پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 967 |
| تعداد مقالات | 8,010 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,573,685 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,616,342 |
یک رویداد، یک مورخ، سه روایت تحلیل انتقادی روایتهای کسروی از قیام شیخ محمد خیابانی | ||
| تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
| مقاله 5، دوره 29، شماره 23، تیر 1398، صفحه 97-117 اصل مقاله (351.02 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2019.22821.1281 | ||
| نویسنده | ||
| اسماعیل حسن زاده* | ||
| دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا | ||
| چکیده | ||
| قیام‌‌های پسامشروطه موضوع خوبی برای اظهارنظرها و روایتهای متفاوت، متعارض و متقارب فعالان و ناظران سیاسی است. هریک از آنها از زاویۀ دید، ساخت ذهنی، ایدئولوژی، مصالح گروهی و ملی بدان نگریسته و قضاوت کرده‌‌اند. یکی از مهمترین فعالان عرصۀ روایت‌‌نگاری قیام خیابانی، سیداحمد کسروی است که از او، دو روایت تاریخ‌‌نگارانه و یک خاطره‌‌نگارانه باقی مانده است. این مقاله درصدد است با بهره‌‌گیری از رویکرد تحلیل انتقادی روایت مایکل تولان، به کالبد شکافی روایتهای سه‌گانۀ کسروی و آبشخور فکری و سیاسی او از قیام خیابانی بپردازد. روایت نخست کسروی دارای دو سطح تحلیل است: سطح اول، تحلیل جامعه‌شناختی‌تاریخی است، او با مشروطه‌‌خواهی آذربایجانیان، آزادی‌خواهی آنان و فعالیت حزب دموکرات و زمینه‌‌های قیام ایشان رویکردی همدلانه دارد؛ سطحی دیگر، رویکرد روان‌شناسی فردی و انگیزه‌شناسانه است که تحلیلی بدبینانه و تقلیل‌‌گرایانه از خیابانی و قیام او ارائه می‌‌دهد. هرچند کسروی خود مدعی است که رویکرد تاریخی به‌‌واقعه دارد و از رویکرد سیاسی دور است؛ اما دو سطح نگرشی تحلیلی و روایی او نشان می‌‌دهد تحت تأثیر نگرش اندیشه‌‌های میهن‌دوستی است و نگران از دخالت بیگانگان. در زمان نگارش این متن(1302)کسروی مورخی نامدار نیست. اما در روایت دوم، که در تاریخ هجده سالۀ آذربایجان آمده، قیام را گام مهمی در فعالگری مثبت و مشروطه‌‌خواهانۀ خیابانی دانسته است. در روایت سوم که خاطره‌نگارانۀ صرف است، در دو روایت پیشین تجدید نظرکرده، در سطح انگیزه‌‌شناسانۀ فردی نیز در تمجید از خیابانی قلم زده است. تغییر مکانی یعنی مهاجرت کسروی از تبریز به‌‌تهران، گذر از وضعیت تاریخ‌‌نگارانۀ مبتدی به تاریخنگاری حرفه‌‌ای، گذر از میهن‌دوستی به ملی‌‌گرایی معتدل، سپس به ملی‌‌گرایی تندروانه، فروکش‌‌کردن احساسات رقیبانه و... زمینه‌ها‌یی بود که کسروی را واداشت تا در سه مقطع زمانی سه روایت متفاوت ارائه دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آذربایجان؛ شیخ محمد خیابانی؛ سیداحمد کسروی؛ تاریخنگاری؛ تحلیل انتقادی روایت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Event, A Historian, Three Narrations: A Critical Analysis of Kasravi's Narratives of the Uprising of Sheikh Mohammad Khaybani | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Esmail Hassanzadeh | ||
| Associate Professor, Department of History, Al-Zahra University | ||
| چکیده [English] | ||
| Post-Constitutional uprisings are a good subject for different, conflicting and sympathetic comments and narratives of political activists and observers. Each of them has looked at it from the point of view, mental structure, ideology, group and national interests. One of the most prominent activists in the narrative of the street uprising is Sayyid Ahmad Kasravi, of whom there are two historical and one personal narrative left. This article seeks to dissect Kasravi's trilogy of narratives and his political sources by utilizing the critical analysis approach of Michael Tulane's narrative. Kasravi's first narrative has two levels of analysis: Level one is a sociological-historical analysis; he has a mixed approach to the constitutionalism of the Azerbaijanis, their freedom and the activities of the Democratic Party and the fields of the uprising. Another level is the individualistic and motivational approach to psychology that provides a pessimistic and reductionist analysis of the street and its rise. Although Kasravi himself claims to have a historical approach and is far from a political one, his two levels of analytical and narrative attitudes show that he is influenced by attitudes of patriotism and concerned about foreign interference. At the time of writing this text (1302 AH) Kasravi is not a famous historian. But in the second narrative, which has been told in 18-year History of Azerbaijan, it has seen the uprising as an important step in a positive and constitutional street activism. In the third narrative, which is purely memoirical, he has revised the earlier narratives, there is also an individual motivational level in the affirmation of the street. The shift means Kasravi's migration from Tabriz to Tehran, transition from beginner to professional historiography, transition from patriotism to temperate nationalism, later to radical nationalism, subversion of rival feelings, and so on, were the context that prompted him to present three different narratives over three periods. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Azerbaijan, Sheikh Mohammad Khaybani, Seyyad Ahmad Kasravi, Historiography, Critical Analysis of Narration | ||
| مراجع | ||
|
کتاب‌شناخت آذری، علی (1329) قیام شیخ محمد خیابانی، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه. تولان، مایکل (1386) روایت شناسی: درآمدی زبانشاختی‌انتقادی، ترجمۀ سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: سمت. چلبی، مسعود (1381) بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران: مؤسسۀ پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات. حسن‌زاده، اسماعیل (1381) «گفتمان هویت ملی در تاریخنگاری کسروی»، فصلنامۀ مطالعات ملی، سال 4، شمارۀ 14. ـــــــــــــــــــ(1391)«تحلیل انتقادی روایتهای واقعۀ یورش غز به خراسان(548)»، فصلنامۀ علمی و پژوهشی مطالعات تاریخ فرهنگی، سال 3، شمارۀ 12. حسن‌زاده، اسماعیل (1394) «چرخش گفتمانی و خوانش‌های قیام خیابانی»، دو فصلنامۀ تاریخ‌نگری و تاریخنگاری، دورۀ 25، شمارۀ16، شمارۀ پیایی 101. خسروشاهی، سیدهادی (1390) نهضت آزادیستان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. کاظمزاده، حسین(1304) شرح حال و خدمات و اقدامات شیخ محمد خیابانی به قلم چند نفر از دوستان و آشنایان او، به اهتمام، ایرانشهر، برلین: چاپخانۀ ایرانشهر. کسروی، احمد (1323) زندگانی من(دورۀ نخست از کودکی تاسی سالگی) ـــــــــــــ(1357) تاریخ هجده ساله آذربایجان، جلد2، تهران: امیرکبیر. ـــــــــــــ(1376) قیام شیخ محمد خیابانی، ویرایش و مقدمه، محمدعلی همایون کاتوزیان، تهران: نشرمرکز. مارتین، والاس (1389) نظریه‌های روایت، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: نشر هرمس. مستوفی، عبدالله (1377) شرح زندگانی من، جلد3، تهران: زوار. مکی، حسین (1374) تاریخ بیست سالۀ ایران(جلد1: کودتای 1299)، تهران: علمی. هدایت، مهدی‌قلی‌خان مخبرالسلطنه (1375) خاطرات و خطرات، تهران: انتشارات زوار.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 634 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 388 |
||