دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها967
تعداد مقالات8,010
تعداد مشاهده مقاله13,573,852
تعداد دریافت فایل اصل مقاله9,616,703
رستگار جزی, پرویز, محمدی, علی اصغر, قاسم پور, محسن, روحی برندق, کاووس. (1399). اعتبار سنجی اصالت انتساب‌ها در محتوای کتاب مصباح الشریعه وتاملی در مساله تدلیس و جعل در آن. جلوه هنر, 17(2), 137-166. doi: 10.22051/tqh.2020.29093.2680
پرویز رستگار جزی; علی اصغر محمدی; محسن قاسم پور; کاووس روحی برندق. "اعتبار سنجی اصالت انتساب‌ها در محتوای کتاب مصباح الشریعه وتاملی در مساله تدلیس و جعل در آن". جلوه هنر, 17, 2, 1399, 137-166. doi: 10.22051/tqh.2020.29093.2680
رستگار جزی, پرویز, محمدی, علی اصغر, قاسم پور, محسن, روحی برندق, کاووس. (1399). 'اعتبار سنجی اصالت انتساب‌ها در محتوای کتاب مصباح الشریعه وتاملی در مساله تدلیس و جعل در آن', جلوه هنر, 17(2), pp. 137-166. doi: 10.22051/tqh.2020.29093.2680
رستگار جزی, پرویز, محمدی, علی اصغر, قاسم پور, محسن, روحی برندق, کاووس. اعتبار سنجی اصالت انتساب‌ها در محتوای کتاب مصباح الشریعه وتاملی در مساله تدلیس و جعل در آن. جلوه هنر, 1399; 17(2): 137-166. doi: 10.22051/tqh.2020.29093.2680

اعتبار سنجی اصالت انتساب‌ها در محتوای کتاب مصباح الشریعه وتاملی در مساله تدلیس و جعل در آن

تحقیقات علوم قرآن و حدیث
دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 46، شهریور 1399، صفحه 137-166    اصل مقاله (863.53 K)
نوع مقاله: پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2020.29093.2680
نویسندگان
پرویز رستگار جزی1؛ علی اصغر محمدی* 2؛ محسن قاسم پور3؛ کاووس روحی برندق4
1دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی
3استاد گروه قرآن و حدیث دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
4دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس​
چکیده
کتاب مصباح‌الشریعه و مفتاح‌الحقیقه اول‌بار توسط سید بن طاووس در قرن هفتم معرفی‌شده است. نویسنده این کتاب و دوره زیست او هیچ‌گاه مشخص نبوده و به جهت آنکه تمام ابواب آن با قال الصادق (ع) آغاز می‌شود، در شمار آثار منسوب به امام صادق (ع) به‌حساب می‌آید. درستی یا نادرستی این انتساب همیشه موردبحث بوده و در مورد نویسنده کتاب نیز اقوال مختلفی بیان‌شده است. بررسی‌های مبتنی بر تحلیل محتوای کمی و کیفی کتاب نشان می‌دهد اکثر آنچه در این کتاب به‌عنوان حدیث یا نقل از غیر معصوم آمده دارای اصلی در کتاب‌های دیگر نیست و مصباح در نقل آن‌ها متفرد است. علاوه بر آن بسیاری ازآنچه که در مصباح آمده و در کتاب‌های دیگر نیز ذکرشده، دارای اختلاف در انتساب است. چرایی به وجود آمدن چنین پدیده‌ای تاکنون بسیار کم مورد تحلیل قرارگرفته است. پژوهش حاضر با روش اسنادی و تحلیل محتوای کمی و کیفی با دامنه منابع حدیثی، تاریخی،تفسیری و عرفانی شیعه و سنی، درصدد اثبات این فرضیه است که احتمال آنکه تمامی ابواب مصباح‌الشریعه توسط یک صوفی نگاشته شده یا املا شده باشد و سپس همه آن‌ها با قید «قال الصادق» به امام ششم منتسب شده باشد به‌هیچ‌روی منتفی نیست اتفاقی که در مورد آثاری همچون حقایق التفسیر سلمی واقع‌شده است.
کلیدواژه‌ها
مصباح الشریعه؛ سید بن طاووس؛ جعل و تدلیس؛ نسخ خطی؛ صوفیه
عنوان مقاله [English]
Validity Assessment of Narrative Attributions Authenticity in Misbah Al-Shari’ah: A Reflection on ‘Deceit and Forgery’ in it
نویسندگان [English]
Parviz Rastegar Jazi1؛ AliAsghar Mohamadi2؛ Mohsen Ghasempour3؛ Kavoos Roohi Berandagh4
1Associate Professor of the University of kashan
2Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences Allame Tabatabaei University
3professor of Department of Qur’an and Hadith Sciences hn University of kashan
4Associate professor of the University of Tarbiat Modarres
چکیده [English]
Misbāh al-Sharī'a wa Miftāhal-Haqīa was first introduced by Sayed Ibn Ṭāwūs in the 7th century (AH). The author and time of compiling have never been known; yet since all chapters of the book begin with the phrase “Al-Sadiq said”, it is considered as one of the works attributed to Imam Sadiq (AS). The validity of this attribution has always being challenged. In addition, various views have been proposed about the author of the book. Quantitative and qualitative content analysis on the book reveals that most of its content, i.e. hadiths or quotations from other fallible persons, do not find their own origins in other books and so Misbāh is the only source for quoting them. Moreover, many of such statements mentioned in Misbāh and other books are considered differently in attribution. Few studies have investigated why this has occurred. Therefore, the present study adopting a documentary method along with quantitative and qualitative content analysis, covering historical, interpretive, hadith-related, and mystical sources of both Shiite and Sunni, aims to prove this hypothesis that all the chapters of Misbāh al-Sharī'amay be written or transcribed by a Sufi who then added the phrase “Al-Sadiq said” to the beginning of all these narratives to attribute them to Imam Sadiq (AS): just as some texts that a similar event has occurred to such as Sulamī’s ‘Haqā’iq al-Tafsīr’
Keywords: Misbāh al-Sharī'a, Sayed Ibn Ṭāwūs, Tadlīs and Tahrīf, Manuscript, Sufism.
کلیدواژه‌ها [English]
Misbah Al-Shariah, Seyyed Ibn Tawus, Deceit and Forgery, Manuscript, Sufism
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ‏‫ابن ابی جمهور، زین الدین، (بی‌تا)، درّر اللئالی العمادیة، تهران: کتابخانه مجلس.
  3. ‏‫ابن جوزی، جمال‌الدین ابوالفرج، (۱۴۰۵ق)، تلبیس ابلیس، بیروت: دار الکتاب العربی.
  4. ‏‫ابن حبان، ابو حاتم محمد بن حبان بن احمد، (۱۴۱۴ق)، صحیح ابن حبان، بیروت: موسسه الرساله.
  5. ‏‫ابن سعد، ابوعبدالله، (بی تا)، الطبقات الکبری، بیروت: دار صادر.
  6. ‏‫ابن طاووس، علی بن موسی، (۱۴۰۹ق)، الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان، قم: دار العلم.
  7. ‏‫ابن عثمان، محمود، (۱۳۸۰ش)، مفتاح الهدایة و مصباح العنایة، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسى.
  8. ‏‫ابن عربى، محیی الدین، (۱۴۲۲ق)، محاضرة الأبرار و مسامرة الأخیار، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  9. ‏‫ابن نصر، حسین، (۱۴۲۷ق)، مناقب الأبرار و محاسن الأخیار فى طبقات الصوفیة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  10. ‏‫اصفهانی، ابو نعیم احمد، (بی‌تا)، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، قاهرة: دار ام القراء للطباعة و النشر.
  11. ‏‫امین، سید محسن، (بی‌تا)، اعیان الشیعة، بیروت، لبنان: دارالتعارف للمطبوعات.
  12. ‏‫انصارى، خواجه عبد الله، (بی تا)، طبقات الصوفیة، تهران: نشر سروش.
  13. ‏‫بحرانى، سید هاشم بن سلیمان، (۱۳۷۴ش)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: راه حق.
  14. ‏‫بدوی، عبد الرحمن، (۱۳۸۰ش)، مؤلفات الغزالی، قاهره: المجلس الاعلی لرعایة الفنون و الآداب و العلوم الاجتماعیة.
  15. بکرى، ابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد، (1421ق)، الانوار فى علم الاسرار و مقامات الابرار، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  16. ‏‫بلخی، شقیق، (۹۱۱)، مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، لندن: دانشگاه هاروارد.
  17. ‏‫پاکتچی، احمد، (۱۳۸۸ش)، مباحثی در علل الحدیث به ضمیمه بازشناسی متن مصباح‌ الشریعه، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  18. ‏‫تسترى، سهل بن عبد الله، (۱۴۲۳ق)، تفسیر التسترى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  19. جعفر بن محمد، امام صادق(ع)، (1360ش)، مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقه، ترجمه مصطفوى، تهران: نشر دین.
  20. ‏‫جنید، ابوالقاسم ابن محمد، (۱۴۲۵ق)، رسائل الجنید، دمشق: دار اقرأ للطباعه و النشر و التوزیع.
  21. ‏‫حر عاملى، محمد بن حسن، (۱۴۱۴ق)، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة علیهم السلام، مشهد: آستان قدس رضوی.
  22. ‏‫حلى، ابن فهد، (۱۴۰۷ق)، عدة الداعى و نجاح الساعى، بیروت: دار الکتاب الاسلامى.
  23. ‏‫حلی، حسن بن یوسف، (۱۴۱۰ق)، ارشاد الاذهان، قم: موسسه النشر الاسلامی.
  24. ‏‫خرگوشى، ابو سعد عبدالملک بن محمد، (۱۴۲۷ق)، تهذیب الاسرار فى اصول التصوف، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  25. ‏‫خطیب بغدادی، احمد بن علی بن ثابت، (۱۴۱۷ق)، تاریخ بغداد، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  26. ‏‫خمینى، روح الله الموسوی، (۱۴۱۵ق)، المکاسب المحرمة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
  27. ‏‫دسوقى، ابراهیم بن ابو المجد، (۱۴۲۸ق)، الجوهرة المضیئة فى سلوک الطالب و نصح البریة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  28. ‏‫ذهبی، محمد بن احمد، (بی‌تا)، تذکرة الحفاظ، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
  29. ‏‫ذهبی، محمد حسین، (بی‌تا)، التفسیر و المفسرون، القاهره: مکتبه وهبه.
  30. ‏‫رفاعى، احمد بن على، (۱۴۲۵ق)، حالة أهل الحقیقة مع الله تعالى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  31. ‏‫سراج طوسى، ابونصر، (۱۹۱۴م)، اللمع فى التصوف، لندن: مطبعة بریل.
  32. ‏‫سلمی، ابو عبدالرحمن محمد بن الحسین، (۱۳۶۹ش)، مجموعة آثار السلمى، تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
  33. ‏‫سلمی، ابو عبدالرحمن محمد بن الحسین، (۱۴۲۴ق)، طبقات الصوفیة (السلمى)، بیروت: دار الاحیاء الکتب العلمیه.
  34. ‏‫سمعانى، احمد، (۱۳۸۴ش)، روح الأرواح فى شرح أسماء الملک الفتاح، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
  35. ‏‫عطار نیشابورى، فریدالدین، (۱۹۰۵م)، تذکرة الأولیاء، لیدن: مطبعه لیدن.
  36. ‏‫علاف، مشهد، (بی‌تا)، کُتُب الإمام الغزالی الثَّابت مِنها والمنحول، بازیابی ۲۹ اسفند ۱۳۹۷، از ‪https://www.ghazali.org/ biblio/ Authenticity of Ghazali Works AR. Htm.
  37. ‏‫علوش، أبو بکر ماهر بن عبد الوهاب، (بی‌تا)، الأحادیث التی استنکرها الحافظ العراقی على الغزالی، بی جا: بی نا.
  38. ‏‫غزالى، ابو حامد، (۱۴۱۶ق)، مجموعة رسائل الإمام الغزالى، بیروت: دارالفکر.
  39. ‏‫غزالى، ابو حامد، (بی تا)، إحیاء علوم الدین، بیروت: دار الکتاب العربى.
  40. ‏‫فیض کاشانی، محمد محسن، (۱۴۱۷ق)، المحجة البیضاء فى تهذیب الاحیاء، قم: موسسه انتشارات اسلامى جامعه مدرسین.
  41. ‏‫قاسم‌پور، ‌محسن، (۱۳۸۸ش)، «جستاری در حقائق التفسیر و رویکرد تأویلی آن»، مجله پژوهش دینی، شماره 18، صص 51-82.
  42. ‏‫قزوینی، محمد بن یزید، (بی تا)، سنن ابن ماجه، لبنان: دارالفکر الطباعه و النشر و التوزیع.
  43. ‏‫قشیرى، ابوالقاسم عبد الکریم، (۱۳۷۴ش)، الرسالة القشیریة، قم: انتشارات بیدار.
  44. ‏‫قیسرانى، محمد بن طاهر، (۱۴۲۷ق)، صفوة التصوف، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  45. کلاباذى، ابوبکر محمد بن ابراهیم، (1933م)، التعرف لمذهب التصوف، قاهره: مطبعة السعادة.
  46. ‏‫کلینی، محمد بن یعقوب، (۱۴۰۷ق)، الکافی، تحقیق: علی‌ اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  47. ‏‫متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، (۱۴۰۹ق)، کنزالعمال، بیروت: موسسه الرساله.
  48. ‏‫مجلسی، محمدباقر، (۱۴۰۳ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
  49. ‏‫محاسبى، حارث ابن اسد، (۱۴۲۰ق)، الرعایة لحقوق الله، مصر: دار الیقین.
  50. ‏‫محمدی، اصغر؛ رستگار، پرویز؛ قاسم پور، محسن؛ و روحی برندق، کاوس، (۱۳۹۶ش)، «تبارشناسی کتاب مصباح الشریعه»، مجله مطالعات عرفانی، شماره 25، صص 5-36.
  51. ‏‫مزیدى، احمد فرید، (۱۴۲۷ق)، الإمام الجنید، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  52. ‏‫مکى، ابوطالب احمد بن على، (۱۴۲۵ق)، قوت القلوب فى معاملة المحبوب، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  53. ‏‫مناوی، زین‌الدین عبدالرئوف، (۱۴۱۵ق)، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  54. ‏‫نورى، حسین بن محمدتقی، (۱۴۰۸ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: راه حق.
  55. ‏‫هجویرى، ابوالحسن على، (۱۳۷۵ش)، کشف المحجوب، تهران: انتشارات طهورى.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,132
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 552


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب