پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 941 |
| تعداد مقالات | 7,773 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,854,585 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,152,806 |
مصوّرسازی‌‌های نسخه‌ای خطی از ترجمه فارسی کتاب «فی معرفت الحیل الهندسیه » (نسخه خطی شماره 708 کتابخانه دانشگاه شهید مطهری تهران) | ||
| مبانی نظری هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 2، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 8، اسفند 1398، صفحه 23-40 اصل مقاله (710.99 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jtpva.2020.26981.1100 | ||
| نویسنده | ||
| محمد خراسانی زاده* | ||
| دانشجوی دکترای رشته پژوهش هنر، گرایش تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، شهر تهران، جمهوری اسلامی ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از نسخه‌های خطی مصور نفیس موجود در ایران، نسخه شماره 708 کتابخانه دانشگاه شهید مطهری(مدرسه سپهسالار) تهران است که ترجمه کتاب الحیل جزری به فارسی است و در تاریخ علم، فناوری و هنر تمدن اسلامی اهمیت زیادی دارد؛ اما تاکنون، پژوهشی درباره جنبه‌های هنری این نسخه انجام نشده است، لذا، باهدف احصای ویژگی‌های هنری، برای نخستین‌بار، مصورسازی‌های آن معرفی و تحلیل می‌گردد. پرسش‌های پژوهش، عبارتند از: 1) مصورسازی‌های نسخه خطی شماره 708 چه ویژگی‌هایی دارند؟ 2) وضعیت مصورسازی نسخه 708 نسبت به اصل کتاب جزری چگونه است؟ 3) نسخه خطی مذکور چه خصوصیات بارزی دارد؟ روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی است و در طی آن، داده‌های کتاب‌خانه‌ای گردآوری شده و سپس، مورد مشاهده، تحلیل و بررسی قرار گرفته است. جامعه مورد مطالعه، تمامی نگاره‌ها و تصویرسازی‌های این نسخه خطی است و به عنوان نمونه، به صورت غیراحتمالی، 10 مصورسازی از این نسخه بررسی شده است. بر اساس نتایج پژوهش، مهم‌ترین ویژگی‌های تصاویر این نسخه، عبارتند از: خودداری از تصویرگری انسان و بسیاری از حیوانات، تزیین سطوح رنگی بزرگ با نقوش ظریف گیاهی و هندسی، عدم ایجاد زمینه رنگی در تصاویر. هم‌چنین، از میان 135 مصورسازی، 36 مورد به شکل اصلی دستگاه‌ها، 27 مورد به نمایش مکانیزم‌ها و 72 تصویر به اجزا و قطعات اختصاص یافته و 7 جای خالی در میان متون موجود است. جا افتادگی مصورسازی‌ها نیز نسبت به اصل کتاب، 14 شکل اصلی، 9 مکانیزم و 26 جز می‌باشد که دلایل احتمالی فقدان آن‌ها در خلال پژوهش مطرح شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جزری؛ فی معرفت الحیل الهندسیه؛ دانشگاه شهید مطهری؛ نگارگری؛ مصورسازی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Survey of an Illustration of a Persian-Translated Manuscript of the Book “Fi Marifat al-Hiyal al-Handasiyya” (Manuscript No. 708 of the Library of Shahid Motahari University in Tehran) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Khorasanizadeh | ||
| Ph.D. student of comparative and analytical history of Islamic art, Faculty of Arts, Shahed University, Tehran, I.R.Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the exquisite illustrated manuscripts available in Persian language in Iran is the number 708 manuscript available at the library of Shahid Motahari University (formerly Sepahsalar) in Tehran, which is a Persian translation of the book of Hiyal by Badi’ al-Zaman al-Jazari. In this book, of which at least 21 manuscripts have been identified and 3 of them are available in Iran, 50 automated machines have been presented along with illustrations. Therefore, it serves as a very important document in the history of science, technology and art of Islamic civilization. However, no research has been conducted on the artistic aspects of manuscript number 708, translated by Mohammad bin Dawood Alavi Shadiabadi. Consequently, this research, for the first time, the respective illustration is studied and analyzed to discover its artistic features and remove the dust of negligence from this valuable edition. The main question to be replied here is what are the characteristics of the illustrations of the manuscript No. 708? Other questions are raised during this study include how the does the illustrations of number 708 edition differs from the al-Jazari’s original book? And what are the specific features of this manuscript? Employing descriptive-analytic method of research, the study at hand has been conducted through desk study of library resources. All the illustrations and paintings of this manuscript comprise the study population of this research. After conducting a general study, an improbable, 10 illustrations of this book have been selected and reviewed for the statistical sample. The most important features of the illustrations in this manuscript include avoiding the use of human and animal images, decorating large colored surfaces with elegant plant and geometric motifs, preventing the creation of colorful backgrounds in the images, not using a separate frame for illustration, avoiding perspective, using few, flat and pure colors, predominance of warm colors in the ambience of images, employing black and sometimes red lines around the forms, applying simple and symmetrical or balanced compositions, and paying attention to details. The examination of the illustrations of this manuscript also revealed that from among 135 illustrations, 36 images portray the main forms of devices, 27 ones deal with mechanisms and 72 pictures illustrate components and parts. In addition, as compared al-Jazari’s original book, there is a lack of 7 texts, 14 main forms, 9 mechanisms and 26 components, resulting in possible lack of some images and texts during the course of this study. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| al-Jazari, Fi Marifat al-Hiyal al-Handasiyya, Shahid Motahari University, Illustration, Painting | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله(1331). خودآموز و آموزش فن علوم غریبه؛ رساله کنوز المعزمین، با مقدمه و حواشی و تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی. - اسدی، زهره؛ کامیار، مریم و ظفرمند، سیدجواد(1395). سنت مصورسازی متون علمی تمدن اسلامی (قرن 6 و 7 هـ . ق.): مطالعه موردی کتاب «الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل» جزری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر، شیراز: دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز. - ترکی، محمدرضا و اسکندری، علی‌اصغر(1393). «شادی‌آبادی و شرح او بر دیوان انوری»، نامه فرهنگستان، ویژه‌نامه شبه قاره، شماره 3، 115-132. - جزری، ابی‌العز بن اسماعیل(1979). الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل، تحقیق احمد یوسف الحسن، عماد غانم، مالک الملوحی، مصطفی قعمری، جامعه حلب: معهد التراث العلمی العربی. - جزری، ابی‌العز بن اسماعیل(1380).مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی (الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل)، ترجمه و تحشیه محمد جواد ناطق، حمیدرضا نفیسی، سعید رفعت‌جاه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - جزری، ابی‌العز بن اسماعیل(قرن 11ق.). الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل، نسخه خطی شماره 707، کتابخانه دانشگاه شهید مطهری(سپهسالار). - جزری، ابی‌العز بن اسماعیل(قرن 11 و 12 ق.). الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل، نسخه خطی شماره 712، کتابخانه دانشگاه شهید مطهری(سپهسالار). - جزری، ابی‌العز بن اسماعیل(بی‌تا). الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل، نسخه خطی شماره 708، کتابخانه دانشگاه شهید مطهری(سپهسالار). - خراسانی‌زاده، محمد(1398). «مطالعه تطبیقی مصورسازی سه نسخه خطی از کتاب‌الحیل بدیع‌الزمان جزری»، مطالعات تطبیقی هنر، دوره 9، شماره 17، 107-123. - دانش‌پژوه، محمد تقی(1353). «موسیقی‌نامه‌ها»، هنر و مردم، شماره 148، 72- 76. - دانش‌پژوه، محمد تقی(1358). «نسخه‌های خطی در کتاب‌خانه‌های اتحاد جماهیر شوروی و اروپا و آمریکا»، نسخه‌های خطی، دفتر دهم، 374 - 380. - درایتی، مصطفی(1391). فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا)، جلد13، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. - دهخدا، علی‌اکبر(1373). لغت‌نامه، تهران: روزنه. - طارمی‌راد، حسن(1374). «نقدی بر ترجمه فارسی کتاب الحیل بدیع‌الزمان جزری»، تحقیقات اسلامی، سال دهم شماره 1 و2، 509- 526. - طاهری مقدم، مسعود(1394). علم الحیل در تمدن اسلامی، پژوهش‌نامه تاریخ، سال دهم، شماره 38، 81 - 104. - عسکری، فراست؛ اویسی کهخا، عبدالعلی و عباسی، محمود(1395). «تحلیل سبکی اولین شرح دیوان انوری»، مطالعات شبه قاره، سال هشتم، شماره 27، 83 - 102. - Coomaraswamy, A. (1924). The Treatise of Al-Jazari on Automata. Boston: Museum of Fine Arts. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 747 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 769 |
||