دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها967
تعداد مقالات8,010
تعداد مشاهده مقاله13,573,847
تعداد دریافت فایل اصل مقاله9,616,702
حسنی بافرانی, طلعت, محمودی, زهرا. (1398). بازخوانی مسأله خبط شیطان در آیه ۲۷۵ سوره بقره از منظر فریقین. جلوه هنر, 16(4), 37-70. doi: 10.22051/tqh.2020.25960.2460
طلعت حسنی بافرانی; زهرا محمودی. "بازخوانی مسأله خبط شیطان در آیه ۲۷۵ سوره بقره از منظر فریقین". جلوه هنر, 16, 4, 1398, 37-70. doi: 10.22051/tqh.2020.25960.2460
حسنی بافرانی, طلعت, محمودی, زهرا. (1398). 'بازخوانی مسأله خبط شیطان در آیه ۲۷۵ سوره بقره از منظر فریقین', جلوه هنر, 16(4), pp. 37-70. doi: 10.22051/tqh.2020.25960.2460
حسنی بافرانی, طلعت, محمودی, زهرا. بازخوانی مسأله خبط شیطان در آیه ۲۷۵ سوره بقره از منظر فریقین. جلوه هنر, 1398; 16(4): 37-70. doi: 10.22051/tqh.2020.25960.2460

بازخوانی مسأله خبط شیطان در آیه ۲۷۵ سوره بقره از منظر فریقین

تحقیقات علوم قرآن و حدیث
مقاله 2، دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 44، اسفند 1398، صفحه 37-70    اصل مقاله (352.73 K)
نوع مقاله: پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2020.25960.2460
نویسندگان
طلعت حسنی بافرانی1؛ زهرا محمودی* 2
1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم، ایران. ‏
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم، ایران. ‏
چکیده
آیه ۲۷۵ سوره بقره در تقابل با آیات قبل‏ از خود که از انفاق سخن می‌گوید، به بحث درباره ربا پرداخته و در این راستا رباخواران را به کسانی که با مس شیطان دچار خبط شده‌اند، تشبیه کرده است. این مقاله کوشیده است با بررسی معنای اصلی واژه "خبط" مراد این تشبیه را روشن نماید. اغلب مفسران با یکی انگاشتن مس، جنون و صرع و نزدیک دانستن این مفهوم به خبط، تشبیه بکار رفته در آیه را به معنای مجنون شدن رباخواران دانسته اند و تنها در حقیقی یا مجازی بودن ایجاد جنون توسط شیطان به بحث پرداخته اند. در این مقاله، با توجه به معنای لغوی واژه "قوم"، "خبط"، "مس" و کاربرد این واژگان در دیگر آیات و روایات، این نتیجه به دست آمد که مراد آیه از خبط قیام رباخوار با مس شیطان، نه مجنون شدن رباخواران؛ بلکه ترسیم قیامی در خلاف جهت فطرت برای رباخواران است که موجب تغییر هندسه فکری رباخواران و سیر نزولی حرکت آنها می‌شود.
کلیدواژه‌ها
خبط؛ جنون؛ ربا؛ فطرت؛ آیه مس شیطان
عنوان مقاله [English]
Reflections on the Issue of Satan’ Khabaṭ in the Verse ‎ 2: 275, Regarding Shi’a and Sunni Views‎
نویسندگان [English]
Talat Hasani1؛ Zahra Mahmoudi2
1Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Qom ‎University, Iran. ‎
2PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, Qom University, Iran.‎‏ ‏
چکیده [English]
The verse 275 of Surah al-Baqara, in contrast to the previous verses speaking of charity, points to usury and describes the usurers as those who have been struck (khabṭ) by Satan’s impact (mass: touch). The present article attempts to clarify this description through the exact meaning of the word “khabaṭ”. Most exegetes believe that this word is the same as mass, dementia and epilepsy, and hence the description used in this verse shows madness of usurers. They have doubts only about the real or virtual creation of insanity by Satan. Regarding the literal meaning of the words “qawama”, “khabaṭ” and “mass” and the use of these words in other verses and narratives, it is proved that the purpose of the verse of striking the usurers with the Satan’s impact is not dementia of usurers, but is to depict their rising that is in opposite direction to the nature of human (faṭrah) and will change their mind and cause to their downward move.
 
 
کلیدواژه‌ها [English]
khabṭ, Mass, Dementia, Usury, Nature, the Verse of Satan’s Mass
مراجع

 

  1. قرآن کریم.
  2. آلوسی، محمود بن عبدالله، (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  3. ابن بابویه، محمد بن علی، (1367ش)، من لایحضره الفقیه، علی‌اکبر غفاری، چاپ اول، تهران: نشر صدوق.
  4. ‏ابن بسطام، عبدالله، (1411ق)، طب الأئمة علیهم السلام (لابن بسطام)، خرسان، محمد مهدی، چاپ دوم، قم: دارالشریف الرضی.
  5. ‏ابن درید الازدی، أبو بکر محمد بن الحسن، (1987م)، جمهره اللغه، چاپ اول، بیروت: دارالعلم للملایین.
  6. ‏ابن عاشور، محمد طاهر، (بی‌تا)، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  7. ‏ابن عطیه، عبدالحق بن غالب، (1422ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  8. ‏ابن فارس، احمد بن فارس، (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، هارون، عبدالسلام محمد، قم: مرکز النشر التابع لمکتب الإعلام الإسلامی.
  9. ‏ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، (بی‌تا)، تفسیر غریب القرآن ابن قتیبه، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
  10. ‏ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  11. ‏ابو حیان، محمد بن یوسف، (1420ق)،  البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.
  12. ‏ابومخنف، لوط بن یحیی، (1417ق)، وقعة الطفّ، یوسفی غروی، محمد هادی، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  13. ‏ازهری الهروی، ابومنصور محمد بن احمد، (2001م)،  تهذیب اللغه، چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  14. ‏‏انصاری، مسعود، (1389ش)، ترجمه تفسیر کشاف، تهران: ققنوس.
  15. ‏بغدادی، علاء الدین على بن محمد، (1415ق)،  لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  16. ‏بیضاوی، عبدالله بن عمر، (1418ق)،  انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  17. ‏ثعلبی، احمد بن محمد، (1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  18. ‏جعفری، یعقوب، (1376ش)، تفسیر کوثر، قم: موسسه انتشارات هجرت.
  19. ‏جوادی آملی، عبدالله، (1378ش)، تسنیم، تفسیر موضوعی قرآن کریم، چاپ اول، قم: اسراء.
  20. ‏‏ جوادی آملی، عبدالله، (1386ش)، تفسیر موضوعی قرآن کریم: فطرت در قرآن، چاپ اول، قم: اسراء.
  21. ‏جوهری، اسماعیل بن حماد، (1407ق)، صحاح(تاج اللغه و صحاح العربیه)، چاپ چهارم، بیروت: دارالعلم للملایین.
  22. ‏حر عاملی، محمد بن حسن، (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
  23. ‏ حسن بن علی، امام یازدهم علیه السلام، (بی‌تا)،  التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن بن علی العسکری (علیهم السلام)، قم: مدرسة الإمام المهدی (علیه السلام)‏.
  24. حقی، اسماعیل بن مصطفی، (بی‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.
  25. ‏دروزه، محمد عزه، (1383ق)، ‏التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
  26. ‏رازی، ابو‌الفتوح حسین بن علی، (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامى.
  27. ‏راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار الشامیة.
  28. ‏رشید رضا، محمد، (1990م)، تفسیرالقرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
  29. ‏زبیدی، محمد بن محمد، (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر.
  30. ‏زمخشری، محمود بن عمر، (1417ق)، الفائق فی غریب الحدیث، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  31. ‏‏ زمخشری، محمود بن عمر، (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
  32. ‏سبزواری، محمد، (1406ق)، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  33. ‏سلمی، عز الدین عبدالعزیز بن عبدالسلام، (1415ق)، تفسیر القرآن، بیروت: دار ابن حزم.
  34. ‏سمرقندی، نصر بن محمد، (بی‌تا)، بحر العلوم، بیروت: دار الفکر.
  35. ‏سورآبادی، عتیق بن محمد، (1380ش)، تفسیر سورآبادی، تهران: فرهنگ نشر نو.
  36. ‏شبر، عبدالله، (1412ق)، تفسیر القرآن الکریم، چاپ اول، بیروت: دار البلاغة للطباعة و النشر.
  37. ‏ شریف الرضی، محمد حسین، (1414ق)، نهج البلاغه، قم: هجرت.
  38. شریف الرضی، محمد حسین، (1971م)، نهج البلاغة، محمد عبده، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  39. شریف لاهیجی، محمد بن علی، (1373ش)، تفسیر شریف لاهیجى، تهران: دفتر نشر داد.
  40. ‏صادقی تهرانی، محمد، (1365ش)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم: فرهنگ اسلامی.
  41. ‏طباطبایی، محمدحسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.
  42. ‏طبرسی، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  43. ‏طریحی، فخرالدین بن محمد، (1375ش)، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
  44. ‏طنطاوی، محمد سید، (1375ق)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر.
  45. ‏طوسی، محمد بن حسن، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  46. ‏طیب، عبدالحسین، (1378ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
  47. ‏عاملی، ابن‌ابی‌جامع علی بن حسین، (1413ق)، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، قم: دار القرآن الکریم.
  48. ‏عجیلی، سلیمان بن عمر، (1416ق)، الفتوحات الإلهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقایق الخفیة، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  49. ‏عسکری، حسن بن عبدالله، (بی‌تا)، الفروق فی اللغة، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
  50. ‏فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، (1419ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى.
  51. ‏فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  52. ‏فراء، یحیی بن زیاد، (بی‌تا)، معانی القرآن، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  53. ‏فراهیدی، خلیل بن احمد، (1410ق)، کتاب العین، قم: موسسه انتشارات هجرت.
  54. ‏فضل‌‎الله، محمدحسین، (1419ق)، من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر.
  55. ‏فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، (1406ق)، الوافی، چاپ چهارم، اصفهان: کتابخانه امام أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام).
  56. ‏فیومی، احمد بن محمد، (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، چاپ دوم، قم: موسسة دار الهجرة.
  57. ‏قاسمی، جمال‎الدین، (1418ق)، ‏محاسن التأویل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  58. ‏قرطبی، محمد بن احمد، (1364ش)، الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  59. ‏قطب شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، (1412ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
  60. ‏قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، (1368ش)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  61. ‏قنوجی البخاری، صدیق بن حسن، (1415ق)، فتح البیان فی مقاصد القرآن، چاپ دوم، بیروت: المکتبه المصریه.
  62. ‏کاشانی، ملا فتح ‎الله، (1336ش)، تفسیر کبیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران: محمد حسن علمی.
  63. ‏کاشفی سبزواری، حسین بن علی، (1369ش)، مواهب علیه، تهران: سازمان چاپ و نتشارات اقبال.
  64. ‏کلینی، محمد بن یعقوب، (1429ق)، الکافی، قم: دار الحدیث.
  65. ‏مازندرانی، محمدصالح بن احمد، (1382ش)، الکافی: الأصول و الروضة، تهران: المکتبة الاسلامیة.
  66. ‏مجلسی، محمدباقر، (1365ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  67. ‏مجلسی، محمدتقی، (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور.
  68. ‏مدرسی، محمد تقی، (1419ق)، من هدی القرآن، چاپ اول، تهران: دار محبی الحسین.
  69. ‏مصطفوی، حسن، (1360ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  70. ‏‏ مصطفوی، حسن، (1380ش)، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب‏.
  71. ‏معرفت، محمد هادی، (1388ش)، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، تحقیق: حکیم باشی، حسن، رستمی، علی‌اکبر، علیزاده، میرزا، خرقانی، حسن، قم: التمهید.
  72. ‏مغنیه، محمد جواد، (1424ق)، تفسیر الکاشف، قم: دار الکتاب الاسلامی.
  73. ‏مقاتل بن سلیمان، (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  74. ‏مکارم شیرازی، ناصر، (1421ق)، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (علیه السلام).
  75. ‏ مکارم شیرازی، ناصر، (1374ش)، ‏تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  76. ‏میبدی، رشیدالدین احمد بن ابى سعد، (1371ش)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
  77. ‏نجفی خمینی، محمدجواد، (1398ق)، تفسیر آسان، تهران: انتشارات اسلامیه.
  78. ‏نصر بن مزاحم، (1404ق)، وقعة الصفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون ، قم: کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
  79. ‏نعمانی، محمد بن ابراهیم، (1376ش)، الغیبة، ترجمه: علی‌اکبر غفاری، تهران: نشر صدوق.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,557
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 518


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب