearances of verses and deviating from them, is considered a clear misguidance and disbelief, which leads to the misguidance of others.
کلیدواژه‌ها [English]
Quran, Prophet, Revelation, Apostolic Dream, Dr. Soroush
مراجع
  • قرآن کریم.
  1. ابن اثیر جزری، مبارک. (1367ق.)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
  2. ابن بابویه، محمد بن علی. (1357ش.)، التوحید، قم: جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه.
  3. ابن بابویه، محمد. (1376ش.)، الأمالی (للصدوق)، تهران: کتابچى.
  4. ابن حنبل، احمد. (2005م.)، مسند احمد بن حنبل، ریاض: بیت الافکار الدولیه.
  5. ابن‌ سینا‌، حسین،.(1400ق.)، رسائل (الرساله العرشیه، الفعل و الانفعال)، قم: بیدار.
  6. ابن‌ شهر‌ آشوب مازندرانی، محمد.‌ (1369ق.)، متشابه القرآن و مختلفه، قم: دارالبیدارللنشر.
  7. ابن عاشور، محمد. (1384ق.)، التحریر و التنویر(تحریر المعنى السدید وتنویر العقل الجدید من تفسیر الکتاب المجید)، بیروت: موسسه التاریخ.
  8. ابن عطیه الاندلسی‌، عبد الحق. (1413ق.)،‌ المحرّر الوجیز فی‌ تفسیر الکتا‌ب‌ العزیز، قاهره: دارالفکر العربی‌.
  9. ابن کثیر، اسماعیل. (1419ق.)، تفسیر القرآن العظیم‏، بیروت:‏ دار الکتب العلمیة‏.
  10. ابو الفتوح رازى، حسین. (1408ق.)، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن‏، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
  11. ابو داود سجستانی، سلیمان. (1952م.)، سنن ابی داود، بیروت: دار ابن حزم.
  12. آجیلیان مافوق، محمدمهدی ومهدی جلالی. (ش1390)، «تکامل عصری معرفت دینی در سایه استنطاق و دلالت یابی متن»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال هشتم، شماره 15.
  13. الاسفراینی، طاهر. (1983م.)، التبصیرفی الدین، بیروت: عالم الکتب.
  14. اشعری، علی‌. (۱۹۸۰م.). کتاب مقالات‌ الاسلامیین‌ و اختلاف‌ المصلّین، بی‌جا: چاپ‌ هلموت‌ ریتر.
  15. آقایی، اصغر؛ اترک، حسین، (1398)، «وحی رؤیایی: بررسی نظریه رؤیاانگارانه وحی»، اندیشه نوین دینی، سال پانزدهم، شماره 57.
  16. آلوسی، سید محمود. (1405)، روح المعانی فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  17. انصا‌ری، مرتضی. ‌(1332)، فرائد الاصول‌، تبریز: چا‌پخا‌نه‌ با‌ستا‌ن‌.
  18. ایزدی، مهدی و باب اله محمدی. (1394ش.)، «تحلیل و بررسی تطبیقی معراج پیامبر(ص) از دیدگاه "مایکل سلز" و "آنه ماری شیمل" با نگاه درون مذهبی»، الهیات تطبیقی، دوره 6، شماره 13.
  19. بحرانى، هاشم. (1416ق.)، البرهان فى تفسیر القرآن، تهران:‏ بنیاد بعثت.‏
  20. بخا‌ری، محمد،‌ (1425ق.)، الجا‌مع‌ الصحیح‌، بیروت: دارالمعرفه.
  21. بغدادی‌، عبدالقاهر. (1417ق.)، الفرق‌ بین‌ الفرق، بیروت: دارالمعرفه‌.
  22. بلاغی، محمد جواد. (1405ق.)، الهدى إلى دین المصطفى، نجف: موسسه‌ الاعلمی‌ للمطبوعا‌ت‌.
  23. بهشتی، احمد؛ نجاتی، محمد و محمد تقی قهرمانی فرد. (1394ش.)، «گذار از تفسیر به تعبیر؛ جواز یا عدم جواز»، قبسات، سال بیستم، شماره75.
  24. بیضاوی، عبد اللّه. (1418ق.)، انوار التنزیل‌ و اسرار‌ التأویل، بیروت‌: دار احیاء التراث العربى دار الکتب العلمیة‌.
  25. ترمذی، محمد. (1379ق.)، سنن الترمذی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  26. تورانی، علی. (۱۳۸۱ش.)، پلورالیسم دینی و چالش‌ها، تهران: نشر مرشد.
  27. جوادی آملی، ‌عبدالله. (1386ش.)، رحیق مختوم، قم: ‌اسراء.
  28. جوادی آملی، ‌عبدالله. (1386ش.)، نسیم اندیشه، قم: اسراء.
  29. جوادی آملی، ‌عبدالله. (1389)، سیره رسول اکرم(ص) در قرآن (تفسیر موضوعی، ج8 و 9)، قم: اسراء.
  30. حجتی، سید محمد باقر. (1374)، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  31. حداد، وحیده و حامد ناجی اصفهانی. (1394ش.)، «خواب و رؤیا و تحلیل آن از منظر ابن‌سینا و ملاصدرا»، پژوهش‌های فلسفی کلامی، سال هفدهم، شماره 65.
  32. حسینی، سیدحسام الدین، (1393ش.)، «نقش و جایگاه ملائکه تدبیرگر در عهدین»، الهیات تطبیقی، سال پنجم بهار و تابستان، شماره 11.
  33. حکیمى، محمدرضا ؛ حکیمى، محمد و علی حکیمى و احمد آرام. (1380)، الحیاة، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.
  34. ذوقی، امیر. (1392)، «نگره­ای جدید درباره انسجام متنی سوره­های قرآن کریم»، مطالعات قرآن و حدیث، سال ششم، بهار و تابستان، شماره2.
  35. راشدی، هیوا، (۱۳۹۵ش.). «چند نکته در نقد و بررسی دیدگاه رویای رسولانه»، مجله اینترنتی اصلاح، 2بهمن.
  36. راغب‌ اصفها‌نی‌، حسین. (1404ق.)، مفردات ‌فی‌ غریب‌ القرآن‌، تهران: دفتر نشرالکتا‌ب.‌
  37. زمخشرى، محمود. (1407ق.)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
  38. ساجدی، ابوالفضل و حامد ساجدی. (1394ش.)، «رؤیاانگاری وحی؛ نقدی بر آرای دکتر سروش»، معرفت کلامی، سال ششم بهار و تابستان، شماره 1.
  39. سروش و جنجال ‌آخرینش، مجله آفتاب نیوز، 19 فروردین 1387.
  40. سروش، عبدالکریم. (۱۳۹۲ش.)، «محمّد(ص)؛ راوی رویاهای رسولانه»، مجله اینترنتی بی بی سی، ۱۷ خرداد.
  41. سمعانی، عبد الکریم بن محمد. (1408ق.)، الانساب، بیروت: دار الجنان.
  42. سید قطب، ابن ابراهیم شاذلی.‏ (1412ق.)، فى ظلال القرآن، قاهره: دارالشروق.
  43. سیوطی، جلال الدین. (1363ق.)، الاتقا‌ن‌ فی‌ علوم‌ القرآن‌، تهران: امیر کبیر.
  44. شهرستانی، عبدالکریم، (1404ق.)، الملل والنحل، بیروت: دارالمعرفة.
  45. شیبانى، محمد،‏ (1413ق.)، نهج البیان عن کشف معانى القرآن،‏ تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامى‏.
  46. صادقی، هادی؛ حبیبی سی­سرا، مرتضی و محمد مهدی علیمرادی. (1396ش.)، «وحی و رؤیا: بررسی و نقد تئوری «رؤیای رسولاله»، آئین حکمت، سال نهم بهار، شماره 31.
  47. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم.‏ (1362ش.)، مبدأ و معاد، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  48. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم. (1366ش.)، تفسیر القرآن الکریم،‏ قم‏: انتشارات بیدار.
  49. طباطبایی، محمدحسین. (1374ق.)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  50. طبرسی، فضل بن حسن. (1372ق.)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، تهران: ناصر خسرو.
  51. طبری، محمد بن جریر. (1412ق.)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.
  52. طوسی‌، محمد.‌ (1388ق.)، التبیان فی تفسیر القرآن، قم: ذوی القربی.
  53. طوسی‌، محمد. (1414ق.)، الامالی، قم: دارالثقا‌فه‌.
  54. طوسی، نصیر الدین‌ محمد. (1403ق.)،‌ الاشا‌رات‌ و التنبیها‌ت‌ شرح‌، تهران: دفتر نشر کتاب.
  55. عاملی، جعفر مرتضی. (۱۴20ق.)، الصحیح من سیرة النبی الاعظم(ص)، قم: پیام‌ مهدی‌(عج‌).
  56. عسکرى‏، سید مرتضى. (1416ق.)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، تهران: مجمع العلمى الاسلامى.
  57. عیاشى، محمد. (1380ق.)، کتاب التفسیر، تهران: چاپخانه علمیه.
  58. فخر رازى، محمد. (1420ق.)، مفاتیح الغیب‏، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏.‏
  59. فیض کاشانی، ملامحسن. (1406ق.)، الوافی، اصفهان: مکتبه الامام امیر المؤمنین(ع).
  60. فیض کاشانی، ملامحسن. (1415ق.)، تفسیر الصافی‏، تهران: مکتبه الصدر.
  61. قرطبی، محمد. (1405ق.)، الجامع‌ لاحکام‌ القرآن‌، بیروت: دار‌ احیاءالتراث العربی.
  62. قمى مشهدى، محمد. (1368ق.)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب،‏ تهران:‏ سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
  63. قمى، على. (1363ق.)، تفسیر القمی‏، قم‏: دار الکتاب.
  64. کاشانى، فتح الله. (1336ق.)، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین‏، تهران:‏ کتابفروشى محمد حسن علمى.
  65. کلینى، محمد. (1429ق.)، الکافی، قم‏: دار الحدیث‏.
  66. مازندرانی، ملاصالح. (1421ق.)، شرح اصول کافی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
  67. ما‌لک‌ بن‌ انس،‌ ابی‌ عبدالله.‌ (1407ق.)، موطا‌ الما‌لک‌، قاهره: وزارۃ الاوقا‌ف‌.
  68. مجلسى، محمدباقر.‏ (1404ق.)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  69. مجلسى، محمدباقر.(1403ق.)، بحار الأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی‏.
  70. مراغى، احمد. (1364ق.)، تفسیر المراغى، بیروت:‏ داراحیاء التراث العربى.
  71. مکارم شیرازی، ناصر.(1374ش.)، تفسیر نمونه‏، تهران‏: دار الکتب الإسلامیة.
  72. مکارم شیرازی، ناصر، (1385)، تفسیر به رأى، گنجینه معارف حوزه.
  73. مهاجر، مهران ومحمد نبوی.(1376ش.)، به سوی زبان شناسی شعر: رهیافتگی نقش گرا، تهران: نشر مرکز.
  74. مؤدب، سیدرضا؛ رحمان ستایش، کاظم و نگین علیزاده. (1396ش.)، «مقایسه آراء تفسیری معرفت و ابن عاشور ذیل آیه امامت»، پژوهش‌های تفسیر تطبیقی، سال سوم، پاییز و زمستان، شماره 6.
  75. ناجی اصفهانی، حامد و وحیده حداد. (1365ش.)، «خواب و رؤیا و تحلیل آن از منظر ابن سینا و ملاصدرا»، پژوهش‌های فلسفی-کلامی، پاییز، شماره 65 .
  76. یعقوبیان، محمد حسن.(1394ش.)، «نقد و بررسی روایت رؤیا انگاری قرآن»، عقل و دین، دوره 7، شماره 12.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 628
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 253


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب